ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ

Είσαι μια… τρελοκαμπέρω!

Εδώ έχουμε μια λέξη που προέρχεται από κύριο όνομα πραγματικού προσώπου -χωρίς καν να το γνωρίζουν ακόμα και πολλοί από όσους την έχουν χρησιμοποιήσει. Μιλάμε για τον χαρακτηρισμό «τρελοκαμπέρω» που έχει την έννοια της απερίσκεπτης, της γυναίκας που κάνει «τρέλες» χωρίς δεύτερη σκέψη. Από πού βγήκε; Από το όνομα ενός εξαιρετικού ανδρός, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για την τόλμη, την επιδεξιότητα και τη γενναιότητά του.

Ο γεννημένος το 1883 Δημήτρης Καμπέρος έγινε το 1912 ο πιλότος που πραγματοποίησε την πρώτη πτήση με στρατιωτικό αεροπλάνο στην Ελλάδα. Απέκτησε φήμη για τις παράτολμες επιδείξεις του και για τις ριψοκίνδυνες αποστολές του. Οι συνάδελφοί του τον φώναζαν «Τρελοκαμπέρο». Πέθανε στην κατοχή το 1942 από διαρροή αερίου στο σπίτι του. Η φήμη από τις «τρέλες» του, όμως, παρέμεινε ζωντανή. Στο πέρασμα των χρόνων, η ιστορία ξεθώριασε και η κλητική σταδιακά παρερμηνεύτηκε σε ονομαστική θηλυκού, οπότε και προέκυψε η «τρελοκαμπέρω».

Μια άλλη περίπτωση κύριου ονόματος που πια χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό -εδώ όμως σίγουρα περισσότεροι γνωρίζουν την ιστορία- είναι η λέξη «τόφαλος». Τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε κάτι το τεραστίων διαστάσεων, προέρχεται όμως από το όνομα του θρυλικού Πατρινού πρωταθλητή της άρσης βαρών, Δημήτρη Τόφαλου.

Η ιστορία μιας χυλόπιτας

Μια πολύ ωραία ιστορία φαίνεται πως κρύβεται πίσω από τη -λυπητερή- φράση «έφαγα χυλόπιτα». Σήμερα αντιστοιχεί περισσότερο στην ερωτική απόρριψη, όμως στο παρελθόν (γύρω στο 1815), ένας εμπειρικός γιατρός από τα Ιωάννινα, ο Παρθένης Νένιμος υποστήριξε πως είχε βρει το φάρμακο για την ερωτική απογοήτευση -που έπεται της απόρριψης.

Ηταν ένας σιταρένιος χυλός, μια -χυλό- πίτα, η οποία έπρεπε να φαγωθεί για τρεις μέρες κάθε πρωί με άδειο στομάχι. Θαύματα στους ερωτευμένους μπορεί να μην έκανε, ωστόσο το θαύμα της στη γλώσσα είχε συντελεσθεί.

Η μπέμπελη και η μαρμάγκα

Υπάρχουν κάποιες λέξεις που τις χρησιμοποιούμε κι ας γνωρίζουμε στο περίπου -ή στο… καθόλου- τι ακριβώς σημαίνουν. Υπάρχει όμως μια απολύτως λογική μεταφορά πίσω τους. Μια ζεστή μέρα του Αυγούστου, για παράδειγμα, ο καθένας μας μπορεί να «βγάλει την μπέμπελη». Ποια είναι η μπέμπελη; Κάτι καθόλου τροπικό. Η -πεζή- έννοια της λέξης είναι η ιλαρά, όσο για τη φράση στηρίζεται σε γιατροσόφια που έλεγαν ότι για να θεραπευτείς από την μπέμπελη – ιλαρά, πρέπει να ιδρώσεις.

Μια άλλη περίπτωση είναι η μαρμάγκα, η οποία εμφανίζεται στη φράση «τον έφαγε η μαρμάγκα», που σημαίνει εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει ίχνη. Μαρμάγκα είναι ένα είδος δηλητηριώδους αράχνης, η οποία αιχμαλωτίζει και εξαφανίζει τα θύματά της χωρίς να αφήνουν πίσω τους κανένα σημάδι…

Καράβια βγήκαν στη στεριά…

Φτάνουμε σε κάτι χαριτωμένο και διδακτικό που επίσης χρονολογείται από αρχαιοτάτων χρόνων. Η φράση που έχει γίνει και τραγούδι με τίτλο «το νινί σέρνει καράβι» (δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά εν προκειμένω η έννοια -το γυναικείο φύλο- είναι κοινή) ξεκινά από μια επίπονη αλλά δελεαστική συνήθεια που είχαν οι ναυτικοί στην αρχαία Ελλάδα πριν ανοιχτεί ο ισθμος της Κορίνθου. Για να μη χρειαστεί να κάνουν με το πλοίο το γύρο της Πελοποννήσου, έβαζαν τους σκλάβους να σέρνουν τα καράβια από τη στεριά, με δέλεαρ ότι στην Κόρινθο θα μπορούσαν να αφεθούν στα θέλγητρα των διάσημων ιερών της Αφροδίτης. Εκεί,οι ιέρειες μπορούσαν -βάσει νόμου- να προσφέρουν το κορμί τους -ήταν κάτι σαν τα σημερινά Red Lights με τις βιτρίνες στο Αμστερνταμ). Οπότε μπροστά στον πειρασμό της γυναικείας φύσης, ναυτικοί και δούλοι έσερναν τα πλοία από την ξηρά. Διάσημοι για τη σοφία τους οι αρχαίοι κατέληξαν στο γνωστό συμπέρασμα που χιλιάδες χρόνια μετά -κι ενώ πια υπάρχει ο Ισθμός και ουδείς σέρνει καράβια στην Κόρινθο- παραμένει σε ισχύ…

Ποιος είναι ο αγλέορας;

Αρχαιοπρεπής είναι η προέλευση του «αγλέουρα» ή «αγλέορα» -όσο κι αν δεν του φαίνεται. Ετυμολογικά αποτελεί παραφθορά του αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» (αλλέβουρας – αλλέουρας – αγλέουρας), που είναι το όνομα ενός δηλητηριώδους φυτού με όμορφα κιτρινοπράσινα λουλούδια.

Το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο στην επιληψία μέχρι και στην κατάθλιψη, όμως μια άλλη ιδιότητά του ήταν αυτή που το έκανε γνωστό και στη γλώσσα του σήμερα: η πικρή και στυφή γεύση και οσμή του, που προκαλούσε ναυτία και δυσφορία. Αίσθηση ανάλογη με αυτή που μπορεί να έχει κανείς ύστερα από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή αλλιώς έτσι και φάει τον αγλέορα.

Η αθωότητα της πάπιας

Οι πάπιες είναι αθώες, τουλάχιστον αυτό το συμπέρασμα βγάζει η ιστορία πίσω από τη φράση «κάνεις την πάπια» που σημαίνει κάνεις τον ανήξερο (ενώ ξέρεις…). Προέρχεται από τη φράση «ποιείς τον παπίαν» που ξεκίνησε τη βυζαντινή εποχή και αφορούσε τη θέση του παπία, του κλειδοκράτορα δηλαδή του παλατιού, ο οποίος όφειλε να είναι εχέμυθος και να μην αποκαλύπτει το παραμικρό, καθώς γνώριζε τα πάντα από όσα συνέβαιναν μέσα στο παλάτι. Κάπως έτσι ξεκίνησε το «ποιείς τον παπίαν» που εξελίχθηκε στο σημερινό πιο απλουστευμένο «κάνεις την πάπια».

Η Μιχαλού και ο Παντελής

Αν αναζητήσουμε κάποια από τα πρόσωπα που πιθανόν κι οι ίδιοι έχουμε χρησιμοποιήσει στο λόγο μας προκύπτουν πολλές απορίες: ποια είναι η Μιχαλού και γιατί είναι τόσο κακό να της χρωστάει κανείς ή ποιος είναι ο Παντελής – Παντελάκης μου, που λέει όλο τα ίδια και τα ίδια; Και στις δύο περιπτώσεις, ο μύθος λέει πως υπήρξαν πραγματικά πρόσωπα.

Για την ιστορία της Μιχαλούς, ωστόσο, υπάρχουν επιφυλάξεις. Η δημοφιλέστερη εκδοχή λέει πως πρόκειται για μια άκαρδη και ανελέητη ταβερνιάρισσα στο Ναύπλιο τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους, η οποία εξευτέλιζε όσους αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τα χρέη τους και είχε μονίμως γραμμένα τα ονόματά τους στον τοίχο του μαγαζιού της -ώστε να τα βλέπουν όλοι. Γι’ αυτό και η φράση «χρωστάει της Μιχαλούς» απέκτησε στο πέρασμα των χρόνων τρομακτικές διαστάσεις. Υπάρχουν όμως κάποιες ιστορικές ανακρίβειες που θέτουν την ιστορία υπό αμφισβήτηση.

Για την περίπτωση του Παντελή που ενέπνευσε τη φράση «τα ίδια, Παντελάκη μου, τα ίδια, Παντελή μου», υιοθετείται ευρέως η εκδοχή που λέει ότι πρόκειται για τον γενναίο Κρητικό Παντελή Αστραπογιαννάκη, ο οποίος πήρε τα βουνά όταν οι Ενετοί κυρίεψαν τη Μεγαλόνησο και τις νύχτες χτυπούσε τους κατακτητές κι έδινε κουράγιο στους συμπατριώτες του, λέγοντας πως το νησί σύντομα θα απελευθερωθεί. Οταν ήρθε η απελπισία, ξεκίνησε και η φράση «τα ίδια, Παντελάκη μου, τα ίδια, Παντελή μου», που χρησιμοποιείται συχνά και σήμερα.

 

Τα σπάμε -εσαεί…

Οι αρχαίες συνήθειες είναι μια τεράστια πηγή έμπνευσης για τη σημερινή καθομιλουμένη ακόμα και στις πιο αργκό ή νεανικές εκδοχές της. Χαρακτηριστικό είναι ότι φράσεις όπως «τα σπάσαμε» ή «τα τσούξαμε» που χρησιμοποιούνται ευρέως, έχουν τις ρίζες τους σε έθιμα από την αρχαιότητα. Το πρώτο σχετίζεται με μια συνήθεια των αρχαίων Κρητών να συγκεντρώνονται την παραμονή του γάμου τους σε ένα δωμάτιο, όπου τραγουδώντας και χορεύοντας έσπαγαν πήλινα βάζα. Διασκέδαζαν δηλαδή ή όπως θα λέγαμε και σήμερα «τα έσπαγαν». Οσο για το «τα τσούξαμε», λέγεται πως ξεκίνησε από γυναίκες, οι οποίες ανακάτευαν το κρασί τους με διάφορα βότανα για να γίνει πιο πικάντικο. Αρα το έτσουζαν -από αρχαιοτάτων χρόνων…

“Ο μήνας έχει εννιά”

Η επικρατέστερη εκδοχή για τη φράση αυτή είναι ότι, στα πρώτα χρόνια του νέου ελληνικού κράτους, οι δημόσιοι υπάλληλοι πληρωνόντουσαν κάθε εννιά ημέρες! Όχι κάθε μήνα που επικράτησε αργότερα. Από αυτή, λοιπόν, την αιτία πιστεύεται ότι βγήκε η φράση: “ο μήνας έχει εννιά”. Υπάρχει και παλιό τραγούδι που το λέει (“…και ο μήνας έχει εννιά”), ίσως για να τονίσει το… αραλίκι των δημοσίων υπαλλήλων. Μια άλλη εκδοχή ανάγει τη φράση στην απάντηση που έδωσαν οι Σπαρτιάτες στους Αθηναίους, όταν αυτοί τους ζήτησαν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες: «Είναι εννέα του μηνός και δεν είναι γιομάτο το φεγγάρι…»!

“Αστον να κουρεύεται”

Στα Βυζαντινά χρόνια ήταν σύνηθες θέαμα η διαπόμπευση. Οι Βυζαντινοί πολίτες αρέσκονταν να πηγαίνουν στις πλατείες και στους δρόμους, για να παρακολουθήσουν μια διαπόμπευση. Οι τιμωρούμενοι ήταν κλέφτες, ριψάσπιδες, μέθυσοι, αντάρτες, αλλά και εξέχοντα πρόσωπα! Η πρώτη ενέργεια εναντίον του διαπομπευόμενου ήταν να τον κουρέψουν! (κάτι σαν “τέντι-μπόι”, δηλαδή). Εθεωρείτο δε μεγάλη προσβολή να κουρέψεις κάποιον, ακριβώς όπως στα χρόνια της Επανάστασης (1821) ήταν προσβολή να πεις σε κάποιον ότι θα του ξυρίσεις το μουστάκι! Φράσεις όπως “άστον να κουρεύεται” και “άντε να κουρεύεσαι”, αφορούσαν σε άτομα τόσο “σκάρτα”, ώστε να τους αξίζει η διαπόμπευση. Το ρήμα “κουρεύω” στους Βυζαντινούς απαντάται και ως ‘κουράζω”. Συνηθισμένη η φράση: “τον τάδε εκούρασαν μοναχόν”. Επειδή λοιπόν, για τον καταδικαζόμενο στη διαπόμπευση και “κουράν”, το γεγονός δημιουργούσε ένα ψυχικό και σωματικό κάματο, γιατί πολλές φορές τον έδερναν κιόλας, μας έμεινε το “κουράζω” ως συνώνυμο του “καταπονώ”.

“Εφαγε το ξύλο της χρονιάς του”

Στο Μεσαίωνα, οι περισσότεροι μαθητές προτιμούσαν να το σκάνε από το μάθημα, παρά να πηγαίνουν στο σχολείο, επειδή τότε οι δάσκαλοι ήταν περισσότερο παιδονόμοι και λιγότερο παιδαγωγοί. Όταν ένας μαθητής, λοιπόν, δεν απαντούσε σε μια ερώτηση, δενόταν χεροπόδαρα και μεταφερόταν στα υπόγεια του σχολείου, όπου έκανε παρέα με τα ποντίκια! Άλλοτε, πάλι, τον έγδυναν και τον άφηναν ώρες στο κρύο. Πρώτη τιμωρία ήταν το ξύλο. Τα απάνθρωπα μέσα “παιδαγωγικής” εφαρμοζόντουσαν σε όλα τα σχολεία της Ευρώπης. Στην Αγγλία καταργήθηκαν, μόλις τον 18ο αι. Έτσι, τα παιδιά προτιμούσαν να το σκάνε όχι μόνο από τα σχολεία, αλλά και από τα σπίτια… Στο Βυζάντιο οι δάσκαλοι ήταν, σχεδόν όλοι, καλόγεροι και παπάδες. Φυσικά, έδερναν κι αυτοί τους μαθητές, αλλά μόνο μια φορά το χρόνο. Δηλαδή τον Αύγουστο, που σταματούσαν τα μαθήματα -για να ξαναρχίσουν τέλη Σεπτεμβρίου. Κάθε μαθητής ήταν υποχρεωμένος να περάσει από τον παιδονόμο, για να φάει το… ξύλο του. Είχαν την εντύπωση ότι, τον ένα μήνα που θα έλειπαν από το σχολείο τα παιδιά, θα ήταν φρόνιμα! Γι αυτό λέμε: “έφαγε το ξύλο της χρονιάς του”, όταν μαθαίνουμε πως κάποιος τις έφαγε για τα καλά.

“Τα έκαναν πλακάκια”

Τη φράση αυτή λέμε όταν θέλουμε να δείξουμε ότι, δυο άνθρωποι τα είχαν από πριν συμφωνημένα, ώστε να μη φαίνεται τίποτα από εκείνο που τους κατηγορούσαν. Μερικοί θέλουν να υποστηρίζουν ότι η έκφραση προήλθε από τη συμμετρική τοποθέτηση των πλακιδίων των σπιτιών: είναι όλα τα πλακάκια έτσι τοποθετημένα που δε μένει κανένα κενό! Άλλοι πάλι λένε, πως η έκφραση προήλθε από το παιχνίδι των χαρτιών “πλακάκια”: δυο συμπαίκτες κανονίζουν έτσι τα κοψίματα των χαρτιών (στα πλακάκια κόβουν πολλές φορές και όποιος έχει το μεγαλύτερο ή το ίδιο – ανάλογα τη συμφωνία – κερδίζει), ώστε να χάνει πάντα ο τρίτος συμπαίκτης τους.

“Φτου, κι απ’ την αρχή” και “απ’ έξω κι ανακατωτά”

Στο Βυζάντιο, όταν τελείωναν τα παιδιά την καλλιγραφία τους, έδιναν στο δάσκαλο την πλάκα για να τη διορθώσει. Μετά, ο δάσκαλος ζητούσε από τα παιδιά να την ξαναγράψουν. Επειδή δε πολλές φορές δεν είχαν σφουγγάρι, έσβηναν την πλάκα με τα δάχτυλα αφού προηγουμένως τα έφτυναν! Από τότε επικράτησε η φράση: “Φτου, κι απ’ την αρχή” (όπως τώρα με το νέο μνημόνιο!). Τα παιδιά μάθαιναν επίσης να δείχνουν τα γράμματα και να λένε απ’ έξω την αλφαβήτα. Ο δάσκαλος, για να πεισθεί πως τα παιδιά την ξέρουν καλά, τους έδειχνε τα γράμματα ανακατωμένα. Εκτοτε επικράτησε να λέμε γι’ αυτόν που γνωρίζει κάτι καλά, ότι το ξέρει “απ΄έξω κι ανακατωτά”

Χρωστάει της Μιχαλούς

Η λαϊκή έκφραση συνδέεται με τη μετεπαναστατική ζωή στο Ναύπλιο, πρωτεύουσα τότε της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, μετά την επανάσταση του 21 υπήρχε στο Ναύπλιο μια ταβέρνα που ανήκε σε μια γυναίκα, τη Μιχαλού.
Η Μιχαλού είχε το προτέρημα να κάνει «βερεσέδια» αλλά υπό προθεσμία. Μόλις εξαντλείτο η προθεσμία – και η υπομονή της – στόλιζε τους χρεώστες της με «κοσμητικότατα» επίθετα. Όσοι τα άκουγαν, ήξεραν καλά ότι αυτός που δέχεται τις «περιποιήσεις» της «χρωστάει της Μιχαλούς».

Έφαγα χυλόπητα

Γύρω στα 1815 υπήρχε κάποιος κομπογιαννίτης, ο Παρθένης Νένιμος, ο οποίος ισχυριζόταν πως είχε βρει το φάρμακο για τους βαρύτατα ερωτευμένους.

Επρόκειτο για ένα παρασκεύασμα από σιταρένιο χυλό ψημένο στο φούρνο. Όσοι λοιπόν αγαπούσαν χωρίς ανταπόκριση, θα έλυναν το πρόβλημά τους τρώγοντας αυτή τη θαυματουργή πίτα – και μάλιστα επί τρεις ημέρες, κάθε πρωί, τελείως νηστικοί.

Μυρίζω τα νύχια μου

Η φράση προέρχεται από την αρχαία τελετουργική συνήθεια, κατά την οποία οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σ’ ένα υγρό με βάση το δαφνέλαιο, τις αναθυμιάσεις του οποίου εισέπνεαν καθώς τα έφερναν κατόπιν κοντά στη μύτη τους και μ’ αυτό τον τρόπο έπεφταν σ’ ένα είδος καταληψίας κατά την οποία προμάντευαν τα μελλούμενα.

Τρώει τα νύχια του για καυγά

Ένα από τα αγαπημένα θεάματα των Ρωμαίων και αργότερα των Βυζαντινών, ήταν η ελεύθερη πάλη. Οι περισσότεροι από τους παλαιστές, ήταν σκλάβοι, που έβγαιναν από το στίβο με την ελπίδα να νικήσουν και να απελευθερωθούν. Στην ελεύθερη αυτή πάλη επιτρέπονταν τα πάντα γροθιές, κλωτσιές, κουτουλιές, ακόμη και το πνίξιμο.
Το μόνο που απαγορευόταν αυστηρά ήταν οι γρατζουνιές. Ο παλαιστής έπρεπε να νικήσει τον αντίπαλό του, χωρίς να του προξενήσει την παραμικρή αμυχή με τα νύχια, πράγμα , βέβαια, δυσκολότατο. Γιατί τα νύχια των δυστυχισμένων σκλάβων, που έμεναν συνέχεια μέσα στα  κάτεργα, ήταν τεράστια και σκληρά από τις βαριές δουλειές που έκαναν.
Γι’ αυτό λίγο προτού βγουν στο στίβο, άρχιζαν να τα κόβουν, όπως μπορούσαν, με τα δόντια τους. Από το γεγονός αυτό βγήκε κι η φράση «τρώει τα νύχια του για καβγά».

Μάλλιασε η γλώσσα μου

Στη βυζαντινή εποχή υπήρχαν διάφορες τιμωρίες, ανάλογες, βέβαια, με το
παράπτωμα. Όταν π.χ. ένας έλεγε πολλά, δηλαδή έλεγε λόγια που δεν έπρεπε να ειπωθούν, τότε τον τιμωρούσαν με έναν τρομερό τρόπο.

Του έδιναν ένα ειδικό χόρτο που ήταν υποχρεωμένος με το μάσημα να το κάνει πολτό μέσα στο στόμα του. Το χόρτο, όμως, αυτό ήταν αγκαθωτό, στυφό και αρκετά σκληρό, τόσο που κατά το μάσημα στο στόμα του πρηζόταν και η γλώσσα, το ελατήριο δηλαδή της τιμωρίας του, άνοιγε, μάτωνε και γινόταν ίνες-ίνες, κλωστές-κλωστές, δηλαδή, όπως είναι τα μαλλιά.

Από την απάνθρωπη τιμωρία βγήκε και η παροιμιώδης φράση : “μάλλιασε η γλώσσα μου“, που τις λέμε μέχρι σήμερα, όταν προσπαθούμε με τα λόγια μας να πείσουμε κάποιον για κάτι και του το λέμε πολλές φορές.

Μου έφυγε το καφάσι

Στα Τούρκικα καφάς θα πει κεφάλι, κρανίο. Όταν, λοιπόν, η καρπαζιά, που έριξαν σε κάποιον είναι δυνατή λέμε :” του έφυγε το καφάσι”, δηλαδή, του έφυγε το κεφάλι από τη δύναμη του κτυπήματος.

Το ίδιο και όταν αντιληφθούμε κάτι σπουδαίο, λέμε :”μου έφυγε το καφάσι” , δηλαδή, μου έφυγε το κεφάλι από τη σπουδαιότητα

Τουμπεκί

«Τουμπεκί » λέγεται τουρκικά ο καπνός για τον αργιλέ, που τον κάπνιζαν στα διάφορα καφενεία της παλιάς εποχής. Τον αργιλέ τον ετοίμαζαν οι «ταμπήδες» των καφενείων και επειδή αυτοί έπιαναν την κουβέντα κι αργούσαμε τον πάνε στον πελάτη, εκείνος με τη σειρά του φώναζε: «κάνε τουμπεκί ».

Όσοι κάπνισαν ναργιλέ ήταν και από φυσικού τους λιγομίλητοι και δεν τους άρεσε η «πάρλα», οι φλυαρίες. Με τις ώρες κρατούσαν στα χείλη τους το «μαρκούτσι» του ναργιλέ, απολαμβάνοντας μακάρια και σιωπηλά το τουμπεκί, που σιγόκαιγε στο λούλα.

Και αν κάνεις, που κι αυτός κάπνιζε ναργιλέ δίπλα του, άνοιγε πλατιά κουβέντα, οι μερακλήδες της παρέας του έλεγαν: « Κάνε τουμπεκί», δηλαδή, κάπνιζε και μη μιλάς. Τώρα για το « ψιλοκομμένο » τουμπεκί, ήταν η τέχνη του «ταμπή» να του το προσφέρει ψιλοκομμένο, που ήταν και καλύτερο.

Έφαγε το ξύλο της χρονιάς

Στο Βυζάντιο οι δάσκαλοι ήταν, σχεδόν όλοι, καλόγεροι και παπάδες. Φυσικά, έδερναν κι αυτοί τους μαθητές, αλλά μόνο μια φορά το χρόνο. Δηλαδή τον Αύγουστο, που σταματούσαν τα μαθήματα – για να ξαναρχίσουν, πάλι, τέλη Σεπτεμβρίου – κάθε μαθητής ήταν υποχρεωμένος να περάσει από τον παιδονόμο, για να φάει το. .ξύλο του.

Έτσι είχαν την εντύπωση, ότι τον ένα μήνα, που θα έλειπαν από το σχολείο, θα ήταν φρόνιμοι. Από αυτό βγήκε και η φράση: “έφαγε το ξύλο της χρονιάς του“, που τη λέμε, όταν μαθαίνουμε, πως κάποιος τις έφαγε για τα καλά.

Κάποιο λάκο έχει η φάβα

Σε όλα τα μέρη που τρώνε φάβα ανοίγουν ένα λάκκο και ρίχνουν μέσα λάδι, γιατί η φάβα βράζεται μόνο με το νερό της . Από ‘δω έχουμε και τη γνωστή φράση “κάποιο λάκκο έχει η φάβα”.

Έφαγε το καταπέτασμα

Για εκείνους που τρώνε πάρα πολύ, τους αδηφάγους ή τους άρπαγες, συνηθίζουμε να μεταχειριζόμαστε την έκφραση αυτή. Παραπέτασμα, κουρτίνα, στόρι, ίσως και τραπεζομάντηλο. Στη φράση αυτός που πήρε ακόμα και το “αταπέτασμα” ή κατά άλλους έφαγε ακόμα και το τραπεζομάντηλο….τόση πείνα είχε….

Θα σε κάνω του αλατιού

Η φράση “θα σε κάνω του αλατιού” βγήκε από τον τρόπο που γίνονται οι σαρδέλες και γενικά όλα τα ψάρια, όταν παστώνονται με αλάτι. Ζαρώνουν και χάνουν την όμορφη εμφάνισή τους. Έτσι λοιπόν, θα τον κάνει όταν τον δείρει, όπως το ψάρι στο αλάτι.

Να τραβάς τα μαλλιά σου

Φράση που τη μεταχειρίζεται κανείς, όταν θέλει να πει σε κάποιον ότι θα τον κάνει να πονέσει, θα τον καταστρέψει . Η φράση προήλθε από το έθιμο να τραβάνε τα μαλλιά τους αυτοί που πενθούν, αυτοί που θρηνούν.

Κάποιος φούρνος γκρέμισε

Παλαιότερα, τα σπίτια ενός χωριού μετριόντουσαν με τους. ..φούρνους τους. Οι χωρικοί, δηλαδή, δεν έλεγαν ότι» το χωριό μου έχει τόσα σπίτια» αλλά» τόσους φούρνους», επειδή κάθε σπίτι είχε και το δικό του φούρνο, για να ψήνει το ψωμί του.

Όταν λοιπόν στα χωριά πέθαινε κανένας νοικοκύρης, οι φίλοι του έλεγαν: “Ο φούρνος του μπάρμπα Νότη γκρέμισε“, εννοώντας ότι με το θάνατο του αρχηγού της οικογένειας, το σπίτι γκρέμιζε, χανόταν. Από τη μεταφορική λοιπόν αυτή φράση, βγήκε η έκφραση “Κάποιος φούρνος γκρέμισε” που τη λέμε, όταν μας επισκέπτεται κάποιος, που έχουμε να δούμε πολύ καιρό.

Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του

Στα παλιά τα χρόνια τα κουρσάρικα πλοία είχαν πλήρωμα συνήθως κωπηλάτες, που οι περισσότεροι ήταν συνήθως κατάδικοι (άνθρωποι των κατέργων – δηλ. πλοίο που δούλευαν στο πλοίο).

Όταν λοιπόν ο αέρας έπεφτε και το καράβι έπρεπε να συνεχίσει την πορεία του, μια φωνή δυνατή ξεσήκωνε απ’ το ξαπόσταμά τους, τους ανθρώπους αυτούς: “Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του”. Ήταν η διαταγή να καθίσουν και πάλι στα κουπιά, στους μακρινούς ξύλινους πάγκους.

Του Κουτρούλη ο Γάμος

Κατά τη διαπόμπευση κουρεύανε τον “αμαρτήσαντα“, τον έκαναν δηλαδή “κουτρούλη” (από το κούτρα, που θα πει κεφάλι) κι ύστερα άρχιζε η περιφορά στους δρόμους και στις πλατείες της βασιλεύουσας των πόλεων.

Γινόταν πραγματικό πανδαιμόνιο, με τενεκέδες, σάπια φρούτα, λεμόνια που του πετούσαν, τα κουδούνια που του κρεμούσαν, και τις καμπάνες που τις χτυπούσαν, για να τον υποδεχτούν.

Της κρέμασαν κουδούνια

Αυτοί που παρακολουθούσαν το θέαμα της διαπόμπευσης, δεν τους αρκούσε που άκουγαν βρισιές και τα διάφορα πειράγματα, αλλά για να γίνεται περισσότερος θόρυβος τους κρέμαγαν διάφορα καμπανάκια (κουδούνια) ή τους υποδεχόντουσαν με κωδωνοκρουσίες.

Καβάλησε το καλάμι

Είναι μια έκφραση που ίσως προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα. Οι Σπαρτιάτες το έλεγαν για να πειράξουν τον Αγησίλαο. Ο Αγησίλαος αγαπούσε πολύ τα παιδιά του και όταν ήταν μικρά έπαιζε μαζί τους, καβαλώντας, σαν σε άλογο, ένα καλάμι.

Κάποια μέρα όμως τον είδε ένας φίλος του σε αυτή την στάση και ο Αγησίλαος τον παρακάλεσε να μην πει τίποτα σε κανέναν. Αλλά εκείνος δεν κράτησε τον λόγο του και το είπε σε άλλους, για να διαδοθεί σιγά – σιγά σε όλους και να φθάσει στις μέρες μας, με αλλαγμένη την ερμηνεία του (το λέμε όταν θέλουμε να πούμε για κάποιον ότι πήραν τα μυαλά του αέρα).

 

Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά

Έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο. Την εποχή λοιπόν που οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταλάβουν την Πόλη, χρησιμοποιούσαν εμπορικά πλοία στα οποία έδεναν ένα μικρό καραβάκι από πίσω προκειμένου να μεταφέρουν τα πυρομαχικά.

Το καραβάκι αυτό είχε σχήμα αχλαδιού. Έτσι λοιπόν όταν οι φρουροί των τειχών έβλεπαν ένα τέτοιο πλοίο καταλάβαιναν από το καραβάκι ότι ήταν πολεμικό και όχι εμπορικό. Φώναζαν λοιπόν για να προειδοποιήσουν τους υπολοίπους “Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά”αναφερόμενοι στο καραβάκι με τα πυρομαχικά.

Αλαμπουρνέζικα

Ακαταλαβίστικα, σε ακατάληπτη γλώσσα. Αβέβαιη η εξήγηση – ετυμολογία της. Ίσως πρόκειται για δυο λέξεις (αλά Μπουρνέζικα) – όπως λέμε αλά Γαλλικά- δηλ. στη διάλεκτο της φυλής Μπουρνού, που ζει σε μια περιοχή του Σουδάν, η οποία για τους περισσότερους είναι ακατανόητη…

Κατ’ άλλη άποψη, ο αρχικός τύπος της λέξης, που στη συνέχεια παρεφθάρη, ήταν αλιβορνέζικα, δηλ. πράγματα θαυμαστά και ασυνήθιστα που προέρχονται από το Λιβόρνο της Ιταλίας. Σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή, η λέξη σχηματίστηκε από το ιταλικό alla burla, που σημαίνει στ’ αστεία.

Εκείνος πήγε, τον βρήκε και τον σκότωσε. Έτσι άρχισε μια φοβερή «βεντέτα» ανάμεσα σε δύο οικογένειες, που κράτησε για πολλά χρόνια. Ωστόσο, από το δραματικό αυτό επεισόδιο, που το προξένησε μια ανόητη πρόληψη, βγήκε και έμεινε παροιμιακή η φράση: “Για ψύλλου πήδημα”.

Αυγά σου καθαρίζουν;

Τη λέμε δε, όταν βλέπουμε κάποιον να γελά χωρίς λόγο και αφορμή. Μια φορά το χρόνο, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν -για να τιμήσουν την Αφροδίτη και το Διόνυσο– μ’ έναν πολύ τρελό και παράξενο τρόπο: Κάθε 15 Μαΐου, έβγαινε ο λαός στις πλατείες και άρχιζε τον «πετροπόλεμο» με. αυγά μελάτα!

Χιλιάδες αυγά ξοδεύονταν εκείνη την ημέρα για διασκέδαση κι ο κόσμος γελούσε ξεφρενιασμένα. Τα γέλια αυτά εξακολουθούσαν για βδομάδες ολόκληρες. Στη γιορτή αυτή δεν έπαιρναν μέρος μονάχα οι πολίτες, που ήταν κατώτερης κοινωνικής θέσης, αλλά και ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι, στρατηγοί, άρχοντες, Ρωμαίες δεσποινίδες και αυτοκράτορες καμιά φορά. π. χ. ο «αυγοπόλεμος» ήταν μια από τις μεγάλες αδυναμίες του Νέρωνα, που πετούσε αυγά στους αξιωματικούς και τους ακόλουθους των ανακτόρων του, χωρίς να είναι η μέρα της γιορτής των αυγών. Στο Βυζάντιο φαίνεται πως η γιορτή έγινε της μόδας, για πολύ λίγο διάστημα όμως.

Σε πολλά βυζαντινά κείμενα, αναφέρεται συχνά, αλλά μόνο με δύο – τρία λόγια. Έτσι από το περίεργο αυτό έθιμο – που η αιτία του χάνεται στα βάθη των αιώνων – έμεινε η ερωτηματική φράση: «αυγά σου καθαρίζουνε;».

Κατά φωνή κι ο γάιδαρος

Από τα αρχαία χρόνια, οι άνθρωποι αγαπούσαν αυτό το ζώο, όχι μόνο για την υπομονή, αλλά και την αντοχή του στη δουλειά. Η ιστορία αυτής της φράσης έχει να κάνει με τον Φωκίωνα που ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου, αλλά δεν ήταν και τόσο βέβαιος για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι.

Τότε αποφάσισε, από ότι έχουμε διαβάσει, να αναβάλει για λίγες μέρες την επίθεση του, ώσπου να του στείλουν τις επικουρίες, που του είχαν υποσχεθεί οι Αθηναίοι. Πάνω, όμως, που ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση, άκουσε ξαφνικά τη φωνή ενός γαϊδάρου στο στρατόπεδο του:

– Κατά φωνή κι ο γάιδαρος... είπε τότε.

 

 

 

 

---

 

OMICRON VARIANT

# μετάφραση από το the Lancet το κορυφαίο περιοδικό ιατρικής στον πλανήτη

Η εμφάνιση της μετάλλαξης Omicron του κορωνοϊού έχει αναζωπυρώσει την παγκόσμια συζήτηση για τη διανομή των εμβολίων, τις παραλλαγές του ιού και την ανοσία έναντι των νέων στελεχών, με ορισμένους ειδικούς να υποστηρίζουν ότι η ανάδειξη του νέου στελέχους θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα των χαμηλών επιπέδων εμβολιαστικής κάλυψης στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι ιοί αλλάζουν φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής

Οι ιοί είναι η ζωή στην πιο απλή της μορφή και ουσιαστικά περιέχουν δύο βασικά στοιχεία: ένα σχέδιο αναπαραγωγής (με βάση το DNA ή το RNA) και δύο πρωτεΐνες που επιτρέπουν στον ιό να εισβάλει στα κύτταρα, να πάρει τον έλεγχό τους και να αρχίσει να αντιγράφεται. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η διαδικασία αντιγραφής του RNA του ιού είναι ατελής, με αποτέλεσμα τα λάθη να συσσωρεύονται, αυτό που αποκαλούμε «μετάλλαξη».

Όταν ο ιός μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, κάποιες από τις νέες μεταλλάξεις ενδέχεται να είναι πιο αποτελεσματικές στην είσοδο στα κύτταρα ή στην αντιγραφή και οι πιο «κατάλληλες» από αυτές είναι πιθανότερο να κυριαρχήσουν και να γίνουν ο βασικός ιός που αντιγράφεται εντός του πληθυσμού.

Όσο εξελίσσεται η πανδημία, αυτό έχει συμβεί πολλές φορές. Ο αρχικός ιός SARS-CoV-2 που αναδύθηκε στην Ουχάν το 2019 αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από τη μετάλλαξη  D614G, έπειτα από τη μετάλλαξη Α (βρετανική) και τώρα από τη Δ. Έτσι, κάθε φορά που ένας άνθρωπος μολύνεται από τον κορωνοϊό, υπάρχει πιθανότητα αυτός να παράγει μια πιο κατάλληλη μετάλλαξη, που στη συνέχεια θα εξαπλωθεί στους άλλους.

Πώς ανταποκρίνονται τα εμβόλια καθώς ο ιός αλλάζει;

Τα υπάρχοντα εμβόλια παραμένουν ιδιαίτερα αποτελεσματικά έναντι των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένης και της Δ, επειδή στοχεύουν όλη την πρωτεΐνη-ακίδα του ιού, δηλαδή μια μεγάλη πρωτεΐνη με σχετικά μικρό αριθμό αλλαγών μεταξύ των μεταλλάξεων.

Το ανησυχητικό είναι ότι έχει αναφερθεί πως οι παραλλαγές του κορωνοϊού (Β, Γ, Λ, Μ) διαφεύγουν της ανοσίας του εμβολιασμού, που σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι ικανό να αναγνωρίσει την παραλλαγή του ιού εξίσου καλά με το αρχικό στέλεχος, με αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα η παγκόσμια επίπτωση της διαφυγής των στελεχών είναι περιορισμένη. Για παράδειγμα, η μετάλλαξη Β, η οποία έχει αποδειχθεί ότι έχει την υψηλότερη ανοσολογική διαφυγή, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη Δ στον πραγματικό κόσμο.

Είναι τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού επικίνδυνα για τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων;

Προς το παρόν, οποιαδήποτε σχέση ανάμεσα στην εμβολιαστική κάλυψη και τις νέες μεταλλάξεις του κορωνοϊού παραμένει ασαφής. Υπάρχουν, πάντως, δύο βασικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων στελεχών.

Αρχικά, η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο νέων παραλλαγών, επιτρέποντας τη μετάδοση στην κοινότητα. Στην περίπτωση αυτή, η υψηλή αντιγραφή του ιού και η μετάδοση από άτομο σε άτομο παρέχει στον ιό πολλές ευκαιρίες να μεταλλαχθεί.

Εναλλακτικά, καθώς οι εμβολιασμοί αυξάνονται, οι μόνοι ιοί που θα μπορούν επιτυχώς να μολύνουν τους ανθρώπους θα είναι οι μεταλλάξεις που διαφεύγουν τουλάχιστον μερικώς της προστασίας των εμβολίων. Το σενάριο αυτό ενδεχομένως να απαιτεί παγκόσμιες προσπάθειες παρακολούθησης και νέα εμβόλια που θα διατηρήσουν τον μακροχρόνιο έλεγχο του ιού, ό,τι γίνεται δηλαδή και με τη γρίπη.

Σε κάθε περίπτωση, με την COVID-19 να δείχνει πως θα παραμείνει στη ζωή μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να περιμένουμε ότι τα νέα στελέχη θα συνεχίσουν να αποτελούν μια πρόκληση και γι’αυτό χρειαζόμαστε προσεκτική και ενεργή διαχείριση για την αντιμετώπιση του κινδύνου.

Από πού προήλθε η μετάλλαξη Omicron;

Οι πρόσφατες αναφορές της του νέου στελέχους Omicron σήμαναν ξανά παγκόσμιο συναγερμό. Ανακαλύφθηκε από επιστήμονες στη Νότιο Αφρική και περιέχει τον εντυπωσιακό αριθμό των 32 μεταλλάξεων μόνο στην πρωτεΐνη-ακίδα. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεταλλάξεις που μπορούν να αυξήσουν τη μετάδοση και να διαφύγουν της ανοσίας.

Υπάρχει, λοιπόν, κίνδυνος η μετάλλαξη Omicron να εξαπλώνεται γρήγορα και να μειώνει (αλλά όχι να εξαλείφει) την αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων εμβολίων.

Με τη χαμηλή συνολική εμβολιαστική κάλυψη στη νότια Αφρική (αν και με υψηλότερο επίπεδο φυσικής ανοσίας του πληθυσμού λόγω των μολύνσεων), κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι παγκόσμιες ανισότητες στην προμήθεια των εμβολίων για τον κορωνοϊό μπορεί να είναι υπεύθυνες για την ανάδειξη της νέας παραλλαγής Omicron.

Ωστόσο, οι εκτενείς μεταλλάξεις στην εν λόγω παραλλαγή συνάδουν, επίσης, και με τις αλλαγές του ιού με την πάροδο αρκετού χρόνου, καθώς αντιγράφηκε σε ένα άτομο με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τόσο υψηλά μεταλλαγμένες παραλλαγές έχουν καταγραφεί στο παρελθόν, αλλά σε γενικές γραμμές δεν εξαπλώνονται ευρέως.

Η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη μάς ωφελεί όλους

Η επέκταση της παγκόσμιας εμβολιαστικής κάλυψης μέσω της αύξησης των προμηθειών, της διασφάλισης επαρκούς διανομής και της καταπολέμησης του δισταγμού και της παραπληροφόρησης παραμένει κρίσιμης σημασίας.

Η υψηλή παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη θα περιορίσει τη συνολική εξέλιξη του ιού, θα προστατεύσει τους ανοσοκατεσταλμένους και μειώσει τις πιθανότητες εξάπλωσης ιδιαίτερα μεταλλαγμένων ιών, στοιχεία που άμεσα ή έμμεσα θα μειώσουν τους κινδύνους ανάδειξης νέων μεταλλάξεων.

Με την υψηλή διασύνδεση της παγκόσμια κοινότητας, οι χώρες μπορούν πλέον να παλέψουν ώστε να διατηρήσουν τους πολίτες τους ασφαλείς στο μέτωπο της πανδημίας, χωρίς να προχωρήσουν σε μεγαλύτερη διεθνή συνεργασία και συντονισμό.

 

 

 

 

 

---

 

το πραξικόπημα του Ιωαννίδη και πως φτάσαμε σε αυτό

Το Σαββατοκύριακο της 12ης και 14ης Ιουνίου του 1914, ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β’ της Γερμανίας επισκέφθηκε το Konopischt, το κυνηγετικό περίπτερο και αγαπημένη κατοικία του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου.

Οι δύο ισχυροί άνδρες συναντήθηκαν για να εξετάσουν την κατάσταση στα Βαλκάνια.

Το πρόβλημα που απασχολούσε τους δύο άνδρες δεν αφορούσε την Γερμανία αλλά την Αυστρο-Ουγγαρία και όχι το Βερολίνο, επρόκειτο να προκαλέσει την κρίση που οδήγησε στον πόλεμο. Ωστόσο ο πόλεμος που είχαν κατά νου ήταν ένας πόλεμος στα Βαλκάνια και όχι σε παγκόσμια κλίμακα.

“Έχει χυθεί βασιλικό αίμα”

Εδώ, ήταν που θα ξεκινούσε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος και η αφορμή δόθηκε όταν λίγες μέρες αργότερα, όταν στις 28 Ιουλίου δολοφονήθηκε ο ίδιος ο Φραγκίσκος ενώ πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στο Σεράγεβο. Δύο μέρες νωρίτερα ο Αρχιδούκας είχε πραγματοποιήσει ιδιωτική επίσκεψη στην αγορά της πόλης χωρίς να σημειωθεί κάποιο επεισόδιο.

Μια ομάδα φοιτητών και μαθητευόμενων, μελών της επαναστατικής οργάνωσης, που αποκαλούνταν Νέα Βοσνία, είχε έρθει στο Σεράγεβο από τη Σερβία προκειμένου να δολοφονήσει τον διάδοχο. Μολονότι η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Σερβίας τους είχε προμηθεύσει με όπλα, οι νεαροί Σέρβοι ήταν ερασιτέχνες και ανίκανοι. Ένας από αυτούς, ο Νεντέλικο Καμπρίμοβιτς, έριξε μια βόμβα στο αυτοκίνητο του αρχιδούκα. Η βόμβα κύλησε στο πίσω μέρος του αυτοκίνητου όπου και εξερράγη τραυματίζοντας τους ακόλουθους του αρχιδούκα.

Ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του λίγο πριν τη δολοφονία τους

Οι δύο τους μετέβησαν στο δημαρχείο και στη συνέχεια αποφάσισαν να επισκεφτούν στο νοσοκομείο τους αξιωματικούς που είχαν τραυματιστεί. Στη λεωφόρο Απέλ Κε ο οδηγός του δεν έστριψε προς τη σωστή κατεύθυνση με αποτέλεσμα να πέσει πάνω στον 19χρονο σπουδαστή Γαβριήλ Πρίντσιπ ο οποίος περιπλανιόταν στην περιοχή. Τους πλησίασε και τους πυροβόλησε εξ επαφής με αποτέλεσμα να καταλήξουν, εντός ολίγων λεπτών.

Ο Γαβριήλ Πρίντσιπ

Οι υπεύθυνου που είχαν οπλίσει τα χέρια του 19χρονου έπρεπε να τιμωρηθούν αυστηρά. Ένας ολόκληρος μήνας διαπραγματεύσεων μεσολάβησε προκειμένου να ορισθεί το μέγεθος και η μορφή της τιμωρίας που έπρεπε να επιβληθεί στη Σερβία και τελικά, στις 23 Ιουλίου, η Αυστρο-ουγγαρία με την προτροπή του Κάιζερ επέδωσε στη Σερβία το μοιραίο τελεσίγραφο. Αυτό δεν άφηνε πολλά περιθώρια στην Σερβία και στις 28 Ιουλίου όταν και θα εξέπνεε θα σήμαινε την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του Σοφία νεκροί

Σχεδόν κανείς όμως δεν περίμενε πως από μία δολοφονία στα Βαλκάνια θα ξεσπούσε ένας γενικευμένος Μεγάλος Πόλεμος στην Ευρώπη που στη συνέχεια θα εξελίσσονταν σε Παγκόσμιο και θα έμενε στην Ιστορία ως ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος περίπου εννέα εκατομμύρια νεκρούς στα πεδία των μαχών και άλλα δεκατρία εκατομμύρια νεκρούς από τις “παράπλευρες” επιπτώσεις του πολέμου.

Αυτόν τον πόλεμο καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν ήθελε πραγματικά να τον κηρύξει, θεωρώντας πως δεν είναι αναπόφευκτος. Όταν όμως η αλυσιδωτή αντίδραση των γεγονότων εξώθησαν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Αντάντ και Κεντρικές Δυνάμεις) να κηρύξουν επίσημα τον πόλεμο μεταξύ 1 και 4 Αυγούστου του 1914, οι περισσότεροι πίστευαν πως θα ήταν ένας σύντομος πόλεμος λίγων μηνών, που θα κρατούσε “το πολύ ως τα Χριστούγεννα” και οι επίστρατοι θα επέστρεφαν στη θαλπωρή των σπιτιών τους.

Έτσι ο Μεγάλος Πόλεμος που στην ουσία ήταν μια μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο που επεκτάθηκε ωστόσο και στην περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων με την εμπλοκή ακόμα και αμερικανικών προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκόσμιου.

Οι Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της Αντάντ (κυρίως οι Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, ως τις αρχές του 1918 η Ρωσία και, από το 1917, οι ΗΠΑ) νίκησαν τις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία) και οδήγησαν αφενός στην κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης, εκ του κατακερματισμού αυτών, αφετέρου στη μεγάλη Ρωσική Επανάσταση και σε τελική φάση την δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών.

Πριν τον Πόλεμο

Ένας ολόκληρος αιώνας είχε περάσει από τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο, το 1815, στην Ευρώπη. Μετά τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1871 καμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις δεν είχε στείλει τους στρατιώτες της σε κάποια επιχείρηση ενάντια σε μια άλλη.

Στο διεθνή χώρο υπήρχε ο έντονος ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων με αποτέλεσμα η Ευρώπη να έχει διαιρεθεί σε δύο μεγάλα στρατόπεδα: Στην Συνεννόηση (Entente) όπου συμμετείχε η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία και στη συμμαχία των Κεντρικών Δυνάμεων όπου συμμετείχε η Γερμανία, η Αυστρο-ουγγαρία και η Ιταλία.

Entente

Οι Μεγάλες Δυνάμεις αναζητούσαν απεγνωσμένα συμμάχους μεταξύ των μικρότερων κρατών με τη Γερμανία να προσεταιρίζεται τή Βουλγαρία και την Τουρκία και την Αντάντ να πιέζει την Ελλάδα και την Σερβία. Η Αγγλία μεσουρανούσε διεθνώς έχοντας αμέτρητες αποικίες σε όλες τις ηπείρους. Η Γερμανία διεκδικούσε το δικό της μερίδιο στις υποανάπτυκτες χώρες, στον ορυκτό τους πλούτο αλλά και στα πετρέλαια της Ανατολής.

Εκσυγχρονίζοντας τις ένοπλες δυνάμεις

Από τις αρχές του αιώνα όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις ρίχτηκαν σε έναν ξέφρενο αγώνα δρόμου ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των ενόπλων τους δυνάμεων. Στη Βρετανία οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σχεδόν κατά 30% μέσα στη δεκαετία 1890-1900. Το 1913 ήταν 140% υψηλότερες από ότι το 1887.

Η Γερμανία, στα μέσα της δεκαετίας του 1890, δαπανούσε 90 περίπου εκατομμύρια μάρκα κάθε χρόνο για το πολεμικό της ναυτικό. Το 1913 είχε ξεπεράσει τα 400 εκατομμύρια μάρκα. Και οι άλλες Μεγάλες Δυνάμεις δεν πήγαιναν πίσω. Πίσω από τις καθησυχαστικές θεωρίες για τις “Μεγάλες Χίμαιρες”, οι άρχουσες τάξεις προετοιμάζονταν πυρετωδώς για τον Μεγάλο Πόλεμο.

Οι προετοιμασίες δεν ήταν μόνο στρατιωτικές.

Διπλωματικός πυρετός: Επιλέγοντας συμμάχους

Από τα τέλη του 19ου αιώνα κιόλας οι Μεγάλες Δυνάμεις ξεχύθηκαν σε έναν διπλωματικό αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσουν φίλους και συμμάχους, δημιουργώντας έτσι δύο μεγάλους συνασπισμούς.

Το 1882 η Αυστρία, η Γερμανία και η Ιταλία υπέγραψαν ένα σύμφωνο “αμοιβαίας συνεργασίας” τη λεγόμενη “Τριπλή Συμμαχία”.

Το 1907 η Γαλλία, η Ρωσία και η Μεγάλη Βρετανία συνέστησαν την “Τριπλή Συνεννόηση” την λεγόμενη Αντάντ. Οι συμμαχίες και τα στρατόπεδα που αιματοκύλησαν την Ευρώπη το 1914-1918 είχαν διαμορφωθεί χρόνια πριν.

Στο Λονδίνο, το Παρίσι, τη Μόσχα και το Βερολίνο οι άρχουσες τάξεις προσπάθησαν να ρίξουν το φταίξιμο απλά στην άλλη πλευρά.

Τις προηγούμενες δεκαετίες η Βρετανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Γερμανία είχαν χωρίσει τον πλανήτη σε αποικίες και σφαίρες επιρροής. Αλλά η προσπάθειά τους να εξαπλώσουν την κυριαρχία τους όλο και πιο μακριά, τις έφερνε, αργά ή γρήγορα, αναπόφευκτα σε σύγκρουση μεταξύ τους.

Πολιτικοί, οικονομικοί ανταγωνισμοί και επιδιώξεις

Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στις οικονομικές συνθήκες της εποχής και στις επεκτατικές βλέψεις των διαφόρων κρατών, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ανταγωνισμού μεταξύ τους.

Ειδικότερα η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας, που προήλθε από τη ραγδαία εξέλιξη της βιομηχανίας της, οδήγησε στην όξυνση του ανταγωνισμού της με την Αγγλία σχετικά με την εξασφάλιση του μονοπωλίου των διεθνών αγορών.

Ταυτόχρονα, η γαλλική πολιτική της “ρεβάνς”, δηλαδή η επιθυμία της Γαλλίας να αποκαταστήσει το γόητρό της και να ανακτήσει την Αλσατία και τη Λωρραίνη, (που είχε χάσει στο Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870 – 1871) είχε δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις της με τη Γερμανία, χαρακτηριστική επ’ αυτού ήταν και η υπόθεση Ντρέιφους.(υπήρξε ένα τεράστιο στρατιωτικοπολιτικό σκάνδαλο κατασκοπείας και ταυτόχρονα μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς δικαστικές πλάνες που συντάραξε τη Γαλλία επί δώδεκα χρόνια, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.)

Την ίδια εποχή, η Αυστρο-ουγγαρία βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία σχετικά με την κυριαρχία στα Βαλκάνια. Τα νέα εθνικά βαλκανικά κράτη, που είχαν δημιουργηθεί μετά την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κρατούσαν ευνοϊκή στάση απέναντι στις διεκδικήσεις των εθνικών μειονοτήτων της Αυστρο-ουγγαρίας και απειλούσαν την ενότητά της. Έτσι, η Αυστροουγγαρία επιθυμούσε να διατηρηθεί το στάτους κβο των Βαλκανίων.

Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, επιθυμούσε να βρει διέξοδο στη Μεσόγειο, υποστήριζε την κίνηση του πανσλαβισμού και θεωρούσε τον εαυτό της φυσικό προστάτη των ορθόδοξων λαών των Βαλκανίων, πράγματα που έβρισκαν αντίθετες τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία.

Παγκόσμια αίτια

Η διακίνηση αγαθών και ανθρώπων δεν περιορίστηκε στο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης. Ο ιμπεριαλισμός την περίοδο 1875-1914 αναπτύχθηκε και καθιερώθηκε. Οι μεγάλες δυνάμεις με σκοπό να υποστηρίξουν την ανερχόμενη βιομηχανία και οικονομία τους αποίκισαν νέα εδάφη για προμήθεια πρώτων υλών και για την προώθηση των προϊόντων τους. Ο αγροτικός τομέας σε αυτές τις χώρες και κύρια στην Αγγλία είχε συρρικνωθεί. Ο αποικισμός έλυνε αυτό το πρόβλημα. Αλλά συνάμα οδηγούσε και στον αποικιακό ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.

Η Βρετανική αυτοκρατορία περιελάμβανε τον Καναδά στη Βόρειο Αμερική, Αίγυπτο, Ινδία, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία και άλλες κτήσεις. Οι Γάλλοι έλεγχαν το ένα τρίτο της αφρικανικής ηπείρου τις παραμονές του πολέμου ενώ επεκτάθηκαν στην Άπω Ανατολή 1887-1897 στη Γαλλική Ινδοκίνα όπως επίσης και σε άλλες κτήσεις. Μεταξύ των δυο χωρών δημιουργήθηκε αντιπαλότητα στη μεταξύ τους σύγκρουση στη Φασόντα του Άνω Νείλου το 1898. Η Ρωσία είναι η μόνη αυτοκρατορία που επεκτάθηκε αποικιακά σε συνέχεια των εδαφών της στην Ασιατική ήπειρο. Η ήττα στον πόλεμο με την Ιαπωνία το 1904 περιόρισε τις ηγεμονικές φιλοδοξίες της και αύξησε τον ανταγωνισμό της με τη Βρετανία που ενθάρρυνε αυτόν τον πόλεμο.

Η Γερμανία έχοντας μείνει πίσω στον αποικισμό, για λόγους κυρίως γοήτρου εγκαινιάζει το 1897 την Weltpolitik (παγκόσμια πολιτική) της, απόφαση του νέου Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β’. Δημιούργησε στόλο αμφισβητώντας την πρωτοκαθεδρία της Βρετανίας.. Διείσδυσε οικονομικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, γεγονός που οδήγησε τις υπόλοιπες δυνάμεις να δημιουργήσουν ένα αντιγερμανικό μέτωπο. Αυτό το μέτωπο φάνηκε και στο ξέσπασμα της κρίσης του Μαρόκου το 1911 που Βρετανία, Γαλλία συνασπίστηκαν ενάντια στη Γερμανία. Η Ιταλία επεκτάθηκε μόνο στην Αφρική κυρίως για λόγους γοήτρου. Μέχρι το 1912 είχαν οριστεί οι ζώνες επιρροής όλων των μεγάλων δυνάμεων.

Ο αποικιακός ανταγωνισμός δεν ήταν αίτιο πολέμου, τα παράγωγα αυτού όμως συντέλεσαν στη δημιουργία πολεμικού κλίματος.

Ευρωπαϊκά αίτια

Πολεμικό κλίμα και συνθήκες διαμόρφωσαν και άλλοι παράγοντες που έχουν αφετηρία την Ευρώπη. Επειδή οι πολιτικές και οι οικονομικές διεργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν σε μια καπιταλιστική κοινωνία όπως η δυτική Ευρώπη, αυτές είναι έντονες λόγω των συνεπειών της εκβιομηχάνισης.

Η Ευρώπη αποτελούνταν από πολλές αντίπαλες “εθνικές οικονομίες” που προστατεύονταν η μία από την άλλη. Από το 1875-1914 συνταρασσόταν από τις πολιτικές διεργασίες με τη δημιουργία νέων πολιτικών κομμάτων με κύρια τα εργατικά. Η πολιτική ανέλαβε το ρόλο της θρησκείας των προηγούμενων αιώνων. Σε αυτό το έντονο πολιτικό κλίμα εξαπλώθηκε παράλληλα και η ιδεολογία του εθνικισμού στη νέα της μορφή με υποστηρικτές τους φιλελεύθερους. Αφορμή του πολέμου υπήρξε ένα γεγονός εθνικιστικού μίσους. Σέρβοι εθνικιστές δολοφόνησαν τον μετέπειτα διάδοχο της Αυστρίας Φραγκίσκο Φερδινάνδο στις 28 Ιουνίου 1914.

Απόρροια του εθνικισμού ήταν η θέληση προάσπισης των “εθνικών δικαίων” των λαών και κατ’ επέκταση το κλίμα ευφορίας που επικρατούσε για τον πόλεμο. Ενδεικτικό της παράλογης ψυχολογίας που επικρατούσε είναι το παρακάτω κείμενο:

Όσοι είχαν κατασκευάσει τη μηχανή του πολέμου και είχαν ενεργοποιήσει τους διακόπτες τώρα παρακολουθούσαν εμβρόνητοι την κίνηση των γραναζιών, ανίκανοι να πιστέψουν τι είχε συμβεί.

Σοβαρή αιτία πολέμου ήταν ο συνεχής ανταγωνισμός των εξοπλισμών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Οι κυβερνήσεις ενθουσιώδης έπλεαν σε πελάγη ευτυχίας αγνοώντας πως ο πιο εξελιγμένος τεχνολογικά εξοπλισμός θα οδηγούσε στην καταστροφή . Βέβαια είναι αμφιλεγόμενο από τους ιστορικούς το κατά πόσο η τεχνολογική στρατιωτική υπεροχή την περίοδο 1789-1918 έδωσε τελικά συγκριτικό πλεονέκτημα στους νικητές . Σε αυτό τον ανταγωνισμό των εξοπλισμών, προβάδισμα πήρε η Γερμανία σε μια προσπάθεια να πάρει τη θέση της Αγγλίας.

Το προβάδισμα της Γερμανίας στους εξοπλισμούς συμβάδιζε με έναν αντίστοιχο δυναμισμό της οικονομίας της. Εδραιώθηκε σε ηγέτιδα βιομηχανική δύναμη τόσο στους παραδοσιακούς κλάδους της βιομηχανίας, όσο και στους νέους της χημικής και ηλεκτρικής βιομηχανίας κατέχοντας την πρωτοπορία στην Ευρώπη .

Καμία όμως χώρα δεν θα έμπαινε στον πόλεμο μόνη της, αν δεν ένιωθε την υποστήριξη χωρών με κοινά συμφέροντα. Δημιουργήθηκαν συνασπισμοί μεταξύ τους που τόνωσε το ηθικό και έδωσε μια σιγουριά για την επιτυχή έκβαση κάποιου πιθανού πολέμου.

Νίκη χωρίς ειρήνη: H σύνδεση με τον Β’ Παγκόσμιο

Το τέλος κάθε πολέμου επικυρώνεται με τις συνθήκες που υπογράφονται μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών. Στην περίπτωση του τέλους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 28 Ιουνίου 1919 υπογράφτηκε μονομερώς και άφησε μια γεύση αδικίας προς του ηττημένους που αντιμετωπίστηκαν ως εγκληματίες πολέμου. Οι Γερμανοί διπλωμάτες αποκλείστηκαν από τις διαπραγματεύσεις. Η Γερμανία πλήρωσε τον πόλεμο με απώλειες σε εδάφη έναντι της Γαλλίας, της Δανίας και της Πολωνίας. Μερική αποστρατικοποίηση, πολεμικές αποζημιώσεις στους νικητές και απαγόρευση ένωσή της με την Αυστρία. Ενδεικτικό του ότι η Συνθήκη των Βερσαλλιών περιόρισε προσωρινά το πρόβλημα των εξοπλισμών είναι ότι η Γερμανία το 1938 είχε διπλάσια στρατεύματα από αυτά του 1914.

Αυτή η αίσθηση “αδικίας” των Γερμανών θα τους έσπρωχνε στο μέλλον προς “επανόρθωση”. Δεν είναι τυχαίο πως από την επομένη η Γερμανία θα εκφραζόταν μέσω ακραίων καθεστώτων του φασισμού. Η Συνθήκη του Σεν Ζερμέν τον Σεπτέμβριο του 1919 καθόρισε τις τύχες της Αυστρίας και η Συνθήκη του Τριανόν τον Ιούνιο του 1920 πιστοποίησε τη διάλυση της Αυστρο-ουγγαρίας και καθόρισε την τύχη των υπόλοιπων κρατών. Με τις παραπάνω Συνθήκες επικράτησε η “Αρχή των Εθνοτήτων”. Όχι μόνο δεν περιορίστηκε ο εθνικισμός, αλλά εδραιώθηκε σχηματίζοντας τον εθνικό χάρτη της Ευρώπης που σε γενικές γραμμές παραμένει σταθερός μέχρι τις μέρες μας.

Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις υποχώρησαν ενώ αναδείχθηκε ως νέα πολιτική και οικονομική υπερδύναμη οι ΗΠΑ. Η αποικιοκρατία έχασε τη λάμψη της και θα καταργούνταν μετά από αρκετά χρόνια σε κάθε νέο κράτος ξεχωριστά.

Οι συμμαχίες πριν το πόλεμο είχαν το χαρακτηριστικό των ενώσεων κοινών συμφερόντων που όχι μόνο δεν διασφάλιζε την ειρήνη των λαών, αλλά δημιουργούσε τις συνθήκες πολέμου. Με οραματιστή τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλσον δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών πρόδρομος του σημερινού Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών με συμμετοχή όλων των κρατών του κόσμου με στόχο την ειρήνη. Η μη συμμετοχή της Γερμανίας της Ρωσίας και μετέπειτα την αποχώρηση των ΗΠΑ, οδήγησε στην αναποτελεσματικότητα του θεσμού, πλην όμως οι βάσεις είχαν μπει.

Σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό Ian Kershaw “τον Χίτλερ τον δημιούργησε ο πόλεμος και οι συνέπειες του”. Χωρίς τον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο δε θα υπήρχε πολιτική καριέρα για δημαγωγούς τύπου Χίτλερ, ούτε και θα εμφανίζονταν τόσο μαζικά τα φασιστικά και τα ναζιστικά μορφώματα, που δημιουργήθηκαν μέσα από την οικονομική και κοινωνική αποσύνθεση της μεταπολεμικής περιόδου.

Η Γερμανία μετά τον πόλεμο

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τους λόγους που οδηγηθήκαμε στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο πρέπει να εξετάσουμε τη συνέβη στη Γερμανία αμέσως μετά τη τέλος του.

Από τον πόλεμο έχασαν τη ζωή τους πάνω από 2,5 εκατομμύρια Γερμανοί είχαν πεθάνει δεύτερον τα οικονομικά προβλήματα ήταν σοβαρά, συμπεριλαμβανομένου την άνοδο των τιμών, ανεργία και τον συνεχή αποκλεισμό από τους συμμάχους και τρίτων η Χώρα αντιμετώπιζε την προοπτική μιας σκληρής συνθήκης που διαπραγματευόταν στο Παρίσι.

Η συνθήκη των Βερσαλλιών

Τα νέα για τη Συνθήκη ήταν σοκ για τη νέα κυβέρνηση και το γερμανικό λαό. Στην ουσία όλοι οι όροι της Γερμανίας κατήγγειλαν τη συμφωνία. Έγινε γνωστή ως «επιβολή» (Diktat) μια και η χώρα εξαναγκάστηκε να υπογράψει. Την ημέρα της υπογραφής οι προτεσταντικές εκκλησίες κήρυξαν εθνικό πένθος.

Οι Γερμανοί ήταν έξαλλοι με την απώλεια των αποικιών, των εδαφών και του πληθυσμού σε Γαλλία, Βέλγιο και Πολωνία. Επιπλέον υπήρχε δυσφορία για τους περιορισμούς στο μέγεθος του στρατού και του ναυτικού, την απαγόρευση για αεροπορική δύναμη και τεθωρακισμένα, αλλά προβλεπόταν και αποστρατικοποίηση της Ρίνελαντ. Παράλληλα, υπήρξε η αίσθηση ότι στην περίπτωση των Γερμανών της Αυστρίας αγνοήθηκε η αρχή του αυτοπροσδιορισμού. Επίσης οι κυβερνώντες θεώρησαν άδικα τα μέτρα για τις αποζημιώσεις πολέμου. Αμεσο αποτέλεσμα της Συνθήκης ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς που την υπέγραψαν. Αυτό φάνηκε στα χαμηλά ποσοστά των κομμάτων που υποστήριξαν τη Δημοκρατία στις εκλογές του 1920.

Ηγέτες και αξιωματούχοι όλων των κρατών – μεταξύ τους ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δεύτερος από αριστερά στη δεξιά πλευρά του τραπεζιού – διαπραγματεύονται τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας

Η κατοχή της Ρουρ από τη Γαλλία

Το 1921 η επιτροπή αποζημιώσεων των συμμάχων ζητούσε από την γερμανική κυβέρνηση 6.6 δισεκατομμύρια λίρες. Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν και την περίοδο 1922-23 αθέτησαν τη συμφωνία για τις αποζημιώσεις.

Αυτό δεν έμεινε ατιμώρητο καθώς 70 χιλιάδες στρατιώτες από Γαλλία και Βέλγιο κατέλαβαν τη Ρουρ. Σκόπευαν να χρησιμοποιήσουν την παραγωγή της περιοχής, που ήταν η καρδιά της βιομηχανίας σαν τρόπο αποπληρωμής. Η γερμανική κυβέρνηση ξεκίνησε παθητική αντίσταση και προκάλεσε γενική απεργία. Κάποιοι προχώρησαν και σε τρομοκρατικές ενέργειες. Η αντίδραση των Γάλλων ήταν σκληρή. Βίαιες έρευνες στα σπίτια, απαγωγές, και εκτελέσεις.

Οι οικονομικές συνέπειες της κατοχής ήταν καταστροφικές. Η απώλεια παραγωγής στη Ρουρ εξαπλώθηκε και η ανεργία εκτινάχθηκε από 2% στο 23%. Οι τιμές βγήκαν εκτός ελέγχου, αφού τα φορολογικά έσοδα κατέρρευσαν και η χρηματοδότηση του κράτους γινόταν με το τύπωμα χρημάτων.

Γάλλοι στρατιώτες στη Ρουρ

Η περίοδος Στρεσεμαν

Στις σκοτεινές ημέρες του 1923, ο Γκούσταβ Στρέσεμαν έγινε καγκελάριος και οι πολιτικές του βοήθησαν στην αλλαγή της τύχης της Βαϊμάρης. Ηταν ένθερμος υποστηρικτής της εμπλοκής της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο και υπερασπίστηκε την μάχη με υποβρύχια, σαν το μόνο τρόπο για να επικρατήσουν της Βρετανίας.

Τα επόμενα έξι χρόνια, σαν υπουργός εξωτερικών προσπάθησε να βελτιώσει τη θέση της Γερμανίας εκτός συνόρων και συνεργάστηκε με Γαλλία και Βρετανία ώστε να εξασφαλίσει αναθεώρηση κάποιων όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Η πολιτική ονομάστηκε “πολιτική της εκπλήρωσης”.

Κατάφερε αρκετά. Μετά από πίεση ΗΠΑ και Αγγλίας, η Γαλλία αποσύρθηκε από τη Ρουρ. Ο Στρέσεμαν δέχτηκε τις υποδείξεις της επιτροπής Dawes για συμβιβασμό στο θέμα των αποζημιώσεων. Ένας μετριοπαθής τρόπος πληρωμής ορίστηκε, ανεβαίνοντας από 50 εκατομμύρια λίρες σε 125 εκατομμύρια μετά από πέντε χρόνια. Πρόσθετα υπήρξε αναστολή δραστηριότητας (μορατόριουμ) στην αποπληρωμή. Το δάνειο ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων τόνωσε τη Γερμανία. Τα επόμενα πέντε χρόνια υπήρξε εισροή χρημάτων από την Αμερική που βελτίωσαν την οικονομική κατάσταση.

O Γκούσταβ Στρέσεμαν

Η Συνθήκης του Λουκάρνο

Το 1925 πήρε την πρωτοβουλία που οδήγησε στη Συνθήκη της Λουκέρνης. Με αυτή τη συμφωνία η Γερμανία αναγνώριζε τα δυτικά σύνορα και υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει ειρηνικά μέσα για να εξασφαλίσει αναθεώρηση των συνόρων της στα ανατολικά. Ο Στρέσεμαν ήταν εθνικιστής και δεν ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει νόμιμες (όπως νόμιζε) διεκδικήσεις για την επιστροφή της Ντανζίγκ κι άλλων εδαφών στην Πολωνία.

Το Σεπτέμβριο του 1926 έγινε μόνιμο μέλος της Κοινωνίας των Εθνών. Η θέση ήταν αναγνώριση τους status και της δύναμης της.

Μέρος της πολιτικής που ακολουθούνταν, η πρώτη από τις τρεις ζώνες της Ρίνελαντ εκκενώθηκε το 1926. Τον επόμενο χρόνο η διεθνής επιτροπή ελέγχου που επιθεωρούσε τον αφοπλισμό της Γερμανίας αποσύρθηκε. Το 1929 μειώθηκε το ποσό των αποζημιώσεων στα 2 δισεκατομμύρια στερλίνες και ο χρονικός ορίζοντας αποπληρωμής ορίστηκε σε μια περίοδο 59 χρόνων. Ο Στρέσεμαν κέρδισε απόλυτη εκκένωση των συμμάχων από τη Ρίνελαντ ως τον Ιούνιο του 1930.

Όταν πέθανε τον Οκτώβριο του 1929 η φήμη του ήταν σε πολύ υψηλά επίπεδα και υπήρχε ελπίδα για ειρήνη στην Ευρώπη. Ο Χίτλερ σημείωσε ότι ο Στρέσεμαν “δεν μπορούσε να πετύχει περισσότερα”.

Στρέσεμαν, Σάμπερλαιν και Μπριάν κατά τη διάρκεια της συνθήκης του Λουκάρνο

Η κατάρρευση της Βαϊμάρης 1930-33

Ο θάνατος του Στρέσεμαν δεν μπορούσε να έρθει σε πιο ακατάλληλη στιγμή για τη νέα Δημοκρατία. Η εισβολή της “Μεγάλης κατάπτωσης” θα είχε δραματικές επιπτώσεις.

Η ανύψωση της γερμανικής οικονομίας ήταν αποτέλεσμα των δανείων από τις ΗΠΑ. Με αυτά είχαν χρηματοδοτηθεί κυβερνητικά έργα κι άλλες δραστηριότητες. Τα ποσοστά κερδών αυξάνοντας και κεφάλαιο έρρεε στα ταμεία. Μεγάλες εταιρίες δανείζονταν και ήταν εξαρτημένες από τα χρήματα που έδινε η Αμερική. Γερμανικές τράπεζες τα χρησιμοποίησαν για να επενδύσουν. Τα θεμέλια της οικονομίας ήταν σαθρά.

Καλά όλα αυτά, όμως το κραχ του 1929 ερχόταν και η Γερμανία θα δεχόταν μεγάλο χτύπημα. Την περίοδο 1928-29 δεν υπήρξε βιομηχανική ανάπτυξη και η ανεργία ανέβηκε στα 2,5 εκατομμύρια πολίτες. Στις 29 Οκτωβρίου του 29’ πουλήθηκαν 16.4 εκατομμύρια μετοχές! Οι τιμές κατρακύλησαν. Έτσι οι ΗΠΑ απαίτησαν εισαγωγές. Οι αμερικάνικες τράπεζες είδαν τις απώλειες του να μεγαλώνουν και άρχισαν να πιέζουν για τα βραχυπρόθεσμα δάνεια στα οποία είχε στηριχτεί η γερμανική οικονομία. Οι μεγάλες εταιρίες άρχισαν τις απολύσεις, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε ακόμη περισσότερο. Το 1931 μερικές τράπεζες σε Αυστρία και Γερμανία έβαλαν λουκέτο. Το Φεβρουάριο του 1932 η ανεργία έφτασε στα 6.1 εκατομμύρια πολίτες. Στην ουσία ένας στους τρεις ήταν χωρίς δουλειά. Η μείωση εισοδήματος, έφερε κατάρρευση στα φορολογικά έσοδα. Κάποια στιγμή η κυβέρνηση δεν μπορούσε να πληρώσει επιδόματα.

Η άνοδος του Ναζισμού

Το έγκλημα και οι αυτοκτονίες αυξάνονταν. Πολλοί έχασαν την ελπίδα τους. Ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει τα δημοκρατικά κόμματα και στράφηκε στα κομμουνιστικά και στο ναζισμό. Στις εκλογές του 1930 οι Ναζί κέρδισαν 107 αντιπροσώπους. Υπήρξε αντίθεση στο δημοκρατικό σύστημα και οι ναζιστές χρησιμοποιούσαν βία ενάντια στους πολιτικούς αντιπάλους. Οι ομάδες του Χίτλερ συγκρούονταν συχνά με τους κομμουνιστές.

Ο νέος καγκελάριος, κεντρώος πολιτικός Χάινριχ Μπρούνινγκ, ακολούθησε σφιχτή οικονομική πολιτική για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό και να διατηρήσει ανταγωνιστικές τις εξαγωγές. Προχώρησε σε αύξηση φορολογίας, μείωσε μισθούς και τη βοήθεια στους ανέργους. Αν και η στρατηγική φαινόταν σωστή, χειροτέρεψε τα πράγματα. Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος επέτεινε τη σύγχυση. Ο Μπρούνινγκ δεν ήταν καθόλου δημοφιλής. Μάλιστα, ονομάστηκε «ο πεινασμένος καγκελάριος».

Το τέλος της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

Η δυσμένεια ήταν μεγάλη για τον Μπρούνινγκ που ήταν αδύνατο να έχει πλειοψηφία στη Ράιχσταγκ. Επικαλέστηκε το άρθρο 48 και τις ειδικές διατάξεις για να περάσει νομοσχέδια. Το 1932 το κοινοβούλιο είχε απαξιωθεί.

Κάποιοι από τους συμβούλους του προέδρου ήθελαν στη κυβέρνηση και τους Ναζί, αλλά ο Μπρούνινγκ ήταν αντίθετος. Επιδίωξη τους: Να προσπεράσουν τη Ράιχσταγκ και να εγκαταστήσουν μια δεξιά αυταρχική κυβέρνηση. Ο Χίντενμπουργκ έχασε την εμπιστοσύνη του στον καγκελάριο και τον αντικατέστησε με τον εξ ίσου μη δημοφιλή Φον Πάπεν. Το συμβούλιο των βαρόνων δεν είχε καμία στήριξη και φάνηκε στις εκλογές του 1932.

Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για τη δημοκρατία στη Γερμανία της Βαϊμάρης. Το ναζιστικό κόμμα (NSDAP) κέρδισε το 37% των ψήφων και 230 έδρες. Η πολιτική βία εντάθηκε και πολλοί σκοτώθηκαν. Το Νοέμβριο του 1932 οι Ναζί παρέμεναν η πιο μεγάλη δύναμη. Ο Φον Πάπεν αντικαταστάθηκε από τον Φον Σλέσερ στην καγκελαρία. Ο Φον Πάπεν άρχισε αμέσως την προσπάθεια ανατροπής του νέου καγκελάριου και ήρθε σε επαφή με τον Χίτλερ. Συμφώνησαν αυτός να γίνει καγκελάριος σε μια κυβέρνηση με υποστηρικτές του Πάπεν. Ο πρόεδρος Πάουλ Φον Χίντενμπουργκ αντιπαθούσε τον Χίτλερ, πείστηκε να τον ορίσει καγκελάριο στις 30 Ιανουαρίου.

Η κυριαρχία του Χίτλερ

Αυτό ήταν και το τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Από το 1933 ο Χίτλερ επιβάλλει δικτατορικό καθεστώς Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ. Οι εθνικοσοσιαλιστές κατηγόρησαν τους κομμουνιστές και ενεργοποιώντας το άρθρο 48 του συντάγματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης απέκτησαν τη δύναμη που ήθελαν για να καταργήσουν θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτικών τους αντιπάλων (κυρίως των κομμουνιστών).

Την απόλυτη κατάκτηση της εξουσίας πέτυχαν με τον “Εξουσιοδοτικό νόμο” (Ermächtigungsgesetz) στις 23 Μαρτίου, ο οποίος έπρεπε να ψηφιστεί από τουλάχιστον τα δυο τρίτα της βουλής. Με την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD) και την σύλληψη πολλών σοσιαλδημοκρατών βουλευτών, ο Χίτλερ κατάφερε, με τη βοήθεια του συντηρητικού “Zentrum” και του εθνικιστικού «DNVP» να συγκεντρώσει τις απαραίτητες ψήφους. Ο “Εξουσιοδοτικός νόμος” παραχώρησε όλη την νομοθετική εξουσία στην Κυβέρνηση, ανεξάρτητα από κοινοβούλιο και Πρόεδρο. Με άλλα λόγια, το Κοινοβούλιο επέτρεψε την ενοποίηση της εκτελεστικής εξουσίας με την νομοθετική και, με τον τρόπο αυτό, έγινε περιττό. Με την απόφαση αυτή αρχίζει στη Γερμανία η περίοδος της εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας, γνωστή και ως εποχή του “Τρίτου Ράιχ”.

 

 

 

 

---

 

ο διάλογος ΜΕΤΑΞΑ , ΓΚΡΑΤΣΙ όπως την αποτύπωσε ο Ιταλός πρέσβης

Τι ακριβώς έγινε το βράδυ που ο Εμμανουέλε Γκράτσι απέδωσε στον Ιωάννη Μεταξά το τελεσίγραφο της Ιταλίας. Η ιστορία μέσα απο τα ίδια τα λόγια του Γκράτσι

Στις 3 τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμμανουέλε Γκράτσι, χτύπησε το κουδούνι της οικίας του Ιωάννη Μεταξά. Σε μια προσεκτικά σχεδιασμένη κίνηση από πλευράς Ιταλίας, το τελεσίγραφο που παρέδωσε ο Γκράτσι στον δικτάτορα της Ελλάδας όριζε ότι θα πρέπει να συμφωνήσει εκείνη τη στιγμή πως στις 6 το πρωί της ίδιας ημέρας, δηλαδή τρεις ώρες αργότερα, η Ελλάδα θα συμφωνούσε να επιτρέψει στα ιταλικά στρατεύματα να εισβάλλουν στη χώρα και να καταλάβουν «ειρηνικά» ορισμένα «στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους» ως απόδειξη της ουδετερότητας που κήρυττε η χώρα μας ως τότε.

Όσα ειπώθηκαν μεταξύ του Εμμανουέλε Γκράτσι και του Ιωάννη Μεταξά μας τα παραδίδει ο ίδιος ο Ιταλός πρέσβης στα απομνημονεύματά του, τα οποία εξέδωσε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ίδιος ο Γκράτσι εμφανίζεται πλήρως αντίθετος με την απόφαση του Μουσολίνι για εισβολή στην Ελλάδα, ωστόσο ως απρόθυμος αγγελιαφόρος αναγκάζεται να επιδώσει το τελεσίγραφο στον Μεταξά.

Η αφήγηση του Ιταλού πρέσβη επιβεβαιώνει μάλιστα και το γεγονός ότι στην πραγματικότητα  ο Μεταξάς δεν απάντησε με τη λέξη «Όχι», αλλά αρκέστηκε να πει «Alors, c’est la guerre!» (Λοιπόν, έχουμε πόλεμο) κηρύττοντας ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό την έναρξη του πολέμου.

Η αφήγηση του Γκράτσι για εκείνη τη βραδιά, όπως καταγράφεται στα απομνημονεύματά του, είναι εξόχως αποκαλυπτική:

«Την καθορισμένη ώρα, 10 περίπου λεπτά πριν από τις 3, ο στρατιωτικός ακόλουθος ο διερμηνέας και εγώ φτάσαμε στην καγκελόπορτα της μικρής Βίλας όπου έμενε ο πρωθυπουργός. Ο comm. De Santo (σ.σ διερμηνέας της ιταλικής πρεσβείας) είπε στον φρουρό να ειδοποιήσει τον πρωθυπουργό ότι ο πρέσβης της Ιταλίας επιθυμούσε να γίνει δεκτός για μία άκρως επείγουσα ανακοίνωση. Ο φρουρός άρχισε να χτυπάει ένα ηλεκτρικό κουδούνι που επικοινωνούσε με το εσωτερικό του σπιτιού αλλά το υπηρετικό προσωπικό κοιμόταν. Περιμέναμε για μερικά ατελείωτα λεπτά μπροστά στην καγκελόπορτα. Μέσα στη βαθιά σιωπή της νύχτας ακουγόταν το γάβγισμα ενός σκύλου. Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά ο οποίος έκανε την εμφάνισή του σε μία μικρή πόρτα υπηρεσίας και αναγνωρίζοντας με, διέταξε τον φρουρό να με αφήσει να περάσω.

Οι δύο συνοδοί μου έμειναν στο δρόμο περιμένοντας με έξω από τον καγκελόπορτα. Ο Μεταξάς είχε φορέσει μια σκούρα μάλλινη ρόμπα από το γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυχτικό. Μού έσφιξε το χέρι, με έβαλε μέσα και με άφησε να περάσω σε ένα μικρό σαλόνι, το συνηθισμένο σαλονάκι μιας μικρής μικροαστικής εξοχικής βίλας. Αυτό το περιβάλλον α λα Guido Gozzano (σ.σ Ιταλός ποιητής), με τα κακόγουστα καλά του πράγματα με έκανε να αναλογιστώ προς στιγμήν με κάποιο μικρότερο χαμόγελο τη Βίλα Τορλόνια.

Μόλις καθίσαμε, του είπα ότι η κυβέρνησή μου μού είχε αναθέσει να του κάνω μία άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά, και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή φωνή: «Alors, c’est la guerre!» (λοιπόν έχουμε πόλεμο) .

Τού απάντησα ότι η ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα δεχόταν τα αιτήματά της και θα άφηνε να περάσουν ελεύθερα τα ιταλικά στρατεύματα τα οποία θα άρχιζαν τις μετακινήσεις τους στις 6 το πρωί. Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε πώς θα μπορούσα να σκεφτώ ότι -ακόμα και αν είχε πρόθεση να ενδώσει- θα του ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις ώρες να λάβει τις διαταγές του βασιλιά και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων.

Χωρίς καμία πεποίθηση, από απλή ευσυνειδησία, αρπάζοντας την τελευταία ελπίδα όπως ο ναυαγός πιάνεται ακόμη και από ένα σανιδάκι, του απάντησα ότι αυτό δεν ήταν καθόλου αδύνατον. Ασφαλώς θα είχε απευθείας τηλεφωνική γραμμή για να επικοινωνεί με τον βασιλιά. Όσο για τις διαταγές προς τα προς τα στρατεύματα θα ήταν αρκετό να διαταχθεί ο αρχιστράτηγος να στείλει με τον ασύρματο εγκύκλιο διαταγή σε όλους τους διοικητές να μην εμποδιστεί η προέλαση των ιταλικών στρατευμάτων.

Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε αν μπορούσα να καθορίσω τουλάχιστον ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία επί του ελληνικού εδάφους που η ιταλική κυβέρνηση θα ήθελε να καταλάβει. Φυσικά αναγκάστηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα. Ο Μεταξάς απάντησε: «Vous voyez bien que c’ est impossibile (βλέπετε λοιπόν πολύ καλά ότι αυτό είναι αδύνατο). Η ευθύνη του πολέμου αυτού βαρύνει αποκλειστικά την ιταλική κυβέρνηση. H κυβέρνησή σας ήξερε πολύ καλά ότι η Ελλάδα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να παραμείνει ουδέτερη, αλλά και ότι είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το εθνικό έδαφος εναντίον οποιουδήποτε».

Του απάντησα, ενώ σηκωνόμουν, ότι ήλπιζα ακόμη ότι θα λάμβανε υπόψη του τη διαβεβαίωση που του δινόταν στη διακοίνωση σύμφωνα με την οποία η ιταλική κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να θίξει την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ελλάδος και ότι θα γνωστοποιούσε στην πρεσβεία πριν από τις 6 ότι η χώρα του δεχόταν τα ιταλικά αιτήματα.

Ο Μεταξάς δεν μου απάντησε. Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπει πριν από ένα τέταρτο και όταν ήμασταν στο κατώφλι μού είπε: «Vous etes les plus forts…» (είσαστε οι πιο δυνατοί) χωρίς να αναπτύξει περισσότερο τη σκέψη του, με τη φωνή, αυτή τη φορά, βαθιά αλλοιωμένη. Με τη σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στη βαθιά λύπη που τα δονούσε.

Νομίζω ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο ο οποίος τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μία στιγμή κατά την οποία μίσησα το δικό μου, μία στιγμή κατά την οποία το καθήκον του αξιώματος μου μού φάνηκε σταυρός όχι μόνο θλιβερός αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε αυτός ο ηλικιωμένος άνδρας εκείνος που είχε καταναλώσει ολόκληρη την ζωή αγωνιζόμενος και υποφέροντας για τη χώρα του και τους βασιλείς του και που κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή προτιμούσε να διαλέξει το δρόμο της θυσίας και όχι το δρόμο της ατίμωσης. Υποκλίθηκα μπροστά του με το βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του.

(Mού είπαν ότι λίγους μήνες μετά αργότερα μία Ελληνίδα, όταν πήγε να υποβάλει τα συλλυπητήριά της στη χήρα του θέλησε να καθίσει στην πολυθρόνα εκείνη όπου είχα καθίσει τη μοιραία εκείνη νύχτα. Η κυρία Μεταξά συγκράτησε την επισκέπτρια λέγοντάς της ‘μην κάθεσαι στην πολυθρόνα εκείνη, είναι η πολυθρόνα που κάθισε ο Γκράτσι τη νύχτα της κήρυξης του πολέμου’).

Αναδημοσίευση από το βιβλίο «Το ημερολόγιο του Γκράτσι – Η αρχή του τέλους».

Η καταγραφή Μεταξά

Καταγραφή για τη συγκεκριμένη μέρα είχε κάνει και ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς στο προσωπικό του ημερολόγιο χωρίς ωστόσο να αναφερθεί επί μακρόν σε όσα ειπώθηκαν με τον Γκράτσι. Η καταγραφή της 28/10/1940 του ημερολογίου Μεταξά αναφέρει:

«28 Οκτωβρίου, Δευτέρα. Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. – Πόλεμος! – Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. -Αναφέρω Bασιλέα. – Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. -Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. – Όλοι πλην Κύρου. – Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. – Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. – Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. – Αρχίζουμε και τακτοποιούμεθα. Ο Θεός βοηθός!!»

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Οι Έλληνες στην Αίγυπτο. Η ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας

Εμείς· οι Aλεξανδρείς, οι Aντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Έλληνες Aιγύπτου και Συρίας,
κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς.

K.Π. Kαβάφης

Την Ιστορία του Ελληνισμού της Αιγύπτου κατά τη Νεότερη Εποχή μπορούμε να χωρίσουμε σε τέσσερις περιόδους: την περίοδο της αναβίωσης (αρχές 18^ου αι.-1805), την περίοδο της εδραίωσης (1805-1882), την περίοδο της μεγάλης ακμής (1882-1918) και την περίοδο της σταδιακής παρακμής (1918-σήμερα).

Α΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1710-1805. Η αναβίωση του Ελληνισμού της Αιγύπτου συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση του νεοελληνικού παροικιακού φαινομένου. Το 18^ο αι. η Οθωμανική Αυτοκρατορία περνούσε περίοδο μεγάλης παρακμής, πράγμα που ως γνωστόν εκμεταλλεύθηκαν για οικονομικούς κυρίως λόγους οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία). Το εμπόριό της τέθηκε υπό τον άμεσο έλεγχο των ξένων και φορείς του στο έδαφός της αποτελούσαν άτομα που προέρχονταν από τους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς της – κυρίως Έλληνες – τα οποία αποτέλεσαν ένα είδος αστικής τάξης της αυτοκρατορίας. Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες προερχόμενοι από όλες τις περιοχές του Ελλαδικού χώρου και της Μικράς Ασίας μετανάστευσαν σε περιοχές που αποτελούσαν κέντρα του διεθνούς εμπορίου, σε αναζήτηση μεγαλύτερης ασφάλειας και καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Ένα μικρό μέρος από αυτούς (περίπου 2 με 3 χιλιάδες) κατέληξε στις αρχές του 18^ου αι. στην Αίγυπτο, οι πηγές όμως μας παραδίδουν ελάχιστες πληροφορίες για τη δράση τους. εγκαταστάθηκαν κυρίως στις δύο μεγάλες πόλεις της, την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Οι ευνοϊκές σχετικά συνθήκες προσείλκυσαν γύρω στα 1750 μεγαλύτερο αριθμό Ελλήνων, κυρίως στην Αλεξάνδρεια, όπου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω από το ναό του Αγίου Σάββα. Ως τα τέλη του αιώνα ο αριθμός τους είχε αυξηθεί, το ίδιο και η οικονομική δύναμή τους. Οι σχέσεις τους βέβαια με το τουρκικό καθεστώς δεν ήταν ιδιαίτερα καλές, κι αυτό το δείχνει και η μεγάλη υποστήριξη που πρόσφεραν στο Ναπολέοντα κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο το 1798.

Β΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1805-1882. Το 1805 έγινε πασάς της Αιγύπτου ο Μωχάμετ Άλυ, ο οποίος φιλοδοξούσε να δημιουργήσει ένα σύγχρονο κράτος, βασισμένο σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Του χρειαζόταν γι’ αυτό κάποια αστική τάξη και μια και δεν υπήρχε ντόπια, επέλεξε τους Έλληνες παροίκους, οι οποίοι αποτελούσαν κατά κύριο λόγο εμπορικούς πράκτορες των ευρωπαϊκών κρατών, με τα οποία ήθελε να συνάψει εμπορικές σχέσεις. Έδειξε έτσι ιδιαίτερη φροντίδα για τους Έλληνες της χώρας του και τους βοήθησε στις εμπορικές, βιοτεχνικές και γεωργικές δραστηριότητές τους. Ήδη στα 1817 βρίσκονταν εγκατεστημένοι στην Αλεξάνδρεια – της οποίας τη σημασία ως εμπορικού κέντρου είχε καταλάβει ο νέος κυβερνήτης – περισσότεροι από 2.000 Έλληνες, και ο αριθμός τους, εξαιτίας των υπερβολικά ευνοϊκών συνθηκών που δημιουργήθηκαν, αυξανόταν με πολύ γοργό ρυθμό.

Η μεγάλη αυτή εύνοια του Μωχάμετ Άλυ προς τους Έλληνες της Αιγύπτου δεν έπαυσε ούτε στα 1818, όταν παρέβλεψε την πολύ έντονη δραστηριότητα της Φιλικής Εταιρείας στη χώρα του, ούτε και στα 1821 με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, και    συνεχίστηκε   ακόμα   κι   όταν   ο   γιος   του   Ιμπραήμ   εκστράτευσε   (το   1824) εναντίον της Πελοποννήσου, αλλά και κατά τις ελληνικές ναυτικές επιχειρήσεις που είχαν ως στόχο της ίδια της Αλεξάνδρεια (πρόκειται για την αποτυχημένη απόπειρα πυρπόλησης του αιγυπτιακού στόλου από τον Κωνσταντίνο Κανάρη το 1825 και για την προσπάθεια επίθεσης του ελληνικού στόλου υπό την ηγεσία του Κόχραν το 1827). Ο αριθμός μάλιστα των Ελλήνων στην Αίγυπτο συνεχώς αυξανόταν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και μετά από αυτήν (εξαιτίας της δυσμενούς εξέλιξης των πολεμικών επιχειρήσεων και της τουρκικής σκληρότητας στις περιοχές που δεν κατόρθωσαν τελικά ν’ απελευθερωθούν)· συγχρόνως επεκτείνονταν οι εμπορικές τους δραστηριότητες, ιδρύονταν με πρωτοβουλίες τους οι πρώτες βιομηχανίες της χώρας και εντεινόταν η καλλιέργεια των μεγάλων εκτάσεων γης που κατείχαν, έτσι ώστε και η οικονομική ισχύς τους αυξήθηκε σημαντικά.

Οι Έλληνες μάλιστα της Αλεξάνδρειας έκαναν στη δεκαετία του 1830 τα πρώτα βήματα για την κοινοτική τους οργάνωση και προχώρησαν στην ίδρυση του Νοσοκομείου και του Σχολείου «των Γραικών», με πρωτοβουλίες των Ηπειρωτών αδελφών Θεοδώρου και Μιχαήλ Τοσίτζα και του Νικολάου Στουρνάρη. Στα 1843 ιδρύθηκε επίσημα και η «Ελληνική Κοινότης Αλεξανδρείας», μόνιμος και επίσημος οργανισμός που απέβλεπε στην οργάνωση και στο συντονισμό των ενεργειών των Ελλήνων της πόλης. Πρώτος πρόεδρός της εξελέγη ο Μ. Τοσίτζας.

Όπως φαίνεται από τον «Θεμελιώδη Κανονισμό» της, η οργάνωση και λειτουργία της Κοινότητας είχε τις βάσεις της στις ελληνικές κοινότητες της Τουρκοκρατίας και στις ευρωπαϊκές αστικές δημοκρατίες. Οικονομικά στηριζόταν στις συνεισφορές όλων των Ελλήνων της πόλης, κυρίως όμως των πιο εύπορων, και κύρια φροντίδα της ήταν οι άμεσες ανάγκες των Ελλήνων: φρόντιζε για τη λειτουργία του Νοσοκομείου και του Σχολείου, προχώρησε στην ίδρυση νέων σχολείων, σύστησε τη νέα «Βιβλιοθήκη Αλεξανδρείας», και στα 1856 ολοκλήρωσε την κατασκευή ενός μεγάλου και πολυτελούς ναού για τις ανάγκες του πολυπληθέστατου πλέον ορθόδοξου ποιμνίου και την οικονομική βοήθεια της Κοινότητας, γνώρισε περίοδο μεγάλης ακμής, που συνοδεύτηκε από σπουδαίο φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό έργο.

Μεταξύ 1843 και 1882 το ελληνικό στοιχείο της Αιγύπτου αυξανόταν συνεχώς αριθμητικά χάρη σε νέες μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο. πολλοί Έλληνες δημιούργησαν τεράστιες περιουσίες χάρη στο εμπόριο, τη βιομηχανία και τη γεωργία· το εμπόριο βρισκόταν ουσιαστικά στα χέρια τους, το ίδιο και μεγάλο μέρος της βιομηχανίας, ενώ στη γεωργία ήταν οι πρώτοι που εφάρμοσαν επιστημονικές μεθόδους καλλιέργειας. Ταυτόχρονα οι Έλληνες εκάλυπταν σχεδόν εξ ολοκλήρου τις ανάγκες της Αιγύπτου σε ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό (εργοδηγοί στις φυτείες βαμβακιού και καπνού, τεχνίτες στα εργοστάσια, στις οινοπνευματοποιίες και στα τυπογραφεία, επιχωματιστές στα λιμάνια, χτίστες και οδοποιοί).

Η ιδεολογία των Ελλήνων παροίκων της Αιγύπτου ήταν διαποτισμένη από τη Μεγάλη Ιδέα, με την έννοια της εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής οικονομικής δραστηριότητας. Πίστευαν πως η παρουσία τους στην Αίγυπτο ήταν δημιουργική και ωφέλιμη, αφού έδωσαν σημαντικότατη ώθηση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, της γεωργίας και του εμπορίου, φέρνοντας έτσι την οικονομική ευημερία στη χώρα· από την άλλη μεριά όμως υπήρχε μία έντονη δυσφορία στον αιγυπτιακό λαό κατά της οικονομικής διείσδυσης των ξένων. Δημιουργήθηκε τότε το «Κόμμα Εθνικοφρόνων», που οργάνωσε μυστικές εταιρείες με στόχο τους τη σύσταση αιγυπτιακού εθνικού κοινοβουλίου. Στην κίνηση αυτή αντέδρασαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, κι αυτό προκάλεσε τον Ιούνιο του 1882 λαϊκή εξέγερση στην Αλεξάνδρεια με επικεφαλής τον Αραμπή πασά, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες καταστροφές σε βάρος του ξένου στοιχείου, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού. Ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων εγκατέλειψε την Αίγυπτο. Η εξέγερση κατεστάλη από τους Άγγλους, που βρήκαν έτσι την αφορμή να κατακτήσουν στρατιωτικά τη χώρα.

Γ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1882-1918. Οι Έλληνες πάροικοι δυσανασχέτησαν αρχικά με την παρουσία των Άγγλων, γρήγορα όμως η τάξη που επέβαλαν οι τελευταίοι και η ομαλή λειτουργία της οικονομίας προκάλεσαν σημαντική αύξηση στο μέγεθος των ελληνικών εμπορικών ,      τραπεζιτικών     και     βιομηχανικών     δραστηριοτήτων .     Ταυτόχρονα αυξήθηκε σημαντικά και ο αριθμός των Ελλήνων (το 1907 έφτασαν τις 63.000).

Η Κοινότητα Αλεξανδρείας γνώριζε τώρα τη λαμπρότερη περίοδο της ιστορίας της. χάρη κυρίως στη δράση των προέδρων της Γ. Αβέρωφ (1885-1900) και Εμμ. Μπενάκη (1901-1911) απέσβεσε τα χρέη της, αναδιοργάνωσε τη διοίκησή της, αύξησε κατά πολύ τα έσοδά της, προχώρησε στη δημιουργία νέου νοσοκομείου και νέων σχολείων, φρόντισε ιδιαίτερα για την παιδεία των Ελληνοπαίδων αναδιοργανώνοντας το εκπαιδευτικό σύστημα και δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, και επετέλεσε σημαντικό φιλανθρωπικό έργο με τη δημιουργία ορφανοτροφείων, συσσιτίων απόρων και γηροκομείου.

Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας αποτέλεσε πρότυπο για τους Έλληνες που κατοικούσαν στις άλλες πόλεις της Αιγύπτου· δημιουργήθηκαν σχεδόν σε όλες ελληνικές κοινότητες που προχώρησαν σε συστηματική οργάνωση του ελληνικού στοιχείου και στη δημιουργία σχολείων, εκκλησιών και κοινωφελών ιδρυμάτων. Κέντρο και βασικός οδηγός όλων ήταν η Κοινότητα της Αλεξάνδρειας, η παλαιότερη και μεγαλύτερη της Αιγύπτου.

Την περίοδο αυτή, σημαντική ανάπτυξη γνώρισε στην Αλεξάνδρεια και ο πνευματικός βίος των Ελλήνων. Η πόλη διακρινόταν για την πληθώρα των ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών που κυκλοφορούσαν. Γρήγορα έγινε το πνευματικό κέντρο των δημοτικιστών και γενικά της ελληνικής λογοτεχνικής δημιουργίας. Το περιοδικό «Νέα Ζωή» αποτέλεσε (από το 1893) το κέντρο συνεργασίας των πιο σημαντικών δημοτικιστών λογοτεχνών του Ελληνισμού· αναφέρουμε χαρακτηριστικά τους: Παλαμά, Πολέμη, Μαλακάση, Καβάφη (ο οποίος μάλιστα ήταν Αλεξανδρινός), Ξενόπουλο, Καζαντζάκη, Βάρναλη κ.ά.

Μεγάλη ήταν και η προσφορά των παροίκων προς την πατρίδα τους κατά τη διάρκεια των μεγάλων ιστορικών περιπετειών που πέρασε η τελευταία. Το 1904-8 έστειλαν σημαντική οικονομική βοήθεια για τη διεξαγωγή του Μακεδονικού Αγώνα. κατά τους δύο Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 στάλθηκαν στην Ελλάδα εκατοντάδες εθελοντές, κινητό νοσοκομείο και σημαντική οικονομική ενίσχυση. Το 1916 υποστήριξαν το Βενιζέλο και το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, και το 1917, με την είσοδο της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στάλθηκαν και πάλι εθελοντές (στρατιώτες και νοσοκόμοι) και μεγάλα χρηματικά ποσά.

Δ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1918-σήμερα. Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ακολούθησε μια γενική κρίση της παγκόσμιας αγοράς, η οποία οδήγησε στην παρακμή του νεοελληνικού παροικιακού φαινομένου. Η κατάσταση για τον Ελληνισμό της Αιγύπτου έγινε εξαιρετικά δύσκολη. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, ενώ στα χέρια των Ελλήνων παρέμεινε μόνο το 1,5% των εργοστασίων και εργαστηρίων της χώρας. Το ξένο διεθνές κεφάλαιο άρχισε να λειτουργεί ανταγωνιστικά προς αυτούς, ενώ συγχρόνως αναπτύχθηκε ντόπια μεγαλοαστική τάξη που επεδίωκε τον έλεγχο της παραγωγής και του εμπορίου· σκληρός ταυτόχρονα ήταν και ο ανταγωνισμός από την πλευρά των ξένων παροίκων (κυρίως των Ιταλών).

Οι μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις έχαναν σιγά σιγά τον έλεγχο των αποικιών τους. Η Αίγυπτος κέρδισε το 1922 την αυτονομία της και το 1936 την ανεξαρτησία της. Η ανάπτυξη του αιγυπτιακού εθνικισμού και η καθαρά εχθρική στάση του αιγυπτιακού πληθυσμού προς τους ξένους έκανε την κατάσταση ιδιαίτερα δύσκολη για τους Έλληνες παροίκους (που ο αριθμός τους, γύρω στο 1930, είχε πλησιάσει τις 200.000). πολλοί, ιδιαίτερα μετά το 1936, εγκατέλειψαν τη χώρα. Το 1937 ο συνολικός πληθυσμός τους έπεσε στα 91.000 άτομα.

Το 1939 ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Κατά τη διάρκειά του 7.000 Έλληνες της Αιγύπτου μετείχαν στις τάξεις του συμμαχικού στρατού και του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος και αγωνίσθηκαν εναντίον του Άξονα, μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση που έδρευε στο Κάιρο.

Με το τέλος του πολέμου η Αίγυπτος επλήγη από ένα ισχυρό κύμα ανεργίας, το οποίο ανάγκασε πολλές χιλιάδες Έλληνες να την εγκαταλείψουν. Η κατάσταση έγινε πολύ χειρότερη με τη γνωστή εξέγερση του 1952 – με ηγέτη τον Νάσερ – η οποία στρεφόταν εναντίον των ξένων και ζητούσε την εθνική και οικονομική ανεξαρτησία της χώρας. Το νέο καθεστώς εφάρμοσε μέτρα κατά των ξένων, από τα οποία εξαιρέθηκαν αρχικά οι Έλληνες, όχι όμως για πολύ. Από το 1957, με το νόμο περί αποκρατικοποιήσεων άρχισαν να εθνικοποιούνται οι περιουσίες και οι επιχειρήσεις των παροίκων, οι οποίοι με νέους νόμους αποκλείονταν από τις δημόσιες υπηρεσίες, το εξωτερικό εμπόριο, τη γεωργία, ορισμένους τομείς της βιομηχανίας κτλ.

Ο αριθμός των Ελλήνων της Αιγύπτου έπεσε το 1960 στις 65.000, ενώ όλο και περισσότεροι εγκατέλειπαν συνεχώς τη χώρα: άλλοι απ’ αυτούς επαναπατρίζονταν και άλλοι αναζητούσαν την τύχη τους στην Αυστραλία, τις Η.Π.Α. κ.α. Η κοινοτική οργάνωση γνώρισε την παρακμή, καθώς πολλές ακμάζουσες κοινότητες εξαφανίζονταν και στις υπόλοιπες συγχωνεύονταν τα διάφορα ιδρύματα.

Σήμερα διαμένουν στην Αίγυπτο 8.000 περίπου Έλληνες, οι οποίοι συνεχίζουν τις παραδοσιακές δραστηριότητες των παροίκων. Ασχολούνται με το εμπόριο, τη βιοτεχνία και την ελαφρά βιομηχανία, κατέχουν σημαντική οικονομική δύναμη, ζουν σε χωριστές συνοικίες, έχουν δικά τους σχολεία, αποφεύγουν γενικά τη συναναστροφή και τις επιγαμίες με τους ντόπιους, όχι όμως και με τους άλλης εθνικότητας παροίκους, διατηρούν τις επαφές με την πατρίδα τους και προσπαθούν να διασώσουν την εθνική τους συνείδηση και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Οι 2.500 περίπου από αυτούς κατοικούν στην Αλεξάνδρεια, την πόλη του Αλεξάνδρου, την αρχαία πρωτεύουσα των Πτολεμαίων, το κέντρο της Βυζαντινής Αιγύπτου, τη σπουδαία εστία του παροικιακού ελληνισμού, αποτελώντας ένα θλιβερό επίλογο μιας λαμπρότατης σελίδας της ελληνικής ιστορίας.

 

 

 

---

 

Η ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΡΟΖΕΤΑ . ΑΚΟΜΗ ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΚΛΕΦΤΩΝ

Η Στήλη κατασκευάστηκε από γρανοδιορίτη το 196 π.Χ. Το κείμενό της είναι ένα διάταγμα για τη θέσπιση της θεϊκής λατρείας του Πτολεμαίου Ε΄, το οποίο είναι γνωστό ως Διάταγμα της Μέμφιδας. 
Το κείμενο αναγράφεται σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και αρχαία Αιγυπτιακά, και τρεις γραφές, αιγυπτιακή ιερογλυφική, αιγυπτιακή δημοτική και ελληνική αλφαβητική.


>Τα τρία κείμενα ωστόσο δεν αποτελούν πιστή μετάφραση αλλά άριστη απόδοση το ένα του άλλου, γεγονός που δυσκόλεψε το έργο των επίδοξων αποκρυπτογράφων της Στήλης.
Οι ημερομηνίες που αναγράφονται στα τρία κείμενα επίσης δεν αντιστοιχούν απόλυτα η μία στην άλλη. Ως αντικείμενο, δεν σώζεται ολόκληρη. Λείπει ένα μεγάλο μέρος του ιερογλυφικού κειμένου και η επίστεψη, καθώς και μικρό μέρος του δημοτικού και του ελληνικού κειμένου.

 

• Η Στήλη αποκαλύφθηκε τυχαία στις 15 Ιουλίου του 1799, από Γάλλους, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Εντοπίστηκε από τον στρατιωτικό μηχανικό Pierre-François-Xavier Bouchard στο πλαίσιο γαλλικής στρατιωτικής οχυρωματικής επιχείρησης. Μαζί με άλλα ευρήματα ανήκε στο γαλλικό Ινστιτούτο της Αιγύπτου (Institut d’Égypte) μέχρι και την επικράτηση των Άγγλων στην Αίγυπτο.

Pierre-François-Xavier Bouchard

Μέσα στο ιστορικό πρίσμα της εποχής και την αντιμαχία της Γαλλίας με την Αγγλία, η ιδιοκτησία της Στήλης έγινε πολιτικό ζήτημα. Με τη νίκη των Άγγλων, το πολύτιμο εύρημα πέρασε νόμιμα στους νικητές, με τη Συνθήκη της Αλεξάνδρειας το 1801.

 

• Οι ακριβείς συνθήκες κάτω από τις οποίες η ίδια η Στήλη βρέθηκε σε αγγλικά χέρια παραμένουν ακόμη αινιγματικές. Το σίγουρο είναι ότι μεταφέρθηκε στην Αγγλία το 1802.

>Εκεί παρουσιάστηκε σε επιστημονικό κοινό και αργότερα μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. Στη συλλογή του Μουσείου η Στήλη της Ροζέτας καταχωρήθηκε στα μέσα του 19ου αι. με τον αριθμό ΕΑ 24.

Mr. Champallion

 

• Παρά την κατάληξη της Στήλης στην Αγγλία όμως, ο αποκρυπτογράφος της έμελλε να είναι Γάλλος. Το 1799, χρονιά της αποκάλυψής της, ο Jean-François Champollion ήταν μόλις οκτώ ετών. 23 χρόνια μετά (1822), ο χαρισματικός μελετητής βρισκόταν στη γαλλική Ακαδημία των Επιγραφών και Καλών Γραμμάτων. Ανακοίνωνε ότι είχε ξεκλειδώσει το μυστικό των δύο άγνωστων τότε γραφών της Στήλης, δουλεύοντας πάνω στη μία γνωστή της, την ελληνική.

>Χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ. και φέρει μια εγχάρακτη επιγραφή σε δύο γλώσσες (αιγυπτιακή και ελληνική) και τρία συστήματα γραφής (ιερογλυφικά, δημώδη αιγυπτιακή, ελληνική)
Το ελληνικό μέρος της στήλης αρχίζει ως εξής: « Βασιλεύοντος του νέου και παραλαβόντος την βασιλείαν παρά του πατρός… ».

 

Ο πίνακας του Σαμπολιόν

 

• • Το όνομά της προέρχεται από την πόλη Rachid (που εκγαλλίστηκε σε Rosette) της Κάτω Αιγύπτου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Δέλτα του Νείλου.

 

Η πόλη Rachid  (Rosette)

Βορειότερα της πόλης, γύρω από το οχυρό Φορ Ζυλιέν (Fort Jullien), ο Γάλλος αξιωματικός Πιέρ Φρανσουά Ξαβιέ Μπουσάρ (Pierre-François-Xavier Bouchard), που υπηρετούσε στο στράτευμα του Ναπολέοντα Α΄, ανακάλυψε τη στήλη τελείως τυχαία το 1799.

 

 

 

 

---

 

ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Ελεύθερη μετάφραση από το Lancet magazine

Το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού έχει καθοριστικό ρόλο για τη διατήρηση της υγείας μας. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που «μπερδεύει» το ρόλο του και αντιμετωπίζει ως εχθρό στοιχεία του ίδιου μας του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, από τα οποία πάσχει το 5% του πληθυσμού. Οι τελευταίες ιατρικές εξελίξεις έχουν συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Το αμυντικό ή ανοσολογικό σύστημα μαζί με το νευροαισθητικό σύστημα καθορίζουν και διατηρούν την ακεραιότητα του οργανισμού. Το ανοσολογικό σύστημα αποτελείται από κύτταρα που κυκλοφορούν στο αίμα και παράλληλα βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους ιστούς. Επιτελεί τη λειτουργία του χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο δίκτυο, που δέχεται συνεχώς διαφορετικά ερεθίσματα, επικοινωνώντας συγχρόνως με το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα.

Ο ρόλος που πρέπει να παίξει το ανοσολογικό σύστημα για να συμβάλλει καθοριστικά στην ομαλή επιβίωση του οργανισμού είναι διττός: αφενός πρέπει να αναγνωρίζει και να παλεύει με βλαβερούς, για τον οργανισμό, παράγοντες, όπως π.χ. τα παθογόνα μικρόβια, αφετέρου πρέπει να αναγνωρίζει, να ανέχεται και να μην αντιδρά στα δικά του στοιχεία και σε παράγοντες που είναι βοηθητικοί για την επιβίωσή του, π.χ. στα στοιχεία των τροφών ή στα μικρόβια που βρίσκονται στο έντερό του.

Όταν το ανοσολογικό σύστημα ενός οργανισμού αντιδρά και καταστρέφει παράδοξα τα δικά του στοιχεία, π.χ., τις πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα ή τα κύτταρα που βρίσκονται σε ένα όργανο, δημιουργείται διαταραχή, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί και να επουλωθεί από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί νόσος. Η νόσος αυτή ονομάζεται αυτοάνοση νόσος, ακριβώς γιατί ο οργανισμός δεν ανέχεται τα δικά του στοιχεία ως όφειλε, αλλά τα αναγνωρίζει ως ξένα και βλαβερά και με διάφορους μηχανισμούς τα καταστρέφει. Αυτή η διαταραγμένη αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος προκαλείται από την επίδραση κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων όπως οι μικροοργανισμοί, η ακτινοβολίας ή το στρες.

Οι αιτίες

Τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν συχνότερα τις γυναίκες. Δεν κληρονομούνται από τη μάνα στο παιδί, αλλά πολλά μέλη του γενεαλογικού δένδρου μιας οικογένειας μπορεί να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα.
Τόσο το εξωγενές στρες, όσο και το ενδογενές άγχος ενός ατόμου φαίνεται ότι σχετίζεται με την εμφάνιση ή την έξαρση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι περίπου 5% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.
Τα νοσήματα αυτά τα κατατάσσουμε σε νοσήματα που προσβάλλουν ένα όργανο, π.χ. η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ή σε συστηματικά, που προσβάλλουν πολλούς ιστούς και όργανα, όπως π.χ. η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή το σκληρόδερμα.

Τα συμπτώματα και η αντιμετώπιση

Τα αυτοάνοσα νοσήματα εκδηλώνονται με ποικιλία συμπτωμάτων, όπως ο πυρετός και η κακουχία ή ο πόνος στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα), τα εξανθήματα ή η υπέρταση. Κατά κανόνα είναι χρόνια νοσήματα που εμφανίζουν εξάρσεις και υφέσεις. Όσο πιο γρήγορα διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται τόσο καλύτερη είναι η ανταπόκρισή τους στη φαρμακευτική αγωγή, οι ιστικές βλάβες επουλώνονται και η νόσος παραμένει σε ύφεση για πολλά χρόνια.

Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα αναγνωρίζονται από τον εξειδικευμένο γιατρό με την κλινική εξέταση. Σε ορισμένα όμως από αυτά, ο γιατρός θα χρειαστεί ειδικό εργαστηριακό έλεγχο και σε άλλα μπορεί να χρειαστεί βιοψία του πάσχοντος οργάνου. Η θεραπεία τους συνίσταται σε μακροχρόνια χορήγηση φαρμάκων που τροποποιούν την ανοσολογική αντίδραση (ανοσοτροποποιητικά) υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν καταφέρει να βελτιώσουν καθοριστικά την καθημερινότητα των ασθενών και την πορεία των νοσημάτων αυτών.

Αυτοάνοσα Νοσήματα & Κληρονομικότητα

Ένα οικογενειακό ιστορικό αυτοάνοσων ασθενειών είναι από μόνος του ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη μιας αυτοάνοσης διαταραχής. Ωστόσο, σε οικογένειες με προδιάθεση για αυτοάνοσα νοσήματα, τα ίδια τα νοσήματα δεν μεταδίδονται απαραίτητα από το γονέα στα παιδιά.

Η ύπαρξη ενός τύπου αυτοάνοσου στην οικογένεια, μπορεί να προδιαθέσει τα παιδιά σε άλλους τύπους αυτοάνοσων νόσων. Για παράδειγμα, ένας γονέας μπορεί να έχει λύκο και το παιδί του να έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει κάποιο άλλο αυτοάνοσο (νεανικό διαβήτη, ψωρίαση, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα). Ένα μέλος της οικογένειας μπορεί να έχει αυτοάνοση νόσο του εντέρου, αλλά ένα άλλο να διαγνωστεί με ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Οι αυτοάνοσες ασθένειες δεν μεταδίδονται από ένα μόνο γονίδιο. Είναι πιθανώς ένας συνδυασμός πολλών γονιδίων, που μαζί με παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, πυροδοτούν την ανάπτυξη της νόσου.

Παρότι δεν μπορούμε να παρέμβουμε στην κληρονομικότητα, αυτή εμπλέκεται σε λιγότερο από 20% στην ανάπτυξη αυτοάνοσου νοσήματος. Είναι ενθαρρυντικό ότι το υπόλοιπο 80% αφορά σε μεταβολικούς παράγοντες που μπορούν να μεταβληθούν και συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τις ελλείψεις του οργανισμού και τη διατροφή

 

 

 

 

---

 

ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΔΕΛΤΑ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ?

Μια πανδημία ή μια επιδημία μπορεί να τελειώσει με περισσότερους από ένα τρόπους, όπως δείχνει η ιστορία, και το ερώτημα -που αφορά και την τωρινή Covid-19- είναι ποιος αποφασίζει το τέλος της κρίσης και κατά πόσο όλοι συμφωνούν σε αυτό. Οι ιστορικοί επισημαίνουν ότι συνήθως σε μια πανδημία υπάρχει είτε ένα ιατρικό είτε ένα κοινωνικό τέλος και αυτά τα δύο κατ’ ανάγκη δεν συμβαδίζουν. Η συνέπεια είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένταση ανάμεσα στους επιστήμονες και σε ένα μέρος των πολιτών.

Το ιατρικό τέλος συμβαίνει, όταν τα νέα κρούσματα και οι θάνατοι σταδιακά εξαφανίζονται χωρίς να αναζωπυρώνονται. Το κοινωνικό τέλος συμβαίνει, όταν ο φόβος της λοίμωξης εξαφανίζεται μεταξύ των ανθρώπων. Δυστυχώς, το δεύτερο μπορεί να συμβεί πριν το πρώτο. Με άλλα λόγια, ένα τέλος μπορεί να ανακηρυχθεί πρόωρα όχι επειδή πράγματι η λοιμώδης νόσος έχει εξαφανιστεί, αλλά επειδή οι άνθρωποι κουράστηκαν να ζουν φοβισμένοι και επειδή συνήθισαν να ζουν με τη νόσο.

Το τέλος της Covid-19

Το κοινωνικό τέλος της πανδημίας Covid-19 το ζούμε το τελευταίο διάστημα όταν πολίτες όλων των ηλικιών κουρασμένοι από την προηγούμενη κατάσταση με τα lockdown βγαίνουν, διασκεδάζουν κυκλοφορούν αψηφώντας τα μέτρα προστασίας που έχουν επιβληθεί.

Η πολιτεία βλέποντας ότι δεν έχει ακόμα έρθει το ιατρικό τέλος της πανδημίας και υπάρχουν ακόμα κρούσματα κοροναϊού και διασωληνωμένοι, φοβούμενη για τα χειρότερα, θεσπίζει αυστηρότερα μέτρα προκειμένου να ωθήσει τους πολίτες να εμβολιαστούν αλλά και να προσέχουν.

Στην φάση αυτή ενσκήπτει ένα νέο στέλεχος του ιού, που όπως έχει βρεθεί είναι πολύ μεταδοτικό αλλά κατά πολλούς στην Οξφόρδη και στο Κέιμπριτζ ειδικούς, δέκα φορές λιγότερο θανατηφόρο. 

Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι πολίτες θα κολλήσουν κοροναϊό, αλλά θα είναι ασυμπτωματικοί, η πλειοψηφία αυτών και πολύ λιγότεροι από πριν θα νοσήσουν. Κάποιοι από αυτούς θα χρειαστεί να πάνε στο νοσοκομείο με άγνωστο αποτέλεσμα όπως ακριβώς τα εκθέτει ο σκληρός και αγέλαστος καθηγητής κος Σύψας που δεν του αρέσει να εικάζει και να υποθέτει .Όμως και αυτοί δεν θα φτάσουν να κινδυνεύσουν γιατί πλέον οι γιατροί είναι εκπαιδευμένοι και έχουν μάθει πώς να αντιμετωπίζουν την Covid-19 με τον καλύτερο τρόπο. Άλλωστε τώρα πια υπάρχουν και φάρμακα που αντιμετωπίζουν την ασθένεια με εξαιρετικό αποτέλεσμα.

Πόσοι θα φτάσουν μέχρι την πόρτα των ΜΕΘ; 

Ελάχιστοι. Μπορεί και κανείς. Ίσως κάποιοι που είναι με πολλά υποκείμενα νοσήματα. Όμως και αυτοί επειδή γνωρίζουν ότι κινδυνεύουν περισσότερο από τους άλλους, έχουν πάρει τα μέτρα τους αλλά και οι γιατροί τους γνωρίζουν πώς θα τους βοηθήσουν για να μην φτάσουν να κινδυνεύσουν από τον κοροναϊό.

Οδηγηθήκαμε λοιπόν στην φυσική ανοσία;

Έχοντας ένα ποσοστό 45% εμβολιασμένων στην χώρα μας (με βάση τα δεδομένα που έχουμε) και ένα ποσοστό που έχουν κολλήσει κοροναϊό 30% (όπως εκτιμούν οι ειδικοί) πλησιάζουμε το 75%. Απλά η μετάλλαξη ΔΕΛΤΑ εφόσον είναι πιο μεταδοτική θα βοηθήσει το 30% να γίνει πολύ γρήγορα 40 ή και παραπάνω (Φυσική ανοσία).

Άρα ένα 75 με 85% του πληθυσμού θα έχει αντισώματα είτε με τα εμβόλια είτε με Φυσική ανοσία. Αυτό σημαίνει ΑΝΟΣΙΑ και φυσικά το τέλος της πανδημίας.

Το ευτύχημα είναι ότι η μετάλλαξη Δέλτα ήρθε σε μία εποχή που έτσι και αλλιώς δεν ευνοείται η έξαρση της πανδημίας, που είναι οι καλοκαιρινοί μήνες αλλά και δεν βοηθά στην εμφάνιση βαριά νοσούντων. Απεναντίας λόγω καλοκαιριού όλο και περισσότεροι άνθρωποι έξω από την φούσκα του καθενός έρχονται σε επαφή. Άρα διασπείρεται ο ιός σε πολύ περισσότερους.

παρακολουθείστε τα «σκληρά δεδομένα» των τελευταίων εβδομάδων:

Οι εμβολιασμοί (μπλε στήλες) αυξάνονται, οι νοσηλευόμενοι (κίτρινη γραμμή) και οι θάνατοι (γκρι γραμμή) μειώνονται ραγδαία.

 

Τώρα βλέπουμε και στην πατρίδα μας αντίστοιχα διαγράμματα που παρατηρούσαμε τις τελευταίες εβδομάδες στις χώρες Ισραήλ και Βρετανία, που προηγήθηκαν στους εμβολιασμούς.

Η μεγάλη μείωση άρχισε στα μέσα Μαΐου και φαίνεται ένα μήνα μετά να μην συνεχίζεται με την ίδια ένταση. Πιθανότατα αποδίδεται στη μείωση του αριθμού των εμβολιασμών στις ευαίσθητες ηλικίες».

Στο Ισραήλ, παρόλο που αυξάνουν τα κρούσματα ΔΕΛΤΑ δεν υπάρχουν θάνατοι. Μπορεί ακόμα να πει κανείς ότι θα πρέπει να περιμένουμε 15 με 20 ημέρες μέχρι δούμε πώς εξελίσσεται η κατάσταση με την εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα. Τα ίδια βλέπουμε στην Βρετανία και στην Ισπανία. Χιλιάδες κρούσματα ελάχιστοι θάνατοι (από τους παλαιότερα διασωληνωμένους).

Στις 11 Ιουλίου διαπιστώνουμε ότι τα κρούσματα σταθεροποιούνται και οι θάνατοι παραμένουν 3 στο Ισραήλ και 30 στην Μ.Βρετανία

Είναι πολύ σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι με 32000 η Μ.Βρετανία τον Ιανουάριο κατέγραφε 600 θανάτους ενώ τώρα με την ΔΕΛΤΑ οι θάνατοι είναι 30.

 

 

Ισπανία 8 Ιουλίου – 17 317 κρουσματα – 28 θάνατοι 11 Ιουλίου 14761 κρούσματα – 13 θάνατοι

 

Συμπέρασμα. Ο εμβολιασμός είναι χρήσιμος και καλό είναι να συνεχιστεί για να φτάσει το ποσοστό των πλήρως εμβολιασμένων σε ένα επίπεδο 30 με 40%. Η προσοχή σε μέτρα προφύλαξης από όλους σε εσωτερικούς χώρους και σε χώρους έντονου συνωστισμού είναι ακόμα πολύ χρήσιμα. Νέα φάρμακα ακόμα πιο αποτελεσματικά πρέπει να εισαχθούν στην φαρέτρα των γιατρών, για καλύτερα και πιο αποτελεσματικά όπλα στην αντιμετώπιση της νόσου.

 

 

 

 

---

 

Ο Πρώτος καπνιστής στην Ευρώπη

Ποιος ήταν ο Ροντρίγκο ντε Χέρεθ και γιατί καταδικάστηκε σε φυλάκιση για το κάπνισμα.

---

 

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΗΣΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΥΠΕΡΔΥΝΑΜΗ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΗΘΗΚΕ ΦΥΣΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΝΩΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ

Δεκαετίες πίσω στο χρόνο, το μακρινό 1957, το αντίπαλο δέος του Ολυμπιακού στον Πειραιά, ο Εθνικός, έγραψε ιστορία και έβαλε το όνομά του στα βιβλία της ιστορίας του ποδοσφαίρου, φτάνοντας μία ανάσα από την ολοκλήρωση ενός… παραμυθιού, που αν είχε γίνει πραγματικότητα, τώρα ίσως να μιλάγαμε με διαφορετικά δεδομένα για το ελληνικό και ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Η ΧΟΝΒΕΝΤ, Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΕΛΛΑΣ

Αρκετά μακριά από την μικρή τότε ποδοσφαιρικά Ελλάδα, στην Ουγγαρία, δύο από τα μεγαλύτερα αστέρια της χώρας των Μαγυάρων, οι Φέρεντς Πούσκας και Τζόζεφ Μπότζικ αγωνίζονταν με τα χρώματα της Κίσπεστ, η οποία μετά από πρωτοβουλία του προπονητή της Εθνικής Ουγγαρίας, Γκούσταβ Σέμπες, πέρασε στον έλεγχο του στρατού της χώρας και μετονομάστηκε στη γνωστή σε όλους Χόνβεντ που δεν σημαίνει τίποτα άλλο από Εθνική Άμυνα.

Η εμπλοκή της πανίσχυρης τότε Φερεντσβάρος με το κομμουνιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας, επέτρεψε στη Χόνβεντ να προσαρτήσει στα τμήματά της ακόμα περισσότερα αστέρια όπως ο Λάζλο Μπουντάι, ο Σάντορ Κόκσιτς και ο Ζολτάν Τζιμπόρ καθώς και οι Γκιούλα Λόραντ και Γκιούλα Γκρόσιτς. Η κυριαρχία της Χόνβεντ εντός των συνόρων δεν αμφισβητήθηκε για την επόμενη πενταετία, με το άστρος της να λάμπει σε όλη την Ευρώπη και να την οδηγεί στα μεγάλα σαλόνια, που δεν ήταν άλλα από το νεοσύστατο τότε Κύπελλο Πρωταθλητριών. Στον δρόμο της βρίσκεται η ισπανική Αθλέτικ Μπιλμπάο, με το πρώτο παιχνίδι με τους Βάσκους να σημαδεύεται από την έκρηξη της επανάστασης (Uprising) στην Ουγγαρία και την εισβολή των Σοβιετικών στη Βουδαπέστη, κάτι που κατέστησε την επιστροφή των παικτών στη χώρα αδύνατη. Η παρέα του Πούσκας λοιπόν δεν είχε άλλη επιλογή από το να καταλύσει προσωρινά στην Αμβέρσα και να περιμένει μέχρι να διεξαχθεί στις Βρυξέλλες ο επαναληπτικός με την Μπιλμπάο.

Στο μεταξύ, στην Ελλάδα, μία από τις τότε μεγάλες δυνάμεις που δεν δίστασε να τα βάλει μέχρι και με τον ΠΟΚ (Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός, ΑΕΚ), ήταν ο «πλούσιος» του Πειραιά, Εθνικός. Διαθέτοντας ένα από τα καλύτερα ρόστερ της εποχής και ποδοσφαιριστές όπως ο Μανταλόζης, ο Κλικόπουλος, ο Φερλέμης, ο Καραουλάνης, ο Λαιμός και ο Καρνασόπουλος, οι «πινέζες» είχαν φτάσει τη σεζόν 1955-56 να «χτυπούν» το πρωτάθλημα αλλά να το χάνουν μόλις για έναν πόντο, από τον συμπολίτη Ολυμπιακό.

Πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας; Ένας από τους ενδοξότερους προέδρους στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο Δημήτρης Καρέλλας. Γόνος επιχειρηματικής οικογένειας και ιδιοκτήτης του τότε κολοσσού «ΑΙΓΑΙΟΝ», ο οποίος δραστηριοποιείτο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργείας, ο Καρέλλας είχε κάτι παραπάνω από όραμα για τον Εθνικό. Ήταν, μπορούμε να πούμε, ερωτευμένος με την προοπτική του να γίνει ο Εθνικός η κορυφαία ομάδα της Ελλάδας και να αποδείξει πως όλες οι ομάδες έχουν δικαίωμα στο όνειρο. Και αν δεν του έβαζαν τρικλοποδιές στις όποιες προσπάθειές του, θα το είχε καταφέρει ομολογουμένως.

Το πείσμα αυτό του Καρέλλα να επαναλάβει την σπουδαία πορεία του ’56, με την κατάκτηση αυτή τη φορά του πρωταθλήματος, και ο ταυτόχρονος αποκλεισμός της Χόνβεντ από τη Μπιλμπάο, που ουσιαστικά την έφερνε… αδικαιολογήτως απούσα από την χώρα, ήταν τα δύο στοιχεία που συντέλεσαν στη σύλληψη του ονείρου.

Η ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ, ΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΚΑΙ Η… ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Οι παίκτες της Χόνβεντ, αρνούμενοι να υπακούσουν στις προσταγές της κυβέρνησης για επιστροφή στην Ουγγαρία, αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν μία τεράστια περιοδεία σε όλο τον κόσμο, διοργανώνοντας φιλικά με ομάδες απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Η ουγγρική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου σε αντίδραση, απαγορεύει στην παρέα του Πούσκας να χρησιμοποιούν το όνομα και τα χρώματα της Χόνβεντ σε οποιαδήποτε πράξη τους. Κάπως έτσι γεννιέται η Hungaria, η οποία με τα χρώματα της ουγγρικής σημαίας αναχωρεί για τη Λατινική Αμερική, προκειμένου να ξεκινήσει την περιοδεία της.

Κάπου εκεί προκύπτει και η εμπλοκή της FIFA στην όλη υπόθεση, η οποία προειδοποιεί όλες τις ομάδες που επρόκειτο να δώσουν φιλικό με τη Hungaria, πως σε περίπτωση που εν τέλει το πράξουν, θα τους επιβληθούν κυρώσεις. Πολλές ομάδες, μεταξύ των οποίων η Σάντος και η Βάσκο Ντα Γκάμα υποκύπτουν και ακυρώνουν τα φιλικά τους με τη Hungaria, η οποία όμως συνεχίζει ακάθεκτη σε Βραζιλία, Βενεζουέλα και Μεξικό, προτού επιστρέψει στην Ευρώπη, όπου και οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές ήθελαν να βρουν ποδοσφαιρικό… καταφύγιο.

Η επιστροφή της Hungaria στα μέσα Φεβρουαρίου περίπου, στα ευρωπαϊκά εδάφη συνοδεύεται από την τελευταία προειδοποίηση που έλαβαν οι παίκτες για επιστροφή στην Ουγγαρία με καταληκτική ημερομηνία την 31η Μαρτίου. Κάποιοι προτιμούν να μην τραβήξουν το σκοινί παραπάνω και επαναπατρίζονται με τις τιμωρίες φυσικά να τους περιμένουν. Πούσκας, Τσίμπορ, Κόκσιτς και Γκρόσιτς, ωστόσο, δηλώνουν ευθέως πως δεν πρόκειται να επιστρέψουν.

Στην Ελλάδα πάλι, με το Πάσχα να πλησιάζει, οι τρεις σύλλογοι του αθηναϊκού κέντρου έβαζαν μπρος την καθιερωμένη πλέον διεξαγωγή του αποκαλούμενου «Τουρνουά του Πάσχα», στο οποίο και συμμετέχουν Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, έχοντας κάθε χρόνο από κάποιον «καλεσμένο». Εκείνη την χρονιά λοιπόν ήταν η ρουμανική Προγκρεσούλ.

Ο Εθνικός λοιπόν και -κυρίως- ο πρόεδρός του, Καρέλλας αποφασίζει να γίνει για ακόμα μία φορά… ενοχλητικός για τους τρεις «μεγάλους». Εκμεταλλευόμενος κάποιες επαφές που είχε αναπτύξει με τους ανθρώπους της Χόνβεντ και μετέπειτα της Hungaria, στέλνει εκπρόσωπο του Εθνικού στη Βιέννη όπου βρίσκονταν οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές με τις οικογένειές τους, προκειμένου να συζητηθεί το ενδεχόμενο διεξαγωγής φιλικών παιχνιδιών, πότε; Μα φυσικά την ίδια ακριβώς περίοδο με το Τουρνουά του Πάσχα.

 

Και πράγματι το όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Οι Ούγγροι συμφωνούν, ο Εθνικός παίρνει άδεια από την κυβέρνηση της Ελλάδας για τα παιχνίδια και τη Μεγάλη Τετάρτη το αεροδρόμιο της Αθήνας κατακλύζεται από πλήθος οπαδών που κατέφθαναν για να υποδεχτούν τα αστέρια του ουγγρικού ποδοσφαίρου. Την ίδια ώρα, αξίζει να σημειωθεί, πως έληγε η «προθεσμία» επαναπατρισμού των παικτών, οι οποίοι δέχθηκαν στη συνέχεια γερές… καμπάνες, με ετήσιες και εξάμηνους αποκλεισμούς ανάλογα με το «βάρος» του ονόματός τους.

ΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το παιχνίδι με τον Εθνικό είναι προγραμματισμένο για την πρώτη μέρα του Πάσχα. Μέχρι τότε, σε όλη την χώρα επικρατεί πανζουρλισμός. Όλοι μιλούν για την Hungaria και φυσικά τον Εθνικό, ο οποίος κατάφερε να ξεφύγει από το κατεστημένο και να «στήσει» όλη αυτή την γιορτή.

Οι προκλήσεις του Καρέλλα όμως δεν σταματούν εκεί. Με συνοδεία του Φέρεντς Πούσκας, πηγαίνει να παρακολουθήσει την αναμέτρηση του Παναθηναϊκού με την Προγκρέσουλ, τραβώντας φυσικά όλα τα βλέμματα πάνω τους. Εκείνη την ημέρα ακούστηκαν όσο ποτέ τα σενάρια που ήθελαν τον Εθνικό να έχει «κλεισμένους» τουλάχιστον 5 παίκτες της Hungaria.

Το φιλικό πάντως μεταξύ των Μαγυάρων και του Εθνικού, μόνο φιλικό δεν ήταν. Η παρέα του Πούσκας διέλυσε τις «πινέζες» με το βαρύ 7-0, με τους αστέρες όμως της Hungaria να μην αφήνουν ασχολίαστο τον κακό αγωνιστικό χώρο, με τον Κόκσιτς να κάνει λόγο για γήπεδο στο Σουδάν και τον ίδιο τον Πούσκας να τον παρομοιάζει με δρόμο για ποδήλατα και αυτοκίνητα.

 

Με τις προετοιμασίες για το δεύτερο φιλικό της Hungaria, αυτή τη φορά με την Εθνική Ενόπλων, να βρίσκονται σε εξέλιξη, ο Εθνικός επιβεβαιώνει τα σενάρια που τον ήθελαν να αποκτά πέντε από τους Ούγγρους. Σάμπο, Τσόλνοκ, Τζάμποκι, Γκαραμβολγκί και Σαγγί παρουσιάζονται να έχουν υπογράψει ήδη τα σχετικά δελτία. Το παιχνίδι με την Εθνική Ελλάδος βρίσκει το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα νικητή με 2-1, στον τελευταίο αγώνα, ή παράσταση όπως έχουν χαρακτηριστεί αυτά τα παιχνίδια, της Hungaria.

 

Η αποστολή της ομάδας παραμένει για ακόμα λίγες μέρες στην Αθήνα, με τον Καρέλλα να μην χάνει την ευκαιρία να πικάρει ακόμα μία φορά τους ανταγωνιστές του. Σε αγώνα (ξανά για το Τουρνουά του Πάσχα) μεταξύ Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού και αφού έχουν προηγηθεί κάποια… παρατράγουδα με τους «πράσινους» να έρχονται σε ρήξη με το διαιτητικό τρίο, ο ισχυρός άνδρας του Εθνικού με τον ίδιο τον Πούσκας κατεβαίνουν στον αγωνιστικό χώρο εν μέσω αποθέωσης και χειροκροτημάτων, με όλο τον κόσμο να ζητά από τον Ούγγρο αστέρα να αναλάβει την διεύθυνση του αγώνα, κάτι που όμως όπως ήταν λογικό δεν έγινε.

Η «ΑΠΛΗΣΤΙΑ» ΚΑΙ Ο… ΠΟΛΕΜΟΣ

Η όλη ιστορία με την παρέα του Πούσκας και την παραμονή της στην Ελλάδα με πρωτοβουλία του Εθνικού, ήταν ουσιαστικά η αρχή ενός μεγαλύτερου μονοπατιού για την ομάδα του Πειραιά. Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, το όνομα του Εθνικού ακούγεται σε όλη την Ελλάδα, κερδίζει οπαδούς, προβολή και αναγνώριση, κάτι που οδήγησε και σε οικονομικά αλλά και αγωνιστικά κέρδη.

Δεν περνούν λίγες ημέρες από την αναχώρηση των Μαγυάρων από την Αθήνα και ο Καρέλλας δίνει τα χέρια με την Ίντερ για διεξαγωγή φιλικού αγώνα. Ακόμα μία σπουδαία κίνηση, ακόμα όμως ένα «χτύπημα» στο… θηρία του ΠΟΚ που ήταν έτοιμο να ξεσπάσει. Και δεν θα αργούσε πολύ ακόμα.

 

Η αφορμή δόθηκε από τον ίδιο τον πρόεδρο του Εθνικού, ο οποίος προχώρησε στην οργάνωση περιοδείας στην Αίγυπτο, ζητώντας μάλιστα άδεια από την ουγγρική κυβέρνηση για να χρησιμοποιηθούν στις αναμετρήσεις οι τιμωρημένοι Γκαραμβολγκί και Σάμπο. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Την ίδια ώρα και με τις πιέσεις των τριών μεγάλων να είναι ασφυκτικές, η ελληνική Ομοσπονδία προβαίνει σε αμφισβήτηση της τήρησης ερασιτεχνικών συμφωνιών με τους Ούγγρους (έκρινε δείγμα επαγγελματισμού τις συμφωνίες που είχε συνάψει ο Εθνικός, πράγμα που απαγορευόταν λόγω του ερασιτεχνικού χαρακτήρα του ελληνικού ποδοσφαίρου), παραγνωρίζει την άδεια της κυβέρνησης για τα φιλικά με την Hungaria και επιβάλλει ένα αναμφίβολα τεράστιο πρόστιμο αλλά και δίμηνο αποκλεισμό από τις αγωνιστικές υποχρεώσεις με αναστολή.

Φυσικά, τα στοιχεία για να αποδειχθούν οι παίκτες επαγγελματίες δεν ευσταθούσαν και έτσι ως από μηχανής Θεός, βρέθηκε παίκτης της Προοδευτικής να κατηγορήσει τον Εθνικό για δωροδοκία, καταγγελία που αναιρέθηκε μετά από λίγο με τον ίδιο τον ποδοσφαιριστή να δηλώνει άγνοια για το συμβάν, σε ένα ματς που αξίζει να αναφερθεί πως ο Εθνικός είχε ηττηθεί. Όλα αυτά όμως δεν άλλαξαν τίποτα. Ίσα ίσα που τα χειροτέρεψαν. Ο Καρέλλας ασκεί έφεση ζητώντας αποζημίωση για την ματαίωση του τουρνέ στην Αίγυπτο, κάτι που αποφέρει τον ετήσιο αποκλεισμό της ομάδας του από οποιαδήποτε αγωνιστική δραστηριότητα. Ποινή η οποία μειώνεται κατόπιν παρέμβασης της FIFA, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Δεν έδωσε τα τέσσερα τελευταία παιχνίδια του πρωταθλήματος, μεταξύ των οποίων και αυτό με τον Ολυμπιακό, που ήταν βασικός διεκδικητής του τίτλου, στον οποίο και κατέληξε.

Έφτασε στην πηγή ουσιαστικά αλλά δεν ήπιε νερό. Μία πορεία δύο ετών που τα είχε όλα. Μέχρι και ο Πούσκας είχε γραφτεί πως ήταν έτοιμος να φορέσει την «κυανόλευκη». Κάτι που φυσικά δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Άλλωστε,ο Εμιλ Εστράιχερ, γενικός διευθυντής της Hungaria, λίγο καιρό αργότερα προσλήφθηκε στη Ρεάλ Μαδρίτης και έκανε κάτοικο «Μπερναμπέου» τον Πούσκας. Προσπάθησε να κάνει το ίδιο με τον Κόκσιτς, που όμως επέλεξε την Μπαρτσελόνα μαζί με τον Τσίμπορ.

Στην Ελλάδα πάλι, ο Καρέλλας μπορεί να μην είδε την ομάδα του πρωταθλήτρια και αντιθέτως να πολεμάται άδικα από τους «μεγάλους» που δεν ήθελαν άλλους μέσα στα πόδια τους, αλλά κατάφερε να δει τον παλιό του φίλο και αναμφίβολα πόθο του, Φέρεντς Πούσκας να έρχεται στην Ελλάδα για λογαριασμό όμως του Παναθηναϊκού. Ήταν τον Μάιο του 1970, με τον Ούγγρο προπονητή να οδηγεί ένα χρόνο αργότερα το «τριφύλλι» στο μεγάλο τελικό του «Γουέμπλεϊ». Και φυσικά ο Καρέλλας ήταν εκεί.

Είναι μία ιστορία γνωστή-άγνωστη, στην οποία ελάχιστοι δίνουν σημασία, αλλά μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως αν ο Εθνικός έπαιρνε το πρωτάθλημα τότε θα έκοβε το σερί του Ολυμπιακού στα τρία, καθώς οι ‘ερυθρόλευκοι’ είχαν στεφθεί πρωταθλητές το 1954, το 1955 και το 1956. Αντιθέτως, ο Ολυμπιακός κατέκτησε και τα επόμενα τρία πρωταθλήματα, με τις έξι αυτές συνεχόμενες κούπες να είναι επί της ουσίας ο λόγος που σήμερα είναι γνωστός με το παρατσούκλι «Θρύλος».

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Οι πενήντα μια χώρες της Ευρώπης και το πραγματικό τους όνομα.

Ποια είναι η σημασία του ονόματος κάθε μίας από αυτές;

Γραικοί, Έλληνες, Ρωμιοί. Πολλά είναι τα ονόματα με τα οποία έχουν αποκαλέσει τους κατοίκους της Ελλάδας τους τελευταίους τουλάχιστον αιώνες. Μέχρι και σήμερα ίσως λίγοι ξένοι μπορούν να αντιληφθούν από ποια χώρα καταγόμαστε αν δηλώσουμε ότι είμαστε από την «Hellas», αλλά όλοι θα καταλάβουν αν αναφέρουμε τη λέξη «Greece». Η αναφορά στην Ελλάδα και τους Έλληνες ως «Greece» και αντίστοιχα «Greeks» είναι κάτι που έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στο παρελθόν και είχε πυροδοτήσει μια ολόκληρη εκστρατεία για την προώθηση της λέξης «Hellas» καθώς είχε θεωρηθεί ότι το «Greece» παραπέμπει στο «Γραικοί», τον τρόπο με τον οποίο αποκαλούνταν οι υπόδουλοι Έλληνες επί οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Πόσοι όμως από εμάς θα καταλαβαίναμε από ποια χώρα της Ευρώπης είναι κάποιος αν μας έλεγε ότι κατάγεται από την Σκιπερία (Shqipëria), την Χβράτσκα (Hrvatska), την Σουόμι (Suomi) ή την  Μάγκιαροαρσαγκ (Magyarország). Κι όμως οι χώρες αυτές είναι πολύ κοντά μας – κάποιες από αυτές κυριολεκτικά δίπλα μας!- ωστόσο το όνομά τους στην πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό με το οποίο τις αποκαλούμε εμείς αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος!

Στο μικρό σχετικά ακρωτήρι του βορείου ημισφαιρίου «συνωστίζονται» περίπου πενήντα χώρες όπου οι λαοί τους ζουν μαζί επί αιώνες. Τα ονόματά τους κρύβουν μια μικρή ιστορία, η οποία άλλοτε είναι πασίδηλη και άλλοτε  χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Και κάποιες άλλες ονομάζονται τελείως διαφορετικά διεθνώς και στην τοπική τους γλώσσα, όπως και η Ελλάδα.

Αυτή είναι η ιστορία του ονόματος όλων των χωρών της Ευρώπης, η οποία αποτελεί και την ιστορία όλης της ηπείρου μας!

(Σημείωση: Στις ονομασίες έχει ακολουθηθεί η σειρά Ελληνική ονομασία  – Διεθνής ονομασία – Τοπική ονομασία/ελληνική απόδοση. Η σειρά των χωρών είναι τυχαία).

Αλβανία – Albania –Shqipëria (Σκριπερία)

Οι Αλβανοί γείτονές μας όταν μιλούν για την χώρα τους σε καμία περίπτωση δεν την αποκαλούν Αλβανία. Στη γλώσσα τους η χώρα ονομάζεται Σκιπερία (Shqipëria), ενώ οι Αλβανοί αυτοαποκαλούνται Σκιπτάρ (Shqiptar).  Ο όρος Αλβανία θεωρείται ότι προέρχεται από την ονομασία «Αλμπάνι» μιας ιλλυρικής φυλής που κατοικούσε στην περιοχή και έχει καταγραφεί ήδη από τον αστρονόμο και γεωγράφο Πτολεμαίο, ο οποίος σε έναν χάρτη του 150 μΧ είχε καταγράψει την πόλη Αλμπανόπολις. Ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης από την άλλη αναφέρεται στο 10^ο αιώνα στους Αλβανούς, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης το 1043 και στους Αρβανίτες, οι οποίοι ήταν υποτελείς στον Δούκα του Δυρραχίου. Την εποχή του Μεσαίωνα, οι Αλβανοί αποκαλούσαν την περιοχή όπου έμεναν Arbëri ή Arbëni (Αρμπέρι ή Αρμπένι) και τους ίδιους Αρμπερεσέ ή Αρμπενεσέ (Arbëreshë/ Arbëneshë).

Το σημερινό όνομα που χρησιμοποιούν –Shqipëria- εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 14^ο αιώνα στο αρχαιότερο αλβανικό κείμενο του 1555, «Meshari». Αρχικά θεωρήθηκε ότι προέρχεται από το ρήμα shqipoj (μιλάω καθαρά, ανοιχτά) το οποίο συνδέεται με το λατινικό excipere. Νεότερες μελέτες ωστόσο συνέδεσαν το όνομα με το ουσιαστικό shqipe ή shqiponjë, το οποίο σημαίνει αετός. Εξάλλου, ο αετός είναι ένα αρχαίο σύμβολο των λαών που ζούσαν στην περιοχή της Αλβανίας και υπάρχει ακόμα και στη σημαία της χώρας μέχρι και σήμερα. Έτσι, η  Shqipëria μπορεί να μεταφραστεί ως «η γη των αετών».

Κροατία – Croatia – Hrvatska (Χρβάτσκα)

Το όνομα της Κροατίας προέρχεται από το μεσαιωνικό λατινικό όρο «Croatia, το οποίο συναντάται για πρώτη φορά σε ένα κείμενο του 852 για τον δούκα Τρπιμίρ της Κροατίας, ο οποίος αναφέρεται ως «Dux Chroatorum iuvatus munere divino» (ο δούκας των Κροατών, με τη βοήθεια του Θεού).

Με τη σειρά του, το όνομα Κροατία φαίνεται ότι προέρχεται από παραφθορά του βορειοδυτικού σλαβικού όρου *Xrovat- και τα πρωτοσλαβικά *Xarwāt- (*Xъrvatъ) ή *Xŭrvatŭ (*xъrvatъ).  Όσο κι αν μοιάζει απίστευτο η Κροατία και η Χρβάτσκα αποτελεί ουσιαστικά την ίδια λέξη αλλά με διαφορετική προφορά.

Όσον αφορά την προέλευση του ορου οι μελετητές δεν έχουν καταφέρει να καταλήξουν σε μια σίγουρη θεωρία αν και πιστεύεται ότι πρέπει να είναι ένα όρος με γοτθική ή ινδοάρια ή περσική προέλευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε δυο πλάκες που έχουν ανευρεθεί στην πόλη Ταναΐς στην Μίλητο και χρονολογούνται από τον 2^ο-3^ο αιώνα μΧ. Σε αυτές γίνεται αναφορά σε δημόσια έργα και στα ονόματα των εργατών. Μεταξύ άλλων αναφέρονται τρεις άντρες με τα ονόματα Χορούαθ[ος], Χοροάθος, Χορόαθος. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα ονόματα αυτά σχετίζονται με το εθνικό όνομα των Κροατών «Hrvat».

Ανδόρα – Andorra – Andorra (Αντόρα)

Η μικρή Ανδόρα που «στριμώχνεται» μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας θεωρείται ότι έχει δημιουργηθεί από τον Καρλομάγνο περί τα τέλη του 9^ου αιώνα, ωστόσο η ονομασία της παραμένει έως και σήμερα ένα μυστήριο. Υπάρχουν αρκετές υποθέσεις για την προέλευση και την σημασία της λέξης «Ανδόρα». Η πρώτη αναφορά στο όνομα έρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Ο ιστορικός Πολύβιος περιγράφει τους «Ανδοσίνους», μια ιβηρική προ-ρωμαϊκή φυλή που κατοικούσε στις κοιλάδες της Ανδόρας και παρακολουθούσε τον στρατό της Καρχηδόνας να περνά διαμέσου των Πυρηναίων κατά τη διάρκεια των Καρχηδονιακών πολέμων. Η λέξη «Ανδοσίνοι» μπορεί να προέρχεται από την βασκική λέξη «handia», η οποία σημαίνει «μεγάλος, γιγάντιος», κάτι που θα υποδείκνυε την παρουσία των Βάσκων στην περιοχή. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η Ανδόρα μπορεί να προέρχεται από την αρχαία λέξη «Anorra», η οποία περιέχεται στην βασκική λέξη ur (νερό). Επιπλέον, μια ακόμα θεωρία δηλώνει ότι η λέξη ίσως σχετίζεται με την αραβική al-darra, η οποία σημαίνει «το πυκνό δάσος».

Όταν οι Άραβες κατέκτησαν εδάφη στην Ιβηρική Χερσόνησο, οι κοιλάδες στα Πυρηναία καλύπτονταν από πυκνά δάση και γι’ αυτό οι κατακτητές δεν μπόρεσαν να τα κατακτήσουν. Παρόμοια είναι και η εξήγηση που δίνεται από όσους θεωρούν ότι η λέξη προέρχεται από την ναβαρο-αραγονέζικη λέξη «andurrial», η οποία σημαίνει «γη καλυμμένη με θάμνους». Τέλος, ορισμένοι συνδέουν την ονομασία της χώρας με την κοιλάδα Έντορ ή Άντορ στην βιβλική χώρα της Χαναάν, οι κάτοικοι της οποίας ηττήθηκαν από τους Μαδιανίτες. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο ο Καρλομάγνος ονόμασε την χώρα έτσι, ένα όνομα που υιοθέτησε ο γιος του αφού νίκησε τους Μαυριτανούς στην «άγρια κοιλάδα της Κόλασης».

Αυστρία – Austria- Österreich (Ούστεραϊχ)

Η λέξη «Αυστρία» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια απλοποίηση της αυθεντικής λέξης «Ούστεραϊχ» που χρησιμοποιούν Αυστριακοί και Γερμανοί για να ονομάσουν την χώρα. Το όνομά της προέρχεται από την αρχαία γερμανική λέξη Ostarrîchi, το οποίο μεταφράζεται ως «ανατολικό βασίλειο» (ōstan: ανατολικός – rihhi: βασίλειο, επικράτεια). Αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο του 996.

Το όνομα «Austria» από την άλλη που έχει υιοθετηθεί παγκοσμίως αποτελεί μια λατινική μεταγραφή του Österreich. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας αυτής της μεταγραφής λανθασμένα έχει θεωρηθεί ότι η Αυστρία και η Αυστραλία έχουν κοινή ρίζα. Αυτό δεν ισχύει καθώς η Αυστρία προέρχεται από το γερμανικό «ost», που σημαίνει ανατολή, ενώ η Αυστραλία από το λατινικό «auster», το οποίο σημαίνει νότια.

Αζερμπαϊτζάν – Azerbaijan-Azərbaycan (Αζερμπαϊτζάν)

Η ονομασία της χώρας, η οποία παραμένει ίδια σε όλες τις γλώσσες, θεωρείται ότι προέρχεται από τον Πέρση σατράπη της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, Ατροπάτη, ο οποίος αργότερα έγινε σατράπης της Μηδίας από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Η αρχική ετυμολογία του ονόματος, από το οποίο σώζεται μόνο είναι η εξελληνισμένη μορφή του, εικάζεται ότι προέρχεται από την αρχαία περσική θρησκεία του ζωροαστρισμού, καθώς στον ύμνο του άγγελου φύλακα αναφέρεται η φράση «âterepâtahe ashaonô fravashîm ýazamaide», η οποία μεταφράζεται ως «λατρεία του αγίου Ατάρε-πατά».

Ο Ατροπάτης κυβέρνησε την περιοχή της Ατροπατηνής (το σημερινό Αζερμπαϊτζάν). Το ελληνικό όνομα αναφέρεται από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Κατά τη διάρκεια των αιώνων το όνομα εξελίχθηκε σε Āturpātākān (μεσαιωνικά περσικά), μετά σε Ādharbādhagān, Ādharbāyagān, Āzarbāydjān (νέα περσικά) και τελικά σήμερα σε Azerbaijan.

Αρμενία – Armenia – Hayastan (Χαγιαστάν)

Η αρχική ονομασία της χώρας στην αρμένικη γλώσσα ήταν Χάικ προς τιμήν του μυθικού ήρωα των Αρμενίων, βασιλιά Χάικ. Ο Χάικ αποτελεί τον μυθικό γενάρχη των Αρμενίων και δισέγγονο του Νώε, που σύμφωνα με τον Μωυσή της Κορέν νίκησε τον Βαβυλώνιο βασιλιά Μπελ το 2492 π.Χ. και εγκαταστάθηκε μαζί με το λαό του στην περιοχή του όρους Αραράτ. Δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη περαιτέρω εξήγηση του ονόματος. Ωστόσο, κατά το Μεσαίωνα, το όνομα αυτό επεκτάθηκε σε Χαγιαστάν με την προσθήκη της περσικής κατάληξης –σταν, η οποία σημαίνει χώρα, τόπος.

Το εξώνυμο (όνομα που χρησιμοποιείται εκτός της χώρας) «Αρμενία» καταγράφεται για πρώτη φορά το 515 π.Χ. στην επιγραφή του Μπεχιστούν στην παλαιά περσική ως Αρμίνα. Παράλληλα, στα ελληνικά το όνομα Αρμενία απαντάται περίπου την ίδια εποχή, με πιθανή προέλευση ένα απόσπασμα που αποδίδεται στον Εκαταίο τον Μιλήσιο από τα 476 π.Χ. Παράλληλα και ο Ηρόδοτος στα 440 π.Χ. έγραφε «Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι» δηλαδή «οι Αρμένιοι ήταν εξοπλισμένοι σαν τους Φρύγες, αφού ήταν άποικοι των Φρυγών» (7.73). Μερικές δεκαετίες αργότερα ο Ξενοφώντας, στην περιγραφή της εκστρατείας του κατά των Περσών, περιγράφει με αρκετή λεπτομέρεια τη ζωή των Αρμενίων χωρικών και τη φιλοξενία τους. Αναφέρει ότι μιλούσαν μια γλώσσα που στα δικά του αυτιά έμοιαζε με τη γλώσσα των Περσών. Θεωρείται ότι το όνομα Αρμενία προέρχεται από το όνομα «Αράμ», το οποίο αναφέρεται στον πίνακα των Εθνών, ένα εκτενή κατάλογο των απογόνων του Νώε στο βιβλίο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα με αυτό ο Αράμ είναι γιος του Σεμ και απόγονος του Χάικ.

Λευκορωσία – Belarus – Biełaruś (Μπιέλαρους)

Το όνομα της χώρας είναι συνδεδεμένο με τον όρο Μπελάγια Ρως, που σημαίνει Λευκοί Ρως. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς προέκυψε. Μια εθνο-θρησκευτική θεωρία προτείνει ότι το όνομα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παλιά εδάφη της Ρουθηνίας στο μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, η οποία κατοικούνταν κυρίως από πρώιμους εκχριστιανισμένους Σλάβους, σε αντίθεση με την Μαύρη Ρουθηνία, που κατοικούνταν κυρίως από ειδωλολάτρες από τις Βαλτικές χώρες.

Το όνομα εμφανίστηκε για πρώτη φορά ατον Μεσαίωνα σε γερμανικά και λατινικά κείμενα. Ο όρος Μπελορούσια χρησιμοποιήθηκε την εποχής της Ρωσικής Αυτοκρατορίας για να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη περιοχή.

Βέλγιο – Belgium – België (Μπέλχιε, στα Ολλανδικά) / Belgique (Μπελτζίκ, στα γαλλικά) / Belgien (Μπέλγκιεν, στα γερμανικά)

Μετά την επανάσταση του 1830 και την ίδρυση της χώρας υιοθετήθηκε τον όνομα Βelgium που προέρχεται από το λατινικό Gallia Belgica. Ήταν το όνομα της περιοχής που αποτελούσε μέρος της Γαλατίας. Εκεί έμεναν οι Belgae, ένα μείγμα Κελτών και Γερμανών. Το όνομα της χώρας διαφοροποιείται ανάλογα τη γλώσσα αλλά η ρίζα παραμένει η ίδια.

Βοσνία Ερζεγοβίνη – Bosnia and Herzegovina -Bosna i Hercegovina (Μπόσνα ι Ερτζεγκόβινα)

Η πρώτη αναφορά στη Βοσνία γίνεται σε ένα κείμενο του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου του Η’. Ανέφερε την περιοχή ως Βοσώνα. Το όνομα προέρχεται από τον ποταμό Μπόσνα που περνά μέσα τα εδάφη της χώρας. Μια θεωρία αναφέρει ότι το Μπόσνα προέρχεται από την γλώσσα των Ιλλυρίων και τη λέξη Μπασανάς, η οποία σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει το «νερό που ρέει». Τελικά οι Σλάβοι που εποίκισαν την περιοχή υιοθέτησαν το όνομα Μπόσνα και αυτοαποκαλούταν Βόσνιοι.

Το Ερζεγοβίνη προέρχεται από τον τίτλο του τοπικού άρχοντα, Στιεπάν Βούκτσιτς Κοσάτσα. Από καλούνταν «Herceg of Hum and the Coast». Το herceg προέρχεται από το γερμανικό herzog το οποίο μεταφράζεται (και) ως δούκας. Μετά την κατάκτηση από του Οθωμανούς η περιοχή ονομαζόταν Sanjak of Herzegovina. Όταν δημιουργήθηκε η χώρα το 1992 πήρε και τα δύο ονόματα.

Βουλγαρία – Bulgaria – България (Μπουλγαρίγια)

Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη το όνομα της χώρας προέρχεται από τους Μπούλγκαρς, μια φυλή τουρκικής προέλευσης που ίδρυσε την πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία στην περιοχή. Μπούλγκα στην τουρκική διάλεκτο σήμαινε ανακατεμένος και αναφερόταν στο γεγονός ότι στην περιοχή έμεναν άτομα με τουρκική καταγωγή αλλά και φυλές από το Βορρά (πιθανότατα την περιοχή της Φινλανδίας) οι οποίοι όμως είχαν κοινή γλώσσα τα σλαβικά. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η οποία πλέον δεν υποστηρίζεται ιδιαίτερα το όνομα Βουλγαρία σημαίνει οι άντρες από τον Βόλγα.

Κύπρος – Cyprus – Κύπρος

Εδώ έχουμε ακόμα μια περίπτωση χώρας για την οποία δεν είναι βέβαιο από που προέρχεται το όνομα της. Μια εκδοχή υποστηρίζει ότι προέρχεται από τον βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη Έννη νυμφεύτηκε ο Αχαιός Τεύκρος, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα, όταν και ήρθε εξόριστος μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στην Κύπρο. Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη για το Μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens, Κυπάρισσος η αειθαλής) ή ακόμα και από το ελληνικό όνομα για το φυτό χέννα (Lawsonia alba), κύπρος. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η ρίζα του ονόματος είναι από την ετεοκυπριακή και τη λέξη για το χαλκό.

Ο Ζορζ Ντοσέν, για παράδειγμα, εισηγείται ότι οι ρίζες της λέξης βρίσκονται στη λέξη των Σουμερίων για τον χαλκό (zubar) ή τον μπρούντζο (kubar), από τα μεγάλα αποθέματα χαλκού που υπήρχαν στο νησί. Οι μεγάλες εξαγωγές χαλκού από την Κύπρο έδωσαν το λατινικό όνομα στον χαλκό μέσα από τη φράση aes Cyprium, «μέταλλο της Κύπρου», που αργότερα συντομεύτηκε στο Cuprum. Ο κάτοικος της Κύπρου αναφέρεται συνήθως ως Κύπριος. Στην κυπριακή διάλεκτο αναφέρεται ως Κυπραίος.

Τσεχία – Czech Republic – Česko (Τσέσκο)

H χώρα έχει ονομαστεί έτσι από τους Τσέσι, μια σλαβική φυλή που ζούσε στη Βοημία και υπέταξε όλες τις υπόλοιπες φυλές τον 9ο αιώνα. Είναι άγνωστο από που προέρχεται το όνομα της φυλής αλλά ο θρύλος αναφέρει ότι ονομάστηκαν έτσι από τον αρχηγό τους, τον Τσεχ (Cech) που οδήγησε τη φυλή στην περιοχή. Mια έρευνα υποστηρίζει ότι το Čech είναι παράγωγο της ρίζας čel- (μέλος του λαού, συγγενής).

Το όνομα άλλαξε με την εξέλιξη της τσεχικής γλώσσας. Τις τελευταίες δεκαετίες το όνομα Česko δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα καθώς θεωρείται αμφιλεγόμενο. Το 1997 επιστήμονες συνέστησαν μια ομάδα για την προώθησε του ονόματος Czechia. Το θέμα έφτασε το 2004 στη γερουσία της χώρας.

Δανία – Denmark – Danmark (Ντάνμαρκ)

Κι εδώ γίνεται έντονη συζήτηση για την προέλευση της λέξης. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι το αρχικό «νταν» σημαίνει χώρα και το «μαρκ» δάσος ή σύνορα. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί βρισκόταν στα όρια των μεγάλων δασών του Βορρά. Κάποιοι άλλοι μιλούν για έναν βασιλιά με το όνομα Νταν.

Ένα πέτρινο μνημείο που έφτιαξε ο Γκορμ ο Γηραιός θεωρείται το πιστοποιητικό βάφτισης της χώρας καθώς εκεί αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα Danmark.

Εσθονία – Estonia – Eesti (Έεστι)

Το όνομα της χώρας συνδέεται με τη φυλή Αέστι που συναντάται για πρώτη φορά στα κείμενα του Ρωμαίου ιστορικού Τάκιτου περίπου το 98 μ.Χ. Στη σκανδιναβική λογοτεχνία η περιοχή αναφέρεται ως Eistland. Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι το όνομα προέρχεται από τα αρχαία νορβηγικά και τη λέξη aust που σήμαινε Ανατολή. Το γεγονός όμως ότι οι Εσθονοί ονομάζουν την χώρα τους  Εέστι και κάποια άλλα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η προέλευση του ονόματος είναι η φυλή των Αέστι που ζούσε εκεί.

Νησιά Φαρόε Faroe Islands – Føroyar (Φόρογιαρ)

To όνομα της χώρας πιθανότατα προέρχεται από των πληθυντικό της λέξης νησί  (oy-oyar) στην αρχαία γλώσσα της περιοχής και το før πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία νορβηγική λέξη fær που σημαίνει πρόβατα. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι Ιρλανδοί μοναχοί που πήγαν στα νησιά περίπου το 626 μ.Χ. τα ονόμασαν fearrann που απλά σημαίνει γη. Στη συνέχεια οι Νορβηγοί κάτοικοι προσέθεσαν και το oyar και καταλήξαμε στο σημερινό όνομα. Η πρώτη θεωρία περί Νησιών των Προβάτων είναι η επικρατέστερη.

Φινλανδία – Finland – Suomi (Σουόμι)

Ακόμα ένα μυστήριο. Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί η χώρα ονομάζεται Σουόμι. Σίγουρα όμως δεν ονομαζόταν ποτέ Φινλανδία καθώς στο αρχαίο αλφάβητο της χώρας δεν υπήρχε καν το γράμμα «F».

Το όνομα Φινλαδία πιθανότατα προέρχεται από τα σουηδικά όπου με τις λέξεις  finlonti και finlandi περιέγραφαν στη συγκεκριμένη περιοχή.

Για το Σουόμι τώρα η επικρατούσα θεωρία είναι ότι προέρχεται από τη λέξει suomma που σημαίνει η περιοχή με τις λίμνες. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι η προέλευση του ονόματος της χώρας είναι η λέξη suomu που σημαίνει λέπια. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι ιθαγενείς έφτιαχναν ρούχα από το δέρμα των ψαριών. Τέλος, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από την φυλή Σάμι που έμεινε στην περιοχή. Το βέβαιο είναι ότι κανείς στη Φινλανδία δεν δηλώνει Φινλανδός.

Γαλλία – France – France (Φρανς)

To όνομα προέρχεται από το λατινικό Francia. Η συγκεκριμένη λέξη συνδέεται με την αρχαία αγγλική λέξη frank που σημαίνει ελεύθερος. Στα λατινικά μετατράπηκε σε francus και έτσι ονομάστηκε μια φυλή που ζούσε στη Γαλλία. Υιοθετήθηκε γιατί μετά την κατάκτηση της Γαλατίας μόνο οι Francus δεν πλήρωναν φόρους και γενικότερα δεν υποτάσσονταν. Η προέλευση τώρα του frank είναι αβέβαιη. Κάποιοι συνδέουν τη λέξη με τα αρχαία γερμανικά και το frankōn που μεταφράζεται ως ακόντιο ή δόρυ.

Γερμανία – Germany – Deutschland (Ντόιτσλαντ)

Το «Γερμανία» προέρχεται από την λατινική λέξη «Germania», που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα για τους ανθρώπους ανατολικά του Ρήνου. Ο γερμανικός όρος Deutschland, αρχικά ως diutisciu land («η Γερμανική γη») αντλείται από την λέξη deutsch, και προέρχεται από την λέξη diutisc, που σημαίνει «δημοφιλής» στα Παλιά Άνω Γερμανικά. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί η γλώσσα των απλών ανθρώπων από τα λατινικά.

Αυτό με την σειρά του προέρχεται από την πρωτογερμανική λέξη þiudiskaz, που σημαίνει «δημοφιλής» που προέρχεται από την λέξη þeudō, που κατάγεται από την Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη tewtéh₂, που σημαίνει «άνθρωποι». Έτσι, η Deutschland είναι λοιπόν η γη των ανθρώπων ή των δημοφιλών…

Γεωργία – Georgia – Sakartvelo (Σακαρτβέλο)

Η γνωστή σε όλους μας Γεωργία στην πραγματικότητα ονομάζεται Sakartvelo (Σακαρτβέλο)! Το όνομα αυτό σημαίνει «η γη των Καρτβελιανών». Η περιοχή Κάρτλι βρίσκεται στο κέντρο της σημερινής Γεωργίας και αποτελεί μια από τις πιο ιστορικές περιοχές της καθώς αναφέρεται από τον 9ο αιώνα μΧ. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, το όνομα αυτό προέρχεται με τη σειρά του από τον μυθικό πρόγονο των Γεωργιανών, τον Κάρτλο, δισέγγονο του γιου του Νώε, Ιάφεθ.

Η επίσημη θεωρία των επιστημόνων ωστόσο ορίζει ότι το όνομα προέρχεται από μια πρωτο-γεωργιανή φυλή που ζούσε στην περιοχή στα αρχαία χρόνια, τους Κάρτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχαία Ελλάδα, η περιοχή ονομάζεται «Κολχίδα» τόσο από τον Όμηρο και τον Ηρόδοτο όσο και από τον Στράβωνα και τον Πλούταρχο, αλλά και από Λατίνους συγγραφείς.

Ο όρος «Γεωργία» εμφανίζεται για πρώτη φορά σε έναν ιταλικό χάρτη του 1320 και πιθανότατα προέρχεται από την περσική ονομασία των λαών που ζούσαν στην περιοχή  «gurğān».  Η λέξη αυτή έχει την ρίζα της στη λέξη «gurğ», η οποία σημαίνει λύκος με την Γεωργία ουσιαστικά να σημαίνει «η χώρα των λύκων». Οι θεωρίες που ήθελαν η ονομασία να προέρχεται είτε από τον Άγιο Γεώργιο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα, είτε από το ελληνικό «γεωργός» έχουν καταρριφθεί από τους μελετητές καθώς δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να τις υποστηρίζουν.

Ουγγαρία – Hungary – Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ)

Ένα τελείως διαφορετικό όνομα χρησιμοποιούν οι Ούγγροι για να ονομάσουν την χώρα τους. Το εθνικό όνομα της χώρα είναι το Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ) και η ρίζα του όπως είναι φανερό προέρχεται από την ονομασία «Μαγιάρος», το έθνος των Ούγγρων, ενώ το δεύτερο συνθετικό του είναι η λέξη «ország», η οποία σημαίνει «χώρα». Η λέξη magyar προέρχεται από το όνομα μιας από τις επτά μεγάλες ημινομαδικές ουγγρικές φυλές, τη magyeri. Το πρώτο συνθετικό «magy» πιθανόν προέρχεται από το πρωτοουγγρικό mäńć- «άνδρας, πρόσωπο». Το δεύτερο συνθετικό «eri», σημαίνει «άντρας» αλλά και «καταγωγή» και επιβιώνει στο ουγγρικό férj «σύζυγος».

Από την άλλη, το όνομα «Ουγγαρία» πιθανότατα συνδέεται με τους Ούνους, τη φυλή που κατοικούσε στην περιοχή πριν από τους Αβάρους. Την ίδια στιγμή η λέξη Ουγγαρία προέρχεται από το μεσαιωνικό ελληνικό «Οὔγγροι», η οποία με τη σειρά της είναι δανεισμένη από την παλαιά βουλγαρική λέξη «ągrinŭ» δανεισμένη κι αυτή από την ονογουροτουρκική «Onogur». Το Onogur ήταν το συλλογικό όνομα για τις δέκα φυλές που αργότερα προσχώρησαν στη φυλετική ομοσπονδία των Πρωτοβουλγάρων, που κυβέρνησε τα ανατολικά τμήματα της Ουγγαρίας μετά τους Aβάρους.

Ηνωμένο Βασίλειο – United Kingdom / Βρετανία – Britain (Μπρίτεν) / Αγγλία – England (Ίνγκλαντ)

Οι ονομασίες για το μεγάλο νησί της Ευρώπης είναι πολλές. Η προέλευση του «Ηνωμένου Βασίλειου» είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή καθώς αποτελεί απλώς μια αναφορά στην αυτοκρατορία της Αγγλίας, η οποία αποτελεί έναν συνασπισμό βασιλείων. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά το 1707, όταν τα βασίλεια της Αγγλίας και της Σκωτίας ενώνονται και ονομάζονται «Ηνωμένο εις ένα Βασίλειον υπό το όνομα Μεγάλη Βρετανία». Αργότερα, στην ένωση προσχωρεί και η Ιρλανδία (που αργότερα, πλην της Βόρειας Ιρλανδίας, ανεξαρτητοποιήθηκε εκ νέου). Πιο μεγάλο ενδιαφέρον έχουν ωστόσο οι δύο άλλοι όροι που χρησιμοποιούμε για το Βασίλειο.

Αρχικά, ο όρος Μεγάλη Βρετανία ουσιαστικά δηλώνει όλες τις περιοχές που βρίσκονται στο νησί, δηλαδή την Αγγλία, την Σκωτία και την Ουαλία. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται από τον αρχαίο Έλληνα εξερευνητή Πυθέα τον Μασσαλιώτη γύρω στα 325 πΧ, αλλά και αργότερα από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Όλοι τους κάνουν λόγο για την «Πρεττανική» ή τις «Βρετανικές νήσους». Συγκεκριμένα, ο Πυθέας στο έργο του «Περί Ωκεανού» αναφέρει τα βρετανικά νησιά ως «Πρεταννικαί Νήσοι» και τους κατοίκους ως «Πρεταννούς», μια γαλατική φυλετική ομάδα, με την οποία οι αυτόχθονες είχαν συγγενικούς δεσμούς, σύμφωνα με τον συγγραφέα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Στράβωνας αναφέρονται στον Πυθέα στα έργα τους. Ο όρος με το «π» στη θέση του «β» οφείλεται στην αρχαία κελτική λέξη «Pretani», η οποία σημαίνει «οι ζωγραφισμένοι» ή «ο λαός με τα τατουάζ» μια αναφορά που υποδηλώνει ότι οι κάτοικοι του νησιού, οι Κέλτες, συνήθιζαν να βάφουν τα σώματά τους.

Τελείως διαφορετική είναι η ιστορία της ονομασίας «Αγγλία» (England), το οποίο δηλώνει τη μια από τις τρεις χώρες της Μεγάλης Βρετανίας. Το όνομα προέρχεται από το αρχαίο «Englaland», το οποίο σημαίνει η χώρα των Άγγλων. Αυτό προέρχεται από το λατινικό «Angli», οι οποίοι ήταν βορειογερμανικά φύλα, τα οποία κατοίκησαν τα Βρετανικά Νησιά τον 5ο αιώνα μ.Χ. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Τάκιτος είχε μιλήσει για τους άγριους επιδρομείς Angli, οι οποίοι προήλθαν από την περιοχή «Angul» του Σλέσβιχ της Γερμανίας. Το αρχαίο γερμανικό «ανγκούλ», το οποίο σημαίνει «άγκιστρο, γάντζος», είναι μια αναφορά για την μορφολογία της περιοχής.

Σκοτία – Scotland – Alba (Άλμπα)

Η Σκοτία και η Άλμπα αν και μοιάζουν τόσο διαφορετικές είναι η ίδια χώρα! Ο όρος «Σκοτία» που έχει επικρατήσει  διεθνώς ως «Scotland» προέρχεται από την λατινική ονομασία «Scoti» για την φυλή των Γαέλων (δεν πρέπει να συγχέονται με τους Γαλάτες). Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν έτσι τον λαό που ξεκίνησε από την Ιβερνία (σημερινή Ιρλανδία) για να επιτεθεί στη ρωμαϊκή Βρετανία. Η προέλευση του όρου «Scoti» είναι άγνωστη. Ορισμένοι μελετητές έχουν προτείνει ότι προέρχεται από τη λέξη «Scuit», η οποία σημαίνει «αποκομμένος». Η πρόταση ότι η λέξη προέρχεται από το αρχαιοελληνικό «σκότος» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.

Οι ίδιοι οι Σκοτσέζοι αναφέρονται στη χώρα τους ως «Alba». Ο όρος εντοπίζεται για πρώτη φορά σε κείμενα του Κλαύδιου Πτολεμαίου, ο οποίος ζει τον 2^ο αιώνα μΧ και αναφέρεται στα ελληνικά στην «Ἀλβίων» ή «Ἀλουΐων» μια ονομασία που χρησιμοποιήθηκε αργότερα και στην φράση «Γηραιά Αλβιώνα» για την Βρετανία. Η λέξη μεταφέρθηκε στα λατινικά ως «Albania» και τελικά ως «Albany» στα μεσαιωνικά αγγλικά. Ο όρος πιθανολογείται ότι προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα για το «λευκός». Άλλοι το συνδέουν με ένα από τα πιο αρχαία ονόματα της Ιρλανδίας «Fodla», το οποίο πιθανότατα σημαίνει «η γη που δύει ο ήλιος», το οποίο μπορούσε να χρησιμοποιείται σε αντίθεση με το «Alba», το οποίο έτσι θα δήλωνε τη «γη που ανατέλλει ο ήλιος». Αυτό συνάδει με ένα από τα πιο αρχαία σύμβολα της Σκοτίας που δείχνει έναν ήλιο να ανατέλλει. Η σύνδεση του όρου με το όνομα της «Αλβανίας» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.

Ουαλία – Wales – Cymru (Κεμρί)

Η τρίτη χώρα της Μεγάλης Βρετανίας είναι η Ουαλία ή στα αγγλικά «Wales» ή «Welsh». Η λέξη προέρχεται από την ίδια ρίζα των αρχαίων αγγλικών Wealh στον ενικό  και Wēalas στον πληθυντικό. Η λέξη αυτή με τη σειρά της προέρχεται από την πρωτο-γερμανική λέξη Walhaz, η οποία έχει τις ρίζες της στο όνομα των Κελτών κάτοικων της Γαλατίας, τους οποίους οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Volcae (Βόλκε).

Οι κάτοικοι της Ουαλίας ωστόσο χρησιμοποιούν το όνομα Cymru για την χωρα τους, το οποίο φαίνεται ότι προέρχεται από την βρετονική λέξη «combrogi», η οποία σημαίνει «σύντροφος της υπαίθρου» και πρέπει να χρησιμοποιούνταν ήδη από τον 7^ο αιώνα μΧ.

Ιρλανδία – Ireland – Éire (Έιρε)

Τόσο η αγγλική όσο και η ιρλανδική ονομασία της Ιρλανδίας προέρχονται από την Ériu, μια αρχαία θεότητα της Ιρλανδικής Μυθολογίας, η οποία καταγράφεται για πρώτη φορά τον 9^ο αιώνα. Η ετυμολογία της λέξης Ériu με τη σειρά της δεν έχει διευκρινιστεί, ωστόσο πιθανόν μπορεί να σχετίζεται με την πρωτο- ινδοευρωπαϊκή ρίζα *h2uer, η οποία αναφέρεται στο τρεχούμενο νερό.

Ισλανδία – Iceland – Ísland (Ίσλαντ)

Σύμφωνα με το Έπος των Ισλανδών ο πρώτος Σκανδιναβός που έφτασε στο νησί τον 9^ο αιώνα ήταν ο Νορβηγός Naddodd και το ονόμασε  «Snæland», το οποίο σημαίνει στα νορδικά «η γη του χιονιού», επειδή χιόνιζε. Στη συνέχεια πήγε εκεί ο Σουηδός Garðar Svavarsson και ονόμασε το νησί «Garðarshólmur», δηλαδή «νησί του Garðar». Το τελικό όνομά του το πήρε τελικά από τον Βίκινγκ Flóki Vilgerðarson, ο οποίος φτάνοντας εκεί σκαρφάλωσε σε έναν λόφο και είδε ένα φιορδ γεμάτο με παγόβουνα και έτσι το ονόμασε «Ísland», δηλαδή «γη του πάγου».

Ιταλία – Italy – Italia (Ιτάλια)

Αβέβαιο είναι μάλλον το πώς έλαβε το όνομά της η γειτονική μας χώρα με την τόσο μακραίωνη ιστορία. Το όνομα διατηρείται ίδιο σε όλες τις γλώσσες, ωστόσο οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει στο πώς δημιουργήθηκε. Δύο ωστόσο είναι οι επικρατούσες εκδοχές. Η μια αναφέρει ότι προέρχεται από την λέξη της εξαφανισμένης πλέον οσκικής γλώσσας, «Víteliú», η οποία σημαίνει «η γη των μοσχαριών». Η λέξη έχει κοινή ρίζα με το αρχαίο ελληνικό «ἔταλον», δηλαδή μικρό ζώο και το λατινικό «vitulus» – μοσχάρι.

Από την άλλη ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς αναφέρει αυτόν τον μύθο, αλλά συσχετίζει την ονομασία με τον Ιταλό, τον «επώνυμο ήρωα» της Ιταλίας, για την καταγωγή του οποίου σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία υπάρχουν πολλές εκδοχές. Άλλες αναφέρουν ότι ήταν εγγονός του Μίνωα, ενώ άλλες ότι ήταν γιος της Κίρκης και του Οδυσσέα ή της Πηνελόπης και του Τηλεγόνου. Στον Ιταλό αναφέρεται και ο Αριστοτέλης και ο Θουκυδίδης.

Λετονία – Latvia – Latvija (Λάτβιγια)

Το όνομα της χώρας προέρχεται από την αρχαία φυλή Λατγάλιοι (Latgalians), μια από τις τέσσερις ινδοευρωπαϊκές, βαλτικές φυλές μαζί με τους Κουρλανδούς, Σελόνιους και τους Σεμιγάλλιους, οι οποίοι σχημάτισαν τον εθνικό πυρήνα των σημερινών Λετονών όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή περί το 3.000 πΧ. μαζί με τους φίννους Λιβόνιους. Το όνομα αυτό απλοποιήθηκε στις ρωμαϊκές γλώσσες ως «Λετονία».

Λιθουανία – Lithuania – Lietuva (Λιέτουβα)

Η προέλευση και η σημασία της λέξης «Lietuva» και Λιθουανία στην ελληνικοποιημένη της μορφή είναι κυρίως άγνωστη. Αυτό που είναι γνωστό ότι το –uva είναι κατάληξη, οπότε η αρχική λέξη θα έπρεπε να έχει τη μορφή Lietā, αν και δεν είναι σίγουρο τι μπορεί αυτό να σημαίνει με κάποιους να εικάζουν ότι θα μπορούσε να είναι ένα όνομα άντρα ή τόπου (κατά τον συνήθη τρόπο δημιουργίας ονομάτων πολλών χωρών). Άλλοι προτείνουν ότι η χώρα πήρε το όνομά της από τον μικρό ποταμό Lietava κοντά στην πόλη Κερναβέ. Ωστόσο, το πολύ μικρό μέγεθος του ποταμού και η τοπική του μόνο έκταση καθιστούν αμφίβολο το να έδωσε το όνομά του σε ολόκληρο  έθνος.

Μια άλλη επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα συνδέεται με τη λέξη leičiai, με την οποία ονομάζεται μια εξέχουσα πολεμική ομάδα της λιθουανικής κοινωνίας και η οποια χρησιμοποιείται σε πηγές του 14-16^ου αιώνα ως εθνωνύμιο των Λιθουανών και εντοπίζεται ως σήμερα σε ποιητικά κυρίως κείμενα.

Ρωσία – Russia – Россия (Ρασία)

Το όνομα της Ρωσίας ή «Ρασία», όπως προφέρεται στα ρωσικά, προέρχεται από το λαό των Ρως, έναν μεσαιωνικό λαό, ο οποίος κατά τους ερευνητές είτε συγγένευε με τους σημερινούς Ρώσους (ως ανατολικοί Σλάβοι) είτε συγγένευε με τους Βίκινγκς. Μία άλλη λατινική εκδοχή της προέλευσης του ονόματος Ρως ήταν το όνομα Ρουθηνία, το οποίο είχε δοθεί από τους καθολικούς Ευρωπαίους στις νοτιοδυτικές περιοχές του κράτους αυτού. Η ονομασία «Ρωσία» συναντάται για πρώτη φορά στα έργα «Περί τῆς Βασιλείου Τάξεως» και «Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν» του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου ως η ελληνική ονομασία του κράτους των Ρως.

Σερβία – Serbia Србија (Σρμπίγια)

Η προέλευση του ονόματος «Σερβία» δεν είναι ξεκάθαρη. Οι αρχαίοι ιστορικοί είχαν χρησιμοποιήσει μια σειρά από ονόματα για να αναφερθούν στους Σέρβους και τους Σόρβους της ανατολικής Γερμανίας που κατοικούσαν σε περιοχές που σίγουρα κατοικούσαν Σέρβοι: Cervetiis (Servetiis), gentis (S)urbiorum, Suurbi, Sorabi, Soraborum, Sorabos, Surpe, Sorabici, Sorabiet, Sarbin, Swrbjn, Servians, Sorbi, Sirbia, Sribia, Zirbia, Zribia, Suurbelant, Surbia, Serbulia / Sorbulia.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την προέλευση της λέξης. Η μια σχετίζεται με την πρωτο-σλαβική γλώσσα και το εθνωνύμιο Sŕbъ, το οποίο σημαίνει «οικογένεια» και «συμμαχία». Μια άλλη θεωρία τη συνδέει με την ιρανο-σαρματιανη γλώσσα και τις λέξεις *sar- (κεφάλι) and *bai- (χτυπώ). Μια ακόμα θεωρία προτείνει ότι προέρχεται από το λατινικό servare (προστατεύω, φυλάσσω, υπηρετώ).

Σλοβακία – Slovakia – Slovensko (Σλοβένσκο)

Η ονομασία της χώρας ουσιαστικά σημαίνει «Η γη των Σλάβων», της εθνότητας που κατοικεί έως και σήμερα στα περισσότερα μέρη αυτής της περιοχής της Ευρώπης. Η ονομασία με αυτόν τον τρόπο είναι ουσιαστικά ομόρριζη με αυτή της Σλοβενίας / Σλαβονίας. Οι Σλοβάκοι είναι μέλη της ομάδας των Σλάβων της Δύσης, όπως οι Πολωνοί και οι Τσέχοι. Με τη σειρά της η λέξη «Σλάβος» προέρχεται από την σλαβική λέξη «slovo», η οποία σημαίνει άντρας αλλά και λέξη, με πιθανή σημασία του Σλάβου ως «ένας άντρας που μπορείς να καταλάβεις τα λόγια του», που μιλάει την ίδια γλώσσα.

Σλοβενία – Slovenia – Slovenija (Σλοβενίγια)

Όπως και Σλοβακία, έτσι και η Σλοβενία έχει ως ρίζα την λέξη «slovo», και σημαινει η «γη των Σλοβένων». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Σλοβένοι διαφέρουν από τους Σλοβάκους καθώς σε αντίθεση με αυτούς οι πρώτοι προέρχονται από την ομάδα των Σλάβων του νότου, όπως οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι.

Ισπανία – Spain – España (Εσπάνια, στα καστεγιάνικα)

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι όταν μιλάμε για Ισπανία σε αυτήν συμπεριλαμβάνουμε πολλά διαφορετικά έθνη (Καταλανοί, Βάσκοι, Καστιγιάνοι, Ανδαλουσιανοί κλπ),από τα οποία η ονομασία του καθενός έχει τη δική του προέλευση. Ωστόσο, σχετικά με την επίσημη ονομασία της χώρας – Ισπανία- υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευσή της.

Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι έχει τις ρίζες της τόσο στην καρχηδονιακή λέξη «shāpān» όσο και στην εβραϊκή «shāfān», οι οποίες ουσιαστικά σημαίνουν «η γη των κουνελιών» για την πληθώρα των κουνελιών που υπήρχαν στην περιοχή. Άλλοι, την συνδέουν με την φοινικική λέξη «span», η οποία σημαίνει «κρυμμένος» υποδηλώνοντας ότι η μακρινή ιβηρική χερσόνησος ήταν μακριά και «κρυμμένη».  Άλλες θεωρίες τη συνδέουν με την βασκική λέξη «Ezpanna», η οποία σημαίνει «άκρη» ή «σύνορο».

Σουηδία – Sweden – Sverige (Σβέριγκε)

Το σουηδικό όνομα της χώρας «Sverige» αποτελεί μια σύνθεση από τις λέξεις «Svea» και «rike», το οποίο σημαίνει η γη των Σουηδών. Με τη σειρά του το όνομα των Σουηδών φαίνεται ότι συνδέεται με την γερμανική αντωνυμία s(w)e, η οποία σημαίνει «ο εαυτός του» ή «μόνος του» και αναφέρεται ουσιαστικά στη γερμανική φυλή κάποιου. Η διεθνής ονομασία της χώρας «Sweden» πρωτοεμφανίστηκε σε γραπτά του 17^ου αιώνα και προέρχεται από την ολλανδική ονομασία της χώρας «Zweden», η οποία είχε υιοθετηθεί και στην Αγγλία ήδη από το 1600.

Ελβετία – Switzerland – Confoederatio Helvetica (Χελβέτικα)

Η ονομασία «Ελβετία» είναι αρκετά διαφορετική από την επίσημη ονομασία της χώρας «Switzerland» και έχουν τελείως διαφορετική προέλευση.

Η ονομασία Switzerland αναφέρεται στον όρο «Switzer», και υποδηλώνει τον κάτοικο της πόλης Σβιτς (Schwyz), της πρωτεύουσας του ομώνυμου καντονιού της χώρας. Η προέλευση της λέξης είναι άγνωστη, ωστόσο ίσως σχετίζεται είτε από την γερμανική ρίζα *swint- ή την κελτική*sveit-, οι οποίες σημαίνουν «ξέφωτο». Άλλες θεωρίες αναφέρουν την ύπαρξη ενός θρυλικού ιδρυτή της χώρας ονόματι Suit (Swit, Schwyt, Switer) ο οποίος βοήθησε τον λαό να μεταναστεύσει κατά τη διάρκεια ενός λιμού.

Από την άλλη, ο όρος Ελβετία που χρησιμοποιούμε εμείς αναφέρεται στον λατινικό όρο «Republica Helvetiorum», ο οποίος προέρχεται από το όνομα «Helvetii», την γαλατική φυλή που ζούσε στην Ελβετία την ρωμαϊκή εποχή. Ουσιαστικά η Ελβετία είναι μια προσωποποιημένη γυναικεία μορφή της χώρας. Η επίσημη ονομασία της χώρας μέχρι και σήμερα είναι «Confoederatio Helvetica»

Τουρκία – Turkey – Türkiye (Τουρκίγιε)

Το όνομα της Τουρκίας μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη: το εθνώνυμο Τουρκ και την κατάληξη -ία, που σημαίνει «κάτοχος», «χώρα του». Ουσιαστικά η ονομασία σημαίνει «η χώρα των Τουρκ». Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου Τουρκ ως ενδωνύμου περιλαμβάνεται στις παλαιοτουρκικές επιγραφές των Γκέκτουρκ (Γαλάζιοι Τούρκοι) της Κεντρικής Ασίας (περ. 8ος αιώνας μΧ). Το όνομα Τουρκία χρησιμοποιήθηκε αρχικά από το Βυζαντινό αυτοκράτορα και λόγιο Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο στο βιβλίο του «Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν», αν και εκεί το Τούρκοι αναφερόταν επίσης στους Μαγιάρους (Ούγγρους). Παρομοίως η μεσαιωνική Αυτοκρατορία των Χαζάρων, -τουρκόφωνο κράτος στις βόρειες ακτές του Εύξεινου Πόντου και της Κασπίας θάλασσας, αναφερόταν ως Τουρκία (Χώρα των Τούρκων)- σε Βυζαντινές πηγές. Όμως οι Βυζαντινοί άρχισαν αργότερα να χρησιμοποιούν το όνομα αυτό για να ορίσουν τα ελεγχόμενα από τους Σελτζούκους τμήματα της Μικράς Ασίας στους αιώνες που ακολούθησαν τη Μάχη του Ματζικέρτ το 1071.

Το αγγλικό όνομα Turkey πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα και προέρχεται από το Μεσαιωνικό Λατινικό Turchia. Το αραβικό συγγενές Τουρκίια (تركيا), με τη μορφή Ντάουλα΄αλ Τουρκίια (Κράτος των Τούρκων) χρησιμοποιείτο ιστορικά ως επίσημη ονομασία του μεσαιωνικού Σουλτανάτου των Μαμελούκων (1250 – 1517), που απλωνόταν στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία, τη Χετζάζ και την Κυρηναϊκή. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναφερόταν συχνά μεταξύ των συγχρόνων της ως Τουρκία ή Τουρκική Αυτοκρατορία.

Ουκρανία – Ukraine – Україна (Ουκραΐνα)

Αν και δεν υπάρχουν σίγουρες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Ουκρανία» μια από τις δημοφιλείς αναφέρει ότι συνδέεται με το πρωτοσλαβικό ουσιαστικό «krajь», το οποίο σημαίνει «σύνορο» ή «πατρίδα». Μάλιστα, ο όρος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Κώδικο της Υπατίας το 1187 ως αναφορά στους Ρως του Κιέβου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία η περιοχή ήταν τα σύνορα της χώρας των Ρως του Κιέβου (των σημερινών Ρώσων).

Μονακό – Monaco – Monaco

Το όνομα του μικρού και πλούσιου αυτού κρατιδίου φαίνεται ότι σχετίζεται με την αρχαία ελληνική αποικία των Φωκαιών στην περιοχή τον 6^ο αιώνα πΧ. Οι πρώτοι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής, οι Λιγούριοι (Ligures), περιγράφονται ως άνθρωποι των βουνών, εξοικειωμένοι με την σκληρή εργασία αλλά και με υποδειγματική οικονομία και ονομάζονταν από τους αρχαίους ως «Μόνοικοι», δηλαδή αυτοί που μένουν μόνοι.

Στην αρχαιότητα, ο λιμένας του Μονακό συνδέθηκε με τη λατρεία του ήρωα Ηρακλή, και το όνομά του συνδέθηκε συχνά με την έκφραση «Ηρακλής Μόνοικος». Υπήρχε στην αρχαιότητα ναός αφιερωμένος στον Ηρακλή, πράγμα το οποίο δεν συνήθιζαν για ημίθεο. Γι’ αυτό λέγεται Μονόοικος. Αυτή η έκδοχη επιβεβαιώνεται, δεδομένου ότι το σύγχρονο όνομα για τον κύριο λιμένα του Μονακό είναι ο λιμένας του Ηρακλή.

Σαν Μαρίνο – San Marino – San Marino

Το μικροσκοπικό Σαν Μαρίνο των 61τχλμ οφείλει το όνομά του στον Άγιο Μαρίνο, έναν λιθοδόμο από το νησί Ραμπ της σημερινής Κροατίας. Ο Μαρίνος το 301 μ.Χ. προσπαθώντας να ξεφύγει από τον διωγμό του Διοκλητιανού, κατέφυγε στον τόπο που βρίσκεται σήμερα το κρατίδιο και έχτισε μια εκκλησία δημιουργώντας μια ανεξάρτητη μοναστική κοινότητα. Ο Άγιος Μαρίνος συχνά αναφέρεται ως το παλαιότερο δημοκρατικό κράτος στον κόσμο.

Λιχτενστάιν – Liechtenstein – Liechtenstein

Το τέταρτο μικρότερο κρατίδιο της Ευρώπης οφείλει το όνομά του στον Οίκο των Λιχτενστάιν, ο οποίος κατάγεται από το ομώνυμο κάστρο στην περιοχή της Κάτω Αυστρίας. Το όνομα Λιχτενστάιν σημαίνει «λαμπερός βράχος». Η οικογένεια κατείχε το κάστρο και τη γύρω περιοχή από τουλάχιστον το 1140 μέχρι και τον 13ο αιώνα, καθώς και από το 1807 και μετέπειτα.

Λουξεμβούργο – Luxembourg – Lëtzebuerg (Λέτσεμπεργκ)

Πολύ απλή η ιστορία του ονόματος της μικρής αυτής χώρας. Προέρχεται από τα γερμανικά και συγκεκριμένα τις λέξεις lutilla, που σημαίνει μικρό και την λέξη burg που σημαίνει κάστρο. Οπότε το όνομά της σημαίνει «Μικρό Κάστρο».

Βόρεια Μακεδονία North Macedonia – Северна Македонија (Τσεβέρνα Μακεντονίγια)

Ένα όνομα που προέκυψε μετά τη συμφωνία των Πρεσπών. H περιοχή που βρίσκεται η χώρα ήταν το βασίλειο των Παιόνων. Ένα μεγάλο κομμάτι του κατακτήθηκε αρχικά από τον Φίλιππο Β’ και στη συνέχεα ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε ό,τι είχε απομείνει. Έγινε έτσι κομμάτι του μακεδονικού βασιλείου. Παρότι στη χώρα κατοικούν Σλάβοι, Αλβανοί και Βούλγαροι στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκε το λεγόμενο κίνημα αυτονόμησης της Μακεδονίας.

Οι κάτοικοι της χώρας, αν και στη συντριπτική του πλειονότητα παραδέχονται ότι δεν έχουν σχέση με την Ελλάδα επιμένουν ότι έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν το όνομα της Μακεδονίας, το οποίο προφέρουν Μακεντονίγια, καθώς η περιοχή αποτέλουσε μέρος του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Μάλτα – Malta – Malta (Μάλτα)

Ούτε σε αυτή την περίπτωση είμαστε σίγουροι για την προέλευση του ονόματος. Η επικρατούσα θεωρία λέει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη μέλι.  Οι αρχαίοι Έλληνας αποκαλούσαν το νησί Μελίτη καθώς υπήρχαν εκεί πάρα πολλά άγρια μελίσσια. Οι Ρωμαίοι το αποκαλούσαν Μελίτα από το οποίο προήλθε και η Μάλτα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από τη Φοινικική λέξη Maleth που μεταφράζεται ως λιμάνι-καταφύγιο.

Μολδαβία – Moldova – Moldova (Μολντόβα)

H χώρα έχει πάρει το όνομα της από τον ποταμό Μολντόβα. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ονομάστηκε έτσι ο ποταμός. Σύμφωνα με έναν μύθο το ονόμασε έτσι ο πρίγκιπας Ντράγκος. Κυνηγούσε ένα βουβάλι και εξαντλημένος ο σκύλος του Μόλντα πνίγηκε στο ποτάμι. Για τον τιμήσει τον σκύλο έδωσε το όνομα του στο ποτάμι.

Μαυροβούνιο – Montenegro – Црна Гора (Τσρνα Γκόρα)

To όνομα προέρχεται από το βουνό Λόβτσεν που αποκαλείται και Μαύρο Βουνό λόγω της πυκνότατης βλάστησης και τον τεράστιων δέντρων που το καλύπτουν. Την πρώτη αναφορά ως Τόρνα Γκόρα την βρίσκουμε το 1276. Μετά την διάλυση διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η μικρή χώρα ονομάστηκε Δημοκρατία του Μαυροβουνίου και από το 2007 που είναι ανεξάρτητο ονομάζεται σκέτο Μαυροβούνιο.

Ολλανδία – Netherlands – Holland / Nederland (Νέντερλαντ, στα ολλανδικά)

Το όνομα Ολλανδία το συναντάμε σε πηγές το 1064. Σε λατινικά κείμενα της εποχής οι κάτοικοι αναφέροντα ως Χολάντι. Η λέξη Holland προέρχεται από την αρχαία ολλανδική λέξη holtant που σημαίνει γη με ξύλα. Είναι περισσότερο λαϊκός μύθος ότι το όνομα προέρχεται από τη λέξη hol που σημαίνει κοίλος.

Μέχρι τα τέλη του 1800 η χώρα ονομαζόταν επίσημα Ολλανδία και οι κάτοικοι της Ολλανδοί. Στις μέρες μας Ολλανδοί αποκαλούνται κυρίως αυτοί που μένουν σε Βόρειες και Νότιες περιοχές. Γενικότερα έχει επικρατήσει το όνομα Νέντερλαντ που σημαίνει η κάτω χώρα. Το όνομα θεωρείται πολύ παλιό και δεν προέρχεται από την περίοδο της αυστριακής κυριαρχίας στην περιοχή (1713-1795).

Νορβηγία – Norway – Norge (Νόργκε)

H χώρα ονομάζεται Νόργκε στη διάλεκτο Bokmål της χώρας και Νόρεγκ στην Nynorsk. Το «Νορβηγία» προέρχεται από την αρχαία αγγλική λέξη Norþweg που σημαίνει ο βόρειος δρόμος ή ο δρόμος που οδηγεί στον Βορρά. Οι Αγγλοσάξονες το 880 αναφέρονταν στην περιοχή ως Norðmanna.

Υπάρχει διαφωνία αν το Νόργκε σημαίνει το ίδιο με τα αγγλικά (βόρειος δρόμος). Οι Νορβηγοί θεωρούν ότι το όνομα προήλθε από τη λέξη norðr που σημαίνει Βορράς και αρχικά η περιοχή ονομαζόταν Norðr vegr (ο δρόμος προς τα βόρεια) σε αντίθεση με το suðrvegar (ο δρόμος προς τον νότο).

Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το πρώτο συνθετικό «nór» σημαίνει «κοντινό» και αναφέρεται στην ναυτική διαδρομή στο εσωτερικό αρχιπέλαγος.

Πολωνία – Poland – Polska (Πόλσκα)

Η προέλευση του ονόματος «Πολωνία» προέρχεται από τη Δυτική Σλαβική φυλή των Πολανών (Polanie) που κατοίκησαν τη λεκάνη του ποταμού Βάρτα, στην ιστορική περιοχή της Μεγάλης Πολωνίας, από τον 6ο αιώνα. Η προέλευση του ονόματος Polanie προέρχεται από την πρώιμη σλαβική λέξη «pole» (χωράφι). Σε μερικές γλώσσες, όπως στα ουγγρικά, τα λιθουανικά, τα περσικά και τα τουρκικά, το εξωνύμιο για την Πολωνία είναι Λεχίτες (Lechici), που προέρχεται από το όνομα ενός ημιθρυλικού άρχοντα των Πολανών, του Λεχ Α΄.

Στα πολωνικά η ονομασία της χώρας «Polska» ουσιαστικά είναι ένα επίθετο, το οποίο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «πολωνική», ενώ έτσι ονομάζεται και η γυναίκα Πολωνίδα. Θεωρείται ότι η ονομασία προέρχεται από τη φράση «polska ziemia», δηλαδή πολωνική γη με την παράλειψη τελικά του ουσιαστικού.

Πορτογαλία – Portugal – Portugal (Πορτουγκάλ)

Η χώρα πήρε την ονομασία της από την αρχαία ρωμαϊκή πόλη Portus Cale ή Portucale ή Portucalia, η οποία εντοπίζεται σήμερα στην νότια πλευρά της πόλης Πόρτο στην άλλη πλευρά του ποταμού Ντούρο. Το πρώτο μέρος του ονόματος προέρχεται ξεκάθαρα από την λατινική λέξη portus, δηλαδή λιμάνι. Ωστόσο, η προέλευση της δεύτερης λέξης είναι λιγότερο ξεκάθαρη.

Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από το εθνώνυμο των ανθρώπων του πολιτισμού «Κάστρο» στην ιβηρική χερσόνησο, οι οποίοι είναι επίσης γνωστοί ως Καλέκι ή Γκαλέκι (Callaeci, Gallaeci). Αυτοί κατοικούσαν στα βορειοδυτικά της χερσονήσου και σώζονται ως σήμερα στο όνομα της βόρειας περιοχής της Ισπανίας, Γαλικία, η οποία βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Πορτογαλίας.

Ρουμανία – Romania – România (Ρομάνια)

Το όνομα «Romania» προέρχεται από το Λατινικό «romanus», το οποίο σημαίνει «πολίτης της Ρώμης». Η πρώτη γνωστή χρήση της ονομασίας βεβαιώνεται το 16ο αιώνα από Ιταλούς ανθρωπιστές που ταξίδευαν στην Τρανσυλβανία, τη Μολδαβία και τη Βλαχία.

Δύο μορφές γραφής χρησιμοποιούντο αδιακρίτως, român και rumân, μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα, οπότε κοινωνιογλωσσικές εξελίξεις οδήγησαν σε σημαντική διαφοροποίησή τους: το rumân κατέληξε να σημαίνει «δουλοπάροικος», ενώ το român διατήρησε την αρχική εθνογλωσσική σημασία του. Μετά την κατάργηση της δουλείας το 1746 η λέξη rumân έπαψε σταδιακά να χρησιμοποιείται και παγιώθηκε η μορφή român.

Και η Ελλάδα;.

Όσον αφορά τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχει ονομαστεί η χώρα μας και οι κάτοικοί της κατά καιρούς (Έλληνες, Ρωμιοί, Γραικοί) και ο λόγος που διεθνώς αποκαλούμαστε ως «Greece», ο Ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός συντονιστής του «Χρηστικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης έχει απαντήσει κατατοπιστικότατα:

«Η λέξη Greece, όπως λεγόμαστε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Στον Αριστοτέλη εμφανίζεται ένας μικρός λαός, οι γράες (με περισπωμένη) οι οποίοι ζούσαν γύρω από το μαντείο της Δωδώνης και είναι ίσως οι πρώτοι Έλληνες. Επίσης στη σημερινή Μαγνησία, κοντά στο Βόλο, υπήρχαν οι Ελλάνες (με περισπωμένη), που έγιναν μετά Ελλήνες, όπου το α το δωρικό γίνεται η, ανέβηκε ο τόνος και έγινε Έλληνες.

Στον Όμηρο εμφανίζεται η λέξη Πανέλληνες, που σημαίνει ότι είχαμε από πολύ νωρίς την αίσθηση της κοινής καταγωγής. Και οι δύο μαρτυρίες είναι αρχαίες και θα λέγαμε και ισότιμες. Αλλά επειδή όταν λέμε Γραικός, και κυρίως Γραικύλος, του προσδίδουμε μία απαξιωτική σημασία, δεν θέλει κάποιος να συνδέεται το Greece με το Γραικός.

Όμως ο γραικύλος, δηλαδή αυτός που συμπεριφέρεται με δουλοπρέπεια στους ξένους, που δεν έχει εθνική αξιοπρέπεια, προέρχεται από το λατινικό Graeculous. Στο υποσυνείδητο κάποιων ενδεχομένως να μην αρέσει η λέξη Γραικός γιατί θυμίζει το Γραικύλος.

Όμως με καθαρά ιστορικά και επιστημονικά κριτήρια και οι δύο ονομασίες της Ελλάδος είναι πανάρχαιες και νομιμοποιούνται πλήρως. Σε όλη σχεδόν την Ευρώπη λεγόμαστε με την ρίζα “γκρικ” που προέρχεται από το λατινικό Graecus, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από την ελληνική Γραικός.

Έλληνες, ήδη στα ελληνιστικά χρόνια, και στα χριστιανικά μετά, στην εκκλησιαστική παράδοση αποκαλούσαν τους ειδωλολάτρες. Όταν έλεγαν Έλληνες τους ειδωλολάτρες, η λέξη σταμάτησε να χρησιμοποιείται και έτσι σε όλο το Μεσαίωνα εμείς ήμασταν οι Γραικοί. Η λέξη Γραικός είχε θετική έννοια όπως συνέβαινε και με το Ρωμιός. Ρωμιός σημαίνει Ρωμαίος υπήκοος αλλά η Ρωμιοσύνη και όχι μόνο λόγω του Ρίτσου, αλλά και στα δημοτικά τραγούδια, είναι τίτλος τιμής. Όταν λέμε Ρωμιοί της Πόλης σημαίνει οι Έλληνες της Πόλης. Μην παίζουμε με τις λέξεις για να πούμε ότι είναι καλύτερο το Έλληνες. Περίπτωση να επανέλθει να λέμε Hellas για την Ελλάδα για τις ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει διότι έχει παγιωθεί. Και αυτό δεν είναι αρνητικό.

Είναι σημαντικό να πούμε, ότι η λέξη Έλληνες επανήλθε μετά την αναγνώρισή μας ως επίσημο κράτος, από την επανάσταση του 1821 και μετά. Ο λόγος ήταν ότι για να συνδέσουν την αρχαιότητα με το νεοσύστατο κράτος έπρεπε να έχουν μία ταυτότητα κι έτσι ξαναγύρισαν στη λέξη Έλληνες παρόλο που είχε πάρει τη σημασία του ειδωλολάτρη.

Θα πρέπει να πούμε και κάτι ακόμα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έβαλαν εν γνώση τους στην Ε.Ε. εκτιμώντας τον λαμπρό πολιτισμό στον οποίο στηρίζεται όλη η Ευρώπη. Η λέξη Ευρώπη, προέρχεται από τη σύνθεση του “ευρύς” και “όψη”, δηλαδή “μεγαλομάτα”. Δεν έχουμε τώρα καμία ανάγκη να αποδείξουμε την ταυτότητά μας. Όπως δεν μπορεί τώρα να γραφτεί μία μελέτη για να αποδειχτεί η σφαιρικότητα της Γης, θα ήταν γελοίο, κατά τον ίδιο τρόπο δεν χρειαζόμαστε υποστυλώματα να επανέλθουμε στο Ελλάς για να δείξουμε ότι είμαστε οι γνήσιοι Έλληνες και η συνέχεια του προγονικού μεγαλείου».

 

 

 

---

 

ΤΑ ΟΚΤΩ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΟΔΟΥ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

O Alexander Tytler (1747-1813) ήταν καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ο Tytler, όταν αναφέρθηκε στην πτώση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, περιέγραψε 8 στάδια ανόδου και πτώσης των πολιτισμών. Οι πολιτισμοί (και τα Έθνη) ακολουθούν ανοδικές και πτωτικές πορείες. Η χώρα μας, βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι. Ας δούμε καθένα από τα οκτώ στάδια και ας αναλογιστεί η καθεμία/ο καθένας, σε ποιο στάδιο νομίζει ότι βρίσκεται η πατρίδα μας.

Ευχής έργον θα ήταν τα παρακάτω να αποτελέσουν τροφή για σκέψη σε όλες τις πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του τόπου, ώστε να αντιληφθούν την κρισιμότητα της σημερινής περιόδου. Καλό θα ήταν οι πολίτες να θυμούνται αυτές τις σκληρές-πικρές αλήθειες (το αρχικό κείμενο προέρχεται από το lifesitenews). Σε ορισμένα σημεία το κείμενο έχει προσαρμοσθεί, ώστε να ανταποκρίνεται στην κρίσιμη περίοδο που περνά η πατρίδα μας.

Στάδιο 1, από την δουλεία στη πνευματική πίστη: Μεγάλοι πολιτισμοί σχηματίζονται στο χωνευτήρι της Ιστορίας. Οι αρχαίοι Εβραίοι βρίσκονταν σε δουλεία για 400 χρόνια στην Αίγυπτο. Οι Έλληνες βρίσκονταν σε δουλεία επίσης 400 χρόνια υπό τον οθωμανικό ζυγό. Η Δυτική Χριστιανοσύνη προέκυψε από τις χαοτικές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των κινήσεων των άγριων και βάρβαρων φυλών. Η αμερικανική κουλτούρα διαμορφώθηκε από τις αδικίες που αναπτύχθηκαν στα αποικιακά χρόνια. Τα δεινά και οι αδικίες προκαλούν πνευματική ανάπτυξη. Η ταλαιπωρία φέρνει σοφία και απαιτεί μια πνευματική πειθαρχία που αναζητά δικαιοσύνη και λύσεις.

Στάδιο 2, από τη πνευματική πίστη έως το μεγάλο θάρρος: Έχοντας συσσωρευτεί στο χωνευτήρι της ταλαιπωρίας, το θάρρος και η ικανότητα να υπομείνουμε τη μεγάλη θυσία εμφανίζονται. Οι χρισμένοι ηγέτες αναδύονται και οι άνθρωποι καλούνται στο θάρρος και στη θυσία (συμπεριλαμβανομένης της απώλειας ζωής) προκειμένου να δημιουργήσουν έναν καλύτερο, πιο δίκαιο κόσμο για τις επόμενες γενιές.

Οι άνθρωποι που κατέχουν λίγα ή τίποτα, έχουν επίσης λίγο ή τίποτα να χάσουν και συχνά είναι πιο πρόθυμοι να ζήσουν για κάτι πιο σημαντικό από τον εαυτό τους και τη δική τους ευχαρίστηση. Ξεκινά μια μάχη, μια μάχη που απαιτεί θάρρος, πειθαρχία και άλλες αρετές.

Από την ελευθερία στην αφθονία

Στάδιο 3, από το θάρρος στην ελευθερία: Ως αποτέλεσμα του θαρραλέου αγώνα, ο εχθρός εξαφανίζεται και αναδύεται η ελευθερία και η δικαιοσύνη. Σε αυτό το σημείο ένας πολιτισμός αναδύεται, ριζωμένος στα υψηλότερα ιδανικά του. Η Ελληνική Επανάσταση εμπνεύστηκε από τα ιδανικά της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης. Το φως νίκησε το σκοτάδι και δημιουργεί τα πρώτα θεμέλια του Διαφωτισμού.

Οι ηγήτορες οι οποίοι ηγήθηκαν της μάχης είναι ακόμα ζωντανοί και η κληρονομιά αυτών που δεν βρίσκονται εν ζωή παραμένει ακόμα φρέσκια. Ο ηρωϊσμός και οι αρετές που έφεραν την ελευθερία εξακολουθούν να εκτιμώνται. Τα ιδανικά που αγωνίστηκαν για χρόνια στο χωνευτήρι της Ιστορίας εξακολουθούν να είναι αποδεκτά σε μεγάλο βαθμό.

Στάδιο 4, από την ελευθερία στην αφθονία: Η ελευθερία οδηγεί σε μεγαλύτερη ευημερία, επειδή ένας πολιτισμός εξακολουθεί να λειτουργεί με τις αρετές της θυσίας και της σκληρής δουλειάς. Αλλά έπειτα έρχεται ο πρώτος κίνδυνος: η αφθονία. Πράγματα που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη αφθονία τείνουν να μας επιβαρύνουν-γονατίζουν τις ζωές των ανθρώπων και να λαμβάνουν τη δική τους υπόσταση. Ταυτόχρονα, οι αγώνες που προσδίδουν σοφία και αγκαλιάζουν την ψυχή σε σωστή πειθαρχία και προτεραιότητες υποχωρούν στο παρασκήνιο.

Ο Ιησούς είπε ότι η ζωή του ανθρώπου δεν συνίσταται στα υπάρχοντά του. Απλώς προσπαθήστε να το πείτε αυτό σε ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε μια κουλτούρα η οποία αρχίζει να βιώνει αφθονία. Μια τέτοια κουλτούρα ζει στους καπνούς των προηγούμενων θυσιών. Οι άνθρωποι γίνονται όλο και λιγότερο πρόθυμοι να κάνουν θυσίες. Τα ιδανικά μειώνονται σε σημασία και η αφθονία γονατίζει τις ψυχές των πολιτών. Οι θυσίες, η πειθαρχία και οι αρετές που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του πολιτισμού απέχουν όλο και περισσότερο από τη συλλογική συνείδηση. Η απόλαυση των καρπών της (αφθονίας) γίνεται το επίκεντρο.

Εφησυχασμός και απάθεια

Στάδιο 5, από την αφθονία έως τον εφησυχασμό: Το να είσαι εφησυχασμένος, ή σημαίνει να είσαι ικανοποιημένος, ή και όλο και περισσότερο να μην γνωρίζεις τις σοβαρές τάσεις που υπονομεύουν την υγεία και την ικανότητα ευημερίας. Όλα φαίνονται καλά, οπότε πρέπει να είναι καλά. Αυτό επιβάλλει το life style, τα διάφορα gadgets, και η υποκουλτούρα των reality shows.

Ωστόσο, όλα τα θεμέλια, οι πόροι, οι υποδομές και οι απαραίτητες αρετές καταρρέουν. Καθώς οι αρετές, οι πειθαρχίες και τα ιδανικά γίνονται ολοένα και πιο απομακρυσμένα, όσοι εγείρουν συναγερμούς χαρακτηρίζονται από τους εφησυχασμένους ως “ξενέρωτοι”, ενώ θεωρούνται ακραίοι, σκληροί ή επικριτικοί/σκεπτικιστές.

Στάδιο 6, από τον εφησυχασμό στην απάθεια: Η λέξη απάθεια προέρχεται από τα Ελληνικά και αναφέρεται σε έλλειψη ενδιαφέροντος ή πάθους για τα πράγματα που κάποτε ήταν ζωντανά και πηγές έμπνευσης. Λόγω του εφησυχασμού του προηγούμενου σταδίου, η αυξανόμενη έλλειψη προσοχής στις ενοχλητικές τάσεις εξελίσσεται σε απόλυτη απόρριψη. Πολλοί σπάνια σκέφτονται ή νοιάζονται για τις θυσίες των προηγούμενων γενεών και χάνουν την αίσθηση ότι πρέπει να εργαστούν και να συμβάλουν στο κοινό καλό.

Ο πολιτισμός υφίσταται το σοβαρό πλήγμα που αντικαθίσταται από την εξατομίκευση και την ιδιωτικοποίηση σε αυξανόμενους βαθμούς. Η εργασία και η θυσία για άλλους γίνεται πιο απομακρυσμένη. Διαρκώς περισσότεροι και περισσότερες γίνονται όλο και πιο πρόθυμοι να ζήσουν επί του σφαγίου των προηγούμενων θυσιών. “Παρκάρουν” στη δεκάρα κάποιου άλλου, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να γεμίσουν οι ίδιοι το παρκόμετρο. Η σκληρή δουλειά και η αυτοπειθαρχία συνεχίζουν να διαβρώνονται.

Πίσω στη δουλεία

Στάδιο 7, από την απάθεια στην εξάρτηση: Αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων στερείται τις αρετές και τον ζήλο που απαιτούνται για να εργαστούν και να συνεισφέρουν. Τα δεινά και οι θυσίες που έχτισαν τον πολιτισμό είναι πλέον μια μακρινή μνήμη. Καθώς η πειθαρχία και η εργασία φαίνονται όλο και περισσότερο πολύ “σκληρές”, η εξάρτηση αυξάνεται. Η συλλογική κουλτούρα υφέρπει προς την κατεύθυνση της εξάρτησης. Οποιαδήποτε ταλαιπωρία φαίνεται απαράδεκτη.

Η αρετή δεν θεωρείται η λύση. Έχοντας ζήσει από τις θυσίες των άλλων για χρόνια, ο πολιτισμός επιμένει τώρα ότι “οι άλλοι” πρέπει να λύσουν τα δεινά τους. Αυτό οδηγεί σε αυξανόμενες απαιτήσεις για κυβερνητικές, συλλογικές λύσεις. Αυτό με τη σειρά του εμβαθύνει την εξάρτηση, καθώς οι λύσεις μετακινούνται από την προσωπική αρετή και τις τοπικές, οικογενειακές θυσίες σε συγκεντρωτικές/κεντρικά ελεγχόμενες εξουσίες.

Στάδιο 8, από την εξάρτηση πίσω στη δουλεία: Καθώς η εξάρτηση αυξάνεται, το ίδιο ισχύει και για την κεντρική δύναμη. Τα εξαρτώμενα άτομα (και οι κοινωνίες) τείνουν να γίνονται όλο και περισσότερο δυσλειτουργικά και απελπισμένα. Αναζητώντας σωτήρα, αναζητούν ισχυρή κεντρική ηγεσία. Αλλά η κεντρική δύναμη διαφθείρει, και τείνει να οδηγήσει στην αύξηση της εισβολής από την κεντρική δύναμη. Η αδικία και η εισβολή πολλαπλασιάζεται.

Όμως όσοι βρίσκονται υπό δουλεία δεν γνωρίζουν άλλες λύσεις. Η οικογενειακή και προσωπική αρετή (βασικά συστατικά για κάθε πολιτισμό) αντικαθίστανται πλέον αποτελεσματικά από έναν ολοένα και πιο σκοτεινό και δεσποτικό συγκεντρωτικό έλεγχο, που θέλει όλο και περισσότερη δύναμη. Με αυτόν τον τρόπο, ο πολιτισμός τελειώνει σταδιακά, επειδή οι υπόδουλοι δεν διαθέτουν πλέον τις αρετές που είναι απαραίτητες για να πολεμήσουν.

Ως κατακλείδα, ας επιτραπεί μόνο τούτη η αναφορά,  η ζωή κάνει κύκλους και ίσως η μόνη παράμετρος που μπορεί να επιβραδύνει την ολοκλήρωση του επικίνδυνου για την πατρίδα και το έθνος μας κύκλου, είναι η παιδεία!

 

 

---

 

ΙΑΠΩΝΙΑ η άγνωστη μαγεία ( 1 hour aerial film)

Για πολλούς είναι μια χώρα άγνωστη μακρινή με αρχαίες παραδόσεις . Επίσης μια χώρα που σείεται ξαφνικά και έντονα στα ρίχτερ που την κατατάσσουν ως το πλέον σεισμογενές κράτος του κόσμου. Για άλλους είναι η κολοφώνα της σύγχρονης τεχνολογίας και το μοντέλο του μέλλοντος . Για πολλούς η χώρα με τους σαμουράι τους σύγχρονους μαφιόζους της γιακούζα . Για όσους πάνε μια βόλτα είναι ίσως το πιο όμορφο μέρος της γης.

Αν σκοπεύεις να πας στην Ιαπωνία πρέπει να διαβάσεις και να προσέξεις τα παρακάτω:

1. Το ισόγειο είναι ο πρώτος όροφος.
2. Ο αριθμός 4 αποφεύγεται με κάθε τρόπο. Η λέξη ‘’4’’ μοιάζει με την λέξη θάνατος. Το 4 είναι όπως το 13 των δυτικών. Είναι εξαιρετικά γρουσούζικος και δεν χρησιμοποιείται ούτε στα παράγωγα του όπως 40 ή 49. Ειδικά το 49 θεωρείται μεγάλη γρουσουζιά καθώς ακούγεται σαν τη φράση πόνος μέχρι θανάτου. Γενικά αποφεύγεται το νούμερο 4 σε πολλές περιπτώσεις όπως σε ορόφους κτιρίων.
3. Το φύσημα της μύτης θεωρείται αποκρουστικό και αγενές προς τους υπόλοιπους ανθρώπους. Πρέπει να μείνετε μόνοι σας για να το επιχειρήσετε. Ηθικό δίδαγμα: μην πάτε συναχωμένοι στην Ιαπωνία!

1. Δεν αφήνουμε μπουρμπουαρ όπως στις δυτικές χώρες. Θεωρείται προσβολή. Γι’ αυτό αγαπητοί Έλληνες κουβαρντάδες μην κάνετε την γνωστή κίνηση και πείτε ‘’ κρατήστε τα’’ ή αφήσετε τα ρέστα σας γιατί το πιο πιθανό είναι να τρέξουν πίσω σας για να σας τα δώσουν!!! Τίμιοι άνθρωποι οι Ιάπωνες.
2. Θέλεις να φας και να κάνεις συγχρόνως την βόλτα σου. Ξέχνα το! Για τους Ιάπωνες θεωρείται βρώμικο να τρως σε δημόσιους χώρους όπως στο μετρό ή στον δρόμο.
3. Απίστευτο και όμως αληθινό. Εμείς σπρώχνουμε για να στριμωχτούμε στα βαγόνια και θεωρείται αρκετά αγενές ενώ πολλές φορές προκαλεί προστριβές και λογομαχίες. Στην Ιαπωνία υπάρχουν άνθρωποι που πληρώνονται για να σπρώχνουν τον κόσμο να μπει μέσα στο βαγόνι!

7. Από παντόφλες άλλο τίποτα! Βγάζεις τα παπούτσια σου όταν μπαίνεις σε ένα σπίτι  στην Ιαπωνία, σε ένα παραδοσιακό εστιατόριο αλλά και σε μουσεία και σε γκαλερί. Φοράς τις παντόφλες ενώ υπάρχουν ειδικές παντόφλες για το μπάνιο.

8. Το ενοχλητικό για εμάς ρούφηγμα του φαγητού θεώρειται ευγένεια για τους Ιάπωνες. Το να ρουφάς τα νουντλς  σημαίνει ότι ευχαριστήθηκες το φαγητό και το δείχνεις με αυτό τον τρόπο.

 

9. Υπάρχουν ξενοδοχεία – κάψουλες δηλαδή κοιμάσαι σε ένα κρεβάτι το οποίο είναι μέσα σε μια «κάψουλα». Αν είσαι κλειστοφοβική/ος τότε μην επιχειρήσεις να κοιμηθείς σε τέτοια ξενοδοχεία.

10. Στην Ιαπωνία υπάρχει τμήμα της εθνικής πάλης Σούμο στο πανεπιστήμιο AIHAI . Παλαιστής με πτυχίο δηλαδή.

11. Επίσης λειτουργεί ιδιωτική ακαδημία οικονομικών σπουδών για διοικητικά στελέχη μεγάλων εταιρειών όπου μεγάλοι άνθρωποι οφείλουν να ταπεινώνονται για να μάθουν την απόλυτη πειθαρχία προς τους ανωτέρους να απαιτούν την πειθαρχία από κατωτέρους και να είναι απόλυτα και ειλικρινά ευγενείς με τους πελάτες .

12. Το υπουργείο υγείας ενσωμάτωσε στις ασθένειες που χρήζουν εθνικής ιατρικής προσέγγισης το άγχος και την στρεσσογόνο κατάθλιψη. Με χαρτί ιατρού το κράτος σε στέλνει σε 70 δασικές εκτάσεις σε όλη την χώρα ( το 72% της Ιαπωνίας αποτελείται από δάση) στις επονομαζόμενες βουτιές στα δάση όπου ειδικοί αναλαμβάνουν να σου προσφέρουν ηρεμία .

13. Ο αναλφαβητισμός στην Ιαπωνία φτάνει το 0%. Οι Γιαπωνέζοι είναι απίστευτα πειθαρχημένοι και αφοσιωμένοι στην εκπαίδευση.

14. Υπάρχουν καφετέριες όπου μπορείτε να κοιμηθείτε δίπλα σε μια κοπέλα για κάποιο χρηματικό αντίτιμο, χωρίς όμως καμία σωματική επαφή.

15.Δεν υπάρχουν καθαρίστριες στα σχολεία στην Ιαπωνία. Οι μαθητές καθαρίζουν οι ίδιοι το σχολείο. Καθημερινά, σε μια συγκεκριμένη ώρα, τα παιδιά συνεργάζονται για να οργανώσουν την τάξη, σφουγγαρίζουν και πλένουν τις τουαλέτες.

---

 

UNDERGROUND . ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Υπάρχει κάτω από την Αθήνα υπόγειος χώρος αρχαίος που οδηγεί σε άθικτο ναό, τον έχουνε βρει εδώ και 25 χρόνια με 130 αγάλματα άθικτα σε άριστη κατάσταση;

Τι φοβούνται να μην αποκαλυφθεί και το κρύβουν 25 χρόνια; Υπάρχουν εικασίες ότι υπάρχει και το χρυσελεφάντινο άγαλμα.

Αυτός είναι ένας από τους δεκάδες αστικούς θρύλους που κυκλοφορούν εδώ και χρόνια . Όπως επίσης και το σύστημα δικτύων που ενώνει το ιστορικό κέντρο της Αθήνας με ειδικά σημεία που διαδραμάτισαν κάποιο ιστορικό ρόλο στην πορεία της πόλης στους αιώνες

 

 

 

 

---

 

O ΚΥΒΕΡΝΟΠΟΛΕΜΟΣ ΕΧΕΙ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ

Οι πιο ισχυρές ενδείξεις ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή ιστορικής αλλαγής είναι ότι οι τάσεις που διαδραματίζονται στην τεχνολογία και τα αποτελέσματα που προκύπτουν στον κόσμο είναι τόσο διαφορετικές ώστε μπορεί να είναι λίγο συντριπτική. Η πρόκλησή τους δεν είναι απλώς να κυμαίνονται σε τόσες πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, αλλά ότι δεν είμαστε απλώς σε θέση να απαντήσουμε σε πολλά από τα ερωτήματα που θέτουν, ειδικά για μια σφαίρα τόσο επιρρεπή στην αβεβαιότητα ως πόλεμο.

Αλλά αυτό είναι εντάξει να παραδεχτούμε.
Όπως έλεγε κατηγορηματικά ο Werner Herzog, «μερικές φορές μια βαθιά ερώτηση είναι καλύτερη από μια απλή απάντηση».

Ενας πολιτικός μιλά στο κινητό του τηλέφωνο ανυποψίαστος γι’ αυτό που θα συμβεί. Ξαφνικά το κινητό του εκρήγνυται και σκοτώνει τον πολιτικό. Το «ατύχημα» αποδίδεται σε… αστοχία υλικού και η έρευνα δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Ενας καρδιοπαθής, επιχειρηματίας με μεγάλη οικονομική επιφάνεια και πολλούς εχθρούς, αναγκάζεται να βάλει βηματοδότη. Επέμβαση ρουτίνας για οποιονδήποτε, πολλώ δε μάλλον για κάποιον που μπορεί να έχει τις καλύτερες υγειονομικές υπηρεσίες.

Ξαφνικά ο επιχειρηματίας παθαίνει καρδιακή προσβολή και η νεκροψία δείχνει ότι… σταμάτησε να λειτουργεί ο βηματοδότης. Αστοχία υλικού και σ’ αυτήν την περίπτωση. Ενα αεροπλάνο κρατικών υπηρεσιών ή ακόμη κι ένα επιβατικό εκτελεί πτήση ρουτίνας και ξαφνικά πέφτει οδηγώντας στον θάνατο αρκετούς αθώους. Η έρευνα δεν δείχνει κάτι περίεργο. Ισως λάθος του πιλότου, κατά το συνηθέστερο, ίσως… αστοχία του ηλεκτρονικού συστήματος. Θα μπορούσαν να είναι «αστοχίες» από το μέλλον ή καλύτερα περιστατικά που θα συναντάμε όλο και πιο συχνά και θα αδυνατούμε να εξηγήσουμε. Και σίγουρα δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία…

Ομως, ο κυβερνοπόλεμος και οι κυβερνοεπιθέσεις είναι εδώ, είναι πραγματικότητα και μπορούν να απειλήσουν ζωές, τη λειτουργία ενός κράτους, να οδηγήσουν σε κατάρρευση το τραπεζικό σύστημα και να διαλύσουν οικονομίες.

Πριν από μερικές εβδομάδες συνέβη μια κυβερνοεπίθεση που δοκίμασε τα «τείχη προστασίας» των Αμερικανών. Ηταν η πρωτοφανής και καταστροφική επίθεση που έκοψε τη ροή καυσίμου σε αγωγούς της εταιρείας Colonial Pipeline. Πώς έδρασαν οι χάκερ στέλνοντας ένα μήνυμα της μελλοντικής παντοδυναμίας τους; Το σύστημα ροής καυσίμου είναι ψηφιοποιημένο. Διαθέτει ηλεκτρονικά συστήματα, θερμοστάτες και αντλίες, αισθητήρες πίεσης που ελέγχουν τη ροή των καυσίμων σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων αγωγών. Ολα αυτά συνδέονται με ένα κεντρικό σύστημα που αν χτυπηθεί μπορεί να τινάξει στον αέρα όλη την ομαλή ροή. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αυτοί που επιτέθηκαν απέκτησαν πρόσβαση στο σύστημα μέσω κάποιου e-mail, που οδήγησε σε κατέβασμα malware και… το κακό έγινε. Οχι μόνο γιατί παρέλυσε ο αγωγός αλλά γιατί ανέδειξε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο πως ακόμη και τα πιο προστατευμένα συστήματα είναι ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις. Το FBI ανακοίνωσε ότι την επίθεση έκανε μια νέα, δραστήρια ομάδα ransomware με έδρα τη Ρωσία και όνομα… DarkSide και σκοπός τους ήταν να βγάλουν λεφτά.

Πριν από μερικές εβδομάδες η Ransomware Task Force, μια διεθνής συμμαχία ειδικών, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την εθνική ασφάλεια στέλνοντας μήνυμα στις κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση για να εμποδίσουν τις πληρωμές λύτρων εν κρυπτώ. Ζήτησε επίσης να ασκηθεί πίεση σε χώρες όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα οι οποίες έχουν κατηγορηθεί ότι περιθάλπουν ομάδες ransomware. Ωστόσο ειδικοί τονίζουν πως και οι ίδιοι οι οργανισμοί που αποτελούν στόχους πρέπει να αναλάβουν ευθύνες και να εφαρμόσουν μέτρα κυβερνοασφάλειας.

Στα εμβόλια
Πριν από δύο εβδομάδες καταγγέλθηκε επίθεση χάκερ στην «πύλη εμβολιασμού» στην Κύπρο. Φανταστείτε κάποια ομάδα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα να «διέλυε» το σύστημα εμβολιασμού και να κατέρρεε το πρόγραμμα «Ελευθερία».

Θα μπορούσαν να «κατεβάσουν» το σύστημα, να τινάξουν στον αέρα τα ραντεβού, να προκαλέσουν τεράστιο πρόβλημα στα μητρώα με τους ασφαλισμένους. Ανετα θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια εν δυνάμει «βόμβα» στα θεμέλια κάθε κράτους, ειδικά εκείνων που δεν έχουν λάβει τα μέτρα τους και δεν έχουν φτιάξει ασπίδες προστασίας από τέτοιες κυβερνοεπιθέσεις

Κάποιοι δεν φοβούνται να μιλήσουν για έναν «ψηφιακό Αρμαγεδδώνα» καθώς η ψηφιοποίηση των οικονομικών συναλλαγών, της κρατικής μηχανής και της καθημερινής κοινωνικής δράσης, μας κάνει όλους «υπηρέτες» των ηλεκτρονικών συστημάτων και συσκευών.

Ετσι, λοιπόν, οι χάκερ βρίσκουν πλέον πεδίον δόξης λαμπρόν και μπορούν να χτυπήσουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Με το πάτημα ενός κουμπιού, σε ένα μικρό διαμέρισμα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά, να απαιτήσουν τεράστια ποσά ως λύτρα, να αναγκάσουν κράτη και επιχειρήσεις να δαπανήσουν δισεκατομμύρια για την ασφάλειά τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΣΕΒ, το 50% των επιχειρήσεων θα μπορούσε να δεχθεί κυβερνοεπίθεση προκαλώντας τους οικονομική ζημία, διακοπή της λειτουργίας και πλήγμα στην αξιοπιστία τους. Οι απειλές που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν «ψηφιακό Αρμαγεδδώνα» αυξάνονται διαρκώς. Και είναι και πιο επώδυνες κι επικίνδυνες.

Για παράδειγμα, θα μπορούσε να χτυπηθεί το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας και να μηδενιστούν τα υπόλοιπα των καταθετών; Δεν θα ήταν αυτό ένα σοβαρό πλήγμα για μια τράπεζα αλλά και ένα απίθανο μπαράζ επιπτώσεων για την ίδια και το τραπεζικό σύστημα εν γένει;

Nέος τύπος πολέμου
Με την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και του 5G και την όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση από αυτήν πολλά περισσότερα θα μπορούσαν να απειληθούν.

Σκεφτείτε ότι σε μερικά χρόνια οι περισσότεροι από εμάς θα οδηγούμε «έξυπνα αυτοκίνητα». Δεν θα οδηγούμε ακριβώς, καθώς το ίδιο το ΙΧ μας θα μας πηγαίνει όπου θέλουμε χωρίς καν να κρατάμε το τιμόνι. Αν μια ομάδα χάκερ έμπαινε στον «εγκέφαλο» του αυτοκινήτου και το εξέτρεπε από την πορεία του;

Μια επίθεση μεγάλης εμβέλειας θα μπορούσε να γίνει σε δορυφόρους από τους οποίους εξαρτάται το τηλεπικοινωνιακό σύστημα μιας χώρας. Και τι θα συνέβαινε άραγε αν οι χάκερ κατάφερναν να «φυτέψουν» λογισμικό στα στρατιωτικά συστήματα της χώρας ή στη λειτουργία των φυλακών ή σε ένα νοσοκομείο που στηρίζεται σε ηλεκτρονικά συστήματα. Οι υβριδικές απειλές, είναι ο νέος τύπος πολέμου που δεν χρειάζεται να ρίξεις ούτε μία πιστολιά αλλά μπορείς να σκοτώσεις εκατομμύρια. Ή μπορείς να διαλύσεις οικονομίες οδηγώντας χώρες σε χρεωκοπία. Μπορείς να ρίξεις αεροπλάνα, να εκτρέψεις τρένα κι αυτοκίνητα, να μετατρέψεις σε ανεξέλεγκτους «Τιτανικούς» τεράστια πλοία, να χτυπήσεις στα κινητά του καθενός από εμάς. Αλλά μπορείς και να πλήξεις το χρηματιστήριο, τα ταμεία των τραπεζών, το ηλεκτρονικό εμπόριο, τις συναλλαγές με την εφορία. Κι ένα ακόμη βασικό; Είμαστε όλοι ευάλωτοι σε «κλέφτες» προσωπικών δεδομένων που θα μπορούσαν να έχουν στα χέρια τους τον ιατρικό μας φάκελο ή οτιδήποτε δεν πρέπει να βγει στον «αέρα».

Ο νέος, ψηφιακός κόσμος είναι εδώ. Γεμάτος «δώρα», υποσχέσεις, ευκολίες. Αλλά και γεμάτος κινδύνους από τους «μασκοφόρους» του Διαδικτύου. Αν τα κράτη δεν «επενδύσουν» στην ασφάλεια και σε αμυντικά συστήματα απέναντι σε έναν διαρκώς εντεινόμενο ψηφιακό πόλεμο, τότε είναι θέμα χρόνου ένα παγκόσμιο πρόβλημα, πολύ χειρότερο από τον κορωνοϊό.

 

 

 

 

---

 

ΑΚΟΜΗ ΕΝΑΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΗΤΑΝ ΕΛΛΗΝΑΣ ή ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΘΑ ΚΑΤΑΝΤΗΣΟΥΜΕ ΓΡΑΦΙΚΟΙ

Είναι γεγονός πως εμείς οι Έλληνες αρεσκόμαστε να υπερηφανευόμαστε όταν κάποιος σπουδαίος άνθρωπος του παρελθόντος ή του παρόντος έχει ελληνική καταγωγή ή ακόμη και ελληνικές ρίζες.

Σε αυτό το πλαίσιο της εθνικής περηφάνιας αντιμετώπισα κι εγώ πρόσφατα ένα δημοσίευμα στο διαδίκτυο το οποίο έκανε λόγο για ελληνικές ρίζες του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο συντάκτης του σχετικού άρθρου ομολογώ πως έβαλε τα δυνατά του όταν έγραφε τη μελέτη του για να αποδείξει στον αναγνώστη πως ο Μέγας Ναπολέοντας είχε ελληνικές ρίζες. Διάβασα προσεκτικά το εν λόγω άρθρο και όταν έψαξα στο διαδίκτυο να βρω αντίστοιχα άρθρα, ώστε να διασταυρώσω όσο το δυνατόν περισσότερο την πρώτη μου πηγή, το μόνο που βρήκα ήταν αναπαραγωγή του ίδιου κειμένου. Παρά λοιπόν την όποια καχυποψία μου για την ιστορική είδηση αυτή, αφού σε αρχεία μέσω διαδικτύου δεν βρήκα κάτι σχετικό, θα τολμήσω κι εγώ με τη σειρά μου να το αναπαράγω γιατί οφείλω να ομολογήσω πως εκτός από αξιοπερίεργο είναι και ιστορικά ιδιαίτερα σπουδαίο.

Για να φτάσουμε όμως στην περίπτωση της ελληνικής καταγωγής του Μέγα Ναπολέοντα, νομίζω πως οφείλουμε να κάνουμε μια πολύ σύντομη αναφορά τόσο στο Ναπολέοντα Βοναπάρτη (για να αναφερθούμε σε ολόκληρη τη ζωή του χρειαζόμαστε πολύ χώρο και χρόνο, αφού θεωρείται από τις πλέον σπουδαίες και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της παγκόσμιας Ιστορίας) όσο και στην μανιάτικη παρουσία στην Κορσική!!!

Πριν απ΄ όλα να τονισθεί πως αν κάποιος σε κάποια στιγμή της ζωής του κάνει παρέα λόγω διάφορων γεγονότων με άτομα άλλης εθνικότητας άλλης φυλής ή άλλων ηθών δε συνεπάγεται ότι ανήκει εκεί.

Ναπολέων Βοναπάρτης

Ο Ναπολέων (Napoléon Bonaparte/Ναπολέων Βοναπάρτης) (15 Αυγούστου 1769 — 5 Μαΐου 1821) ήταν Γάλλος στρατηγός και Αυτοκράτορας της Γαλλίας (ως Ναπολέων Α΄) επικληθείς Μέγας. Θεωρείται στρατηγική και κυβερνητική μεγαλοφυΐα, ιδρυτής Βασιλικής δυναστείας, (Βασιλικού Οίκου), καταλύτης αλλά και θεμελιωτής ευρωπαϊκών Βασιλείων και Χωρών στα οποία και άφησε βαθιά χαραγμένη τη σφραγίδα της προσωπικότητάς του.

Γεννήθηκε στην πόλη Αιάκειο (Ajaccio) στην Κορσική, μόλις ένα χρόνο αφού η κυριαρχία του νησιού μεταβιβάστηκε από τη Δημοκρατία της Γένοβας στη Γαλλία. Ο πατέρας του Κάρλος Βοναπάρτης καταγόταν από την Τοσκάνη και ανήκε στα χαμηλότερα στρώματα της αριστοκρατίας. Η μητέρα του, Λετίτσια Ραμολίνο, καταγόταν επίσης από οικογένεια ευγενών.

Οι Μανιάτες στην Κορσική: η περίπτωση της Καργκέζε

Γενικά δεν προκύπτει από επίσημα αρχεία ή καταχωρήσεις κάποια καταγωγή του Κορσικανού στρατάρχη με την Ελλάδα , πέρα από την θετική του γνώμη για τον Ελληνισμό δια μέσου της αρχαίας εποχής.

Ο ίδιος δεν αναφέρει πουθενά ή δεν κάνει καν μνεία για υποτιθέμενη ελληνική καταγωγή του .

Το Αιάκειο της Κορσικής το διάστημα που ο Ναπολέων ήταν νεαρός υπολοχαγός του πυροβολικού έβριθε από Ιταλούς Μανιάτες και άλλους μετανάστες που ήταν εντελώς λογικό να προσεταιρισθεί τους ντόπιους Κορσικανούς.

Εξάλλου θυμηθείτε την πρόσφατη ”απόπειρα” να βαπτίσουμε Έλληνα τον πλουσιότερο άνθρωπο του πλανήτη αυτή τη στιγμή τον ιδρυτή και ιδιοκτήτη της AMAZON , Τζεφ Μπέζος που απλά γεννήθηκε σαν Τζέφρι  Γιόργκενσεν για να πάρει αργότερα το επίθετο του κουβανού δεύτερου συζύγου της μητέρας του Μιγκέλ Μπέζος

 

 

 

 

ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΟΠΩΣ ΤΙΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ

Με τη λέξη σταυροφορίες (crusades) εννοούμε τις εκστρατείες που έγιναν το Μεσαίωνα (8 εκστρατείες από το 1095 έως το 1291) από τους χριστιανούς της Δυτικής Ευρώπης με σκοπό την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Κάθε φορά που θυμόμαστε τη λέξη σταυροφορία μας έρχονται στο νου διηγήσεις χριστιανών σταυροφόρων, ιστορικών και περιηγητών, σύμφωνα με τους οποίους οι εκστρατείες αυτές είχαν σαν σκοπό να απελευθερώσουν την Ιερουσαλήμ από τους άπιστους, έτσι ώστε οι χριστιανοί ελεύθερα να πηγαίνουν να προσκυνούν τους Άγιους Τόπους. Γι’ αυτό άλλωστε η λέξη «σταυροφορία» στο χριστιανικό λεξιλόγιο δηλώνει κάτι το θετικό, το συνασπισμό των ανθρώπων για καλό σκοπό.

Όμως οι καταστροφές, οι σφαγές (μουσουλμάνων, ορθόδοξων και εβραίων), το πλιάτσικο και η δημιουργία αποικιακών κρατών στην περιοχή τι σχέση έχουν με τον ωραίο και ρομαντικό σκοπό της απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων; Οι βιαιότητες και οι ωμότητες ήταν τέτοιας έκτασης, ώστε ο φόβος και το μίσος, που προκάλεσαν στους Άραβες και στους άλλους μουσουλμανικούς λαούς της περιοχής, να διατηρείται μέχρι τις μέρες μας (π.χ. η εισβολή στο Ιράκ αποκλήθηκε από πολλούς Άραβες νέα σταυροφορία). Άλλωστε οι σταυροφορίες είναι η απαρχή των συγκρούσεων του χριστιανικού με το μουσουλμανικό κόσμο. Ενδιαφέρον έχει να δούμε πώς παρουσιάζουν οι Άραβες, αυτοί που ζούσαν εκεί και κατακτήθηκαν από τους σταυροφόρους, τις εκστρατείες αυτές και που οι απόψεις τους δε συμπίπτουν καθόλου με αυτές των Δυτικών.

Η 1^η σταυροφορία (με την οποία θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο) ξεκίνησε τυπικά με τη Σύνοδο του Κλερμόν το Νοέμβριο του 1095. Νωρίτερα (την άνοιξη του 1095) ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Αλέξιος Α΄ Κομνηνός  είχε ζητήσει βοήθεια από τον Πάπα, γιατί οι Σελτζούκοι Τούρκοι, με τη νίκη τους στο Μάτζικερτ το 1071, είχαν κατακτήσει τη Μ. Ασία. Ο Πάπας Ουρβανός Β΄ κήρυξε τον ιερό πόλεμο της Χριστιανοσύνης κατά των απίστων, για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, υποσχόμενος σε όσους θα συμμετείχαν στην εκστρατεία ευλογία της Εκκλησίας, άφεση αμαρτιών, αναστολή των χρεών τους και προστασία της περιουσίας τους κατά το διάστημα της απουσίας τους. Όσοι πήγαιναν θα έραβαν ένα κόκκινο σταυρό στο ένδυμά τους. Η ανταπόκριση ήταν τεράστια, γι’ αυτό δίπλα από τους ιππότες –πολεμιστές υπήρχε πλήθος απλών, μάλλον ανεπιθύμητων, ανθρώπων

Μετείχαν κυρίως Γάλλοι και Ιταλοί και όχι Άγγλοι, γιατί είχαν υποστεί τη Νορμανδική  κατάκτηση το 1066, ούτε Ισπανοί, γιατί είχαν προβλήματα με τις αραβικές επιδρομές από την Αφρική, αλλά ούτε και Γερμανοί, γιατί είχαν εμφύλιες συγκρούσεις.

Οι Άραβες ιστορικοί και χρονικογράφοι μιλούν για «φράγκικο πόλεμο» ή «φράγκικες εισβολές». Ανάλογα με τις περιοχές, τους συγγραφείς και τις περιόδους, τους Δυτικούς και κυρίως τους Φράγκους οι Άραβες τους αναφέρουν με διαφορετικές λέξεις: Φαράνζ, Φαρανζάτ, Ινφράνζ, Ιφρανζάτ, Φρανζ. Οι σταυροφόροι εκμεταλλεύτηκαν το διχασμό που επικρατεί στους κόλπους του Ισλάμ, σχεδόν με την εμφάνιση της νέας θρησκείας, μεταξύ σουνιτών (Χαλιφάτο της Βαγδάτης) και σιϊτών (Φατιμίδες της Αιγύπτου). Ο Άραβας χρονικογράφος γράφει: «μερικοί λένε, πως όταν οι άρχοντες της Αιγύπτου είδαν την εξάπλωση των Σελτζούκων, φοβήθηκαν και ζήτησαν από τους Φράγκους να βαδίσουν εναντίον της Συρίας και να δημιουργήσουν ένα φράγμα μεταξύ αυτών και των μουσουλμάνων. Μόνο ο Θεός ξέρει την αλήθεια».

Ο πρώτος που δέχτηκε την επίθεση των σταυροφόρων ήταν ο Κιλίζ Αρσλάν, Σουλτάνος του Ρουμ (Σουλτανάτο της Νίκαιας). Διοικούσε μια μεγάλη περιοχή της Μ. Ασίας με πρωτεύουσα τη Νίκαια, μόλις τρεις μέρες δρόμο από την Κωνσταντινούπολη! Οι πρώτοι σταυροφόροι έφτασαν στην Πόλη με τον Πέτρο τον Ερημίτη.

Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός, επειδή φοβήθηκε για την ασφάλεια της Πόλης, αφού οι Φράγκοι λεηλατούσαν τη γύρω περιοχή, τους πέρασε όλους στην Ασία και τους εγκατέστησε στην Κιβωτό, στη νότια ακτή του κόλπου της Νικομήδειας (το σημερινό Ισνίκ). Νωρίτερα ο Αλέξιος υπέγραψε συμφωνία με τους σταυροφόρους ότι, όποια εδάφη της αυτοκρατορίας τα πάρουν από τους άπιστους, θα τα επιστρέψουν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ο Κιλίζ Αρσλάν έμαθε από τους Τούρκους μισθοφόρους του βυζαντινού στρατού ότι έφτασαν χιλιάδες Δυτικοί στη Μ. Ασία. Ακούει παντού τους Φράγκους να κραυγάζουν ότι ήρθαν να εξολοθρεύσουν τους μουσουλμάνους, αν και βλέπει ότι καταστρέφουν και κλέβουν ακόμη και χριστιανικές εκκλησίες, αρπάζουν τις αποθηκευμένες σοδειές από τα ελληνικά χωριά και σφάζουν αλύπητα τους χωρικούς, που προσπαθούν να αντισταθούν. Ακόμη και παιδιά μικρής ηλικίας κάηκαν ζωντανά. Το 1096 καταφέρνει ο σελτζούκος σουλτάνος μία νίκη επί των σταυροφόρων, αλλά τον επόμενο χρόνο νέες ομάδες Φράγκων καταφθάνουν στη Μ. Ασία. Αυτοί εκμεταλλεύονται την απουσία του Κιλίζ Αρσλάν από τη Νίκαια και πολιορκούν την πόλη. Ο σελτζούκος σουλτάνος δεν προλαβαίνει και οι σταυροφόροι μπαίνουν στη Νίκαια, μια πόλη με περισσότερες βυζαντινές εκκλησίες παρά τζαμιά και την πλειονότητα των κατοίκων ελληνική. Οι Φράγκοι τη λεηλατούν, κατακρεουργούν τους άντρες και βιάζουν τις γυναίκες. Μετά από συνεννόηση Σελτζούκων Τούρκων και Βυζαντινών τη νύχτα της 18^ης προς τη 19^η Ιουνίου 1097 οι Βυζαντινοί με Τούρκους, ως επί το πλείστον στρατιώτες, παίρνουν την Πόλη από τους Φράγκους.

Οι σταυροφόροι αφήνουν τη Νίκαια και κατεβαίνουν νότια. Στο Δορύλαιο (το σημερινό Εσκί Σεχίρ) νικούν τους Σελτζούκους, πράγμα που σηματοδοτεί την κυριαρχία των Φράγκων στη Μέση Ανατολή για 2 αιώνες. Ο Ιμπν αλ-Καλανίσιμ, χρονικογράφος της Δαμασκού, αναφέρει μεταξύ άλλων για τη μάχη του Δορυλαίου: «Οι Φράγκοι κατέσφαξαν τον τούρκικο στρατό. Σκότωσαν, λεηλάτησαν και έπιασαν πολλούς αιχμαλώτους που τους πούλησαν για σκλάβους. Όλοι πανικοβλήθηκαν, ο τρόμος και η αγωνία πήραν μεγάλες διαστάσεις». Στις 21 Οκτωβρίου 1097 οι σταυροφόροι φτάνουν στην Αντιόχεια, μια πόλη που μπορεί να έχασε την παλιά της αίγλη, αλλά παρέμενε μια εντυπωσιακή πόλη, με 40.000 κατοίκους, περίμετρο φρουρίου 12.000 μέτρα και 360 πυργίσκους. Διοικητής της πόλης ήταν ο Γιαγκί Σιγιάν, ο οποίος διώχνει τους «νασσαρά» (οπαδοί του Ναζωραίου-έτσι αποκαλούσαν οι Άραβες τους χριστιανούς) από την πόλη και ετοίμασε την πόλη για μακροχρόνια πολιορκία.

Ο Ίμπν αλ-Αθίρ αναφέρει ότι κάποια στιγμή έγινε συμφωνία μεταξύ των Φράγκων και ενός «καταραμένου κατασκευαστή πανοπλιών», του Φιρούζ. Ο Φιρούζ ήταν κατασκευαστής πανοπλιών και υπεύθυνος για την υπεράσπιση των τειχών. Σύμφωνα με τον Άραβα χρονικογράφο ήταν Αρμένιος μουσουλμάνος, που κάποια στιγμή κατηγορήθηκε για μαύρη αγορά και πλήρωσε πρόστιμο.

Ζητώντας να εκδικηθεί, ο Φιρούζ ήρθε σε επαφή με τους Φράγκους πολιορκητές, τους οδηγεί στη νότια πύλη της Αντιόχειας. Οι Φράγκοι εισέβαλλαν στην πόλη στις 3 Ιουνίου 1098, ο Γιαγκί Σιγιάν την εγκατάλειψε και οι κάτοικοι παραδίδονται στο αίμα και τη φωτιά.

Το πιο τερατώδες όμως συνέβη στην πόλη Μάαρα στα νοτιοανατολικά της Αντιόχειας. Πριν έρθουν οι Φράγκοι, οι κάτοικοι ζούσαν ήρεμη ζωή υπό την εποπτεία του Ρεντβάν, ο οποίος βασίλευε στο Χαλέπι. Το καμάρι της Μάαρα ήταν το γεγονός ότι ήταν γενέτειρα του Αμπούν-Αλά αλ-Μααρί, από τις μεγαλύτερες μορφές της αραβικής λογοτεχνίας. Ο τυφλός αυτός ποιητής είχε το θάρρος να γράψει ότι: «οι κάτοικοι της γης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σ’ αυτούς που έχουν μυαλό και δεν έχουν θρησκεία, και σ’ αυτούς που έχουν θρησκεία, αλλά δεν έχουν μυαλό»

Οι κάτοικοι της Μάαρα ήρθαν σε επαφή με τον Μποεμόν, τον Φράγκο άρχοντα της Αντιόχειας και αυτός τους υποσχέθηκε να χαρίσει τη ζωή στους κατοίκους, αν φύγουν από τα κτίρια και σταματήσουν τον πόλεμο.

Στις 11 Δεκεμβρίου 1098 οι Φράγκοι μπαίνουν στην πόλη και δεν τηρούν την υπόσχεσή τους. Ο Ιμπν αλ-Αθίρ αναφέρει ότι «επί 3 μέρες πέρασαν τον κόσμο από την κόψη του σπαθιού, σκοτώνοντας περισσότερους από 100.000 ανθρώπους και αιχμαλωτίζοντας πολλούς». Μπορεί ο Άραβας χρονικογράφος να υπερβάλλει στον αριθμό, αφού η πόλη δεν είχε πάνω από 10.000 κατοίκους, αλλά η φρίκη που ακολουθεί άφησε ανεξίτηλη στη μνήμη των Αράβων την εικόνα των Φράγκων.

Ο Φράγκος χρονικογράφος Ραούλ ντε Καέν επιβεβαιώνει ότι « … στη Μάαρα οι δικοί μας έβραζαν σε χύτρες τους ανθρώπους και καταβρόχθιζαν τα παιδιά ψημένα στη σούβλα». Ο Άραβας χρονικογράφος Ουσάμα Ιμπν-Μουνκίντ θα γράψει: «όσοι άκουγαν για τους Φράγκους, όταν τους γνώρισαν, είδαν ότι αυτοί δε διαφέρουν από τα ζώα που έχουν το πλεονέκτημα του θάρρους και της θέρμης στον πόλεμο, αλλά τίποτε άλλο, όπως δηλαδή τα ζώα που έχουν μόνο την υπεροχή της δύναμης και της επιθετικότητας». Φόβο και περιφρόνηση προκάλεσαν λοιπόν οι Φράγκοι στο αραβικό κράτος της Συρίας, που ήταν ανώτερο σε πολιτισμό από τους Δυτικοευρωπαίους.

Είναι άδικη η παρουσίαση των Φράγκων ως «ανθρωποφάγων»; Όχι, επιβεβαιώνουν οι ίδιοι οι σταυροφόροι τα γεγονότα σε μια επιστολή που έστειλαν στον Πάπα τον επόμενο χρόνο: «ένας φοβερός λιμός έπληξε τη στρατιά της Μάαρα, που την εξανάγκασε στη σκληρή πράξη, να τραφεί με τα σώματα των Σαρακηνών». Όμως έγιναν και πράξεις από τους Φράγκους, που δεν δικαιολογούνται από την πείνα π.χ. οι Ταφούρ (ομάδες φανατικών Φράγκων) ξεχύνονταν στις κοιλάδες φωνάζοντας ότι θέλουν να τραγανίσουν κρέας σαρακηνό και το βράδυ μαζεύονταν γύρω από φωτιά για να καταβροχθίσουν τα θύματά τους. Ο Φράγκος χρονικογράφος Αλμπέρ ντ’ Άιξ έγραψε μεταξύ άλλων ότι: «οι δικοί μας όχι μόνο δεν ένιωθαν απέχθεια να τρώνε Σαρακηνούς, αλλά έτρωγαν ακόμα και σκύλους». Στις 13 Ιανουαρίου 1099 το μαρτύριο της πόλης Μάαρα τελείωσε, όταν οι Φράγκοι γκρέμισαν το τείχος και έβαλαν φωτιά σε κάθε σπίτι.

Στόχος των σταυροφόρων, όμως, ήταν τα Ιεροσόλυμα, η τρίτη ιερή πόλη των μουσουλμάνων, μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα, γιατί σ’ αυτή την πόλη ο Θεός οδήγησε τον Προφήτη Μωάμεθ, για να συναντήσει τον Μωυσή και τον Ιησού. Την Παρασκευή 5 Ιουλίου 1099 οι Φράγκοι κατέλαβαν την ιερή πόλη μετά από πολιορκία 40 ημερών. Περιγραφές αναφέρουν ξανθούς πολεμιστές με πανοπλίες να ξεχύνονται στους δρόμους με γυμνά σπαθιά αποκεφαλίζοντας άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι επιζώντες μετέφεραν τα πτώματα στα χωράφια και τα έκαψαν και μετά εκτελούνταν ή πωλούνταν για σκλάβοι. Η τύχη των Εβραίων ήταν επίσης αποτρόπαιη. Αυτοί συγκεντρώθηκαν στην κύρια συναγωγή, για να σωθούν, ενώ οι Φράγκοι απέκλεισαν όλες τις εξόδους της εβραϊκής συνοικίας στα βόρεια της πόλης. Στοίβαξαν ξύλα και έβαλαν φωτιά. Όσοι δεν κάηκαν ζωντανοί σκοτώνονταν στην προσπάθειά τους να διαφύγουν.

Και οι Χριστιανοί δε γλύτωσαν. Συνέλαβαν τους Χριστιανούς ιερείς των ανατολικών χριστιανικών δογμάτων από τον Πανάγιο Τάφο και τους υπέβαλλαν σε βασανιστήρια μέχρι να καταφέρουν να μάθουν το μέρος και να αρπάξουν με τη βία το πολυτιμότερο κειμήλιο της ιερής πόλης, τον Τίμιο Σταυρό. Ο Άραβας χρονικογράφος Ιμπν αλ-Αθίρ σημειώνει: «οι Φράγκοι τήρησαν το λόγο τους και άφησαν τον Αιγύπτιο  στρατηγό και τους άνδρες του να φύγουν νύχτα προς το λιμάνι της Ασκαλόν, όπου και εγκαταστάθηκαν. … Ο λαός της ιερής πόλης πέρασε από την κόψη του σπαθιού. Οι Φράγκοι έσφαζαν τους μουσουλμάνους επί μια βδομάδα. Στο τέμενος αλ-Ακσά σκότωσαν περισσότερους από 70.000 ανθρώπους». Και ο Ιμπν αλ-Καλανίσι αναφέρει ότι «γκρέμισαν όλα τα ιερά μνημεία και τον τάφο του Αβραάμ-ας αναπαύεται εν ειρήνη».

Οι Φράγκοι δεν είχαν τη μεγαλοψυχία, που είχαν δείξει οι Άραβες, όταν το 638 κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα από τους Έλληνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Τότε ο Ομάρ έκανε την είσοδο στην πόλη πάνω σε άσπρη καμήλα και τον προϋπάντησε ο Πατριάρχης. Ο Χαλίφης σεβάστηκε τη ζωή και τα αγαθά όλων των κατοίκων και μάλιστα ζήτησε από τον Πατριάρχη ένα μέρος για να στρώσει το χαλί του και να προσευχηθεί. Αντίθετα οι Δυτικοί γιόρτασαν το θρίαμβό τους με έναν απερίγραπτο σφαγιασμό, καταστροφή και λεηλασία της Ιερής Πόλης.

 

 

 

 

 

ΒΙΕΤΝΑΜ. Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ

Περίοδος 1954-1960

Ουσιαστικά η μάχη που έμελλε να σημάνει την είσοδο των Η.Π.Α στο Βιετνάμ ήταν αυτή του Ντιεν Μπιεν Φου. Εκεί οι Γάλλοι είχαν κατασκευάσει μια οχυρωμένη βάση στην οποία επιτέθηκαν οι μαχητές Βιετμίν,ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα που στόχο είχε την απελευθέρωση του Βιετνάμ από τους Γάλλους,τον Μάρτιο του 1954.Τον Μάιο του ίδιου έτους οι Βιετμίν έκαμψαν την αντίσταση του γαλλικού στρατού που παραδόθηκε και λίγους μήνες μετά, αφού συνεχίστηκαν οι επιθέσεις των ανταρτών, οι Γάλλοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ανακωχή. Αμέσως μετά από αυτήν την εξέλιξη,  στην διάσκεψη της Γενεύης ορίστηκε πως το Βιετνάμ θα διχοτομούνταν σε δύο τμήματα στον 17^ο παράλληλο,το Βόρειο υπό την κομμουνιστική σφαίρα επιρροής με πρόεδρο τον Χο Τσι Μιν και πρωτεύουσα το Ανόϊ και το Νότιο στο οποίο θα δίδονταν η αυτονομία από τους Γάλλους με πρωτεύουσα την Σαϊγκόν.

Οι Αμερικάνοι βλέποντας πως ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι της νοτιοανατολικής Ασίας βρισκόταν υπό κομμουνιστική κυριαρχία, αποφάσισαν να γίνουν σύμμαχοι του νέου κράτους του Νοτίου Βιετνάμ με στόχο την προστασία του από τους κομμουνιστές του Βορρά καθώς και να το οδηγήσει ομαλά στην δημοκρατία. Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Βιετνάμ αυτοανακηρύχθηκε ο Νγκο Ντιν Ντιέμ το 1955, ο οποίος κυβερνώντας απολυταρχικά με αντικομμουνιστικές και συντηρητικές επιρροές (επικρίθηκε έντονα για την σκληρότητα του έναντι των Βουδιστών) αρνήθηκε την διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών, κάτι που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι κομμουνιστές του Νότιου Βιετνάμ οι οποίοι πίστευαν πως θα κερδίσουν τυχόν εκλογές. Οι τελευταίοι ίδρυσαν το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης του Νοτίου Βιετνάμ το 1960 και την επόμενη αμέσως χρονιά συγκρότησαν τον Απελευθερωτικό Στρατό του Νοτίου Βιετνάμ που αποτελούνταν από αντάρτες Βιετκόνγκ και είχε την στήριξη της κυβέρνησης του Βορείου Βιετνάμ. Ο ανεφοδιασμός των ανταρτών με έμψυχο και άψυχο υλικό γινόταν από το μονοπάτι Χο Τσι Μιν, μια δαιδαλώδης διαδρομή μέσα από τα βουνά τους Λάος και της Καμπότζης που οδηγούσε σε πολλά σημεία του Νοτίου Βιετνάμ.

Περίοδος 1960-1965

Το 1960 οι Η.Π.Α, επί προεδρίας Άϊζενχάουερ, άρχισαν να στέλνουν στην Σαϊγκόν στρατιωτικούς συμβούλους ώστε να οργανώσουν και να εκπαιδεύσουν τον νοτιοβιετναμέζικο στρατό.Τον Ιανουάριο του 1961 ορκίζεται Πρόεδρος των Η.Π.Α ο Τζον Κένεντι ο οποίος θα στείλει μεγάλο αριθμό σύγχρονου στρατιωτικού οπλισμού στο Νότιο Βιετνάμ (όπλα, μαχητικά αεροπλάνα, ελικόπτερα, τεθωρακισμένα οχήματα) και θα αυξήσει τον αριθμό των Αμερικάνων στρατιωτικών συμβούλων αλλά θα επιμείνει στην μη αποστολή τακτικού στρατού από πλευράς Η.Π.Α. Ο Κένεντι υποστήριζε την Θεωρία του Ντόμινο, σύμφωνα με την οποία εάν μια χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας γινόταν κομμουνιστική, θα ακολουθούσαν και οι υπόλοιπες. Στην μάχη του Απ Μπακ τον Ιανουάριο του 1963 μια μικρή ομάδα Βιετκόνγκ νίκησε τον μεγαλύτερο σε αριθμό στρατό του Νοτίου Βιετνάμ και έκανε εμφανές ότι ο πρόεδρος Ντιέμ δεν ήταν ικανός να σταματήσει τους αντάρτες (κάτι που πίστευε και ο ίδιος ο Κένεντι). Παράλληλα η συνεχής εχθρική αντιμετώπιση των Βουδιστών και οι επιθέσεις του νοτιοβιετναμέζικου στρατού σε λατρευτικούς χώρους αυτών, οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις στην Σαϊγκόν.

Η λαϊκή δυσαρέσκεια ήταν μεγάλη προς το καθεστώς κάτι που οδήγησε σε στρατιωτικό πραξικόπημα έναντι του Ντιέμ (οι Η.Π.Α γνώριζαν για το πραξικόπημα,αλλά έμειναν αδρανείς) με αποτέλεσμα την καθαίρεση του και την δολοφονία αυτού και του αδερφού του Νγκο Ντιν Νου την 1^η Νοέμβρη του 1963. Λίγο καιρό αργότερα στις 22 Νοέμβρη 1963 δολοφονήθηκε και ο πρόεδρος Κένεντι και καθήκοντα στον Λευκό Οίκο ανέλαβε ο μέχρι τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κένεντι, Λίντον Τζόνσον.

Αλλαγές έγιναν και στην άλλη πλευρά καθώς υπήρξαν διαφωνίες για το πως έπρεπε να συνεχιστεί ο πόλεμος,με τον Χο Τσι Μιν να υποστηρίζει την άποψη της Σοβιετικής Ένωσης για αποκλιμάκωση του Ψυχρού Πολέμου και τον Λε Ντουάν την άποψη της Κίνας που καλούσε σε παγκόσμια βίαια εξέγερση, όπου ο τελευταίος επικράτησε αυτής της διαφωνίας.

Μέχρι και το 1963 ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν κυρίως μικρής κλίμακας αψιμαχίες μεταξύ του νοτιοβιετναμέζικου στρατού και των Βιετκόνγκ, κάτι που θα άλλαζε ριζικά στην θητεία του Τζόνσον. Ακόμη τα νοτιοβιετναμέζικα στρατεύματα ηττήθηκαν στις μάχες του Μπιν Τζα και του Ντονγκ Χόϊ, στη 1 Ιανουαρίου 1965 και στις 13 Ιουνίου 1965 αντίστοιχα.

Αναμφισβήτητα, η θητεία του Τζόνσον ήταν η σημαντικότερη για την παρουσία των Η.Π.Α στο Βιετνάμ. Στη Σαϊγκόν τα πραξικοπήματα μετά τον Ντιέμ ήταν συνεχή και οι εκάστοτε κυβερνήσεις ασταθείς. Οι Αμερικάνοι στήριξαν το πραξικόπημα του Στρατηγού Καν που ανήλθε στην εξουσία τον Ιανουάριο του 1964.

Κόλπος του Τόνκιν

Η αφορμή για περαιτέρω εμπλοκή των Η.Π.Α στο Βιετνάμ δόθηκε στις 4 Αυγούστου του 1964 με το συμβάν στον Κόλπο του Τόνκιν. Δύο αμερικάνικα πλοία (το Maddox και το Turner Joy) που συνέλεγαν πληροφορίες κατά μήκος των ακτών του Νοτίου Βιετνάμ, δέχθηκαν επίθεση από τορπιλικά πλοία του Βορείου Βιετνάμ. Οι Αμερικάνοι απάντησαν αμέσως με βομβαρδισμό των ναυτικών βάσεων του Βορείου Βιετνάμ στο Χον Γκέι, το Κουάνγκ Κε, το Πουκ Λόι και το Λοκ Τσάο. Αμέσως μετά, το Κογκρέσο ψήφισε την Απόφαση για τον Κόλπο του Τόνκιν που έδωσε την έγκριση στον Πρόεδρο Τζόνσον για στρατιωτική εμπλοκή στο Βιετνάμ. Μετά την επίθεση των Βιετκόνγκ στην αμερικάνικη βάση του Πλεϊκού τον Φεβρουάριο του 1965, άρχισαν οι επιχειρήσεις Flaming Dart, Rolling Thunder και Arc Light που στόχο είχαν τον βομβαρδισμό θέσεων του Βορείου Βιετνάμ ώστε να σταματήσει τον ανεφοδιασμό των Βιετκόνγκ αλλά και ταυτόχρονα να ανυψωθεί το ηθικού του νοτιοβιετναμέζικου στρατεύματος. Ταυτόχρονα,όσο μεγάλωνε η βοήθεια των Η.Π.Α προς το Νότιο Βιετνάμ, η Σοβιετική Ένωση και η Κίνα αύξησαν κι αυτές τις παροχές τους προς το καθεστώς του Βορρά.

Περίοδος 1965-1973

Τελικά τον Μάρτιο του 1965 ξεκίνησε η αποστολή μάχιμου στρατού από τις Η.Π.Α με 3.500 χιλιάδες πεζοναύτες του αμερικανικού στρατού στο έδαφος του Νοτίου Βιετνάμ  οι οποίοι θα έφταναν τους 200.000 τον Ιούλιο του 1966, με επικεφαλής τον στρατηγό Γουίλιαμ Γουεστμόρλαντ. Συνήθης επιχείρηση των Αμερικάνων ήταν η έφοδος σε διάφορα χωριά της υπαίθρου με στόχο τον εντοπισμό Βιετκόνγκ καθώς και των συνεργατών τους. Οι περισσότερες μάχες ήταν με την μέθοδο του ανταρτοπολέμου όπου οι Βιετκόνγκ έστηναν ενέδρες και τοποθετούσαν νάρκες μέσα στην πυκνή ζούγκλα του Βιετνάμ και ξέφευγαν μέσα από υπόγεια τούνελ. Υπό αυτές τις συνθήκες τα αμερικανικά μαχητικά αεροπλάνα είτε έριχναν βόμβες ναπάλμ για να μειώσουν την πυκνότητα της βλάστησης είτε ψέκαζαν με το αέριο Agent Orange, ένα αποφυλλωτικό που σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαφάνιζε κάθε είδος χλωρίδας ώστε να καθαρίσει η περιοχή. Σε πολιτικό επίπεδο, μετά τα συνεχή στρατιωτικά πραξικοπήματα, η πολιτική σταθεροποίηση της κυβέρνησης του Νοτίου Βιετνάμ θα έρθει με την άνοδο στην εξουσία του Νγκιέν Βαν Θιέου μετά από στημένες εκλογές το 1967.

Επίθεση Τετ

Η επίθεση Τετ ήταν ένα κομβικό σημείο του πολέμου, καθώς απέδειξε πως οι Βιετκόνγκ μαζί με τον Βορειοβιετναμέζικο στρατό είχαν την ικανότητα να διεξάγουν και οργανωμένες επιχειρήσεις συμβατικού πολέμου και όχι μόνο ανταρτοπόλεμο. Η προετοιμασία για την επίθεση είχε ήδη ξεκινήσει κοντά στα τέλη του 1967, όταν και οι δυνάμεις του Βορρά παρέσυραν τον αμερικανικό στρατό κοντά στο Ντακ Το και την ναυτική βάση Κε Σαν με στόχο να τους συγκεντρώσουν στην περιοχή των Κεντρικών Υψίπεδων, σε μια σειρά μαχών γνωστή ως οι Μάχες των Λόφων.

Η επίθεση ξεκίνησε στις 30 Ιανουαρίου του 1968 όπου οι Βιετκόνγκ επιτέθηκαν ταυτόχρονα και αιφνιδιαστικά (είχε προηγηθεί ανακωχή λόγω των εορτών του νέου έτους) σε πάνω από 100 σημεία-πόλεις του Νοτίου Βιετνάμ. Η κυβέρνηση του Βορρά πίστευε πως αυτές οι επιθέσεις θα ξεσήκωναν τον λαό σε όλες τις πόλεις και θα τον οδηγούσε σε εξέγερση. Οι περισσότερες πόλεις ανακαταλήφθηκαν από τον νοτιοβιετναμέζικο στρατό εντός ολίγων ημερών εκτός από την πόλη Χούε όπου η μάχη κράτησε 26 μέρες και ισοπέδωσε την πόλη αφήνοντας μόνο ερείπια. Ακολούθησαν η δεύτερη και η τρίτη φάση της επίθεσης τον Μάιο και τον Αύγουστο τους ίδιου έτους αντίστοιχα. Η επίθεση Τετ είχε βαριές απώλειες και στις δυο πλευρές ενώ οι στόχοι της, δηλαδή η λαϊκή εξέγερση και η λιποταξία νοτιοβιετναμέζων στρατιωτών, δεν είχαν επιτευχθεί.

Εκλογή Νίξον και Βιετναμοποίηση

Τον Μάιο ξεκινούν στο Παρίσι οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Η.Π.Α και Βορείου Βιετνάμ, χωρίς να σταματούν βέβαια οι εχθροπραξίες. Τον Ιούλιο του 1968 ο Γουέστμορλαντ αντικαθίσταται από τον στρατηγό Κρέιτον Άμπραμς. Ήδη από τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους ο αριθμός των δυνάμεων των Η.Π.Α στο Βιετνάμ έχει εκτοξευτεί στους 540.000.

Ο πρόεδρος Τζόνσον αποφασίζει να μην θέσει υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές τον Νοέμβριου του 1968, οι οποίες βγάζουν νικητή τον ηγέτη των Ρεπουμπλικάνων,Ρίτσαρντ Νίξον. Ο Νίξον εκλέχθηκε με την υπόσχεση να απεμπλακούν σταδιακά οι αμερικανικές δυνάμεις από το Βιετνάμ και ο ίδιος διατάζει την πρώτη από τις πολλές αποχωρήσεις των στρατευμάτων τον Ιούλιο του 1969. Σχέδιο του ήταν η βιετναμοποίηση δηλαδή ανάληψη της άμυνας του Νοτίου Βιετνάμ από τον νοτιοβιετναμέζικο στρατό με την καθοδήγηση, σχεδιασμό και παροχή οπλισμού αυτού από Αμερικάνους στρατιωτικούς συμβούλους και την ηγεσία των Η.Π.Α.

Αντιπολεμικό κίνημα για το Βιετνάμ

Το κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ είχε δειλά δειλά ξεκινήσει ήδη από το 1967 αλλά κορυφώθηκε μετά από δύο γεγονότα που οδήγησαν σε μαζικές διαδηλώσεις και ταραχές σε πολλές πόλεις των Η.Π.Α. Πρώτον, η Σφαγή του Μι Λάϊ ,όπου μια διμοιρία Αμερικάνων πεζοναυτών βίασε και δολοφόνησε αδιάκριτα περίπου 500 νοτιοβιετναμέζους πολίτες, μεταξύ αυτών γυναίκες, παιδιά ακόμη και μωρά. Η αποτρόπαια αυτή πράξη έγινε γνωστή στο Αμερικανικό κοινό τον Νοέμβριο του 1969. Το δεύτερο γεγονός ήταν η απόφαση του Νίξον να βομβαρδίσει στόχους στο Λάος και την Καμπότζη ώστε να ανακόψει τον ανεφοδιασμό των Βιετκόνγκ από τον Βορρά μέσω του μονοπατιού Χο Τσι Μιν. Σε μια από τις διαδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Κεντ η εθνοφρουρά άνοιξε πυρ με αποτέλεσμα τον θάνατο τεσσάρων φοιτητών. Ακόμη πολλοί βετεράνοι του Βιετνάμ εισχώρησαν στο κίνημα “Βετεράνοι του Βιετνάμ κατά του πολέμου” και σε μια διαδήλωση στην Ουάσινγκτον τον Απρίλιο του 1971 πολλοί από αυτούς πέταξαν τα μετάλλια τους μπροστά στο Καπιτώλιο.

Επίθεση του Πάσχα

Τον Μάρτιο του 1972 εξαπολύεται η επίθεση του Πάσχα,όπου ο βορειοβιετναμέζικος στρατός πέρασε την αποστρατικοποιημένη ζώνη στα σύνορα και εισέβαλε στο Νότιο Βιετνάμ για να ενωθεί με τους Βιετκονγκ με αποτέλεσμα να κατακτήσουν γρήγορα τις βόρειες επαρχίες. Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος των αμερικανικών δυνάμεων είχε ήδη αποχωρήσει από το Βιετνάμ οι αεροπορικές επιδρομές συνεχίστηκαν και βοήθησαν τους Νοτιοβιετναμέζους να αποκρούσουν την επίθεση.

Ειρηνευτικές συνομιλίες στο Παρίσι

Παράλληλα ο σύμβουλος για θέματα Εθνικής Ασφάλειας του Νίξον, Χένρι Κίσσινγκερ έφτασε σε συμφωνία μετά από μυστικές διαπραγματεύσεις με τον απεσταλμένο του Βορείου Βιετνάμ στο Παρίσι,Λε Ντουκ Το, τον Οκτώβριο του 1972. Οι νέες απαιτήσεις, μετά την αποκάλυψη των συμφωνηθέντων, από την μεριά του Προέδρου Θιέου καθώς και από το Ανόϊ πάγωσαν την συμφωνία. Μετά από αυτή την εξέλιξη,ο Νίξον βομβάρδισε εκ νέου το Ανόϊ και το Χάϊ Φονγκ για να αναγκάσει το Βόρειο Βιετνάμ να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εν τέλει υπογράφεται από τον Πρόεδρο Θιέου και τον Υπουργό Εξωτερικών του Βορείου Βιετνάμ, Νγκιεν Τι Μπιν, η Ειρηνευτική Συμφωνία του Παρισιού στις 27 Ιανουαρίου του 1973 που έληξε εξ ολοκλήρου την εμπλοκή των Η.Π.Α στο Βιετνάμ. Τον Μάρτιο του 1973 θα αποχωρήσουν και τα τελευταία στρατεύματα των Η.Π.Α.

Περίοδος 1974-1975

Τον Αύγουστο του 1974 μετά τις αποκαλύψεις του σκανδάλου Watergate, ο Πρόεδρος Νίξον γίνεται ο πρώτος Αμερικάνος πρόεδρος που παραιτείται. Προεδρικά καθήκοντα αναλαμβάνει ο Τζέραλντ Φορντ και το Κογκρέσο αποφασίζει να μειώσει ακόμη περισσότερο την χρηματοδότηση στο Νότιο Βιετνάμ. Η αποχώρηση των Η.Π.Α άφησε αβοήθητα τα νοτιοβιετναμέζικα στρατεύματα και έτσι η προέλαση στρατού του Βορρά ήταν αναπόφευκτη.

Εκστρατεία 275

Στις 6 Ιανουαρίου του 1975 ο στρατός του Βόρειου Βιετνάμ καταλαμβάνει την πόλη Φουόκ Μπιν και τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς ο Στρατηγός Ντανγκ εξαπολύει την Εκστρατεία 275. Κατά την διάρκεια της εκστρατείας με σχετική άνεση και σε σύντομο χρονικό διάστημα ο Βορειοβιετναμέζικος Στρατός κατακτά το Πλεϊκού, το Κον Τουμ, την Χουέ και την Ντα Νανγκ, κάτι που άνοιγε τον δρόμο για την Σαϊγκόν.

Η εκστρατεία Χο Τσι Μιν

Η επέλαση του Βορρά συνεχίστηκε με την τελική επίθεση Χο Τσι Μιν. Στις 21 Απριλίου 1975 πέφτει η πόλη Χουαν Λοκ, ανατολικά της Σαϊγκόν μετά από μάχη 14 ημερών. Την ίδια μέρα παραιτείται ο Πρόεδρος Θιέου,ο οποίος καταφεύγει στην Ταϊβάν. Μέχρι τα τέλη του Απριλίου όλη η περιοχή γύρω από το Δέλτα του Μεκόνγκ έχει καταληφθεί και χιλιάδες πρόσφυγες συρρέουν νότια για ξεφύγουν. Στις 27 Απριλίου 100.000 Βορειοβιετναμέζοι περικυκλώνουν την Σαϊγκόν και δύο μέρες μετά, μέσα στο χάος και την αναταραχή που προέκυψε στην πρωτεύουσα, ανακοινώνεται η εκκένωση της από το αμερικάνικο προσωπικό που είχε απομείνει. Μετά από 3 μέρες,στις 30 Απριλίου,τα Βορειοβιετναμέζικα στρατεύματα εισέρχονται στην Σαϊγκόν και αφού υπερνικούν κάθε αντίσταση, σηκώνουν την σημαία των Βιετκόνγκ στο Παλάτι της Ανεξαρτησίας. Την ίδια μέρα ο Πρόεδρος Ντουόνγκ Βαν Μιν παραδίνεται. Στις 2 Ιουλίου 1976 το  Βιετνάμ επανενώνεται με την ονομασία Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ.

 

 

 

 

 

ΠΙΝΩΝΤΑΣ FLOKIA ΚΑΙ ΚΑΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ SKATA ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΜΟΡΦΗ ΙΣΛΑΝΔΙΑ

Η Ισλανδία δεν έχει καθόλου κουνούπια. Αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα όταν ταξιδεύεις εκεί καλοκαίρι και σκοπεύεις να μείνεις στην εξοχή, παρόλο που το ελεύθερο κάμπινγκ απαγορεύεται παντού. Δεν έχει καθόλου ερπετά, δεν έχει κανένα άγριο θηλαστικό στην ξηρά εκτός από τη λευκή αλεπού (η ντόπια πανίδα είναι πολύ φτωχή), δεν έχει σχεδόν καθόλου ποντίκια, έχει πολλά πρόβατα (που δεν τα βλέπεις, όμως, στη μέση του δρόμου, όπως στη Σκωτία), αρκετά ντόπια άλογα και μερικά κουνέλια, βιζόν και ταράνδους. Σπάνια θα συναντήσεις άγριο ζώο οδηγώντας, ενώ έχει σχεδόν μηδενική εγκληματικότητα.

Η αλήθεια είναι ότι από Ισλανδό δεν κινδυνεύεις, γι’ αυτό και η αστυνομία δεν κουβαλάει όπλα και τη βλέπεις σπάνια (έως καθόλου). Πριν από κάνα δυο χρόνια δολοφονήθηκε μια κοπέλα στο Ρέικιαβικ, αλλά τον φόνο δεν τον έκαναν ντόπιοι, οπότε εξακολουθεί να θεωρείται από τους πιο ασφαλείς προορισμούς στον κόσμο (αν εξαιρέσεις τους κινδύνους της φύσης).

Δεν έχει πολλά δέντρα, αλλά αυτό που αναφέρουν τα πιο πολλά sites και οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, ότι δεν έχει καθόλου, δεν ισχύει. Το Ρέικιαβικ, μάλιστα, έχει αρκετά, απλώς δεν έχει το πράσινο που έχει η υπόλοιπη Ευρώπη. Το έδαφος είναι καυτό λόγω των θερμών πηγών, πετρώδες, άγονο, και όσα δέντρα υπάρχουν φυτεμένα στο χώμα –που έχουν κουβαλήσει από άλλες χώρες– δεν είναι πολύ ψηλά, γιατί δεν τα ευνοούν οι συνθήκες.

Κάποτε η χώρα ήταν γεμάτη δέντρα, ειδικά κάποιες περιοχές είχαν μεγάλα δάση, αλλά όταν έφτασαν οι πρώτοι Βίκινγκς τα αποψίλωσαν για να φτιάξουν σπίτια και πλοία. Από τότε δεν ξαναφύτρωσαν. Σήμερα η ντόπια βλάστηση είναι χαμηλή και ποώδης και τα δέντρα που έχουν φυτευτεί στην επαρχία είναι καχεκτικά και κοντά, αλλά γύρω από τους οικισμούς και μέσα στις πόλεις υπάρχουν αρκετά πεύκα και έλατα.

Ένα από τα δέντρα που είναι ιθαγενή και σημαντικά για τους Ισλανδούς είναι η σημύδα, την οποία στα ισλανδικά τη λένε Björk (επιτέλους έμαθα και τι σημαίνει το όνομά της) και με αυτήν φτιάχνουν ένα πολύ χαρακτηριστικό λικέρ, αρωματισμένο με μικρά κομμάτια από το ξύλο του δέντρου που μαζεύονται την άνοιξη, ενώ το γλυκαίνουν με το σιρόπι που φτιάχνουν από το υγρό που βγαίνει όταν χαράξουν τον κορμό του.

Τα ποτά της Ισλανδίας και τα γλυκίσματα με γλυκόρριζα έχουν πολύ αστεία ονόματα που σε οδηγούν σε σέξι συνειρμούς, ειδικά το ντόπιο ουίσκι που φτιάχνεται από ισλανδικό κριθάρι και το λένε… floki. Και δεν είναι μόνο αυτό, μια μάρκα καραμέλας από γλυκόρριζα τη λένε Spunk (που στα αγγλικά σημαίνει ό,τι ακριβώς και το φλόκι στα ελληνικά), ενώ το εθνικό τους ποτό το λένε «μαύρο θάνατο» («Svarti Daudi», η κοινή ονομασία για το Brennivin), ένα πολύ «βάρβαρο» οινοπνευματώδες, φτιαγμένο από πατάτα και αρωματισμένο με άγριο κύμινο. Φυσικά, κανένα από αυτά δεν είναι γαστρονομική ακρότητα, υπάρχουν και χειρότερα.

Στο παραδοσιακό φαγητό της Ισλανδίας μπορείς να βρεις πολύ περίεργα πιάτα, επειδή ως χώρα δεν είχε και πολλά υλικά να προσφέρει και οι άνθρωποι αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν ό,τι τους έδινε η θάλασσα ή η άγονη γη, έτσι έτρωγαν πράγματα που δεν θα δοκίμαζαν ποτέ υπό φυσιολογικές συνθήκες.

Προκειμένου να μην πεθάνεις από την πείνα, τρως και σάπιο καρχαρία, που λέει ο λόγος, το πιο αηδιαστικό από τα ισλανδικά φαγώσιμα, το hakarl (κρέας καρχαρία που έχει υποστεί ζύμωση). Κομμάτια καρχαρία μπαίνουν σε δοχεία, τοποθετείται πάνω τους ένα βάρος και θάβονται σε μια τρύπα στο έδαφος, σκεπασμένα με άμμο και πέτρες, για 12 εβδομάδες.

Το βάρος βοηθάει να βγουν από το κρέας τα υγρά και η αμμωνία που περιέχει, γιατί αν το φας φρέσκο και ανεπεξέργαστο είναι σίγουρο ότι θα σε σκοτώσει. Οι καρχαρίες της Γροιλανδίας δεν έχουν ουροποιητικό σύστημα, τα ούρα τους αποβάλλονται από το δέρμα, γι’ αυτό και το ουρικό οξύ ποτίζει τη σάρκα τους και το κρέας πρέπει να υποστεί την πολύμηνη επεξεργασία για να καθαρίσει.

Όσο και να το επεξεργαστείς, όμως, η μυρωδιά της αμμωνίας παραμένει, και παρόλο που μετά κόβεται σε λωρίδες και κρεμιέται για να στεγνώσει για αρκετούς μήνες, είναι από τα πιο φρικτά πράγματα που μπορείς να δοκιμάσεις. Συνήθως το συνοδεύεις με ακόμα πιο βρομερό ωριμασμένο τυρί και μια γουλιά «μαύρο θάνατο» (για να σε αποτελειώσει).

Ακόμα χειρότερο είναι το σαλάχι, που έχει υποστεί την ίδια επεξεργασία με το harkal, το οποίο, όμως, εκτός από την αμμωνία μυρίζει και ψαρίλα – τόσο έντονα, που η αναπνοή σου βρομάει για ώρες αφότου το φας. Όταν μαγειρευτεί, η μπόχα του γίνεται ακόμα χειρότερη και συνήθως το μαγειρεύουν στο γκαράζ ή στο υπόγειο, γιατί η μυρωδιά του μεταφέρεται στον χώρο και στα ρούχα και δεν μπορείς εύκολα να την ξεφορτωθείς. Έχει και πολύ ταιριαστό όνομα: kaest skata, με έμφαση στη δεύτερη λέξη.

 

 

---

 

COVID-19 . ΈΝΑ ΧΑΠΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΘΑ ΤΟΝ ΚΑΝΕΙ ΠΕΡΑ?

Η εντύπωση που έχει ο περισσότερος κόσμος είναι ότι από την αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού η επιστημονική κοινότητα έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην έρευνα για την ανακάλυψη εμβολίων. Η πραγματικότητα βέβαια είναι διαφορετική, καθώς ένα μεγάλο μέρος των ερευνών αφορά τις προσπάθειες για την ανεύρεση της κατάλληλης θεραπείας.

Το εμβόλιο είναι η πρόληψη, τα αντιικά φάρμακα η θεραπεία. Από το ξεκίνημα της έρευνας για τα εμβόλια, αρκετοί επιστήμονες είχαν ξεκινήσει να δοκιμάζουν ουσίες σε ασθενείς με covid-19, ώστε να βρουν ποιες αξίζει να μελετηθούν περισσότερο και να αναπτυχθούν σε μορφή που θα περιόριζε την εξάπλωση του ιού και θα έσωζε ζωές.

Κάποιες φαρμακευτικές εταιρίες επικεντρώθηκαν εξ αρχής σε αυτόν τον τομέα. Σε ένα χάπι που θα «σημαδεύει» τον SARS-CoV-2, με ανεκτές παρενέργειες και χαμηλή τιμή. Και θα λειτουργεί εξίσου καλά με εκείνες τις θεραπείες αντισωμάτων που απαιτούν ενδοφλέβια έγχυση, αλλά θα παρέχεται σε ένα εύχρηστο πακέτο που οι ασθενείς θα μπορούσαν να πάρουν σπίτι.

Ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, έτσι δεν είναι; Να έχει ο SARS-CoV-2 το δικό του Tamiflu και λαμβάνοντας το κανείς να περιορίζει δραστικά τα συμπτώματα της νόσου. Μετά την πρόοδο του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μπορούσε και να οριστεί ως η χαριστική βολή για τον Covid-19. Ένα χάπι ανθεκτικό σε μεταλλάξεις, που θα ερχόταν να συμπληρώσει τα εμβόλια στη μάχη για την καταπολέμηση του ιού. Αποδυναμώνοντας τον μετά την προσβολή του ανθρώπινου οργανισμού και καθιστώντας αχρείαστη τη νοσηλεία.

«Ψάχνουμε ένα εύκολο, χορηγούμενο από στόματος, ασφαλές φάρμακο. Ένα πολύ αποτελεσματικό χάπι που να μπορεί να δοθεί αμέσως μετά τη διάγνωση είναι το όνειρο μας», δηλώνει στο statnews.com ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ, Φράνσις Κόλινς.

Έως τώρα, κάποια από τα φάρμακα που δοκιμάστηκαν κατέληξαν να είναι αδιέξοδα, όπως η υδροξυχλωροκίνη (που χρησιμοποιείται για την ελονοσία), ενώ άλλα εξελίχθηκαν σε απροσδόκητες επιτυχίες, όπως το στεροειδές δεξαμεθαζόνη, που αποδεδειγμένα μειώνει τη θνητότητα ασθενών βαριάς μορφής με covid-19. Μεταξύ των ευεργετικών ανακαλύψεων συμπεριλαμβάνεται το remdesivir της Gilead Sciences, ένα ενδοφλέβιο αντιικό που αποδείχθηκε ότι μειώνει μετρίως τη διάρκεια της νοσηλείας σε ασθενείς. Ομοίως, οι θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων από τις Eli Lilly και Regeneron, βοήθησαν να κρατήσουν πολλούς ασθενείς υψηλού κινδύνου έξω από το νοσοκομείο.

Ωστόσο τίποτε από αυτά – είτε διότι είναι απολύτως στοχευμένο (ανάλογα με το επίπεδο ασθένειας), είτε γιατί είναι δύσχρηστο (ενδοφλέβια χορήγηση), είτε γιατί είναι πανάκριβο (παραγωγή μονοκλονικών αντισωμάτων) – δεν θα μπορούσε να συγκριθεί σε αποτελεσματικότητα με μια στοματική αντιική θεραπεία. Η οποία ίσως να είναι ακόμα πιο κοντά και από το χρόνο επίτευξης ικανοποιητικού «τείχους ανοσίας» στον παγκόσμιο πληθυσμό.

Η μεγάλη αμερικανική εταιρία Merck μπήκε σε πρώτη φάση στη μάχη για την ανακάλυψη εμβολίου. Ωστόσο και τα δύο εμβόλια που ανέπτυξε απέτυχαν να δημιουργήσουν την επιθυμητή ανοσοαπόκριση, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει το πρόγραμμα πειραματικών εμβολίων τον Ιανουάριο και να επικεντρωθεί στη θεραπευτική αγωγή κατά του κορωνοϊού. Δεν αποκλείεται, μέσω της… τεθλασμένης, να έκανε μια εμπνευσμένη στροφή, καθώς φαίνεται τώρα να βρίσκεται πιο μπροστά στην έρευνα για αυτό το «θαυματουργό» χάπι.

Το πειραματικό αντιικό φάρμακο molnupiravir, που αναπτύσσει με τη φαρμακευτική Ridgeback Bio, έδειξε ταχύτερη μείωση του ιικού φορτίου της νόσου, σύμφωνα με μελέτη που έγινε στη δεύτερη φάση των κλινικών δοκιμών και στην οποία συμμετείχαν ασθενείς στα πρώτα στάδια της νόσησης.

Το αντιικό φάρμακο των δύο εταιρειών έχει σχεδιαστεί για να παρέμβει με ένα «κλειδί» στη διαδικασία της ιογενούς αντιγραφής, εξαπατώντας τον SARS-CoV-2 ώστε να καταστρέψει το δικό του γενετικό υλικό. Οι κλινικές δοκιμές βρίσκονται στη φάση 2/3 και αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάιο με τη συμμετοχή 3.000 εθελοντών.

«Τα δευτερεύοντα ευρήματα της μελέτης είναι πολλά υποσχόμενα», σχολίασε ο Ουίλιαμ Φίσερ, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καρολίνα, στην ανακοίνωση των εταιρειών. Οι ειδικοί επικεντρώνονται ιδιαίτερα στο κατά πόσον το φάρμακο της Merck μπορεί να αποτρέψει ασθενείς με ήπια συμπτώματα από την ανάπτυξη σοβαρής ασθένειας..

Πέραν της Merck υπάρχουν άλλες δύο πολύ φιλόδοξες προσπάθειες. Η μία είναι της Atea Pharmaceuticals με το φάρμακο Atea AT-527 (με παρόμοια προσέγγιση με τις θεραπευτικές θεραπείες της Gilead Sciences για την ηπατίτιδα C) και η άλλη της Pfizer με το αντιικό PF-07321332, η οποία πάει για το απόλυτο… κόλπο γκρόσο. Ο λόγος είναι ότι το φάρμακο της Pfizer στοχεύει το ένζυμο κορμού του SARS-CoV-2, δηλαδή στον άξονα της διαδικασίας αναπαραγωγής του ιού. Αυτό το ένζυμο, που ονομάζεται 3CL, είναι ένα από τα δύο που είναι κοινά για όλους τους κορωνοϊούς. Αυτό σημαίνει ότι αν η Pfizer μπορεί να βρει τη σωστή δόση και να πραγματοποιήσει τις σωστές δοκιμές, μπορεί να έχει μια θεραπεία όχι μόνο για τον SARS-CoV-2 αλλά και μελλοντικούς πανδημικούς ιούς.

 

 

 

 

---

 

ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΑΦΛΕΞΗ -Spontaneous human combustion

To φαινόμενο της «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» αν και δεν έγινε ποτέ αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα για δεκαετίες στοίχειωνε την φαντασία των ανθρώπων και του «λαϊκού μύθου»

Κοιτώντας την ασπρόμαυρη φωτογραφία με μια πρώτη ματιά λίγα πράγματα μπορεί κανείς να καταλάβει. Ένας καπνισμένος τοίχος και ένας σωρός από περίεργα υλικά στο πάτωμα, ενώ όλα τα έπιπλα γύρω είναι στη θέση τους. Μια δεύτερη ματιά όμως κάνει το μυαλό να κατανοήσει την σοκαριστική εικόνα. Αυτό που εξέχει από τον μαύρο σωρό είναι δύο άθικτα ανθρώπινα πόδια και ο καμένος σωρός  στην πραγματικότητα ήταν κάποτε ο άνθρωπος στον οποίο άνηκαν τα πόδια αυτά.

Πρόκειται για μια χαρακτηριστική εικόνα από το φαινόμενο που έχει ονομαστεί από πολλούς ως «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη». Σύμφωνα με την θεωρία του φαινομένου, οι άνθρωποι μπορούν να πιάσουν φωτιά ξαφνικά χωρίς κανέναν εξωτερικό παράγοντα να θεωρείται ως πηγή της φωτιάς. Η φωτιά οδηγεί στην πλήρη απανθράκωση του ατόμου χωρίς να επηρεάζεται καθόλου ο γύρω χώρος, στον οποίο δεν επεκτείνεται η φωτιά. Τις περισσότερες μάλιστα φορές ορισμένα σημεία του σώματος του ατόμου – κυρίως τα κάτω άκρα- μένουν επίσης ανέγγιχτα.

Τις δεκαετίες 1950-1980 είχαν καταγραφεί μερικές δεκάδες υποθέσεις ανθρώπων που άρχισαν να καίγονται από το… πουθενά. Παρόλο που η επιστήμη αμφισβήτησε από την πρώτη στιγμή ότι ένας άνθρωπος θα μπορούσε να αυτοαναφλεγεί, η «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη» αποτέλεσε έναν θέμα που ιντρίγκαρε την ανθρώπινη φαντασία και τον αστικό μύθο. Εξάλλου η αδυναμία της επιστημονικής κοινότητας- τουλάχιστον εκείνη την εποχή- να αποδώσει με σιγουριά τους θανάτους σε κάποια άλλη αιτία απλώς ενέτεινε το μυστήριο.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι αναφλέγονταν και απανθρακώνονταν κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες με την φωτιά να μην εξαπλώνεται πουθενά αλλού, ενώ οι σοκαριστικές φωτογραφίες το αποδείκνυαν. Ακόμα και τώρα που η επιστήμη έχει δώσει κάποιες «απαντήσεις», ο αστικός μύθος της ανθρώπινης αυτανάφλεξης συνεχίζει να ζει στην φαντασία του κόσμου.

Η υπόθεση Ρίζερ

Το απόγευμα της 1^ης Ιουλίου 1951 στο Σεντ Πίτερσμπεργκ της Φλόριντα των ΗΠΑ, η 67χρονη Μέρι Ρίζερ κάθεται στην πολυθρόνα του σπιτιού της, όταν ξαφνικά η ίδια πιάνει φωτιά. Όταν εντοπίστηκε το μόνο που είχε μείνει από αυτήν ήταν το κάτω τμήμα του δεξιού ποδιού της, ενώ το κρανίο της είχε συρρικνωθεί στο μισό σχεδόν του αρχικού μεγέθους του. Ο τοίχος πάνω από την πολυθρόνα όπου καθόταν είχε μαυρίσει ωστόσο στο πάτωμα ήταν όλα καθαρά. Η εφημερίδα της στο δίπλα τραπεζάκι ήταν άθικτη, όπως και τα λευκά σεντόνια του κρεβατιού της. Η ιστορία αμέσως κυκλοφόρησε στα μίντια της εποχής και κανείς δεν μπορούσε να πει με σιγουριά τι οδήγησε στην πυρκαγιά. Ίσως επρόκειτο για ατύχημα, ίσως την χτύπησε κάποιος κεραυνός. Μέχρι που ένας αναγνώστης των Times έγραψε ότι πιθανότατα επρόκειτο για μια περίπτωση «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης».

Όπως συμβαίνει συνήθως με ό,τι περιλαμβάνει λίγο… μυστήριο, η ιστορία περί «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» μόλις ειπώθηκε για πρώτη φορά ήταν αυτή που κατέκτησε τις τοπικές εφημερίδες. Η ιστορία ήταν τόσο εντυπωσιακή μάλιστα που δεν άργησε να παρουσιαστεί και από τις εφημερίδες όλων των ΗΠΑ σε εθνικό επίπεδο.

Η Ρίζερ και ό,τι απέμεινε από αυτή

Η τοπική αστυνομία, η πυροσβεστική και οι παθολόγοι δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε ένα σίγουρο συμπέρασμα τι έχει συμβεί, ενώ ήταν σίγουροι πως δεν επρόκειτο για εγκληματική ενέργεια. Παράλληλα, ο επικεφαλής της αστυνομίας άρχισε να λαμβάνει εκατοντάδες γράμματα από «ερασιτέχνες» ντεντέκτιβ που έδιναν τις δικές τους θεωρίες.

Έναν χρόνο μετά από τον θάνατο της Ρίζερ, ο ντεντέκτιβ της αστυνομίας του Σεντ Πίτερσμπεργκ ανάφερε: «Η έρευνά μας δεν κατέληξε σε τίποτα που θα μπορούσε να θεωρεί ως απόδειξη πέραν κάθε αμφιβολίας για το τι συνέβη. Η υπόθεση είναι ακόμα ανοικτή. Απέχουμε τόσο πολύ από το να ορίσουμε μια λογική αιτία θανάτου, όσο και όταν πρωτομπήκαμε στο διαμέρισμα της Ρίζερ».

Ο αρχηγός της αστυνομίας, Τζ. Ρ. Ράιχερτ αναγκάστηκε τότε να ζητήσει την βοήθεια του FBI. Οι ερευνητές της ομοσπονδιακής αστυνομίας επί τρεις εβδομάδες έλεγξαν ενδελεχώς τα στοιχεία και παρόλο που δεν μπόρεσαν ούτε αυτοί να καταλήξουν σε ένα σίγουρο συμπέρασμα, αρκέστηκαν στο να απορρίψουν όσα ήταν απίθανα. Ο θάνατος δεν θα μπορούσε να έχει προκληθεί από κάποιον κεραυνό ούτε από κάποια εξωτερική πηγή θερμότητας, όπως πρότειναν κάποιοι, ή από κάποιο στοιχείο που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την φωτιά, όπως το αλκοόλ. Εξάλλου, κάτι τέτοιο θα είχε εξατμιστεί ούτως ή αλλως από την θερμότητα. Παράλληλα, στον οργανισμό της Ρίζερ βρέθηκαν μόνο υπνωτικά χάπια που την βοηθούσαν να κοιμάται. Το FBI παράλληλα απέκλεισε την πιθανότητα να συνέβη «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη». Βέβαια, το τελευταίο μάλλον πέρασε… απαρατήρητο από την λαϊκή αντίληψη, η οποία επιμένει μέχρι και σήμερα να θεωρεί για τον θάνατο της Ρίζερ ότι πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά περιστατικά «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» της ιστορίας.

Σίγουρα πάντως, θεωρείται ως μια υπόθεση – σημείο αναφοράς στο πεδίο της θεωρίας περί «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» καθώς ήταν η πρώτη που καταγράφηκε σε πιο σύγχρονη περίοδο, όταν τα μέσα της επιστήμης είχαν εξελιχθεί. Αν και κανένας επιστήμονας και ερευνητής δεν μπόρεσε να πει ποτέ με σιγουριά τι συνέβη στην περίπτωση της Ρίζερ, η πιο πιθανή θεωρία είναι πολύ πιο λογική.

Η Ρίζερ ήταν φανατική καπνίστρια και εκείνη την ημέρα είχε πάρει υπνωτικά χάπια για να κοιμηθεί. Παράλληλα, ζύγιζε πάνω από 80 κιλά. Είναι πολύ πιθανό κάποια καύτρα από το τσιγάρο της να έπεσε στα ρούχα, ενώ η ίδια είχε ήδη αποκοιμηθεί και δεν μπορούσε να αντιδράσει. Το λίπος του σώματός της λειτούργησε παράλληλα ως «καύσιμο» ώστε οι φλόγες να αναπτυχθούν και να την κάψουν ολοσχερώς. Παράλληλα, τίποτα γύρω της εκτός από την πολυθρόνα που ακουμπούσε σε γυμνό τοίχο δεν ήταν εύφλεκτο, ενώ και το πάτωμα ήταν τσιμεντένιο. Οπότε, μόλις η φωτιά κατέκαψε την ίδια έσβησε.

 

Η «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη» στην ιστορία

Αν και η υπόθεση Ρίζερ ήταν αυτή που ξεκίνησε την συζήτηση για την θεωρία της «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» από την σύγχρονη επιστήμη, δεν ήταν η πρώτη που καταγράφηκε στην ιστορία. Σύμφωνα με τον δρ Ζον Μπόντεσον, η πρώτη καταγεγραμμένη ανάλογη υπόθεση έρχεται από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης το 1635. Οι επιστήμονες τότε είχαν συζητήσει την περίπτωση ενός μυστηριώδους θανάτου ενός άντρα.

«Ένας φοιτητής καθόταν σε μια παμπ πίνοντας αλκοόλ και λέγεται ότι άρχισε να βγαίνει φωτιά από το στόμα του με τέτοια δύναμη που δεν μπορούσε να μιλήσει. Όσοι ήταν γύρω του κατάφεραν να σβήσουν την φωτιά και ο ίδιος τρομαγμένος αποφάσισε να γυρίσει σπίτι του. Όμως περπατώντας στο δρόμο ξαφνικά έπεσε νεκρός», αναφέρει ο δρ Μπόντεσον.

Φυσικά, η πιο γνωστή υπόθεση της ιστορίας είναι αυτή της Ιταλίδας Κοντέσας Κορνήλια Ζανιέρι Μπάντι, η οποία πέθανε το 1731. Η αριστοκράτισσα βρέθηκε απανθρακωμένη σε ηλικία 62 ετών, ενώ όπως και στην υπόθεση της Ρίζερ είχαν παραμείνει άθικτα τα δυο της πόδια. Η κοντέσα ήταν αρκετά παχύσαρκη, ενώ ήταν γνωστή για την αγάπη της στο μπράντι, το οποίο το χρησιμοποιούσε ακόμα και για εντριβές! Ο θάνατός της ήρθε κατά τη διάρκεια της νύχτας μετά το βραδινό γεύμα. Την γυναίκα – ή μάλλον ό,τι είχε απομείνει από αυτή- βρήκε το πρωί η υπηρέτριά της. Το δωμάτιο ήταν γεμάτο στάχτη, ενώ στο πάτωμα ήταν πεσμένη μια άδεια λάμπα πετρελαίου. Η ιστορία της αναφέρεται ακόμα και από τον Τσαρλς Ντίκενς στο έργο του «Bleak House».

Ύστερα από την σύγχρονη υπόθεση της Ρίζερ αρκετά ακόμα περιστατικά απανθρακωμένων ανθρώπων ακολούθησαν με τη επιστήμη να μην μπορεί να καταλήξει σε μια σίγουρη αιτία για τους θανάτους τους, ενώ φυσικά οι λαϊκοί θρύλοι περί «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» πυροδοτήθηκαν ακόμα περισσότερο. Έτσι, στις 5 Δεκεμβρίου 1966 όταν ο 96χρονος Τζον Ίρβινγκ Μπέντλεϊ βρέθηκε απανθρακωμένος μέσα στο σπίτι του στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ με μόνο το ένα του πόδι να έχει σωθεί, δεν άργησε να χρησιμοποιηθεί από τον Τύπο της εποχής η συγκεκριμένη θεωρία. (Η αστυνομία κατέληξε ότι πιθανώς τα ρούχα του έπιασαν φωτιά και στην προσπάθειά του να κινηθεί προς την τουαλέτα για να την σβήσει κατέρρευσε και πέθανε).

Στην υπόθεση θανάτου του 75χρονου Χένρι Τόμας από την Νότια Ουαλία παρόλο που το πόρισμα ανέφερε ότι τα μαλλιά του άντρα έπιασαν φωτιά χωρίς να το καταλάβει και στη συνέχεια ο ίδιος κάθισε στην πολυθρόνα του, η οποία επίσης έπιασε φωτιά με αποτέλεσμα την απανθράκωσή του, ο Τύπος της εποχής άρχισε να μιλά από νωρίς για μια υπόθεση «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης». Από τον Τόμας το μόνο που είχε απομείνει ήταν τα δύο του πόδια.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η υπόθεση της 61χρονης Τζένι Σάφιν καθώς ήταν από τις ελάχιστες στην οποία υπήρχε μάρτυρας. Η γυναίκα, η οποία είχε νοητικές ικανότητες εξάχρονου παιδιού, βρισκόταν στην κουζίνα του σπιτιού τους μαζί με τον 82χρονο πατέρα της όταν ξαφνικά πήρε φωτιά. Ο πατέρας της αντιδρώντας αμέσως προσπάθησε να την οδηγήσει στον νεροχύτη – καίγοντας μάλιστα τα χέρια του. Η γυναίκα υπέστη πολύ σοβαρά εγκαύματα καθώς η φωτιά είχε καταστρέψει όλη την ανώτερη στοιβάδα του δέρματος. Τελικά, πέθανε οχτώ μέρες μετά. Φυσικά, παρουσιάστηκε αμέσως ως μια περίπτωση «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» παρόλο που οι αρχές θεώρησαν ως πιο πιθανό η φωτιά να προκλήθηκε από μια καύτρα από την πίπα του πατέρα της. Η καύτρα έπεσε κάποια στιγμή στα ρούχα της και όταν μπήκε αέρας από το παράθυρο προκάλεσε την αναζωπύρωση της φωτιάς.

Η πιο πρόσφατη περίπτωση «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» σημειώθηκε το 2010 με τον ίδιο τον ιατροδικαστή μάλιστα την ορίζει ως τέτοια στο πόρισμα της νεκροψίας. Ο 76χρονος Μάικλ Φάχερτι βρέθηκε απανθρακωμένος μέσα στο σπίτι του στο Γκάλγουεϊ της Ιρλανδίας, χωρίς τίποτα άλλο να έχει καεί μέσα στο κτίριο. Ο ιατροδικαστής Κιαράν ΜακΛάφλιν που εξέτασε ό,τι απέμεινε από την σορό συμπέρανε ότι ο άντρας είχε υπέρταση και διαβήτη τύπου 2, ωστόσο δεν είχε πεθάνει από καρδιακή ανακοπή. Όπως ανέφερε στο πόρισμα, αφού έψαξε την βιβλιογραφία, το μόνο που θα μπορούσε να θεωρήσει ως αιτία θανάτου ήταν η «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη» χωρίς να υπάρχει η απόδειξη για κάποια άλλη πηγή φωτιάς. Η φωτιά που έκαιγε στο τζάκι που υπήρχε στο σπίτι δεν θεωρήθηκε παράγοντας που επηρέασε την ανάφλεξη του Φάχερτι. Αν και το πόρισμα του αμφισβητήθηκε από την υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα, η οποία δεν δέχεται την ύπαρξη αυτού του φαινομένου, ως αιτία θανάτου του Φάχερτι παραμένει ως σήμερα επισήμως η «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη».

Τι συμβαίνει τελικά

Η επιστημονική κοινότητα σε καμία περίπτωση δεν δέχεται ότι το σώμα έχει την ικανότητα να αυτοαναφλέγεται χωρίς κανένας εξωτερικός παράγοντας να πυροδοτεί την φωτιά. Εξάλλου σχεδόν σε όλες τις δεκάδες υποθέσεις που έχουν αναφερθεί ως «πιθανές» υποθέσεις αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης, η επιστήμη έχει προτείνει μια τουλάχιστον λογική θεωρία, αν και καμία από αυτές δεν μπορεί να αποδειχτεί με απόλυτα βεβαιότητα.

Μελετώντας τους ανθρώπους που απανθρακώθηκαν μπορεί κανείς να εντοπίσει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Πολλά από τα θύματα ήταν ηλικιωμένα, ενώ αντιμετώπιζαν προβλήματα παχυσαρκίας και δυσκολίες στην κίνηση. Παράλληλα, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις τα άνω ή κάτω άκρα έμεναν άθικτα. Επίσης, δεν ήταν λίγοι αυτοί που είχαν καταναλώσει αλκοόλ. Μάλιστα, ειδικά στην βικτοριανή εποχή, όταν και καταγράφηκαν οι πρώτες τέτοιες περιπτώσεις, οι γιατροί της εποχής πίστευαν ότι το αλκοόλ ήταν το στοιχείο που λειτουργούσε ως «καύσιμο» για την ανάφλεξη. Έτσι, είχε δημιουργηθεί ολόκληρη προπαγάνδα κατά του αλκοόλ στην οποία τονιζόταν ο κίνδυνος ανάφλεξης για όσους έπιναν!

Ωστόσο σήμερα οι περισσότεροι ειδικοί δίνουν πολύ πιο λογικές εξηγήσεις γύρω από τέτοιους «μυστηριώδεις» θανάτους. Η πιο πιθανή αιτία που έχει προταθεί είναι το «wick effect», δηλαδή το «φαινόμενο φυτιλιού» σε ελεύθερη μετάφραση. Σύμφωνα με αυτό, ο άνθρωπος καίγεται όπως το φυτίλι σε ένα κερί με την φωτιά να πηγαίνει προς τα πάνω, κάτι που εξηγεί τα άθικτα κάτω άκρα και τον ανέγγιχτο χώρο γύρω από το θύμα. Σύμφωνα με αυτήν την θεωρία, κάποια καύτρα από εξωτερικό παράγοντα, όπως ένα τσιγάρο ή μια πίπα, ένα κερί ή ένα τζάκι πέφτουν πάνω στα ρούχα του ατόμου, τα οποία αρχίζουν να καίγονται. Στη συνέχεια, το λίπος που βρίσκεται στο δέρμα κάθε ανθρώπου – και πολύ περισσότερο σε παχύσαρκους – λειτουργεί ως καύσιμο και τροφοδοτεί ακόμα περισσότερο τη φωτιά, η οποία συνεχίζει να καίει όλο και πιο δυνατή μέχρι που να καεί όλο το «καύσιμο» της, δηλαδή το ανθρώπινο λίπος. Παράλληλα, καίγεται και η πρωτεΐνη του σώματος, η οποία ωστόσο παρέχει λιγότερη ενέργεια από το λίπος, ενώ το νερό στο ανθρώπινο σώμα λειτουργεί ως εμπόδιο. Η αργή καύση ωστόσο που δημιουργείται οδηγεί στην εξάτμιση του νερού επιτρέποντας στο σώμα τελικά να απανθρακωθεί. Τα πόδια και τα χέρια από την άλλη έχουν το λιγότερο λίπος και γι’ αυτό παραμένουν άθικτα. Τα χέρια ωστόσο πολλές φορές καίγονταν επίσης καθώς αν βρίσκονταν κοντά στην κοιλία που είναι πλούσια σε λίπος επηρεάζονταν κι αυτά. Αν γύρω από το σώμα δεν υπάρχει κανένα άλλο εύφλεκτο υλικό, η φωτιά δεν μπορεί πλέον να «τραφεί» άλλο όταν τελειώνει το ανθρώπινο λίπος και έτσι σβήνει, ενώ το υπόλοιπο σπίτι παραμένει άθικτο.

Πράγματι, στις περισσότερες περιπτώσεις των ανθρώπων που πέθαναν υπήρχε κάποια πιθανή πηγή που θα μπορούσε να έχει προκαλέσει την φωτιά έστω και με μια καύτρα που πετάχτηκε σε απόσταση για παράδειγμα από ένα τζάκι. Το γεγονός μάλιστα ότι τα θύματα ήταν κυρίως ηλικιωμένοι με δυσκολίες στην κίνηση μείωνε τις πιθανότητες να αντιδράσουν άμεσα ώστε να σβήσουν την φωτιά.  Μάλιστα, ο επιστημομικός ερευνητής Τζο Νίκελ και ο ιατροδικαστικός αναλυτής Τζον Φίσερ μελέτησαν επί δύο χρόνια δεκάδες υποθέσεις ύποπτες ως περιπτώσεις «αυτόματης ανθρώπινης ανάφλεξης» από τον 18^ο ως και τον 20^ο αιώνα. Στην έρευνα που ολοκλήρωσαν το 1984 διαπίστωσαν ότι στις περισσότερες από αυτές το θύμα ήταν κοντά σε κάποια πηγή φωτιάς: τζάκι, κερί, τσιγάρο, λάμπα πετρελαίου κλπ. Επίσης παρατήρησαν ότι τα στοιχεία αυτά συνήθως δεν παρουσιάζονταν στον Τύπο της εποχής σε μια προσπάθεια ίσως να ενισχύσουν την μυστηριακή αύρα του θανάτου. Παράλληλα, ανακάλυψαν ότι πολλά από τα θύματα είχαν καταναλώσει αλκοόλ ή άλλες ουσίες που προκαλούν καταστολή. Οι δυο ερευνητές πρότειναν ως πολύ πιθανή εξήγηση το «φαινόμενο του φυτιλιού».

Πολλοί επιστήμονες έχουν επίσης προτείνει ότι τα θύματα πιθανόν αντιμετώπισαν κάποια καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό πριν αναφλεγούν με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αντιδράσουν όταν η φωτιά άρχισε να καίει τα ρούχα τους.

 

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν δέχονται όλοι οι επιστήμονες της θεωρία του «φυτιλιού». Ο καταξιωμένος ανθρωπολόγος Γουίλτον Μ. Κρόγκμαν μια περίπου δεκαετία μετά τον θάνατο της Ρίζερ – ο οποίος επίσημα θεωρήθηκε ως αποτέλεσμα του «φαινομένου του φυτιλιού»- δήλωνε ότι δεν ήταν πεπεισμένος. Ο Κρόγκμαν, ως ειδικός ερευνητής σε σκηνές πυρκαγιάς, κλήθηκε να μελετήσει την υπόθεση και σε ένα άρθρο του για το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια ανέφερε: «Δυσκολεύομαι πολύ να πιστέψω ότι ένα ανθρώπινο σώμα θα άναβε μόνο του, ότι θα απανθρακωνόταν έτσι, καίγοντας ως τέλους τον εαυτό του, όπως κάνει το φυτίλι του κεριού τρεμοπαίζοντας μέχρι να καταναλώσει και το τελευταίο μέρος λιωμένου λίπους. Τι ακριβώς συνέβη το βράδυ της 1^ης Ιουλίου 1951 στο Σεντ Πίτσμπεργκ; Ίσως δεν μάθουμε ποτέ, αλλά αυτή η υπόθεση με στοιχειώνει».

Η συζήτηση γύρω από την «αυτόματη ανθρώπινη ανάφλεξη» ήταν έντονη κυρίως τις δεκαετίες του ’70 κα του ’80 με τον Τύπο να ενισχύει τον μύθο περιγράφοντας αναλυτικά «ύποπτες» περιπτώσεις και αποκρύβοντας κάποιες φορές στοιχεία που θα έδιναν μια πιο λογική εξήγηση. Ωστόσο, σύμφωνα με τον δρ Ζον Μπόντεσον, όταν η συζήτηση γύρω από το φαινόμενο έφυγε από τα συμβατικά μέσα και έγινε αντικείμενο στα περιοδικά και τις εκπομπές του αποκρυφισμού άρχισε να χάνει την «σοβαρότητά» της.

«Υπήρχαν ιστορίες κυρίως το ’70 και το ’80 και πολύ λιγότερες το ’90 και το θέμα έχασε το ενδιαφέρον του. Έτσι, ακόμα και τώρα, αν πράγματι συμβαίνουν τέτοιου είδους θάνατοι, σπάνια φτάνουν ως τον Τύπο. Παλιότερα το συζητούσαν στο επιστημονικό περιοδικό British Medical Journal, αλλά τώρα ασχολούνται με αυτό κυρίως στο Fortean Times (περιοδικό με αποκρυφιστικά και εσωτερικά, ανεξήγητα θέματα)», αναφέρει ο Μπόντεσον.

 

 

 

 

 

---

 

ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: TRASTEVERE ΣΤΗΝ ΡΩΜΗ

Tην Τραστέβερε (Trastevere) την αποκαλούν Μονµάρτρη της Ιταλίας ή Νέα Ορλεάνη της Ευρώπης, όµως το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αυτή τη γειτονιά κρύβεται η αυθεντική Ρώµη, µακριά από τα πολλά καταστήµατα και τις ορδές τουριστών.

Θα την βρείτε στη δυτική όχθη του Τίβερη και έχει καταφέρει µέσα στα χρόνια να κρατήσει την αυθεντικότητά της, αφού ακόµα θεωρείται µια παλιά λαϊκή γειτονιά µε στενά, λαβυρινθώδη σοκάκια, όπου οι βέσπες τρέχουν σαν τρελές και οι µπουγάδες είναι απλωµένες στους δρόµους.

Είναι μια πολύ ιδιαίτερη γειτονιά και δεν μοιάζει με καμία άλλη! Σφύζει κυριολεκτικά από νεολαία. Η είσοδος της Τραστέβερε γίνεται από δύο γέφυρες, την Ponte Sisto και την Porta Portese. Η ομορφότερη πλατεία της Τραστέβερε είναι η Αγία Μαρία όπου μπροστά της υπάρχει και μια τεράστια πλατεία ιδανικό σημείο για όλες τις ώρες της ημέρας.

ην Τραστέβερε (Trastevere) την αποκαλούν Μονµάρτρη της Ιταλίας ή Νέα Ορλεάνη της Ευρώπης, όµως το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αυτή τη γειτονιά κρύβεται η αυθεντική Ρώµη, µακριά από τα πολλά καταστήµατα και τις ορδές τουριστών.

Θα την βρείτε στη δυτική όχθη του Τίβερη και έχει καταφέρει µέσα στα χρόνια να κρατήσει την αυθεντικότητά της, αφού ακόµα θεωρείται µια παλιά λαϊκή γειτονιά µε στενά, λαβυρινθώδη σοκάκια, όπου οι βέσπες τρέχουν σαν τρελές και οι µπουγάδες είναι απλωµένες στους δρόµους.

Είναι μια πολύ ιδιαίτερη γειτονιά και δεν μοιάζει με καμία άλλη! Σφύζει κυριολεκτικά από νεολαία. Η είσοδος της Τραστέβερε γίνεται από δύο γέφυρες, την Ponte Sisto και την Porta Portese. Η ομορφότερη πλατεία της Τραστέβερε είναι η Αγία Μαρία όπου μπροστά της υπάρχει και μια τεράστια πλατεία ιδανικό σημείο για όλες τις ώρες της ημέρας.

Το βράδυ στην Τραστέβερε τα μπαρ γεμίζουν με κόσμο όπου γεύονται αυθεντικό ιταλικό κρασί και ιταλικές λιχουδιές και φυσικά διασκεδάζουν!

Ένα όµορφο σκηνικό που θυµίζει τις ταινίες παλιού ιταλικού κινηµατογράφου…

 

 

 

---

 

αλήθειες για το 1821

Ο Ξεσηκωμός του΄21 δεν είχε μόνο στιγμές δόξας αλλά και εμφυλίους, δολοπλοκίες, φατρίες, ανίερες συμμαχίες και οικονομικά σκάνδαλα.

Τα σχολικά βιβλία φρόντισαν να αναδείξουν – και συνεχίζουν να το κάνουν – τους ηρωισμούς στα πεδία των μαχών, την εθνική ενότητα και τη δίψα για την ελευθερία. Αποφεύγουν όμως επιμελώς να αναφερθούν στη δίψα για εξουσία και οφίτσια, στις έριδες μεταξύ των πρωταγωνιστών της Ιστορίας, στο ρόλο της επίσημης Εκκλησίας και των Μεγάλων Δυνάμεων κατά την επαναστατική περίοδο. Ταυτόχρονα, στο βωμό της ανάγκης για εθνική και θρησκευτική ανάταση καλλιεργήθηκαν μύθοι που ελάχιστη σχέση έχουν με τα πραγματικά δεδομένα.

Τελικά πότε ξεκίνησε η Επανάσταση;

Έχει επικρατήσει η εντύπωση ότι στις 25 Μαρτίου 1821, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε το λάβαρο της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα, κηρύσσοντας έτσι την έναρξη του Αγώνα. Η πραγματικότητα είναι ότι οι αψιμαχίες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων είχαν ξεκινήσει αρκετές μέρες νωρίτερα στα Καλάβρυτα, την Πάτρα, την Καλαμάτα. Και βέβαια την 25η Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν βρισκόταν καν στην Αγία Λαύρα

Επί Όθωνα, με Βασιλικό Διάταγμα του 1838, καθιερώθηκε ως επίσημη ημερομηνία εορτασμού της Επανάστασης η συγκεκριμένη ημερομηνία, σε μία προσπάθεια να συνδεθεί άμεσα στην εθνική μνήμη ο αγώνας για ανεξαρτησία με μία μεγάλη θρησκευτική εορτή όπως είναι ο Ευαγγελισμός.

Ήθελαν όλοι οι Έλληνες την ανεξαρτησία από τον τούρκικο ζυγό;

Η ρομαντική άποψη που υπάρχει για το 1821, είναι ότι μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς οι Έλληνες αποφάσισαν ενωμένοι να πολεμήσουν για την ελευθερία τους. Μόνο που αυτή είναι μία εξωραϊσμένη εικόνα για έναν αγώνα που ξεκίνησε χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και με τους βασικούς πρωταγωνιστές διαιρεμένους από την πρώτη στιγμή. Κοτζαμπάσηδες και πρόκριτοι –πέραν λίγων ιδεολόγων- δεν είχαν καμία διάθεση να αμφισβητήσουν την τουρκική κυριαρχία, τουλάχιστον στην αρχή της Επανάστασης. Αντίθετα απολάμβαναν προνομίων που τους είχε παραχωρήσει ο Σουλτάνος και πολλές φορές συναγωνίζονταν τον Τούρκο στην επιβολή βαριάς φορολογίας των λαϊκών με στόχο την αύξηση του πλούτου τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Δημήτριος Υψηλάντης αποκαλούσε τους προεστούς «Τουρκολάτρες», θεωρώντας ότι δεν έβλεπαν την Επανάσταση με ιδιαίτερα θετική άποψη.

Την ίδια ώρα, οπλαρχηγοί που σε πολλές περιπτώσεις είχαν καταφύγει διωκόμενοι στα βουνά, έβλεπαν ως μόνη λύση για την επιβίωση τους την επανάσταση κατά του κατακτητή. Δεν ήταν όμως λίγες οι φορές που ορισμένοι από τους καπεταναίους άλλαζαν στρατόπεδο μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων, είτε για να σώσουν τη ζωή τους είτε για οικονομικά οφέλη.

Η ουσία είναι ότι έννοιες όπως ενότητα και ομόνοια ήταν δυσεύρετες στο λεξιλόγιο κοτζαμπάσηδων και οπλαρχηγών και τις περισσότερες φορές οι πράξεις των πρωταγωνιστών καθορίζονταν από την προσπάθεια ικανοποίησης προσωπικών συμφερόντων.

Η Εκκλησία αφόρισε την Επανάσταση

Ενώ τα περισσότερα σχολικά βιβλία έχουν σταθεί πολύ στην προσφορά ιερωμένων στην προεπαναστατική περίοδο, αλλά και κατά τη διάρκεια της επανάστασης, η πραγματικότητα ήταν ότι εκτός από λαϊκούς παπάδες και κάποιους φωτισμένους ιερείς, η επίσημη Εκκλησία φαίνεται ότι δεν έβλεπε με θέρμη τη διάθεση των Ελλήνων να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό. Δεν είναι μυστικό ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ο Ε΄αφόρισε την επανάσταση. Ίδια τύχη είχε και ο Ρήγας Φεραίος αλλά και άλλοι αγωνιστές. Βέβαια πολλοί υποστηρίζουν ότι οι αφορισμοί του Πατριάρχη ήταν αποτέλεσμα πιέσεων από τον Σουλτάνο και ότι επιλέχθηκαν ως λύση για να μην σημειωθούν θηριωδίες κατά των Ελλήνων ως αντίποινα. Πάντως το θέμα αποτελεί ακόμα και σήμερα σημείο τριβής μεταξύ των μελετητών της ιστορίας. Η ουσία είναι ότι, όπως υπάρχουν καταγεγραμμένες οι δράσεις προσφοράς και ηρωισμού από κάποιους παπάδες, έτσι έχουν καταγραφεί και περιστατικά που μοναχοί και ιερείς κατέδωσαν καπεταναίους και οπλαρχηγούς. Μόνο που τα τελευταία έχουν φωτιστεί ελάχιστα.

Έλληνες καθολικοί στο πλευρό των Τούρκων

Οι ορθόδοξοι Έλληνες που ξεκίνησαν τη μάχη για την ανεξαρτησία, δεν είχαν απέναντι τους μόνο τον κατακτητή αλλά ακόμα και καθολικούς Έλληνες, όπως τους κατοίκους νησιών των Κυκλάδων. Δεν ήταν μόνο οι διαφορές στο δόγμα που προκάλεσαν το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η πραγματική αιτία είχε να κάνει με οικονομικά συμφέροντα –όπως συνήθως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι της Σύρου, καθολικοί στην πλειοψηφία τους, απολάμβαναν ιδιαίτερων προνομίων από τον Σουλτάνο και το νησί τους γνώριζε μεγάλη οικονομική άνθηση εξαιτίας της εμπορικής κίνησης που είχε. Παράλληλα είχαν και την προστασία της ομόθρησκης Γαλλίας. Όταν ξέσπασε η επανάσταση, οι Συριανοί διάλεξαν στρατόπεδο και αυτό δεν ήταν το ελληνικό. Διευκόλυναν τον τουρκικό στόλο, εφοδίαζαν τουρκικές θέσεις, είχαν φροντίσει να δηλώσουν την υποταγή τους στον Σουλτάνο, ενώ – σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς – πανηγύρισαν για την σφαγή της Χίου από τα τουρκικά στρατεύματα. Αποτέλεσμα ήταν στις αρχές του 1823 επαναστατημένοι Έλληνες να αποβιβαστούν στο νησί και να αρχίσουν να καταστρέφουν μαγαζιά και αποθήκες που βρίσκονταν στο λιμάνι. Η Σύρος σώθηκε από μεγαλύτερες καταστροφές, επειδή εμφανίστηκε γαλλικό πολεμικό πλοίο και οι ορθόδοξοι Έλληνες αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν.

Ελληνικές θηριωδίες και φαινόμενα καιροσκοπισμού

Στην εθνική μνήμη έχουν μείνει χαραγμένες οι σφαγές των Τούρκων κατά των Ελλήνων. Και καθόλη τη διάρκεια της σκλαβιάς και κατά την επαναστατική περίοδο. Η καταστροφή της Χίου και των Ψαρών έδειξαν με τον πιο σκληρό τρόπο το πώς επιχείρησαν οι Τούρκοι να καταστείλουν την Επανάσταση, ενώ ανάλογης φρικαλεότητας εγκλήματα έγιναν και σε άλλα σημεία της χώρας. Και οι Έλληνες όμως έχουν να επιδείξουν –εννοείται πολύ λιγότερα- περιστατικά σκληρής συμπεριφοράς απέναντι στον εχθρό. Η κατάληψη της Τριπολιτσάς συνοδεύτηκε από σφαγή, ακόμα και αμάχων. Ιστορικοί εκτιμούν ότι τα θύματα ήταν περίπου 30.000. Ανάμεσα τους και οικογένειες Εβραίων που ζούσαν στην πόλη. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι όλοι οι Τούρκοι βρήκαν το θάνατο από τα όπλα των επαναστατημένων Ελλήνων. Αρκετοί που είχαν χρήματα, κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα αξίας, τα έδωσαν στους πολιορκητές και εξασφάλισαν την ασφαλή τους αποχώρηση από την Τριπολιτσά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ερευνητών, η στάση των εμπόλεμων Ελλήνων απέναντι στους κατακτητές αρκετές φορές ήταν άγρια και με πράξεις ωμής βίας. Όχι μόνο για λόγους εκδίκησης, μετά τα δεινά που είχαν υποστεί, αλλά και για να εξασφαλίσουν λάφυρα. Μάλιστα έχουν αναφερθεί περιστατικά για φαινόμενα εκμετάλλευσης ακόμα και Ελλήνων.

 

Εμφύλιες διαμάχες ενώ μαίνονταν οι μάχες με τους Τούρκους

Οι νίκες στα πεδία των μαχών κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, έφεραν ως βασικούς πρωταγωνιστές αυτούς που βρίσκονταν με το όπλο στο χέρι. Έτσι αναδεικνύονταν ως ηγετικές μορφές του Αγώνα πολεμιστές όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος κέρδισε τον σεβασμό όχι μόνο των ανδρών του αλλά και του απλού κόσμου. Πρόκριτοι και κοτζαμπάσηδες έβλεπαν ότι πάει να δημιουργηθεί μία νέα πραγματικότητα στην επαναστατημένη Ελλάδα- κυρίως στην Πελοπόννησο- και υπήρχε άμεσος κίνδυνος αμφισβήτησης των προνομίων τους. Η παρέμβαση Ελλήνων που έφτασαν από το εξωτερικό και ξένων που συστήνονταν ως φιλέλληνες, περιέπλεξε τα πράγματα. Ανάμεσα τους βρίσκονταν πολλά τυχοδιωκτικά στοιχεία, καιροσκόποι που έβλεπαν την Επανάσταση ως ευκαιρία πλουτισμού και κατάληψης θέσεων εξουσίας, ενώ πολλοί λειτουργούσαν ως εντολοδόχοι ξένων δυνάμεων που ήθελαν να έχουν ρόλο και άποψη στη διαμόρφωση της «επόμενης μέρας».

Η κατάσταση έμοιαζε με καζάνι που βράζει και το αποτέλεσμα ήταν να ξεκινήσουν εμφύλιες διαμάχες. Από τη μια οι δυνάμεις των πολιτικών, από την άλλη των στρατιωτικών. Οι οπλαρχηγοί κατηγορούσαν τους «κυβερνητικούς» ότι ήθελαν να παραδώσουν τη χώρα στους Άγγλους και οι πολιτικοί τους «αντικυβερνητικούς» ότι σχεδίαζαν επικράτηση με τα όπλα. Ακόμα και δάνεια που είχαν προορισμό την στήριξη της επανάστασης, κατασπαταλήθηκαν στις εμφύλιες διαμάχες. Πρωτεύοντα ρόλο πλέον είχαν και οι «νησιώτες» (Υδραίοι και Σπετσιώτες κυρίως) που με τη βοήθεια των αγωνιστών από τη Ρούμελη, στράφηκαν κατά των Πελοποννησίων. Πολεμικά τμήματα των Ελλήνων που μέχρι πριν από λίγο καιρό πολεμούσαν τον Τούρκο, κατέληξαν μισθοφορικοί στρατοί. Οπλαρχηγοί κατέληξαν σε μπουντρούμια, σημειώθηκαν θηριωδίες και από τις δύο πλευρές. Τελικά οι Εμφύλιοι που ξεκίνησαν τέλη του 1823, σταμάτησαν μπροστά στον κίνδυνο του Ιμπραήμ το καλοκαίρι του 1825.

Απόπειρες πλουτισμού εν μέσω Επανάστασης

Η εκμετάλλευση περιοχών που είχαν απελευθερωθεί και τα έως τότε τούρκικα τσιφλίκια που είχαν μείνει χωρίς ιδιοκτήτη, ήταν μία ακόμα αιτία προστριβής ανάμεσα σε κοτζαμπάσηδες και απλό κόσμο. Οι προσπάθειες των κοτζαμπάσηδων να τα αποκτήσουν, ήταν πολλές. Μάλιστα πρότειναν την εκποίηση τους, σίγουροι ότι θα κατέληγαν σε αυτούς καθώς εκείνη την εποχή ήσαν οι μόνοι με οικονομική άνεση, άρα με δυνατότητα να δώσουν χρήματα για να πάρουν γη. Όταν στη Β΄Εθνοσυνέλευση επιχείρησαν να περάσουν σχετικό νόμο, ξεσηκώθηκε ο κόσμος αλλά και οι αγωνιστές και οι κοτζαμπάσηδες αναγκάστηκαν να αποσύρουν την πρόταση τους.

Τα περίφημα Αγγλικά δάνεια και η κατάληξη τους

Είναι γνωστό ότι τα πρώτα χρόνια ο αγώνας για την ελευθερία στηρίχθηκε και σε ξένα δάνεια. Χρήματα όμως που τελικά μόνο στις ανάγκες της Επανάστασης δεν κατέληξαν. Συγκεκριμένα, η ελληνική πλευρά ζήτησε και πήρε από τους Άγγλους δύο δάνεια συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών. Το πρώτο, ύψους 800.000 λιρών, δόθηκε το 1823. Στους Έλληνες κατέληξαν μόνο 278.700 λίρες. Το δεύτερο δόθηκε το 1825. Από τα 2.000.000 λίρες, οι δανειζόμενοι πήραν μόλις 816.000 λίρες. Η διαφορά κρατήθηκε από τους δανειστές για προκαταβολές τόκων, έξοδα, προμήθειες, μεσιτείες. Σημαντικό μέρος του δεύτερου δανείου χάθηκε σε κερδοσκοπικές παραγγελίες πολεμικών πλοίων που δεν έφτασαν ποτέ στην Ελλάδα.

Το «ευχαριστώ» προς τους πολεμιστές

Δεν είναι μόνο τα φαινόμενα εξόντωσης Ελλήνων από Έλληνες, όπως συνέβη με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο που δολοφονήθηκε μετά από φριχτά βασανιστήρια από το κάποτε πρωτοπαλίκαρο του, Γιάννη Γκούρα. Είναι και η αντιμετώπιση που είχαν μετά την Επανάσταση άνθρωποι που είχαν συμβάλει αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο θρυλικός Νικηταράς, φυλακίσθηκε για δήθεν σκευωρία κατά του Όθωνα. Βγήκε από τη φυλακή σχεδόν τυφλός και υποχρεώθηκε να ζει με όσα του έδινε ο απλός κόσμος. Το κράτος τον είχε ανταμείψει με ειδική άδεια για επαιτεία! Η Μαντώ Μαυρογένους, που είχε δώσει όλη της την περιουσία για τις ανάγκες του Αγώνα, τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε με μία πενιχρή σύνταξη που δεν επαρκούσε ούτε για τις βασικές της ανάγκες. Και ο Μακρυγιάννης κυνηγήθηκε από τον Όθωνα και φυλακίσθηκε. Πολλοί άλλοι αγωνιστές –λιγότερο διάσημοι για τα κατορθώματα τους- κατέληξαν στο τέλος της ζωής τους ρακένδυτοι ζητιάνοι, καθώς δεν είχαν τους πόρους να συντηρηθούν. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είχε άλλες προτεραιότητες.

Συνοψίζοντας, η Επανάσταση του 1821 είναι γεμάτη από ένδοξες στιγμές αλλά και αρκετά «γκρίζα» σημεία. Το ευτύχημα εκείνη την περίοδο ήταν ότι εμφανίστηκαν στο προσκήνιο ορισμένοι φωτισμένοι ηγέτες, τόσο σε επίπεδο πολεμικής αρετής όσο και πνευματικής. Το δυστύχημα ήταν ότι κυριάρχησαν ακόμα μία φορά η διχόνοια και η προσπάθεια για επίτευξη ιδιοτελών σκοπών. Η χώρα απελευθερώθηκε επειδή κάποιοι πολέμησαν σκληρά, κυρίως όμως γιατί το απαιτούσαν οι διεθνείς εξελίξεις. Και σχεδόν 200 χρόνια μετά, βλέπουμε ότι πολλές από εκείνες τις «ασθένειες» του νεοσύστατου κράτους δεν έχουν εκλείψει.

ΥΓ. Πολύτιμο υλικό για την έρευνα συγκεντρώσαμε από τα βιβλία «Όσα δεν γνωρίζατε για την Τουρκοκρατία και Επανάσταση του 1821», «Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας», «1821, η δημιουργία ένος έθνους-κράτους»

 

 

---

 

123 χαμένες επαναστάσεις πριν την 124η το 1821 που πέτυχε

Το ήξερες; Οι 123 αποτυχημένες επαναστάσεις που οδήγησαν στο πετυχημένο 1821. Οι άγνωστοι ήρωες, η προδοσία των Καθολικών συμμάχων μας, οι φρικαλεότητες των Οθωμανών, πως δημιουργήθηκε ο Μύθος για το «Ξανθό Γένος», τους Ρώσος, και γιατί μας «πουλήσαν» και αυτοί. Πως ένας από τους παμπ όλους εραστές της Μεγάλης Αικατερίνης την έπεισε να απελευθερώσει τους Έλληνες και γιατί αυτό κατέληξε σε Τραγωδία. Για τον Κορκόδειλο Κλαδά έχεις ακούσει ποτέ;
Παρακολουθήστε το βίντεο εδώ:

 

 

 

 

 

---

 

200 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

«Οι Έλληνες δεν απετίναξαν μόνον τον ζυγόν υπό τον οποίον οι ίδιοι ετέλουν, αλλά κατήργησαν εμμέσως την έννοιαν παντός ζυγού εις την Ευρώπην ολόκληρον, δημιουργήσαντες τας ηθικάς και πολιτικάς προϋποθέσεις διά την εκδήλωσιν των διαφόρων εθνικών εξεγέρσεων, αι οποίαι, είτε επιτυχούσαι, ως εν Ιταλία, είτε επανειλημμένως και τραγικώς κατασταλείσαι, ως εν Πολωνία, έδωσαν εις τον 19ον αιώνα το χρώμα του και το μέγα ιστορικόν του νόημα».

Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Τα Δοκίμια, τ. Β΄, Ιστορικά Δοκίμια, εκδ. Εταιρείας Φίλων Παν. Κανελλόπουλου, Αθήνα

Είναι σαφές ότι η ελληνική επανάσταση υπήρξε σταθμός στην ιστορία τού νεότερου Ελληνισμού, αφού οδήγησε, μετά από 400 χρόνια, στη δημιουργία τού ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, ενέπνευσε στις επόμενες γενεές των Ελλήνων διαδοχικές απελευθερωτικές εξεγέρσεις και εμψύχωσε τους Έλληνες σε καιρούς δοκιμασίας. Υπήρξε όμως και κορυφαίο γεγονός για τη σύγχρονη Ιστορία τής Ευρώπης, αφού έφερε αλλαγές που έχουν αντίκτυπο ώς τις μέρες μας. Τόση ήταν η δυναμική της, ώστε παρέσυρε τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων να ενδιαφερθούν για την τύχη τής Ελλάδας, να συνεργαστούν και να υπογράψουν πρωτόκολλα και συνθήκες για την αίσια έκβαση τού αγώνα των Ελλήνων, σε αντίθεση με τη μέχρι τότε πολιτική τους.

«Η Ελλάς στα ερείπια τού Μεσολογγίου», Ευγενίου Ντελακρουά

Ο ξεσηκωμός των Ελλήνων άρχισε λίγο μετά την ήττα τού Ναπολέοντα, όταν η Ευρώπη, για δικούς της λόγους, ήταν αντίθετη σε κάθε είδους εξέγερση. Οι επαναστατημένοι Έλληνες κατόρθωσαν να πείσουν τις ευρωπαϊκές δυνάμεις τής εποχής ότι τον αγώνα τους δεν υποκίνησε κάποια κοινωνική τάξη ούτε η σύγκρουση κοινωνικών συμφερόντων και δεν αποσκοπούσε σε πολιτειακή αλλαγή ούτε στόχευε στην απομάκρυνση ανίκανων ηγετών, όπως συνέβαινε στα περισσότερα επαναστατικά κινήματα μέχρι τότε. Αντίθετα επεδίωκε την απελευθέρωση ενός έθνους. Ελλάδα δεν υπήρχε. Οι Έλληνες, όμως, ποτέ δεν δέχθηκαν ότι η χώρα τους χάθηκε, δεν λησμόνησαν το παρελθόν τής φυλής τους και περίμεναν την κατάλληλη στιγμή για να απελευθερωθούν. Και όταν έφθασε το πλήρωμα τού χρόνου, ένας αγράμματος, φτωχός και κατατρεγμένος λαός τόλμησε να υψώσει το ανάστημά του με μοναδικό εφόδιο «τής καρδιάς το πύρωμα».

Ο Κολοκοτρώνης είπε: «Ο κόσμος μάς έλεγε τρελούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελοί, δεν εκάναμε την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον διά πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, πυριτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την εδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμε, όπου ετελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα». Οι απλοί πολεμιστές τού ’21 κατάλαβαν ότι το ένδοξο παρελθόν τούς δημιουργούσε υποχρεώσεις για το μέλλον τού τόπου τους και μόνοι τους αποφάσισαν «να γυρίσουν τον ήλιο», και αυτό «θέλει δουλειά πολλή».

«Ο θρύλος τής Αγίας Λαύρας», Θεοδώρου Βρυζάκη

«Οι Έλληνες είναι τρελοί αλλά έχουν γνωστικό Θεό που τους προστατεύει». έλεγε ο Κολοκοτρώνης. Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο «γνωστικός Θεός», όταν ήρθε το πλήρωμα τού χρόνου, φρόντισε αυτή η μικρή, υπόδουλη χώρα να έχει στη διάθεσή της έναν μεγάλο θησαυρό:

α) πλούσιους εμπόρους που θέλησαν να βοηθήσουν και να οργανώσουν την επανάσταση

β) συνειδητοποιημένους επαναστάτες που είχαν γαλουχηθεί με τα ποιήματα τού Ρήγα Φεραίου και ήξεραν την τέχνη τού πολέμου και τού κλεφτοπολέμου

γ) έμπειρους ναυτικούς με μεγάλη προϋπηρεσία σε αγώνες στη θάλασσα κατά των πειρατών και όχι μόνο

δ) πολλούς μορφωμένους ανθρώπους, οι οποίοι γνώριζαν πώς έπρεπε να μιλήσουν στις Μεγάλες Δυνάμεις για να αποδείξουν το δίκαιο τού ελληνικού αγώνα

ε) ικανότατους πολιτικούς με κορυφαίο τον Ιωάννη Καποδίστρια.

Ο Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής βγάζουν την Ελλάδα από τον τάφο της.

Όμως καμία επανάσταση δεν έχει αίσιο τέλος όταν οι αγωνιζόμενοι έχουν να αντιμετωπίσουν οργανωμένο στρατό. Το μόνο που μπορεί να επιτύχει είναι να παραμείνει ζωντανή. Αυτό πέτυχαν οι αγωνιστές τού 1821. Μετά από αγώνες, μάχες, θανάτους, δύο εμφυλίους πολέμους, αλλά και πολλές θυσίες, κατάφεραν να συντηρήσουν την επανάστασή τους επτά χρόνια. Και τότε η αλαζονεία τού κατακτητή αλλά και η στάση των Ελλήνων ανάγκασε τις Μεγάλες Δυνάμεις να πάρουν θέση. Ωστόσο, το τέλος τής Επανάστασης δεν σήμανε και το τέλος των προβλημάτων.

«Η δόξα των Ψαρών», Νικολάου Γύζη

Η παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων λειτούργησε υπέρ των Ελλήνων, όμως δεν είχε διευκρινιστεί η ακριβής υπόσταση τού νέου κράτους, δηλαδή αν θα είναι αυτόνομο ή ανεξάρτητο και ποια εδάφη θα περιελάμβανε. Η οθωμανική Αυτοκρατορία πάλι δεν δεχόταν τη δημιουργία ελληνικού κράτους και δυσαρεστημένη από το αποτέλεσμα τής ναυμαχίας τού Ναυαρίνου οδηγήθηκε σε πόλεμο με τη Ρωσία και μία ακόμα ήττα. Τότε η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία συμφώνησαν να δημιουργηθεί ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και έτσι το 1830 υπεγράφη το Πρωτόκολλο τής Ανεξαρτησίας, η πρώτη διπλωματική πράξη που υπογράφτηκε από τις Δυνάμεις και την οθωμανική Αυτοκρατορία και αναγνώριζε την ύπαρξη ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Και τότε ξεκίνησε ένας άλλος, μεγαλύτερος αγώνας. Αυτός που τόσο εύγλωττα περιέγραψε ο Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματά του, πώς από το «εγώ» να φθάσουν στο «εμείς». «Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί, να την φυλάμε κι όλοι μαζί και να μην λέγει ούτε ο δυνατός ‟εγώ”, ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς ‟εγώ”; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει, να λέγει εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λένε ‟εμείς”. Είμαστε εις το ‟εμείς” και όχι εις το ‟εγώ”. Και εις το εξής να μάθομεν γνώση, αν θέλομεν να φκιάσομεν χωριόν, να ζήσομεν όλοι μαζί.»

«Η πυρπόληση τής τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη»

Θυσία στον αγώνα αυτό έγινε και ο ίδιος ο Καποδίστριας, ο οποίος προσπάθησε να βάλει τάξη σε ένα απέραντο χάος. Ο θάνατός του συγκλόνισε τους Έλληνες και έτσι φαίνεται ότι έδειξαν μεγαλύτερη διαλλακτικότητα με τον Όθωνα, αποφασισμένοι πλέον να οργανώσουν το κράτος τους.

Αναζητώντας στα Αρχεία τής Φ.Ε. τους αγωνιστές που έσπευσαν να βοηθήσουν τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία στο έργο της και ερευνώντας τη ζωή τους έρχονται στον νου μας τα λόγια τού Θ. Κολοκοτρώνη, όταν μετά την απελευθέρωσή του από την τότε κυβέρνηση επέστρεψε στο Ναύπλιο για να αντιμετωπίσει τον προελαύνοντα Ιμπραήμ. Ο λαός που είχε συγκεντρωθεί για να τον υποδεχθεί ήταν τόσο πολύς, ώστε ο Γέρος αναγκάστηκε να ανέβει σε μια πέτρα και ενώ το πλήθος παραληρούσε τους είπε: «Έλληνες! Πριν βγω στ’ Ανάπλι, έριξα στη θάλασσα τα πικρά τα περασμένα. Κάντε και σεις το ίδιο. Στο δρόμο που περνάγαμε για να ’ρθούμε στην εκκλησιά, είδα να σκάβουν κάποιοι άνθρωποι. Ρώτησα και μου είπαν πως σκάβουν να βρούνε κρυμμένο θησαυρό. Εκεί στο λάκκο μέσα ρίξτε και τα μίση τα δικά σας. Έτσι θα βρεθεί κι ο χαμένος θησαυρός». Τα απλά και μεστά περιεχομένου αυτά λόγια φαίνεται ότι ασπάστηκαν τα πρώτα χρόνια τής απελευθέρωσης πολλοί Έλληνες, οι οποίοι προσπαθούσαν, ο καθένας με τον τρόπο του, να συμβάλουν στην οργάνωση τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε διαφορετικά το γεγονός ότι μεταξύ των μελών τής Φ.Ε. συναντούμε πολιτικούς αντιπάλους τού παρελθόντος, οπαδούς όλων των κομμάτων και πρώην προσωπικούς αντιπάλους, οι οποίοι όμως θέλησαν να ενισχύσουν την παιδεία των Ελληνοπαίδων και των Ελληνίδων.

«Η έξοδος τού Μεσολογγίου», Θεοδώρου Βρυζάκη

Εκατόν σαράντα ένα μέλη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, τα πρώτα χρόνια τής ιδρύσεως της, είχαν λάβει μέρος στον αγώνα για την απελευθέρωση τής Ελλάδος, ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Εβδομήντα ένας εξ αυτών είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, 96 ήταν αγωνιστές, 23 ασχολήθηκαν με την πολιτική, 13 ήταν μέλη τού κλήρου, 11 λόγιοι και 2 φιλέλληνες που παρέμειναν στην Ελλάδα και μετά την απελευθέρωση. Όλοι αυτοί θέλησαν να κάνουν ένα «βήμα πιο γρήγορο από τη φθορά». Σήμερα, 184 χρόνια μετά, σε μια διαφορετική Ελλάδα, μεγαλύτερη και πλουσιότερη από αυτήν τού 1836, μπορούμε να πούμε σίγουρα ότι το βήμα τους νίκησε τη φθορά. Το έργο τους έβγαλε ρίζες και καρπούς όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα και στα Τίρανα τής Αλβανίας.

«Ο Νικολάκης Μητρόπουλος υψώνει την ελληνική σημαία στο φρούριο των Σαλώνων», Λουί Ντυπρέ

Εφέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από η στιγμή που οι Έλληνες αποφάσισαν να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Η πατρίδα, με το βλέμμα στο μέλλον, θυμάται για μια ακόμη φορά τα λόγια τού Μακρυγιάννη: «… Πατρίς, να μακαρίζεις γενικώς όλους τους Έλληνες, ότι θυσιάστηκαν για σένα, να σ’ αναστήσουνε, να ξαναειπωθείς άλλη μία φορά ελεύθερη πατρίδα, που ήσουνα χαμένη και σβησμένη από τον κατάλογο των εθνών».

Είναι όμως και ιδανική ευκαιρία για αυτογνωσία σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Για τους αγωνιστές τού 1821 κύριο θέμα ήταν η εθνική απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, η εθνική ανεξαρτησία και η ελευθερία. Σήμερα βέβαια είναι άλλο το ζητούμενο. Ως ιστορικό έθνος πρέπει να συμβάλουμε στην επίλυση των εσωτερικών και των διεθνών προκλήσεων, γιατί όπως είπε και ο Γ. Σεφέρης στον λόγο του όταν βραβεύθηκε με το Νομπέλ: «Σ’ αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται».

«Η Ελλάς ευγνωμονούσα», Θεοδώρου Βρυζάκη

Με σεβασμό στο παρελθόν σχεδιάζουμε το μέλλον μας σε έναν κόσμο διαφορετικό, ικανοποιημένοι γιατί δεν προδώσαμε το έργο των προγόνων και προβληματισμένοι για τα λάθη που σίγουρα έγιναν. Κι αν η απόκτηση τής λευτεριάς κατά τον Κάλβο ήθελε «αρετή και τόλμη», η διατήρησή της σίγουρα χρειάζεται λογική και σύνεση. Με την ευγνωμοσύνη που αρμόζει σε όλους όσοι προσέφεραν σε αυτό τον τόπο και θέλοντας να τιμήσουμε τους αγωνιστές τού 1821 που συνέβαλαν στην ίδρυση και την εδραίωση τού Σχολείου μας, επειδή πίστευαν ότι το μέλλον τής πατρίδας είναι στα χέρια των νέων ανθρώπων, παραθέτουμε τα ονόματα και τη δράση τους. Η έρευνα αυτή δεν έγινε για λόγους ιστορικούς ούτε επετειακούς. Έγινε γιατί όπως είπε και ο Παλαμάς:

«Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν, πέρασαν,
θα ’ρθουν, θα περάσουν.
Κριτές θα μας δικάσουν
οι αγέννητοι, οι νεκροί»