Οι 51 χώρες της Ευρώπης με το πραγματικό τους όνομα και από που προήλθε αυτό .
Γραικοί, Έλληνες, Ρωμιοί. Πολλά είναι τα ονόματα με τα οποία έχουν αποκαλέσει τους κατοίκους της Ελλάδας τους τελευταίους τουλάχιστον αιώνες. Μέχρι και σήμερα ίσως λίγοι ξένοι μπορούν να αντιληφθούν από ποια χώρα καταγόμαστε αν δηλώσουμε ότι είμαστε από την «Hellas», αλλά όλοι θα καταλάβουν αν αναφέρουμε τη λέξη «Greece». Η αναφορά στην Ελλάδα και τους Έλληνες ως «Greece» και αντίστοιχα «Greeks» είναι κάτι που έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στο παρελθόν και είχε πυροδοτήσει μια ολόκληρη εκστρατεία για την προώθηση της λέξης «Hellas» καθώς είχε θεωρηθεί ότι το «Greece» παραπέμπει στο «Γραικοί», τον τρόπο με τον οποίο αποκαλούνταν οι υπόδουλοι Έλληνες επί οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Πόσοι όμως από εμάς θα καταλαβαίναμε από ποια χώρα της Ευρώπης είναι κάποιος αν μας έλεγε ότι κατάγεται από την Σκιπερία (Shqipëria), την Χβράτσκα (Hrvatska), την Σουόμι (Suomi) ή την Μάγκιαροαρσαγκ (Magyarország). Κι όμως οι χώρες αυτές είναι πολύ κοντά μας – κάποιες από αυτές κυριολεκτικά δίπλα μας!- ωστόσο το όνομά τους στην πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό με το οποίο τις αποκαλούμε εμείς αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος!
Στο μικρό σχετικά ακρωτήρι του βορείου ημισφαιρίου «συνωστίζονται» περίπου πενήντα χώρες όπου οι λαοί τους ζουν μαζί επί αιώνες. Τα ονόματά τους κρύβουν μια μικρή ιστορία, η οποία άλλοτε είναι πασίδηλη και άλλοτε χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Και κάποιες άλλες ονομάζονται τελείως διαφορετικά διεθνώς και στην τοπική τους γλώσσα, όπως και η Ελλάδα.
Αυτή είναι η ιστορία του ονόματος όλων των χωρών της Ευρώπης, η οποία αποτελεί και την ιστορία όλης της ηπείρου μας!
(Σημείωση: Στις ονομασίες έχει ακολουθηθεί η σειρά Ελληνική ονομασία – Διεθνής ονομασία – Τοπική ονομασία/ελληνική απόδοση. Η σειρά των χωρών είναι τυχαία).
Αλβανία – Albania –Shqipëria (Σκιπερία)
Οι Αλβανοί γείτονές μας όταν μιλούν για την χώρα τους σε καμία περίπτωση δεν την αποκαλούν Αλβανία. Στη γλώσσα τους η χώρα ονομάζεται Σκιπερία (Shqipëria), ενώ οι Αλβανοί αυτοαποκαλούνται Σκιπτάρ (Shqiptar). Ο όρος Αλβανία θεωρείται ότι προέρχεται από την ονομασία «Αλμπάνι» μιας ιλλυρικής φυλής που κατοικούσε στην περιοχή και έχει καταγραφεί ήδη από τον αστρονόμο και γεωγράφο Πτολεμαίο, ο οποίος σε έναν χάρτη του 150 μΧ είχε καταγράψει την πόλη Αλμπανόπολις. Ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης από την άλλη αναφέρεται στο 10ο αιώνα στους Αλβανούς, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης το 1043 και στους Αρβανίτες, οι οποίοι ήταν υποτελείς στον Δούκα του Δυρραχίου. Την εποχή του Μεσαίωνα, οι Αλβανοί αποκαλούσαν την περιοχή όπου έμεναν Arbëri ή Arbëni (Αρμπέρι ή Αρμπένι) και τους ίδιους Αρμπερεσέ ή Αρμπενεσέ (Arbëreshë/ Arbëneshë).
Το σημερινό όνομα που χρησιμοποιούν –Shqipëria- εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα στο αρχαιότερο αλβανικό κείμενο του 1555, «Meshari». Αρχικά θεωρήθηκε ότι προέρχεται από το ρήμα shqipoj (μιλάω καθαρά, ανοιχτά) το οποίο συνδέεται με το λατινικό excipere. Νεότερες μελέτες ωστόσο συνέδεσαν το όνομα με το ουσιαστικό shqipe ή shqiponjë, το οποίο σημαίνει αετός. Εξάλλου, ο αετός είναι ένα αρχαίο σύμβολο των λαών που ζούσαν στην περιοχή της Αλβανίας και υπάρχει ακόμα και στη σημαία της χώρας μέχρι και σήμερα. Έτσι, η Shqipëria μπορεί να μεταφραστεί ως «η γη των αετών».
Κροατία – Croatia – Hrvatska (Χρβάτσκα)
Το όνομα της Κροατίας προέρχεται από το μεσαιωνικό λατινικό όρο «Croatia, το οποίο συναντάται για πρώτη φορά σε ένα κείμενο του 852 για τον δούκα Τρπιμίρ της Κροατίας, ο οποίος αναφέρεται ως «Dux Chroatorum iuvatus munere divino» (ο δούκας των Κροατών, με τη βοήθεια του Θεού).
Με τη σειρά του, το όνομα Κροατία φαίνεται ότι προέρχεται από παραφθορά του βορειοδυτικού σλαβικού όρου *Xrovat- και τα πρωτοσλαβικά *Xarwāt- (*Xъrvatъ) ή *Xŭrvatŭ (*xъrvatъ). Όσο κι αν μοιάζει απίστευτο η Κροατία και η Χρβάτσκα αποτελεί ουσιαστικά την ίδια λέξη αλλά με διαφορετική προφορά.
Όσον αφορά την προέλευση του ορου οι μελετητές δεν έχουν καταφέρει να καταλήξουν σε μια σίγουρη θεωρία αν και πιστεύεται ότι πρέπει να είναι ένα όρος με γοτθική ή ινδοάρια ή περσική προέλευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε δυο πλάκες που έχουν ανευρεθεί στην πόλη Ταναΐς στην Μίλητο και χρονολογούνται από τον 2ο-3ο αιώνα μΧ. Σε αυτές γίνεται αναφορά σε δημόσια έργα και στα ονόματα των εργατών. Μεταξύ άλλων αναφέρονται τρεις άντρες με τα ονόματα Χορούαθ[ος], Χοροάθος, Χορόαθος. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα ονόματα αυτά σχετίζονται με το εθνικό όνομα των Κροατών «Hrvat».
Ανδόρα – Andorra – Andorra (Αντόρα)
Η μικρή Ανδόρα που «στριμώχνεται» μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας θεωρείται ότι έχει δημιουργηθεί από τον Καρλομάγνο περί τα τέλη του 9ου αιώνα, ωστόσο η ονομασία της παραμένει έως και σήμερα ένα μυστήριο. Υπάρχουν αρκετές υποθέσεις για την προέλευση και την σημασία της λέξης «Ανδόρα». Η πρώτη αναφορά στο όνομα έρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Ο ιστορικός Πολύβιος περιγράφει τους «Ανδοσίνους», μια ιβηρική προ-ρωμαϊκή φυλή που κατοικούσε στις κοιλάδες της Ανδόρας και παρακολουθούσε τον στρατό της Καρχηδόνας να περνά διαμέσου των Πυρηναίων κατά τη διάρκεια των Καρχηδονιακών πολέμων. Η λέξη «Ανδοσίνοι» μπορεί να προέρχεται από την βασκική λέξη «handia», η οποία σημαίνει «μεγάλος, γιγάντιος», κάτι που θα υποδείκνυε την παρουσία των Βάσκων στην περιοχή. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η Ανδόρα μπορεί να προέρχεται από την αρχαία λέξη «Anorra», η οποία περιέχεται στην βασκική λέξη ur (νερό). Επιπλέον, μια ακόμα θεωρία δηλώνει ότι η λέξη ίσως σχετίζεται με την αραβική al-darra, η οποία σημαίνει «το πυκνό δάσος». Όταν οι Άραβες κατέκτησαν εδάφη στην Ιβηρική Χερσόνησο, οι κοιλάδες στα Πυρηναία καλύπτονταν από πυκνά δάση και γι’ αυτό οι κατακτητές δεν μπόρεσαν να τα κατακτήσουν. Παρόμοια είναι και η εξήγηση που δίνεται από όσους θεωρούν ότι η λέξη προέρχεται από την ναβαρο-αραγονέζικη λέξη «andurrial», η οποία σημαίνει «γη καλυμμένη με θάμνους». Τέλος, ορισμένοι συνδέουν την ονομασία της χώρας με την κοιλάδα Έντορ ή Άντορ στην βιβλική χώρα της Χαναάν, οι κάτοικοι της οποίας ηττήθηκαν από τους Μαδιανίτες. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο ο Καρλομάγνος ονόμασε την χώρα έτσι, ένα όνομα που υιοθέτησε ο γιος του αφού νίκησε τους Μαυριτανούς στην «άγρια κοιλάδα της Κόλασης».
Αυστρία – Austria- Österreich (Ούστεραϊχ)
Η λέξη «Αυστρία» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια απλοποίηση της αυθεντικής λέξης «Ούστεραϊχ» που χρησιμοποιούν Αυστριακοί και Γερμανοί για να ονομάσουν την χώρα. Το όνομά της προέρχεται από την αρχαία γερμανική λέξη Ostarrîchi, το οποίο μεταφράζεται ως «ανατολικό βασίλειο» (ōstan: ανατολικός – rihhi: βασίλειο, επικράτεια). Αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο του 996.
Το όνομα «Austria» από την άλλη που έχει υιοθετηθεί παγκοσμίως αποτελεί μια λατινική μεταγραφή του Österreich. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας αυτής της μεταγραφής λανθασμένα έχει θεωρηθεί ότι η Αυστρία και η Αυστραλία έχουν κοινή ρίζα. Αυτό δεν ισχύει καθώς η Αυστρία προέρχεται από το γερμανικό «ost», που σημαίνει ανατολή, ενώ η Αυστραλία από το λατινικό «auster», το οποίο σημαίνει νότια.
Η ονομασία της χώρας, η οποία παραμένει ίδια σε όλες τις γλώσσες, θεωρείται ότι προέρχεται από τον Πέρση σατράπη της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, Ατροπάτη, ο οποίος αργότερα έγινε σατράπης της Μηδίας από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Η αρχική ετυμολογία του ονόματος, από το οποίο σώζεται μόνο είναι η εξελληνισμένη μορφή του, εικάζεται ότι προέρχεται από την αρχαία περσική θρησκεία του ζωροαστρισμού, καθώς στον ύμνο του άγγελου φύλακα αναφέρεται η φράση «âterepâtahe ashaonô fravashîm ýazamaide», η οποία μεταφράζεται ως «λατρεία του αγίου Ατάρε-πατά». Ο Ατροπάτης κυβέρνησε την περιοχή της Ατροπατηνής (το σημερινό Αζερμπαϊτζάν). Το ελληνικό όνομα αναφέρεται από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Κατά τη διάρκεια των αιώνων το όνομα εξελίχθηκε σε Āturpātākān (μεσαιωνικά περσικά), μετά σε Ādharbādhagān, Ādharbāyagān, Āzarbāydjān (νέα περσικά) και τελικά σήμερα σε Azerbaijan.
Αρμενία – Armenia – Hayastan (Χαγιαστάν)
Η αρχική ονομασία της χώρας στην αρμένικη γλώσσα ήταν Χάικ προς τιμήν του μυθικού ήρωα των Αρμενίων, βασιλιά Χάικ. Ο Χάικ αποτελεί τον μυθικό γενάρχη των Αρμενίων και δισέγγονο του Νώε, που σύμφωνα με τον Μωυσή της Κορέν νίκησε τον Βαβυλώνιο βασιλιά Μπελ το 2492 π.Χ. και εγκαταστάθηκε μαζί με το λαό του στην περιοχή του όρους Αραράτ. Δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη περαιτέρω εξήγηση του ονόματος. Ωστόσο, κατά το Μεσαίωνα, το όνομα αυτό επεκτάθηκε σε Χαγιαστάν με την προσθήκη της περσικής κατάληξης –σταν, η οποία σημαίνει χώρα, τόπος.
Το εξώνυμο (όνομα που χρησιμοποιείται εκτός της χώρας) «Αρμενία» καταγράφεται για πρώτη φορά το 515 π.Χ. στην επιγραφή του Μπεχιστούν στην παλαιά περσική ως Αρμίνα. Παράλληλα, στα ελληνικά το όνομα Αρμενία απαντάται περίπου την ίδια εποχή, με πιθανή προέλευση ένα απόσπασμα που αποδίδεται στον Εκαταίο τον Μιλήσιο από τα 476 π.Χ. Παράλληλα και ο Ηρόδοτος στα 440 π.Χ. έγραφε «Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι» δηλαδή «οι Αρμένιοι ήταν εξοπλισμένοι σαν τους Φρύγες, αφού ήταν άποικοι των Φρυγών» (7.73). Μερικές δεκαετίες αργότερα ο Ξενοφώντας, στην περιγραφή της εκστρατείας του κατά των Περσών, περιγράφει με αρκετή λεπτομέρεια τη ζωή των Αρμενίων χωρικών και τη φιλοξενία τους. Αναφέρει ότι μιλούσαν μια γλώσσα που στα δικά του αυτιά έμοιαζε με τη γλώσσα των Περσών. Θεωρείται ότι το όνομα Αρμενία προέρχεται από το όνομα «Αράμ», το οποίο αναφέρεται στον πίνακα των Εθνών, ένα εκτενή κατάλογο των απογόνων του Νώε στο βιβλίο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα με αυτό ο Αράμ είναι γιος του Σεμ και απόγονος του Χάικ.
Λευκορωσία – Belarus – Biełaruś (Μπιέλαρους)
Το όνομα της χώρας είναι συνδεδεμένο με τον όρο Μπελάγια Ρως, που σημαίνει Λευκοί Ρως. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς προέκυψε. Μια εθνο-θρησκευτική θεωρία προτείνει ότι το όνομα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παλιά εδάφη της Ρουθηνίας στο μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, η οποία κατοικούνταν κυρίως από πρώιμους εκχριστιανισμένους Σλάβους, σε αντίθεση με την Μαύρη Ρουθηνία, που κατοικούνταν κυρίως από ειδωλολάτρες από τις Βαλτικές χώρες. Το όνομα εμφανίστηκε για πρώτη φορά ατον Μεσαίωνα σε γερμανικά και λατινικά κείμενα. Ο όρος Μπελορούσια χρησιμοποιήθηκε την εποχής της Ρωσικής Αυτοκρατορίας για να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη περιοχή.
Βέλγιο – Belgium – België (Μπέλχιε, στα Ολλανδικά) / Belgique (Μπελτζίκ, στα γαλλικά) / Belgien (Μπέλγκιεν, στα γερμανικά)
Μετά την επανάσταση του 1830 και την ίδρυση της χώρας υιοθετήθηκε τον όνομα Βelgium που προέρχεται από το λατινικό Gallia Belgica. Ήταν το όνομα της περιοχής που αποτελούσε μέρος της Γαλατίας. Εκεί έμεναν οι Belgae, ένα μείγμα Κελτών και Γερμανών. Το όνομα της χώρας διαφοροποιείται ανάλογα τη γλώσσα αλλά η ρίζα παραμένει η ίδια.
Βοσνία Ερζεγοβίνη – Bosnia and Herzegovina -Bosna i Hercegovina (Μπόσνα ι Ερτζεγκόβινα)
Η πρώτη αναφορά στη Βοσνία γίνεται σε ένα κείμενο του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου του Η’. Ανέφερε την περιοχή ως Βοσώνα. Το όνομα προέρχεται από τον ποταμό Μπόσνα που περνά μέσα τα εδάφη της χώρας. Μια θεωρία αναφέρει ότι το Μπόσνα προέρχεται από την γλώσσα των Ιλλυρίων και τη λέξη Μπασανάς, η οποία σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει το «νερό που ρέει». Τελικά οι Σλάβοι που εποίκισαν την περιοχή υιοθέτησαν το όνομα Μπόσνα και αυτοαποκαλούταν Βόσνιοι.
Το Ερζεγοβίνη προέρχεται από τον τίτλο του τοπικού άρχοντα, Στιεπάν Βούκτσιτς Κοσάτσα. Από καλούνταν «Herceg of Hum and the Coast». Το herceg προέρχεται από το γερμανικό herzog το οποίο μεταφράζεται (και) ως δούκας. Μετά την κατάκτηση από του Οθωμανούς η περιοχή ονομαζόταν Sanjak of Herzegovina. Όταν δημιουργήθηκε η χώρα το 1992 πήρε και τα δύο ονόματα.
Βουλγαρία – Bulgaria – България (Μπουλγαρίγια)
Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη το όνομα της χώρας προέρχεται από τους Μπούλγκαρς, μια φυλή τουρκικής προέλευσης που ίδρυσε την πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία στην περιοχή. Μπούλγκα στην τουρκική διάλεκτο σήμαινε ανακατεμένος και αναφερόταν στο γεγονός ότι στην περιοχή έμεναν άτομα με τουρκική καταγωγή αλλά και φυλές από το Βορρά (πιθανότατα την περιοχή της Φινλανδίας) οι οποίοι όμως είχαν κοινή γλώσσα τα σλαβικά. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η οποία πλέον δεν υποστηρίζεται ιδιαίτερα το όνομα Βουλγαρία σημαίνει οι άντρες από τον Βόλγα.
Κύπρος – Cyprus – Κύπρος
Εδώ έχουμε ακόμα μια περίπτωση χώρας για την οποία δεν είναι βέβαιο από που προέρχεται το όνομα της. Μια εκδοχή υποστηρίζει ότι προέρχεται από τον βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη Έννη νυμφεύτηκε ο Αχαιός Τεύκρος, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα, όταν και ήρθε εξόριστος μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στην Κύπρο. Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη για το Μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens, Κυπάρισσος η αειθαλής) ή ακόμα και από το ελληνικό όνομα για το φυτό χέννα (Lawsonia alba), κύπρος. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η ρίζα του ονόματος είναι από την ετεοκυπριακή και τη λέξη για το χαλκό. Ο Ζορζ Ντοσέν, για παράδειγμα, εισηγείται ότι οι ρίζες της λέξης βρίσκονται στη λέξη των Σουμερίων για τον χαλκό (zubar) ή τον μπρούντζο (kubar), από τα μεγάλα αποθέματα χαλκού που υπήρχαν στο νησί. Οι μεγάλες εξαγωγές χαλκού από την Κύπρο έδωσαν το λατινικό όνομα στον χαλκό μέσα από τη φράση aes Cyprium, «μέταλλο της Κύπρου», που αργότερα συντομεύτηκε στο Cuprum. Ο κάτοικος της Κύπρου αναφέρεται συνήθως ως Κύπριος. Στην κυπριακή διάλεκτο αναφέρεται ως Κυπραίος.
Τσεχία – Czech Republic – Česko (Τσέσκο)
H χώρα έχει ονομαστεί έτσι από τους Τσέσι, μια σλαβική φυλή που ζούσε στη Βοημία και υπέταξε όλες τις υπόλοιπες φυλές τον 9ο αιώνα. Είναι άγνωστο από που προέρχεται το όνομα της φυλής αλλά ο θρύλος αναφέρει ότι ονομάστηκαν έτσι από τον αρχηγό τους, τον Τσεχ (Cech) που οδήγησε τη φυλή στην περιοχή. Mια έρευνα υποστηρίζει ότι το Čech είναι παράγωγο της ρίζας čel- (μέλος του λαού, συγγενής).
Το όνομα άλλαξε με την εξέλιξη της τσεχικής γλώσσας. Τις τελευταίες δεκαετίες το όνομα Česko δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα καθώς θεωρείται αμφιλεγόμενο. Το 1997 επιστήμονες συνέστησαν μια ομάδα για την προώθησε του ονόματος Czechia. Το θέμα έφτασε το 2004 στη γερουσία της χώρας.
Δανία – Denmark – Danmark (Ντάνμαρκ)
Κι εδώ γίνεται έντονη συζήτηση για την προέλευση της λέξης. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι το αρχικό «νταν» σημαίνει χώρα και το «μαρκ» δάσος ή σύνορα. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί βρισκόταν στα όρια των μεγάλων δασών του Βορρά. Κάποιοι άλλοι μιλούν για έναν βασιλιά με το όνομα Νταν.
Ένα πέτρινο μνημείο που έφτιαξε ο Γκορμ ο Γηραιός θεωρείται το πιστοποιητικό βάφτισης της χώρας καθώς εκεί αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα Danmark.
Εσθονία – Estonia – Eesti (Έεστι)
Το όνομα της χώρας συνδέεται με τη φυλή Αέστι που συναντάται για πρώτη φορά στα κείμενα του Ρωμαίου ιστορικού Τάκιτου περίπου το 98 μ.Χ. Στη σκανδιναβική λογοτεχνία η περιοχή αναφέρεται ως Eistland. Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι το όνομα προέρχεται από τα αρχαία νορβηγικά και τη λέξη aust που σήμαινε Ανατολή. Το γεγονός όμως ότι οι Εσθονοί ονομάζουν την χώρα τους Εέστι και κάποια άλλα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η προέλευση του ονόματος είναι η φυλή των Αέστι που ζούσε εκεί.
Νησιά Φαρόε Faroe Islands – Føroyar (Φόρογιαρ)
To όνομα της χώρας πιθανότατα προέρχεται από των πληθυντικό της λέξης νησί (oy-oyar) στην αρχαία γλώσσα της περιοχής και το før πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία νορβηγική λέξη fær που σημαίνει πρόβατα. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι Ιρλανδοί μοναχοί που πήγαν στα νησιά περίπου το 626 μ.Χ. τα ονόμασαν fearrann που απλά σημαίνει γη. Στη συνέχεια οι Νορβηγοί κάτοικοι προσέθεσαν και το oyar και καταλήξαμε στο σημερινό όνομα. Η πρώτη θεωρία περί Νησιών των Προβάτων είναι η επικρατέστερη.
Φινλανδία – Finland – Suomi (Σουόμι)
Ακόμα ένα μυστήριο. Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί η χώρα ονομάζεται Σουόμι. Σίγουρα όμως δεν ονομαζόταν ποτέ Φινλανδία καθώς στο αρχαίο αλφάβητο της χώρας δεν υπήρχε καν το γράμμα «F».
Το όνομα Φινλαδία πιθανότατα προέρχεται από τα σουηδικά όπου με τις λέξεις finlonti και finlandi περιέγραφαν στη συγκεκριμένη περιοχή.
Για το Σουόμι τώρα η επικρατούσα θεωρία είναι ότι προέρχεται από τη λέξει suomma που σημαίνει η περιοχή με τις λίμνες. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι η προέλευση του ονόματος της χώρας είναι η λέξη suomu που σημαίνει λέπια. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι ιθαγενείς έφτιαχναν ρούχα από το δέρμα των ψαριών. Τέλος, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από την φυλή Σάμι που έμεινε στην περιοχή. Το βέβαιο είναι ότι κανείς στη Φινλανδία δεν δηλώνει Φινλανδός.
Γαλλία – France – France (Φρανς)
To όνομα προέρχεται από το λατινικό Francia. Η συγκεκριμένη λέξη συνδέεται με την αρχαία αγγλική λέξη frank που σημαίνει ελεύθερος. Στα λατινικά μετατράπηκε σε francus και έτσι ονομάστηκε μια φυλή που ζούσε στη Γαλλία. Υιοθετήθηκε γιατί μετά την κατάκτηση της Γαλατίας μόνο οι Francus δεν πλήρωναν φόρους και γενικότερα δεν υποτάσσονταν. Η προέλευση τώρα του frank είναι αβέβαιη. Κάποιοι συνδέουν τη λέξη με τα αρχαία γερμανικά και το frankōn που μεταφράζεται ως ακόντιο ή δόρυ.
Γερμανία – Germany – Deutschland (Ντόιτσλαντ)
Το «Γερμανία» προέρχεται από την λατινική λέξη «Germania», που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα για τους ανθρώπους ανατολικά του Ρήνου. Ο γερμανικός όρος Deutschland, αρχικά ως diutisciu land («η Γερμανική γη») αντλείται από την λέξη deutsch, και προέρχεται από την λέξη diutisc, που σημαίνει «δημοφιλής» στα Παλιά Άνω Γερμανικά. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί η γλώσσα των απλών ανθρώπων από τα λατινικά. Αυτό με την σειρά του προέρχεται από την πρωτογερμανική λέξη þiudiskaz, που σημαίνει «δημοφιλής» που προέρχεται από την λέξη þeudō, που κατάγεται από την Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη tewtéh₂, που σημαίνει «άνθρωποι». Έτσι, η Deutschland είναι λοιπόν η γη των ανθρώπων ή των δημοφιλών…
Γεωργία – Georgia – Sakartvelo (Σακαρτβέλο)
Η γνωστή σε όλους μας Γεωργία στην πραγματικότητα ονομάζεται Sakartvelo (Σακαρτβέλο)! Το όνομα αυτό σημαίνει «η γη των Καρτβελιανών». Η περιοχή Κάρτλι βρίσκεται στο κέντρο της σημερινής Γεωργίας και αποτελεί μια από τις πιο ιστορικές περιοχές της καθώς αναφέρεται από τον 9ο αιώνα μΧ. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, το όνομα αυτό προέρχεται με τη σειρά του από τον μυθικό πρόγονο των Γεωργιανών, τον Κάρτλο, δισέγγονο του γιου του Νώε, Ιάφεθ. Η επίσημη θεωρία των επιστημόνων ωστόσο ορίζει ότι το όνομα προέρχεται από μια πρωτο-γεωργιανή φυλή που ζούσε στην περιοχή στα αρχαία χρόνια, τους Κάρτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχαία Ελλάδα, η περιοχή ονομάζεται «Κολχίδα» τόσο από τον Όμηρο και τον Ηρόδοτο όσο και από τον Στράβωνα και τον Πλούταρχο, αλλά και από Λατίνους συγγραφείς.
Ο όρος «Γεωργία» εμφανίζεται για πρώτη φορά σε έναν ιταλικό χάρτη του 1320 και πιθανότατα προέρχεται από την περσική ονομασία των λαών που ζούσαν στην περιοχή «gurğān». Η λέξη αυτή έχει την ρίζα της στη λέξη «gurğ», η οποία σημαίνει λύκος με την Γεωργία ουσιαστικά να σημαίνει «η χώρα των λύκων». Οι θεωρίες που ήθελαν η ονομασία να προέρχεται είτε από τον Άγιο Γεώργιο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα, είτε από το ελληνικό «γεωργός» έχουν καταρριφθεί από τους μελετητές καθώς δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να τις υποστηρίζουν.
Ουγγαρία – Hungary – Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ)
Ένα τελείως διαφορετικό όνομα χρησιμοποιούν οι Ούγγροι για να ονομάσουν την χώρα τους. Το εθνικό όνομα της χώρα είναι το Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ) και η ρίζα του όπως είναι φανερό προέρχεται από την ονομασία «Μαγιάρος», το έθνος των Ούγγρων, ενώ το δεύτερο συνθετικό του είναι η λέξη «ország», η οποία σημαίνει «χώρα». Η λέξη magyar προέρχεται από το όνομα μιας από τις επτά μεγάλες ημινομαδικές ουγγρικές φυλές, τη magyeri. Το πρώτο συνθετικό «magy» πιθανόν προέρχεται από το πρωτοουγγρικό mäńć- «άνδρας, πρόσωπο». Το δεύτερο συνθετικό «eri», σημαίνει «άντρας» αλλά και «καταγωγή» και επιβιώνει στο ουγγρικό férj «σύζυγος».
Από την άλλη, το όνομα «Ουγγαρία» πιθανότατα συνδέεται με τους Ούνους, τη φυλή που κατοικούσε στην περιοχή πριν από τους Αβάρους. Την ίδια στιγμή η λέξη Ουγγαρία προέρχεται από το μεσαιωνικό ελληνικό «Οὔγγροι», η οποία με τη σειρά της είναι δανεισμένη από την παλαιά βουλγαρική λέξη «ągrinŭ» δανεισμένη κι αυτή από την ονογουροτουρκική «Onogur». Το Onogur ήταν το συλλογικό όνομα για τις δέκα φυλές που αργότερα προσχώρησαν στη φυλετική ομοσπονδία των Πρωτοβουλγάρων, που κυβέρνησε τα ανατολικά τμήματα της Ουγγαρίας μετά τους Aβάρους.
Ηνωμένο Βασίλειο – United Kingdom / Βρετανία – Britain (Μπρίτεν) / Αγγλία – England (Ίνγκλαντ)
Οι ονομασίες για το μεγάλο νησί της Ευρώπης είναι πολλές. Η προέλευση του «Ηνωμένου Βασίλειου» είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή καθώς αποτελεί απλώς μια αναφορά στην αυτοκρατορία της Αγγλίας, η οποία αποτελεί έναν συνασπισμό βασιλείων. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά το 1707, όταν τα βασίλεια της Αγγλίας και της Σκωτίας ενώνονται και ονομάζονται «Ηνωμένο εις ένα Βασίλειον υπό το όνομα Μεγάλη Βρετανία». Αργότερα, στην ένωση προσχωρεί και η Ιρλανδία (που αργότερα, πλην της Βόρειας Ιρλανδίας, ανεξαρτητοποιήθηκε εκ νέου). Πιο μεγάλο ενδιαφέρον έχουν ωστόσο οι δύο άλλοι όροι που χρησιμοποιούμε για το Βασίλειο.
Αρχικά, ο όρος Μεγάλη Βρετανία ουσιαστικά δηλώνει όλες τις περιοχές που βρίσκονται στο νησί, δηλαδή την Αγγλία, την Σκωτία και την Ουαλία. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται από τον αρχαίο Έλληνα εξερευνητή Πυθέα τον Μασσαλιώτη γύρω στα 325 πΧ, αλλά και αργότερα από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Όλοι τους κάνουν λόγο για την «Πρεττανική» ή τις «Βρετανικές νήσους». Συγκεκριμένα, ο Πυθέας στο έργο του «Περί Ωκεανού» αναφέρει τα βρετανικά νησιά ως «Πρεταννικαί Νήσοι» και τους κατοίκους ως «Πρεταννούς», μια γαλατική φυλετική ομάδα, με την οποία οι αυτόχθονες είχαν συγγενικούς δεσμούς, σύμφωνα με τον συγγραφέα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Στράβωνας αναφέρονται στον Πυθέα στα έργα τους. Ο όρος με το «π» στη θέση του «β» οφείλεται στην αρχαία κελτική λέξη «Pretani», η οποία σημαίνει «οι ζωγραφισμένοι» ή «ο λαός με τα τατουάζ» μια αναφορά που υποδηλώνει ότι οι κάτοικοι του νησιού, οι Κέλτες, συνήθιζαν να βάφουν τα σώματά τους.
Τελείως διαφορετική είναι η ιστορία της ονομασίας «Αγγλία» (England), το οποίο δηλώνει τη μια από τις τρεις χώρες της Μεγάλης Βρετανίας. Το όνομα προέρχεται από το αρχαίο «Englaland», το οποίο σημαίνει η χώρα των Άγγλων. Αυτό προέρχεται από το λατινικό «Angli», οι οποίοι ήταν βορειογερμανικά φύλα, τα οποία κατοίκησαν τα Βρετανικά Νησιά τον 5ο αιώνα μ.Χ. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Τάκιτος είχε μιλήσει για τους άγριους επιδρομείς Angli, οι οποίοι προήλθαν από την περιοχή «Angul» του Σλέσβιχ της Γερμανίας. Το αρχαίο γερμανικό «ανγκούλ», το οποίο σημαίνει «άγκιστρο, γάντζος», είναι μια αναφορά για την μορφολογία της περιοχής.
Σκοτία – Scotland – Alba (Άλμπα)
Η Σκοτία και η Άλμπα αν και μοιάζουν τόσο διαφορετικές είναι η ίδια χώρα! Ο όρος «Σκοτία» που έχει επικρατήσει διεθνώς ως «Scotland» προέρχεται από την λατινική ονομασία «Scoti» για την φυλή των Γαέλων (δεν πρέπει να συγχέονται με τους Γαλάτες). Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν έτσι τον λαό που ξεκίνησε από την Ιβερνία (σημερινή Ιρλανδία) για να επιτεθεί στη ρωμαϊκή Βρετανία. Η προέλευση του όρου «Scoti» είναι άγνωστη. Ορισμένοι μελετητές έχουν προτείνει ότι προέρχεται από τη λέξη «Scuit», η οποία σημαίνει «αποκομμένος». Η πρόταση ότι η λέξη προέρχεται από το αρχαιοελληνικό «σκότος» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.
Οι ίδιοι οι Σκοτσέζοι αναφέρονται στη χώρα τους ως «Alba». Ο όρος εντοπίζεται για πρώτη φορά σε κείμενα του Κλαύδιου Πτολεμαίου, ο οποίος ζει τον 2ο αιώνα μΧ και αναφέρεται στα ελληνικά στην «Ἀλβίων» ή «Ἀλουΐων» μια ονομασία που χρησιμοποιήθηκε αργότερα και στην φράση «Γηραιά Αλβιώνα» για την Βρετανία. Η λέξη μεταφέρθηκε στα λατινικά ως «Albania» και τελικά ως «Albany» στα μεσαιωνικά αγγλικά. Ο όρος πιθανολογείται ότι προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα για το «λευκός». Άλλοι το συνδέουν με ένα από τα πιο αρχαία ονόματα της Ιρλανδίας «Fodla», το οποίο πιθανότατα σημαίνει «η γη που δύει ο ήλιος», το οποίο μπορούσε να χρησιμοποιείται σε αντίθεση με το «Alba», το οποίο έτσι θα δήλωνε τη «γη που ανατέλλει ο ήλιος». Αυτό συνάδει με ένα από τα πιο αρχαία σύμβολα της Σκοτίας που δείχνει έναν ήλιο να ανατέλλει. Η σύνδεση του όρου με το όνομα της «Αλβανίας» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.
Ουαλία – Wales – Cymru (Κεμρί)
Η τρίτη χώρα της Μεγάλης Βρετανίας είναι η Ουαλία ή στα αγγλικά «Wales» ή «Welsh». Η λέξη προέρχεται από την ίδια ρίζα των αρχαίων αγγλικών Wealh στον ενικό και Wēalas στον πληθυντικό. Η λέξη αυτή με τη σειρά της προέρχεται από την πρωτο-γερμανική λέξη Walhaz, η οποία έχει τις ρίζες της στο όνομα των Κελτών κάτοικων της Γαλατίας, τους οποίους οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Volcae (Βόλκε).
Οι κάτοικοι της Ουαλίας ωστόσο χρησιμοποιούν το όνομα Cymru για την χωρα τους, το οποίο φαίνεται ότι προέρχεται από την βρετονική λέξη «combrogi», η οποία σημαίνει «σύντροφος της υπαίθρου» και πρέπει να χρησιμοποιούνταν ήδη από τον 7ο αιώνα μΧ.
Ιρλανδία – Ireland – Éire (Έιρε)
Τόσο η αγγλική όσο και η ιρλανδική ονομασία της Ιρλανδίας προέρχονται από την Ériu, μια αρχαία θεότητα της Ιρλανδικής Μυθολογίας, η οποία καταγράφεται για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα. Η ετυμολογία της λέξης Ériu με τη σειρά της δεν έχει διευκρινιστεί, ωστόσο πιθανόν μπορεί να σχετίζεται με την πρωτο- ινδοευρωπαϊκή ρίζα *h2uer, η οποία αναφέρεται στο τρεχούμενο νερό.
Ισλανδία – Iceland – Ísland (Ίσλαντ)
Σύμφωνα με το Έπος των Ισλανδών ο πρώτος Σκανδιναβός που έφτασε στο νησί τον 9ο αιώνα ήταν ο Νορβηγός Naddodd και το ονόμασε «Snæland», το οποίο σημαίνει στα νορδικά «η γη του χιονιού», επειδή χιόνιζε. Στη συνέχεια πήγε εκεί ο Σουηδός Garðar Svavarsson και ονόμασε το νησί «Garðarshólmur», δηλαδή «νησί του Garðar». Το τελικό όνομά του το πήρε τελικά από τον Βίκινγκ Flóki Vilgerðarson, ο οποίος φτάνοντας εκεί σκαρφάλωσε σε έναν λόφο και είδε ένα φιορδ γεμάτο με παγόβουνα και έτσι το ονόμασε «Ísland», δηλαδή «γη του πάγου».
Ιταλία – Italy – Italia (Ιτάλια)
Αβέβαιο είναι μάλλον το πώς έλαβε το όνομά της η γειτονική μας χώρα με την τόσο μακραίωνη ιστορία. Το όνομα διατηρείται ίδιο σε όλες τις γλώσσες, ωστόσο οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει στο πώς δημιουργήθηκε. Δύο ωστόσο είναι οι επικρατούσες εκδοχές. Η μια αναφέρει ότι προέρχεται από την λέξη της εξαφανισμένης πλέον οσκικής γλώσσας, «Víteliú», η οποία σημαίνει «η γη των μοσχαριών». Η λέξη έχει κοινή ρίζα με το αρχαίο ελληνικό «ἔταλον», δηλαδή μικρό ζώο και το λατινικό «vitulus» – μοσχάρι.
Από την άλλη ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς αναφέρει αυτόν τον μύθο, αλλά συσχετίζει την ονομασία με τον Ιταλό, τον «επώνυμο ήρωα» της Ιταλίας, για την καταγωγή του οποίου σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία υπάρχουν πολλές εκδοχές. Άλλες αναφέρουν ότι ήταν εγγονός του Μίνωα, ενώ άλλες ότι ήταν γιος της Κίρκης και του Οδυσσέα ή της Πηνελόπης και του Τηλεγόνου. Στον Ιταλό αναφέρεται και ο Αριστοτέλης και ο Θουκυδίδης.
Λετονία – Latvia – Latvija (Λάτβιγια)
Το όνομα της χώρας προέρχεται από την αρχαία φυλή Λατγάλιοι (Latgalians), μια από τις τέσσερις ινδοευρωπαϊκές, βαλτικές φυλές μαζί με τους Κουρλανδούς, Σελόνιους και τους Σεμιγάλλιους, οι οποίοι σχημάτισαν τον εθνικό πυρήνα των σημερινών Λετονών όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή περί το 3.000 πΧ. μαζί με τους φίννους Λιβόνιους. Το όνομα αυτό απλοποιήθηκε στις ρωμαϊκές γλώσσες ως «Λετονία».
Λιθουανία – Lithuania – Lietuva (Λιέτουβα)
Η προέλευση και η σημασία της λέξης «Lietuva» και Λιθουανία στην ελληνικοποιημένη της μορφή είναι κυρίως άγνωστη. Αυτό που είναι γνωστό ότι το –uva είναι κατάληξη, οπότε η αρχική λέξη θα έπρεπε να έχει τη μορφή Lietā, αν και δεν είναι σίγουρο τι μπορεί αυτό να σημαίνει με κάποιους να εικάζουν ότι θα μπορούσε να είναι ένα όνομα άντρα ή τόπου (κατά τον συνήθη τρόπο δημιουργίας ονομάτων πολλών χωρών). Άλλοι προτείνουν ότι η χώρα πήρε το όνομά της από τον μικρό ποταμό Lietava κοντά στην πόλη Κερναβέ. Ωστόσο, το πολύ μικρό μέγεθος του ποταμού και η τοπική του μόνο έκταση καθιστούν αμφίβολο το να έδωσε το όνομά του σε ολόκληρο έθνος.
Μια άλλη επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα συνδέεται με τη λέξη leičiai, με την οποία ονομάζεται μια εξέχουσα πολεμική ομάδα της λιθουανικής κοινωνίας και η οποια χρησιμοποιείται σε πηγές του 14-16ου αιώνα ως εθνωνύμιο των Λιθουανών και εντοπίζεται ως σήμερα σε ποιητικά κυρίως κείμενα.
Ρωσία – Russia – Россия (Ρασία)
Το όνομα της Ρωσίας ή «Ρασία», όπως προφέρεται στα ρωσικά, προέρχεται από το λαό των Ρως, έναν μεσαιωνικό λαό, ο οποίος κατά τους ερευνητές είτε συγγένευε με τους σημερινούς Ρώσους (ως ανατολικοί Σλάβοι) είτε συγγένευε με τους Βίκινγκς. Μία άλλη λατινική εκδοχή της προέλευσης του ονόματος Ρως ήταν το όνομα Ρουθηνία, το οποίο είχε δοθεί από τους καθολικούς Ευρωπαίους στις νοτιοδυτικές περιοχές του κράτους αυτού. Η ονομασία «Ρωσία» συναντάται για πρώτη φορά στα έργα «Περί τῆς Βασιλείου Τάξεως» και «Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν» του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου ως η ελληνική ονομασία του κράτους των Ρως.
Σερβία – Serbia Србија (Σρμπίγια)
Η προέλευση του ονόματος «Σερβία» δεν είναι ξεκάθαρη. Οι αρχαίοι ιστορικοί είχαν χρησιμοποιήσει μια σειρά από ονόματα για να αναφερθούν στους Σέρβους και τους Σόρβους της ανατολικής Γερμανίας που κατοικούσαν σε περιοχές που σίγουρα κατοικούσαν Σέρβοι: Cervetiis (Servetiis), gentis (S)urbiorum, Suurbi, Sorabi, Soraborum, Sorabos, Surpe, Sorabici, Sorabiet, Sarbin, Swrbjn, Servians, Sorbi, Sirbia, Sribia, Zirbia, Zribia, Suurbelant, Surbia, Serbulia / Sorbulia.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την προέλευση της λέξης. Η μια σχετίζεται με την πρωτο-σλαβική γλώσσα και το εθνωνύμιο Sŕbъ, το οποίο σημαίνει «οικογένεια» και «συμμαχία». Μια άλλη θεωρία τη συνδέει με την ιρανο-σαρματιανη γλώσσα και τις λέξεις *sar- (κεφάλι) and *bai- (χτυπώ). Μια ακόμα θεωρία προτείνει ότι προέρχεται από το λατινικό servare (προστατεύω, φυλάσσω, υπηρετώ).
Σλοβακία – Slovakia – Slovensko (Σλοβένσκο)
Η ονομασία της χώρας ουσιαστικά σημαίνει «Η γη των Σλάβων», της εθνότητας που κατοικεί έως και σήμερα στα περισσότερα μέρη αυτής της περιοχής της Ευρώπης. Η ονομασία με αυτόν τον τρόπο είναι ουσιαστικά ομόρριζη με αυτή της Σλοβενίας / Σλαβονίας. Οι Σλοβάκοι είναι μέλη της ομάδας των Σλάβων της Δύσης, όπως οι Πολωνοί και οι Τσέχοι. Με τη σειρά της η λέξη «Σλάβος» προέρχεται από την σλαβική λέξη «slovo», η οποία σημαίνει άντρας αλλά και λέξη, με πιθανή σημασία του Σλάβου ως «ένας άντρας που μπορείς να καταλάβεις τα λόγια του», που μιλάει την ίδια γλώσσα.
Σλοβενία – Slovenia – Slovenija (Σλοβενίγια)
Όπως και Σλοβακία, έτσι και η Σλοβενία έχει ως ρίζα την λέξη «slovo», και σημαινει η «γη των Σλοβένων». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Σλοβένοι διαφέρουν από τους Σλοβάκους καθώς σε αντίθεση με αυτούς οι πρώτοι προέρχονται από την ομάδα των Σλάβων του νότου, όπως οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι.
Ισπανία – Spain – España (Εσπάνια, στα καστεγιάνικα)
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι όταν μιλάμε για Ισπανία σε αυτήν συμπεριλαμβάνουμε πολλά διαφορετικά έθνη (Καταλανοί, Βάσκοι, Καστιγιάνοι, Ανδαλουσιανοί κλπ),από τα οποία η ονομασία του καθενός έχει τη δική του προέλευση. Ωστόσο, σχετικά με την επίσημη ονομασία της χώρας – Ισπανία- υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευσή της. Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι έχει τις ρίζες της τόσο στην καρχηδονιακή λέξη «shāpān» όσο και στην εβραϊκή «shāfān», οι οποίες ουσιαστικά σημαίνουν «η γη των κουνελιών» για την πληθώρα των κουνελιών που υπήρχαν στην περιοχή. Άλλοι, την συνδέουν με την φοινικική λέξη «span», η οποία σημαίνει «κρυμμένος» υποδηλώνοντας ότι η μακρινή ιβηρική χερσόνησος ήταν μακριά και «κρυμμένη». Άλλες θεωρίες τη συνδέουν με την βασκική λέξη «Ezpanna», η οποία σημαίνει «άκρη» ή «σύνορο».
Σουηδία – Sweden – Sverige (Σβέριγκε)
Το σουηδικό όνομα της χώρας «Sverige» αποτελεί μια σύνθεση από τις λέξεις «Svea» και «rike», το οποίο σημαίνει η γη των Σουηδών. Με τη σειρά του το όνομα των Σουηδών φαίνεται ότι συνδέεται με την γερμανική αντωνυμία s(w)e, η οποία σημαίνει «ο εαυτός του» ή «μόνος του» και αναφέρεται ουσιαστικά στη γερμανική φυλή κάποιου. Η διεθνής ονομασία της χώρας «Sweden» πρωτοεμφανίστηκε σε γραπτά του 17ου αιώνα και προέρχεται από την ολλανδική ονομασία της χώρας «Zweden», η οποία είχε υιοθετηθεί και στην Αγγλία ήδη από το 1600.
Η ονομασία «Ελβετία» είναι αρκετά διαφορετική από την επίσημη ονομασία της χώρας «Switzerland» και έχουν τελείως διαφορετική προέλευση.
Η ονομασία Switzerland αναφέρεται στον όρο «Switzer», και υποδηλώνει τον κάτοικο της πόλης Σβιτς (Schwyz), της πρωτεύουσας του ομώνυμου καντονιού της χώρας. Η προέλευση της λέξης είναι άγνωστη, ωστόσο ίσως σχετίζεται είτε από την γερμανική ρίζα *swint- ή την κελτική*sveit-, οι οποίες σημαίνουν «ξέφωτο». Άλλες θεωρίες αναφέρουν την ύπαρξη ενός θρυλικού ιδρυτή της χώρας ονόματι Suit (Swit, Schwyt, Switer) ο οποίος βοήθησε τον λαό να μεταναστεύσει κατά τη διάρκεια ενός λιμού.
Από την άλλη, ο όρος Ελβετία που χρησιμοποιούμε εμείς αναφέρεται στον λατινικό όρο «Republica Helvetiorum», ο οποίος προέρχεται από το όνομα «Helvetii», την γαλατική φυλή που ζούσε στην Ελβετία την ρωμαϊκή εποχή. Ουσιαστικά η Ελβετία είναι μια προσωποποιημένη γυναικεία μορφή της χώρας. Η επίσημη ονομασία της χώρας μέχρι και σήμερα είναι «Confoederatio Helvetica»
Τουρκία – Turkey – Türkiye (Τουρκίγιε)
Το όνομα της Τουρκίας μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη: το εθνώνυμο Τουρκ και την κατάληξη -ία, που σημαίνει «κάτοχος», «χώρα του». Ουσιαστικά η ονομασία σημαίνει «η χώρα των Τουρκ». Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου Τουρκ ως ενδωνύμου περιλαμβάνεται στις παλαιοτουρκικές επιγραφές των Γκέκτουρκ (Γαλάζιοι Τούρκοι) της Κεντρικής Ασίας (περ. 8ος αιώνας μΧ). Το όνομα Τουρκία χρησιμοποιήθηκε αρχικά από το Βυζαντινό αυτοκράτορα και λόγιο Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο στο βιβλίο του «Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν», αν και εκεί το Τούρκοι αναφερόταν επίσης στους Μαγιάρους (Ούγγρους). Παρομοίως η μεσαιωνική Αυτοκρατορία των Χαζάρων, -τουρκόφωνο κράτος στις βόρειες ακτές του Εύξεινου Πόντου και της Κασπίας θάλασσας, αναφερόταν ως Τουρκία (Χώρα των Τούρκων)- σε Βυζαντινές πηγές. Όμως οι Βυζαντινοί άρχισαν αργότερα να χρησιμοποιούν το όνομα αυτό για να ορίσουν τα ελεγχόμενα από τους Σελτζούκους τμήματα της Μικράς Ασίας στους αιώνες που ακολούθησαν τη Μάχη του Ματζικέρτ το 1071.
Το αγγλικό όνομα Turkey πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα και προέρχεται από το Μεσαιωνικό Λατινικό Turchia. Το αραβικό συγγενές Τουρκίια (تركيا), με τη μορφή Ντάουλα΄αλ Τουρκίια (Κράτος των Τούρκων) χρησιμοποιείτο ιστορικά ως επίσημη ονομασία του μεσαιωνικού Σουλτανάτου των Μαμελούκων (1250 – 1517), που απλωνόταν στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία, τη Χετζάζ και την Κυρηναϊκή. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναφερόταν συχνά μεταξύ των συγχρόνων της ως Τουρκία ή Τουρκική Αυτοκρατορία.
Ουκρανία – Ukraine – Україна (Ουκραΐνα)
Αν και δεν υπάρχουν σίγουρες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Ουκρανία» μια από τις δημοφιλείς αναφέρει ότι συνδέεται με το πρωτοσλαβικό ουσιαστικό «krajь», το οποίο σημαίνει «σύνορο» ή «πατρίδα». Μάλιστα, ο όρος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Κώδικο της Υπατίας το 1187 ως αναφορά στους Ρως του Κιέβου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία η περιοχή ήταν τα σύνορα της χώρας των Ρως του Κιέβου (των σημερινών Ρώσων).
Μονακό – Monaco – Monaco
Το όνομα του μικρού και πλούσιου αυτού κρατιδίου φαίνεται ότι σχετίζεται με την αρχαία ελληνική αποικία των Φωκαιών στην περιοχή τον 6ο αιώνα πΧ. Οι πρώτοι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής, οι Λιγούριοι (Ligures), περιγράφονται ως άνθρωποι των βουνών, εξοικειωμένοι με την σκληρή εργασία αλλά και με υποδειγματική οικονομία και ονομάζονταν από τους αρχαίους ως «Μόνοικοι», δηλαδή αυτοί που μένουν μόνοι. Στην αρχαιότητα, ο λιμένας του Μονακό συνδέθηκε με τη λατρεία του ήρωα Ηρακλή, και το όνομά του συνδέθηκε συχνά με την έκφραση «Ηρακλής Μόνοικος». Υπήρχε στην αρχαιότητα ναός αφιερωμένος στον Ηρακλή, πράγμα το οποίο δεν συνήθιζαν για ημίθεο. Γι’ αυτό λέγεται Μονόοικος. Αυτή η έκδοχη επιβεβαιώνεται, δεδομένου ότι το σύγχρονο όνομα για τον κύριο λιμένα του Μονακό είναι ο λιμένας του Ηρακλή.
Σαν Μαρίνο – San Marino – San Marino
Το μικροσκοπικό Σαν Μαρίνο των 61τχλμ οφείλει το όνομά του στον Άγιο Μαρίνο, έναν λιθοδόμο από το νησί Ραμπ της σημερινής Κροατίας. Ο Μαρίνος το 301 μ.Χ. προσπαθώντας να ξεφύγει από τον διωγμό του Διοκλητιανού, κατέφυγε στον τόπο που βρίσκεται σήμερα το κρατίδιο και έχτισε μια εκκλησία δημιουργώντας μια ανεξάρτητη μοναστική κοινότητα. Ο Άγιος Μαρίνος συχνά αναφέρεται ως το παλαιότερο δημοκρατικό κράτος στον κόσμο.
Λιχτενστάιν – Liechtenstein – Liechtenstein
Το τέταρτο μικρότερο κρατίδιο της Ευρώπης οφείλει το όνομά του στον Οίκο των Λιχτενστάιν, ο οποίος κατάγεται από το ομώνυμο κάστρο στην περιοχή της Κάτω Αυστρίας. Το όνομα Λιχτενστάιν σημαίνει «λαμπερός βράχος». Η οικογένεια κατείχε το κάστρο και τη γύρω περιοχή από τουλάχιστον το 1140 μέχρι και τον 13ο αιώνα, καθώς και από το 1807 και μετέπειτα.
Λουξεμβούργο – Luxembourg – Lëtzebuerg (Λέτσεμπεργκ)
Πολύ απλή η ιστορία του ονόματος της μικρής αυτής χώρας. Προέρχεται από τα γερμανικά και συγκεκριμένα τις λέξεις lutilla, που σημαίνει μικρό και την λέξη burg που σημαίνει κάστρο. Οπότε το όνομά της σημαίνει «Μικρό Κάστρο».
Βόρεια Μακεδονία North Macedonia – Северна Македонија (Τσεβέρνα Μακεντονίγια)
Ένα όνομα που προέκυψε μετά τη συμφωνία των Πρεσπών. H περιοχή που βρίσκεται η χώρα ήταν το βασίλειο των Παιόνων. Ένα μεγάλο κομμάτι του κατακτήθηκε αρχικά από τον Φίλιππο Β’ και στη συνέχεα ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε ό,τι είχε απομείνει. Έγινε έτσι κομμάτι του μακεδονικού βασιλείου. Παρότι στη χώρα κατοικούν Σλάβοι, Αλβανοί και Βούλγαροι στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκε το λεγόμενο κίνημα αυτονόμησης της Μακεδονίας. Οι κάτοικοι της χώρας, αν και στη συντριπτική του πλειονότητα παραδέχονται ότι δεν έχουν σχέση με την Ελλάδα επιμένουν ότι έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν το όνομα της Μακεδονίας, το οποίο προφέρουν Μακεντονίγια, καθώς η περιοχή αποτέλουσε μέρος του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Μάλτα – Malta – Malta (Μάλτα)
Ούτε σε αυτή την περίπτωση είμαστε σίγουροι για την προέλευση του ονόματος. Η επικρατούσα θεωρία λέει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη μέλι. Οι αρχαίοι Έλληνας αποκαλούσαν το νησί Μελίτη καθώς υπήρχαν εκεί πάρα πολλά άγρια μελίσσια. Οι Ρωμαίοι το αποκαλούσαν Μελίτα από το οποίο προήλθε και η Μάλτα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από τη Φοινικική λέξη Maleth που μεταφράζεται ως λιμάνι-καταφύγιο.
Μολδαβία – Moldova – Moldova (Μολντόβα)
H χώρα έχει πάρει το όνομα της από τον ποταμό Μολντόβα. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ονομάστηκε έτσι ο ποταμός. Σύμφωνα με έναν μύθο το ονόμασε έτσι ο πρίγκιπας Ντράγκος. Κυνηγούσε ένα βουβάλι και εξαντλημένος ο σκύλος του Μόλντα πνίγηκε στο ποτάμι. Για τον τιμήσει τον σκύλο έδωσε το όνομα του στο ποτάμι.
Μαυροβούνιο – Montenegro – Црна Гора (Τσρνα Γκόρα)
To όνομα προέρχεται από το βουνό Λόβτσεν που αποκαλείται και Μαύρο Βουνό λόγω της πυκνότατης βλάστησης και τον τεράστιων δέντρων που το καλύπτουν. Την πρώτη αναφορά ως Τόρνα Γκόρα την βρίσκουμε το 1276. Μετά την διάλυση διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η μικρή χώρα ονομάστηκε Δημοκρατία του Μαυροβουνίου και από το 2007 που είναι ανεξάρτητο ονομάζεται σκέτο Μαυροβούνιο.
Ολλανδία – Netherlands – Holland / Nederland (Νέντερλαντ, στα ολλανδικά)
Το όνομα Ολλανδία το συναντάμε σε πηγές το 1064. Σε λατινικά κείμενα της εποχής οι κάτοικοι αναφέροντα ως Χολάντι. Η λέξη Holland προέρχεται από την αρχαία ολλανδική λέξη holtant που σημαίνει γη με ξύλα. Είναι περισσότερο λαϊκός μύθος ότι το όνομα προέρχεται από τη λέξη hol που σημαίνει κοίλος.
Μέχρι τα τέλη του 1800 η χώρα ονομαζόταν επίσημα Ολλανδία και οι κάτοικοι της Ολλανδοί. Στις μέρες μας Ολλανδοί αποκαλούνται κυρίως αυτοί που μένουν σε Βόρειες και Νότιες περιοχές. Γενικότερα έχει επικρατήσει το όνομα Νέντερλαντ που σημαίνει η κάτω χώρα. Το όνομα θεωρείται πολύ παλιό και δεν προέρχεται από την περίοδο της αυστριακής κυριαρχίας στην περιοχή (1713-1795).
Νορβηγία – Norway – Norge (Νόργκε)
H χώρα ονομάζεται Νόργκε στη διάλεκτο Bokmål της χώρας και Νόρεγκ στην Nynorsk. Το «Νορβηγία» προέρχεται από την αρχαία αγγλική λέξη Norþweg που σημαίνει ο βόρειος δρόμος ή ο δρόμος που οδηγεί στον Βορρά. Οι Αγγλοσάξονες το 880 αναφέρονταν στην περιοχή ως Norðmanna.
Υπάρχει διαφωνία αν το Νόργκε σημαίνει το ίδιο με τα αγγλικά (βόρειος δρόμος). Οι Νορβηγοί θεωρούν ότι το όνομα προήλθε από τη λέξη norðr που σημαίνει Βορράς και αρχικά η περιοχή ονομαζόταν Norðr vegr (ο δρόμος προς τα βόρεια) σε αντίθεση με το suðrvegar (ο δρόμος προς τον νότο).
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το πρώτο συνθετικό «nór» σημαίνει «κοντινό» και αναφέρεται στην ναυτική διαδρομή στο εσωτερικό αρχιπέλαγος.
Πολωνία – Poland – Polska (Πόλσκα)
Η προέλευση του ονόματος «Πολωνία» προέρχεται από τη Δυτική Σλαβική φυλή των Πολανών (Polanie) που κατοίκησαν τη λεκάνη του ποταμού Βάρτα, στην ιστορική περιοχή της Μεγάλης Πολωνίας, από τον 6ο αιώνα. Η προέλευση του ονόματος Polanie προέρχεται από την πρώιμη σλαβική λέξη «pole» (χωράφι). Σε μερικές γλώσσες, όπως στα ουγγρικά, τα λιθουανικά, τα περσικά και τα τουρκικά, το εξωνύμιο για την Πολωνία είναι Λεχίτες (Lechici), που προέρχεται από το όνομα ενός ημιθρυλικού άρχοντα των Πολανών, του Λεχ Α΄.
Στα πολωνικά η ονομασία της χώρας «Polska» ουσιαστικά είναι ένα επίθετο, το οποίο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «πολωνική», ενώ έτσι ονομάζεται και η γυναίκα Πολωνίδα. Θεωρείται ότι η ονομασία προέρχεται από τη φράση «polska ziemia», δηλαδή πολωνική γη με την παράλειψη τελικά του ουσιαστικού.
Πορτογαλία – Portugal – Portugal (Πορτουγκάλ)
Η χώρα πήρε την ονομασία της από την αρχαία ρωμαϊκή πόλη Portus Cale ή Portucale ή Portucalia, η οποία εντοπίζεται σήμερα στην νότια πλευρά της πόλης Πόρτο στην άλλη πλευρά του ποταμού Ντούρο. Το πρώτο μέρος του ονόματος προέρχεται ξεκάθαρα από την λατινική λέξη portus, δηλαδή λιμάνι. Ωστόσο, η προέλευση της δεύτερης λέξης είναι λιγότερο ξεκάθαρη.
Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από το εθνώνυμο των ανθρώπων του πολιτισμού «Κάστρο» στην ιβηρική χερσόνησο, οι οποίοι είναι επίσης γνωστοί ως Καλέκι ή Γκαλέκι (Callaeci, Gallaeci). Αυτοί κατοικούσαν στα βορειοδυτικά της χερσονήσου και σώζονται ως σήμερα στο όνομα της βόρειας περιοχής της Ισπανίας, Γαλικία, η οποία βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Πορτογαλίας.
Ρουμανία – Romania – România (Ρομάνια)
Το όνομα «Romania» προέρχεται από το Λατινικό «romanus», το οποίο σημαίνει «πολίτης της Ρώμης». Η πρώτη γνωστή χρήση της ονομασίας βεβαιώνεται το 16ο αιώνα από Ιταλούς ανθρωπιστές που ταξίδευαν στην Τρανσυλβανία, τη Μολδαβία και τη Βλαχία. Δύο μορφές γραφής χρησιμοποιούντο αδιακρίτως, român και rumân, μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα, οπότε κοινωνιογλωσσικές εξελίξεις οδήγησαν σε σημαντική διαφοροποίησή τους: το rumân κατέληξε να σημαίνει «δουλοπάροικος», ενώ το român διατήρησε την αρχική εθνογλωσσική σημασία του. Μετά την κατάργηση της δουλείας το 1746 η λέξη rumân έπαψε σταδιακά να χρησιμοποιείται και παγιώθηκε η μορφή român.
Και η Ελλάδα;
Όσον αφορά τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχει ονομαστεί η χώρα μας και οι κάτοικοί της κατά καιρούς (Έλληνες, Ρωμιοί, Γραικοί) και ο λόγος που διεθνώς αποκαλούμαστε ως «Greece», ο Ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός συντονιστής του «Χρηστικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης έχει απαντήσει κατατοπιστικότατα:
«Η λέξη Greece, όπως λεγόμαστε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Στον Αριστοτέλη εμφανίζεται ένας μικρός λαός, οι γράες (με περισπωμένη) οι οποίοι ζούσαν γύρω από το μαντείο της Δωδώνης και είναι ίσως οι πρώτοι Έλληνες. Επίσης στη σημερινή Μαγνησία, κοντά στο Βόλο, υπήρχαν οι Ελλάνες (με περισπωμένη), που έγιναν μετά Ελλήνες, όπου το α το δωρικό γίνεται η, ανέβηκε ο τόνος και έγινε Έλληνες.
Στον Όμηρο εμφανίζεται η λέξη Πανέλληνες, που σημαίνει ότι είχαμε από πολύ νωρίς την αίσθηση της κοινής καταγωγής. Και οι δύο μαρτυρίες είναι αρχαίες και θα λέγαμε και ισότιμες. Αλλά επειδή όταν λέμε Γραικός, και κυρίως Γραικύλος, του προσδίδουμε μία απαξιωτική σημασία, δεν θέλει κάποιος να συνδέεται το Greece με το Γραικός.
Όμως ο γραικύλος, δηλαδή αυτός που συμπεριφέρεται με δουλοπρέπεια στους ξένους, που δεν έχει εθνική αξιοπρέπεια, προέρχεται από το λατινικό Graeculous. Στο υποσυνείδητο κάποιων ενδεχομένως να μην αρέσει η λέξη Γραικός γιατί θυμίζει το Γραικύλος.
Όμως με καθαρά ιστορικά και επιστημονικά κριτήρια και οι δύο ονομασίες της Ελλάδος είναι πανάρχαιες και νομιμοποιούνται πλήρως. Σε όλη σχεδόν την Ευρώπη λεγόμαστε με την ρίζα “γκρικ” που προέρχεται από το λατινικό Graecus, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από την ελληνική Γραικός.
Έλληνες, ήδη στα ελληνιστικά χρόνια, και στα χριστιανικά μετά, στην εκκλησιαστική παράδοση αποκαλούσαν τους ειδωλολάτρες. Όταν έλεγαν Έλληνες τους ειδωλολάτρες, η λέξη σταμάτησε να χρησιμοποιείται και έτσι σε όλο το Μεσαίωνα εμείς ήμασταν οι Γραικοί. Η λέξη Γραικός είχε θετική έννοια όπως συνέβαινε και με το Ρωμιός. Ρωμιός σημαίνει Ρωμαίος υπήκοος αλλά η Ρωμιοσύνη και όχι μόνο λόγω του Ρίτσου, αλλά και στα δημοτικά τραγούδια, είναι τίτλος τιμής. Όταν λέμε Ρωμιοί της Πόλης σημαίνει οι Έλληνες της Πόλης. Μην παίζουμε με τις λέξεις για να πούμε ότι είναι καλύτερο το Έλληνες. Περίπτωση να επανέλθει να λέμε Hellas για την Ελλάδα για τις ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει διότι έχει παγιωθεί. Και αυτό δεν είναι αρνητικό.
Είναι σημαντικό να πούμε, ότι η λέξη Έλληνες επανήλθε μετά την αναγνώρισή μας ως επίσημο κράτος, από την επανάσταση του 1821 και μετά. Ο λόγος ήταν ότι για να συνδέσουν την αρχαιότητα με το νεοσύστατο κράτος έπρεπε να έχουν μία ταυτότητα κι έτσι ξαναγύρισαν στη λέξη Έλληνες παρόλο που είχε πάρει τη σημασία του ειδωλολάτρη.
Θα πρέπει να πούμε και κάτι ακόμα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έβαλαν εν γνώση τους στην Ε.Ε. εκτιμώντας τον λαμπρό πολιτισμό στον οποίο στηρίζεται όλη η Ευρώπη. Η λέξη Ευρώπη, προέρχεται από τη σύνθεση του “ευρύς” και “όψη”, δηλαδή “μεγαλομάτα”. Δεν έχουμε τώρα καμία ανάγκη να αποδείξουμε την ταυτότητά μας. Όπως δεν μπορεί τώρα να γραφτεί μία μελέτη για να αποδειχτεί η σφαιρικότητα της Γης, θα ήταν γελοίο, κατά τον ίδιο τρόπο δεν χρειαζόμαστε υποστυλώματα να επανέλθουμε στο Ελλάς για να δείξουμε ότι είμαστε οι γνήσιοι Έλληνες και η συνέχεια του προγονικού μεγαλείου».
ΜΑΘΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ ( δες και κανα βίντεο)
Γνωρίζατε ότι η Ισπανία παράγει τόσο ελαιόλαδο που μπορεί να γεμίσει 400 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων; Ή μήπως την ισπανική γιορτή La Tomatina κατά την οποία ντόπιοι και επισκέπτες μαζεύονται για να πετάξουν ντομάτες ο ένας στον άλλον; Έστω ότι οι Ισπανίδες έχουν προσδόκιμο ζωής τα 85,9 χρόνια; Αν όχι λοιπόν και θέλετε να μάθετε για τι άλλο (περίεργο και μη) φημίζεται η Ισπανία, είστε στο κατάλληλο μέρος:
Η Ισπανία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που έχει χερσαία σύνορα με μια αφρικανική χώρα
Ξεκινάμε με ένα γεωγραφικό φακτ για την Ισπανία: υπάρχουν τρία ισπανικά εξκλάβια στο Μαρόκο και αυτό την καθιστά τη μόνη ευρωπαϊκή χώρα που έχει χερσαία σύνορα με μια αφρικανική. Ο λόγος για τη Μελίγια, τη Θέουτα και το Πενιόν ντε Βέλεθ δε λα Γομέρα.
Προς Βορρά η Ισπανία συνορεύει με τη Γαλλία, με τη μεγάλη οροσειρά των Πυρηναίων να χωρίζει τις δύο χώρες. Επί των Πυρηναίων και στα Βορειοανατολικά συνορεύει με την μικροσκοπική Ανδόρα. Ανατολικά και νότια βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα και νοτιοδυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Δυτικά συνορεύει με την Πορτογαλία και νότια με το Γιβραλτάρ και το Μαρόκο.
Τρέχουσες ισπανικές κτήσεις στη Βόρεια Αφρική
Τα ισπανικά είναι μια από τις πιο ευρέως ομιλούμενες γλώσσες στον κόσμο
Περισσότεροι από 471.000.000 άνθρωποι στον κόσμο έχουν τα ισπανικά ως μητρική γλώσσα. Αν ψάχνετε λοιπόν μια γλώσσα για να επικοινωνήσετε εύκολα σε όλο τον κόσμο πέρα των αγγλικών, τα ισπανικά είναι μια καλή περίπτωση. Απ’ την άλλη αν ρωτήσετε τους Καταλανούς ή τους Quechua αν μιλούν ισπανικά θα λάβετε μια πολύ διαφορετική απάντηση. Το σίγουρο είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής, ένα σημαντικό ποσοστό των ΗΠΑ και φυσικά στην Ισπανία, τα ισπανικά είναι η κύρια γλώσσα.
Οι πιο ομιλούμενες γλώσσες στον κόσμο (πηγή: reddit.com)
Η Ισπανία φιλοξενεί τον τρίτο υψηλότερο αριθμό Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO
Η Ισπανία σε ισοψηφία με τη Γαλλία βρίσκεται στη 3η θέση στη σχετική λίστα, ακριβώς πίσω από την Κίνα και την Ιταλία. Από τον Αύγουστο του 2021, υπάρχουν 49 Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς στη χώρα. Τα έργα του Γκαουντί, το σπήλαιο της Altamira, η ιστορική πόλη του Τολέδο είναι μερικά απ’ αυτά. Η αυτόνομη περιφέρεια της Ανδαλουσίας φιλοξένει τα περισσότερα στην Ισπανία (7 στο συνόλο).
Οι διάσημες (και περίεργες) φιέστες της Ισπανίας
Δύο από τα πιο γνωστά φεστιβάλ της Ισπανίας είναι το βίαιο San Fermin (κυνήγι ταύρων στην πόλη της Παμπλόνας) που πραγματοποιείται τον Ιούλιο και το La Tomatina, τον Αύγουστο, που είναι βασικά ο μεγαλύτερος αγώνας φαγητού στον κόσμο. Χιλιάδες ντόπιοι και τουρίστες συγκεντρώνονται για να πετάξουν ντομάτες ο ένας στον άλλον! Το Las Fallas de Valencia (Φεστιβάλ της Φωτιάς) είναι μια εκθαμβωτική γιορτή λίγων ημερών γεμάτη με πυροτεχνήματα. Λιγότερο φεστιβάλ και περισσότερο παράδοση είναι το Concurs de Castells που λαμβάνει χώρα στην Ταραγόνα της Ισπανίας. H εκδήλωση περιλαμβάνει άνδρες, γυναίκες και παιδιά όλων των ηλικιών που συγκεντρώνονται για να διαγωνιστούν χτίζοντας ανθρώπινους πύργους!
Ανθρώπινοι πύργοι κατά το Concurs de Castells το 2019 (πηγή: wikipedia)
Τα σταφύλια της τύχης
Το Las doce uvas de la suerte (τα δώδεκα σταφύλια της τύχης) είναι μια ισπανική παράδοση (και δεισιδαιμονία) που λαμβάνει χώρα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Καθώς το ρολόι δείχνει μεσάνυχτα και ξεκινάει το νέο έτος, πρέπει να φάτε μια ντουζίνα σταφύλια. Εάν δε, μπορέσετε να φάτε ένα σταφύλι για κάθε χτύπο της ώρας θα έχετε σίγουρα καλή τύχη τη νέα χρονιά!
Γιορτάστε την πρωτοχρονιά με μια ισπανική παράδοση (πηγή: pixabay)
Ο Ισπανικός Εθνικός ύμνος δεν έχει στίχους
Εάν έχετε παρατηρήσει στις αθλητικές οργανώσεις που λαμβάνουν μέρος οι εθνικές ομάδες της Ισπανίας, ο εθνικός ύμνος της χώρας δεν έχει στίχους (για την ακρίβεια είχε, αλλά δεν χρησιμοποιούνται πια), παρά μόνο μια καθηλωτική μελωδία. Ονομάζεται “La Marcha Real” και είναι ένας από τους παλαιότερους εθνικούς ύμνους του κόσμου καθώς γράφτηκε το 1761. Ακόμα 3 εθνικοί ύμνοι χωρών δεν έχουν στίχους.
Το Δημαρχείο της Μαδρίτης (πηγή: wikipedia)
Υπάρχει μια πόλη στην Ισπανία με μοναδική ιαπωνική κληρονομιά
Στην Coria del Río, περίπου 700 από τους 24.000 ντόπιους έχουν το επώνυμο «Japón». Αυτό το επώνυμο είναι κληρονομιά του πρώτου επίσημου Ιάπωνα απεσταλμένου στην Ισπανία (παρέα με 6 σαμουράι) το 1617! Η αντιπροσωπεία εγκαταστάθηκε στην πόλη κοντά στη Σεβίλλη και οι κάτοικοι πήραν το επώνυμο Hasekura de Japón (με τα χρόνια απλοποιήθηκε σε σκέτο Japón).
Η ιαπωνική πύλη Torii και το άγαλμα του Hasekura Tsunenaga στην Coria del Rio (πηγή: wikipedia)
Τα δύο επώνυμα
Στην ισπανική κουλτούρα, οι άνθρωποι έχουν δύο επώνυμα αντί για ένα. Το πρώτο επώνυμο το παίρνουν από τον πατέρα τους και το δεύτερο από τη μητέρα τους. Όταν τους απευθύνεστε στην καθημερινή ζωή, θα χρησιμοποιείτε συνήθως μόνο ένα επώνυμο (συνήθως το πρώτο).
Η Ισπανία υπήρξε η πρώτη παγκόσμια αυτοκρατορία
Και, για ένα διάστημα, ήταν και η πιο ισχυρή αυτοκρατορία στον κόσμο. Ξεπερνώντας και την πορτογαλική εμπορική αυτοκρατορία, οι Ισπανοί πρωτοστάτησαν στη Βόρεια, Κεντρική και Νότια Αμερική και κατέλαβαν τις Φιλιππίνες για περισσότερα από 300 χρόνια. Εκτός από πόνο, άφησαν πίσω τους μια μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά – και πάρα πολλούς ισπανόφωνους.
Η επίδραση της Ισπανίας και στην Ευρώπη ήταν σημαντική. Λόγω των διάφορων γαμήλιων συμμαχιών και των κληρονομιών, η Ισπανία είχε επιρροή σε μέρη της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Βελγίου και ολόκληρης της Ολλανδίας – η οποία ήταν γνωστή ως Ισπανική Ολλανδία από το 1556 έως το 1714.
Η ισπανική αυτοκρατορία είχε εδάφη σε 5 ηπείρους (πηγή: wikipedia)
Η Ισπανία ήταν υπό μουσουλμανικό έλεγχο για πέντε αιώνες
Η Αραβική κατάκτηση της Ιβηρικής χερσονήσου από μουσουλμανικά στρατεύματα Αράβων και Βερβέρων του Χαλιφάτου των Ομεϋαδών (οι Ευρωπαίοι τους έλεγαν Μαυριτανούς) έφερε την κατάλυση του Βησιγοτθικού Βασιλείου κάπου μεταξύ του 711 και 724. Η κατάκτηση οδήγησε στην εδραίωση της αραβικής παρουσίας στην Ιβηρική, το μουσουλμανικό κομμάτι της οποίας ήταν γνωστό ως Αλ-Άνταλους.
Αυτό που ακολούθησε είναι μια μακρά ιστορία αραβικής και ισλαμικής επιρροής στη γλώσσα, τον πολιτισμό και την τέχνη της Ισπανίας, έως ότου εκδιώχθηκαν τελικά οι εισβολείς το 1492. Στην περιοχή της Ανδαλουσίας οι αραβικές επιρροές είναι πολύ αισθητές.
Η περιφέρεια της Ανδαλουσίας (πηγή: wikipedia)
Η σιέστα δεν είναι αστεία υπόθεση για τους Ισπανούς
Η σιέστα είναι ένας σύντομος υπνάκος που λαμβάνεται το απόγευμα, συνήθως μετά το μεσημεριανό γεύμα. Στην Ισπανία, οι σιέστες είναι μέρος της καθημερινής ζωής και είναι σύνηθες να βλέπουμε πολλά καταστήματα να κλείνουν κατά τη διάρκεια της σιέστας, συνήθως μεταξύ 14:00 και 17:00. Στο θερμότερο μεσογειακό κλίμα, αυτός ο μεσημεριανός ύπνος επιτρέπει στους ανθρώπους να ξεκουραστούν, να απολαύσουν ένα διάλειμμα από τη δουλειά και να χαλαρώσουν κατά τη διάρκεια της πιο ζεστής ώρας της ημέρας. Αυτά τα μεσημεριανά διαλείμματα θα μπορούσαν να είναι ο λόγος που οι Ισπανοί έχουν ένα από τα υψηλότερα προσδόκιμα ζωής στον κόσμο!
Πόσο είναι αυτό; Χαίρομαι που με ρωτάτε, στην Ισπανία λοιπόν, το προσδόκιμο ζωής είναι κατά μέσο όρο τα 82 χρόνια (79 για τους άνδρες, 85 για τις γυναίκες). Σιγοντάρουν τους Ιάπωνες, τους Ιταλούς, τους Ελβετούς και τους Ικαριώτες.
Ο μεσημβρινός ύπνος είναι ιερός (πηγή: unsplash)
Τι παράγει η Ισπανία;
Η Ισπανία παράγει κατά μέσο όρο περίπου το 44% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου κάθε χρόνο, τέσσερις φορές περισσότερο από την Ελλάδα και 9 φορές περισσότερο από την Ιταλία (σύμφωνα με το International Olive Council). Η παραγωγή ισπανικού ελαιολάδου ανέρχεται σε 1,12 εκατομμύρια τόνους – αρκετό λάδι για να γεμίσει περίπου 400 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων!
Μαζί με την Ιταλία και τη Γαλλία, η Ισπανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών κρασιού στον κόσμο. Μάλιστα, το 2020, η Ισπανία κατέλαβε την τρίτη θέση στον κατάλογο των χωρών παραγωγής κρασιού, με παραγωγή περίπου 40,7 εκατομμυρίων εκατόλιτρων το 2020.
Η Ισπανία είναι η πρώτη χώρα σε παραγωγή ελαιόλαδου στον κόσμο.
Το τρίτο και μεγαλύτερο προιόν που παράγει η Ισπανία είναι ο τουρισμός της ο οποίος είναι άκρως ανταγωνιστικός στον δικό μας . Η ισπανία δέχεται κατά μ.ο περίπου 75 εκατομμύρια τουρίστες ( στοιχεία 2015 – 2019 ) έναντι 20 περίπου στην χώρα μας το ίδιο διάστημα , αποτέλεσμα της σωστής τουριστικής προβολής στους ανάλογους πελάτες και της ποιότητας παροχών ( αιώνες μπροστά απο εμάς , είτε μας αρέσει είτε οχι)
ΒΟΡΕΙΑ ΚΟΡΕΑ . Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΚΙΜ
«Ach’imŭn pinnara», δηλαδή «ας λάμψει το φως της αυγής», λέει επικά, η αρχή στο «Πατριωτικό Τραγούδι», τον εθνικό ύμνο της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας, ξορκίζοντας το σκοτάδι, αλλά αυτό το ίδιο μοιάζει να σκεπάζει κάθε στιγμή της ζωής των 26.000.000 ανθρώπων, σ εκείνη την άκρη της Ασίας. Φυσικά και η ευημερούσα Δύση, έχει την τάση να δαιμονοποιεί ό,τι δεν της μοιάζει, αλλά της περισσεύει ανοχή όταν αφορά σε ανελεύθερά καθεστώτα τύπου Σαουδικής Αραβίας. Ολες, όμως, οι φρικιαστικές ιστορίες για την Βόρεια Κορέα που κυκλοφορούν, ίσως στη βάση τους να έχουν και κάποια αλήθεια. Και ενώ διαψευστήκαν φρικτές φήμες για τάισμα αγριόσκυλων με αντιφρονούντες απ το καθεστώς, κάποιες άλλες, μέσα στον ορυμαγδό δημοσιευμάτων, φημών, προπαγάνδας και χολιγουντιανής μυθοπλασίας ίσως και να είναι αλήθεια…
Μετά την παράδοση της Ιαπωνίας στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, η Κορέα διαιρέθηκε σε δύο ζώνες κατά μήκος του 38ου παραλλήλου από την Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποτέλεσμα την κατοχή του βορρά από τους Σοβιετικούς και του νότου από τους Αμερικανούς. Οι διαπραγματεύσεις για την επανένωση απέτυχαν, και το 1948, σχηματίστηκαν ξεχωριστές κυβερνήσεις: η σοσιαλιστική Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας στο βορρά και η καπιταλιστική Δημοκρατία της Κορέας στο νότο. Η εισβολή που πραγματοποιήθηκε από την Βόρεια Κορέα είχε ως αποτέλεσμα τον Πόλεμο της Κορέας (1950-1953).
Έρικ Λάφοργκ: ο φωτογράφος που έδειξε στον κόσμο στη ζωή στην Βόρεια Κορέα
Ο φωτογράφος Έρικ Λάφοργκ είναι ένας από τους λίγους πολύ τυχερούς που είχαν την ευκαιρία να δουν τι πραγματικά είναι η Βόρεια Κορέα. «Από το 2008, έχω ριψοκινδυνεύσει στη Βόρεια Κορέα έξι φορές», είπε. «Χάρη στις ψηφιακές κάρτες μνήμης, ήμουν σε θέση να αποθηκεύω φωτογραφίες που μου απαγορεύεται να τραβήξω ή που μου είπαν οι ειδικοί να διαγράψω». Ο Λάφοργκ δεν ενδιαφερόταν για τα προσεκτικά οργανωμένα τουριστικά ταξίδια στη μυστηριώδη χώρα, αποκαλύπτοντας μόνο την πρόσοψή της. Ήθελε να πάει πέρα από αυτό, να πάρει μια εγχώρια γεύση της γης και των ανθρώπων που δεν είναι υπό τον πλήρη έλεγχο του καθεστώτος. «Με αντιμετώπιζαν όπως κάθε άλλο τουρίστα», είπε ο Έρικ. «Δεν μου επέτρεψαν να φωτογραφήσω την αστυνομία, τον στρατό κλπ. Αλλά με ένα φακό με ζουμ 300mm και ένα κάθισμα στο πίσω μέρος του λεωφορείου μπορούσα να βγάλω τόσες πολλές …»… Τράβηξε χιλιάδες φωτογραφίες, δείχνοντας τους πολίτες και τους κυβερνητικούς αξιωματούχους στην καθημερινή τους ζωή. «Μόλις άνοιξαν μια νέα περιοχή για να επισκεφθώ, προσπάθησα να την δω, καταγράφοντας τον τόπο». Αφού ο Λάφοργκ επέστρεψε από το 6ο ταξίδι του στη Βόρεια Κορέα το 2012, ωστόσο, η κυβέρνηση ανακάλυψε ότι μοιράστηκε κρυφά τις φωτογραφίες στο διαδίκτυο. Απαιτούσαν να αφαιρέσει τις εικόνες. «Εγώ αρνήθηκα καθώς παρουσιάζω όλες τις πτυχές της Βόρειας Κορέας: το καλό και το κακό, όπως και με κάθε χώρα που επισκέπτομαι, αρνήθηκα να κάνω μια εξαίρεση για τη Βόρεια Κορέα και δεν μου άρεσε αυτό». Σύντομα, το καθεστώς απαγόρευσε στον Λάφοργκ να διασχίσει τα σύνορά του ξανά. «Κατά τη διάρκεια των γευμάτων στην εξοχή, μπορούσα να μιλήσω με τους ντόπιους για ώρες, χάρη στους οδηγούς μου. Μου είπαν τόσα πολλά για το πώς ζουν, τι ονειρεύονται κ.ο.κ. Το κύριο πράγμα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι οι Βορειοκορεάτες είναι ζεστοί άνθρωποι, πολύ περίεργοι με τους επισκέπτες και πολύ γενναιόδωροι, παρόλο που οι περισσότεροι δεν έχουν σχεδόν τίποτα».
Ύπνος σε απόλυτο σκοτάδι και έγερση από μεγάφωνα
Τεράστια μεγάφωνα ακούγονται στους δρόμους. Η Πνογκγιάνγκ η πρωτεύουσα της Βόρειας Κορέας ξυπνά, στις 7 το πρωί με παράγγελμα και κοιμάται στις 12 τα μεσάνυχτα, με το εκκωφαντικό Σιωπητήριο να αντηχεί στα και να σπάει στα τσιμέντα των σοβιετικού τύπου κτηρίων, προστάζοντας ύπνο. Τα φώτα της πόλης σβήνουν και το ρεύμα διακόπτεται στα σπίτια. Σιωπή και πυκνό σκοτάδι! Το μετρό, χτισμένο από το 1965, παρακαλώ, έχει σταματήσει από το απόγευμα και έχουν σβήσει οι περίτεχνοι, κρυστάλλινοι πολυέλαιοι του, κρύβοντας τα πορφυρά χρώματα των τοίχων. Η αρχοντική αυτή πολυτέλεια στα έγκατα της γης, έρχεται σε αντίθεση με το γκρι και το λερωμένο μπεζ της επιφάνειας της πρωτεύουσας, που κυριαρχούν οι απόλυτες, αγέλαστες ευθείες. Το καθεστώς είναι ιδιόμορφο και οικογενειακό. Η εξουσία περνάει από τον πατέρα στον γιο. Μετεωρίζεται ανάμεσα στη ριζωμένη τυφλή υπακοή στο αυτοκράτορα, την οργάνωσή του υπαρκτού σοσιαλισμού, με δανεισμένα σύμβολα και χρώματα απ τον κομμουνισμό, στρατοκρατική οργάνωση όπως οι δικτατορίες, προπαγάνδα και ανελευθερία όπως όλες οι εξουσίες. Οι πολίτες παρακολουθούνται διαρκώς. Υπάρχουν επιτροπές που δίνουν αναφορά για συμπεριφορά στα πλαίσια της εργασίας, της οικογένειας, της γειτονιάς. Οι ύποπτοι καλούνται σε δημόσια αυτοκριτική. Μισητοί εχθροί του έθνους τους, είναι η Ιαπωνία, που τους είχε σε κατοχή στο παρελθόν, η Νότιος Κορέα και απόλυτο κακό, πηγή κάθε διαβολικού στοιχείου στις μοίρες των ανθρώπων, η Αμερική. Τα κράτη αυτά, από πλευράς τους προχωρήσαν σε εμπάργκο αποκλείοντας τη χώρα από τις αγορές από το ’80 στερώντας τους ανθρώπους της Βόρειας Κορέας από φάρμακα, ενέσεις, τεχνολογικά επιτεύγματα, αγαθά υψηλού βιοτικού επιπέδου.
9χρόνια θητεία
Εδώ οι άνθρωποι ονομάζονται πολίτες, είναι μέρη του συνόλου και όχι άτομα. Κάνουν στρατιωτική θητεία για 9 ολόκληρα χρόνια! Είναι όλοι κρατικοί υπάλληλοι. Οι αγρότες είναι στην κορυφή της πολιτικής πυραμίδας και πρόσφατα σχετικά επιτράπηκε σ αυτούς να διαθέτουν το μέρος του πλεονάσματος τους στην αγορά και όχι στο κράτος. Όλοι στο περιθώριο της κανονικής τους εργασίας κάνουν δουλειές για το κοινό καλό. Οι μαθητές μετά το σχολείο καθαρίζουν πλατείες και μνημεία, οι φοιτητές στολίζουν και ξεστολίζουν τους δρόμους από τις παρελάσεις και τις επίσημες εκδηλώσεις και όλοι οι εργαζόμενοι προσφέρουν εθελοντικά την εργατική τους δύναμη, όποτε και όπου τους ζητηθεί από το κόμμα. Δεν συζητούν πολιτικά, δεν αμφισβητούν, δεν ρωτούν, δε ψάχνουν. Παίρνουν το ρύζι και τα λαχανικά που τους αντιστοιχούν για την κάθε μέρα. Και ζουν σκεπτόμενοι όσους αντιφρονούντες το σκάσαν για άλλες πατρίδες, με το καθεστώς να τους θεωρεί πεθαμένους και κάποιους τους επικηρυγμένους. Οι δημόσιες εκτελέσεις όσων βαραίνονται με υποψίες αντικαθεστωτικής δράσης, πρακτικής η ακόμα και σκέψης, ήταν συνήθεις παλαιοτέρα, αλλά φαίνεται να έχουν περιοριστεί τελευταία. Αγαπούν τον κινηματογράφο και σινεμά έχουν ακόμα και τα πιο απομονωμένα χωριά. Φυσικά βλέπουν ταινίες παραγωγής του καθεστώτος, σύμφωνα με τα επιβεβλημένα ήθη, που ούτε ένα φιλί δεν περνά από την λογοκρισία, σε ένα εξορισμένης τρυφερότητας, ασιατικό «Σινεμά ο παράδεισος». Πίνουν πολύ αλκοόλ με μπίρες δικής τους παραγωγής, τις οποίες αναμιγνύουν με το «σόχου» ένα ποτό με πολλούς βαθμούς οινοπνεύματος που παράγεται από ρύζι. Στα χωριά φτιάχνουν μια απαγορευμένη, πολύ εθιστική ρακή, από βελανίδια και φύλλα τζίτζερ. Με το δριμύ ψύχος του χειμώνα, παραδέχονται πως κρυώνουν, μιας και το καθεστώς αδυνατεί να προσφέρει θέρμανση για όλους. Υπάρχουν πλέον, κάποια σούπερ μαρκετ, στην πρωτεύουσα, απαγορευτικά ακριβά και για τους δυτικούς ακόμα, που κάνουν όλες τις συναλλαγές με ευρώ και ποτέ με δολάριο, το οποίο άλλωστε θεωρείται σατανικό! Η Ελλάδα διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με την Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας και κάποια προϊόντα της, όπως χυμοί από τη Φλώρινα και λάδι από τη Σπάρτη, βρίσκονται για αγορά από την λιγοστή ελίτ της πόλης. Η φύση τους είναι όμορφη! Με πολλά ποτάμια, δάση, ειδυλλιακές πεδιάδες και απέραντους ορίζοντές. Οι κάτοικοί στις φωτογραφίες και τα βίντεο των δυτικών δεν χαμογελούν ποτέ. Μόνο κοιτάζουν με μια εριστική, βουβή, καχυποψία τον φακό. Στο κέντρο του…
Απαγορεύεται όλα να μην απαγορεύονται
Στη Βόρεια Κορέα μοιάζει το ρήμα «απαγορεύω» να είναι το πλέον δημοφιλές. Απαγορεύεται οτιδήποτε κάνει τους ανθρώπους να διαφέρουν, από ένα σύνολο ομοιογενές και χωρίς ατομικά χαρακτηρίστηκα. Έτσι απαγορεύονται οι ξένες ταινίες ή τα βίντεο ως προϊόντα «παρακμιακής κουλτούρας» με ποινή φυλάκισης από 5 έως 10 χρόνια. Απαγορεύεται φυσικά να βλέπουν ξένα τηλεοπτικά κανάλια, αλλά οι πολίτες που ζουν κοντά στα σύνορα, αν έχουν τηλεόραση -πράγμα όχι απαραίτητα διαδεδομένο- μπορούν χωρίς ποινές να παρακολουθούν το πρόγραμμα απ τις γειτονικές χώρες. Φυσικά και απαγορεύεται όχι μόνο το twitter όπως στην Τουρκία, αλλά όλο το σερφάρισμα στο Ίντερνετ, με ειδική άδεια για τους ερευνητές, τους ακαδημαϊκούς και πολιτικούς που κάνουν χρήση, υπό παρακολούθηση. Το καθεστώς έχει δικό του intranet, το «Kwangmyong» που αφορά αποκλειστικά σε βιβλία λογοτεχνικά, σύμφωνα πάντα με την εθνική ιδεολογία, επιστημονικά και τεχνικά κείμενα. Κινητά τηλέφωνα έχουν επίσης δικά τους. Το νέο τους smartphone το «Jindallae 3» κάνει θραύση και η μοναδική κινητή κρατική τηλεφωνία στη χώρα έχει τρία εκατομμύρια συνδρομητές. Απαγορεύεται ακόμα η επικοινωνία με το εξωτερικό, έτσι έχει μπλοκαριστεί πραγματοποίηση τηλεφωνικών κλήσεων εκτός Βόρειας Κορέας. Οποίος επικοινωνήσει με συγγενή του, άνθρωπο του, φίλο ή γνωστό στο εξωτερικό, αντιμετωπίζει την ποινή της εσχάτης προδοσίας! Απαγορεύονται τα ταξίδια στο εξωτερικό χωρίς ειδική άδεια από τις αρχές, που αφορά, συνήθως, σε μέλη της κυβέρνησης και αθλητές. Απαγορεύονται τα τζιν σε όλους ως αμερικανική, εκφυλιστική ενδυμασία και γενικώς τα παντελόνια στις γυναίκες, που αν είναι μέρος στολής, όπως ας πούμε στις στρατιωτικούς, μπορούν να τα φορούν αφού φτάνουν στην εργασία τους. Στις γυναίκες απαγορεύεται, ακόμα, να φορούν αμάνικα φορέματα και να βάφουν τα μαλλιά τους. Απαγορεύονται τα διαφορετικά στιλ στα μαλλιά. Είναι τέσσερις οι βασικές επιλογές των κουρεμάτων για τους άνδρες, που με τις παραλλαγές τους φτάνουν στις δέκα και είκοσι για τις γυναίκες! Στα ανδρικά κεφάλια το μάκρος της τρίχας δεν πρέπει να ξεπερνά τους 12 πόντους, αλλιώς γινεται επίσημη σύσταση κομμωτικής συμμόρφωσης!
Εκεί που τα φιλιά και τα χάδια απαγορεύονται
Απαγορεύονται οι θρησκείες, η πίστη σε όποιο Θεό, οι τελετές λατρείας! «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Η κατάργηση της θρησκείας ως απατηλής ευτυχίας του λαού σημαίνει αξίωση της πραγματικής του ευτυχίας. Η αξίωση να εγκαταλειφθούν οι αυταπάτες για την υπάρχουσα κατάστασή του σημαίνει αξίωση να εγκαταλειφθεί μια κατάσταση που έχει ανάγκη τις αυταπάτες. Η κριτική της θρησκείας είναι λοιπόν εμβρυωδώς η κριτική της κοιλάδας των δακρύων που φωτοστέφανό της είναι η θρησκεία» έγραφε ο Καρλ Μαρξ το 1844 όμως και το σοσιαλιστικό καθεστώς ενστερνίζεται πλήρως πως η θρησκεία προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, όπως και το όπιο, αντικαθιστώντας την με την τυφλή πίστη και υπακοή στο καθεστώς και στην οικογένεια Κιμ. Οι μόνες τελετές που επιτρέπονται στις μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, όπως στους γάμους είναι να βγάζουν φωτογραφίες στα αγάλματα της οικογένειας Κιμ και του τωρινού αρχηγού τους, καθώς και να τους προσφέρουν λουλούδια. Φυσικά και απαγορεύεται το προγαμιαίο σεξ, τα φιλιά σε δημόσιους χώρους, οι εκφράσεις τρυφερότητας ακόμα και ανάμεσα σε παντρεμένα ζευγάρια.
Σχεδόν καλά
Αποκομμένοι απ τον υπόλοιπο κόσμο και απ το δικαίωμα κάθε επιλογής, με ταριχευμένη την ελευθερία τους, οι κάτοικοι της Βόρειας Κορέας χαίρουν και κάποιων καλών, ιδωμένων πάντα μέσα απ τη δυτική ματιά μας. Δεν πληρώνουν στέγη, ρεύμα, νερό, σίτιση, γιατρούς, παιδεία. Αυτά τα αναλαμβάνει όλα το κράτος. Λίγα; Λίγα! Αλλά τουλάχιστον υπαρκτά! Δεν υπάρχουν άστεγοι, εγκληματικότητα, παραβατικότητα. Οι γυναίκες αντιμετωπίζονται το ίδιο ακριβώς με τους άντρες θεσμικά, ακόμα και αν στην κοινωνία αυτό βρίσκει αντιστάσεις. Απαγορεύεται η πορνεία και δεν υπάρχουν εκδιδόμενα άτομα. Δεν θεωρείται κακό δυο άνδρες να περπατάνε πιασμένοι απ το χέρι, να κάθεται ο ένας στα πόδια του άλλου, να μοιράζονται το ίδιο γλύκισμα ή φρούτο με ακουμπισμένα τα χείλη τους. Δεν υπάρχει χλεύη ή «κράξιμο» στους δρόμους αν κάποιος έχει διαφορετική κίνηση, ομιλία, περπάτημα απ το καθιερωμένο ως «αντρικό» πρότυπο. Δια νόμου, πάντως δεν απαγορεύεται -μη ξεχνιόμαστε!- η ομοφυλοφιλία, αλλά μοιάζει τόσο ταμπού, ακόμα και η αναγνώριση της ύπαρξης της, εξίσου όμως με την απαγόρευση της κάθε έκφρασης συναισθήματος, πάθους, έρωτα, επιλογής. Οι νέοι παντρεύονται με προξενιό και ουδείς διαλέγει σύντροφο. Είπαμε ακόμα πως το καθεστώς παρέχει σπίτι σε όλους. Οι καθυστερήσεις όμως να δοθεί στέγη στους νιόπαντρους οδηγεί στην αναγκαστική συμβίωση με τους γονείς του γαμπρού, πράγμα που σημαίνει πως η νύφη ζει με την πεθερά και οι συγκρούσεις είναι τόσο έντονες, που η κυβέρνηση έφτιαξε την Ένωση Δημοκρατικών Γυναικών για να επιλύει τις διαφορές… μαμάς και συζύγου!
Δημοσιογραφικές εντυπώσεις
Με δεδομένο πως η ενημέρωση γινεται απ το καθεστώς, υπάρχουν στη Βόρεια Κορέα, δέκα εφημερίδες και είκοσι περιοδικά, όλα κρατικά, ενώ τα ιδιωτικά ΜΜΕ φυσικά και είναι ανύπαρκτα, πράγμα που δε μας σοκάρει αφού οι γηραιοί θυμόμαστε την όχι μακρινή εποχή που στο δικό μας τόπο απαγορεύονταν η ιδιωτική ραδιοφωνία, συλλαμβάνονταν οι «ραδιοπειρατές» με τους παράνομους σταθμούς και η ιδιωτική τηλεόραση υπήρξε αργά στη ζωή μας. Με τον προβληματισμό κατά πόσο και τα ιδιωτικά μέσα είναι ελεύθερα στη Δύση, εδώ έχουμε την πλήρη και απροκάλυπτη χειραγώγηση του τύπου. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι μέλη του κόμματος των εργατών, με δεδομένη την αφοσίωση τους και την προθυμία υπακοής στο καθεστώς. Όσοι αφήσουν έστω υπονοούμενο αμφισβήτησης με την γραφή τους, εξαφανίζονται δια παντός όχι μόνο εργασιακά αλλά και ως υπάρξεις στις οικογένειες και στους φίλους τους. Οι ελάχιστες ξένες αποστολές που επισκέφθηκαν την Βόρεια Κορέα, είχαν πάντα «συνοδούς» ή καλύτερα «φροντιστές» στις μετακινήσεις τους και τους επιτρεπόταν να φτάσουν σε συγκεκριμένα σημεία, ενώ ήταν αυτονόητο, πως επρεπε πρώτα να καταθέσουν λουλούδια και να τιμήσουν τα μνημεία των αποθανόντων ηγετών Κιμ. Το πρακτορείο Associates Press για μία εβδομάδα ταξίδεψε στην ενδοχώρα. Δεν είχαν δικαίωμα να πάρουν συνέντευξη από τους ανθρώπους που συναντούσαν στο δρόμο τους, ούτε να παρεκκλίνουν της συμφωνημένης διαδρομής τους. Φωτογράφισαν σκηνές της καθημερινότητας εκεί.
Τι είδε ο φωτογραφικός φακός
Έρημοι δρόμοι, με λίγα αυτοκίνητα για όσους είχαν λεφτά να τα αγοράσουν, αφού το μηνιάτικο εισόδημα είναι 60 ευρώ και το κόστος είναι στα 5.000 για ένα μεσαίου κυβισμού όχημα. Παιδιά να κολυμπούν στα ποτάμια. Οικογένειες να κάνουν πικ νικ στα πάρκα. Γυναίκες σε ανδρικές δουλειές, να φτιάχνουν χαλασμένα φανάρια δρόμων ή να κάνουν στρατιωτικές ασκήσεις. Φτωχά, παραξενεμένα παιδιά στα βόρεια της χώρας, έξω από μισογκρεμισμένες καλύβες. Φωτισμένα πορτρέτα των δυο πεθαμένων και αγιοποιημένων Κιμ, μέσα στα ζοφερά σκοτάδια πενιχρών χωριών. Παρελάσεις νέων στην κεντρική πλατεία της Πνογκγιάνγκ. Ντροπαλά χαμόγελα ωραίων κοριτσιών με αγέλαστα, σκοτεινά ρούχα. Γυναίκες με παραδοσιακά, φανταχτερά κιμονό! Νύφες με ασημί γοβάκια! Σοβαρά σκαμμένα πρόσωπα ηλικιωμένων με σβησμένα βλέμματα. Χωρίς λέξεις. Μόνο κλεμμένες στιγμές…
Οι φίλοι του πρέσβη
Και η αλήθεια; Τι γινεται με αυτην την περιζήτητη, την υπέρτατη αρετή εμάς των δυτικών. Προφανώς, όπως κάνει πάντα, κρύβεται κάπου στη μέση. Έτσι, ο δημοσιογράφος Αντρέι Ιβάνοφ, που πήγε στη Βόρεια Κορέα, γράφει πως η οικονομική ανάπτυξη της χώρας πλησιάζει πλέον σε αυτήν της Νότιας. Στην πρωτεύουσα έχουν εντυπωσιακά πολυώροφα κτήρια, ουρανοξύστες γυάλινους, με τον κίνδυνο πάντα υπαρκτό να γίνει μια απ τις συχνές διακοπές ρεύματος και οι κάτοικοι των διαμερισμάτων να πρεπει να ανέβουν στον 30ο, για παράδειγμα όροφο, με τα πόδια Οι άνθρωποι στους δρόμους είναι καλοντυμένοι με δυτικά πρότυπα. Το καθεστώς επιδιώκει πλέον σοβαρά τις κινεζικές, βιετναμικές και ρωσικές μεταρρυθμίσεις. Ο πρώην πρέσβης της Βρετανίας στην Πιονγκιάνγκ Τζον Εβεραρντ, απ την άλλη περιέγραψε στην «Independent» πως απ τους Βορειοκορεάτες φίλους του, είδε την ζωή όχι της ελίτ του καθεστώτος, που ζει πολυτελώς σε βίλες με όλα τα δυτικά αγαθά, αλλά ούτε των φτωχών στις καλύβες. Έτρωγαν καλά, αλλά μονότονα, με το κρέας από σπάνιο έως ανύπαρκτο, κυρίως ρύζι, βραστά λαχανικά και κιμτσί, ένα πικάντικο λάχανο. Είχαν επαρκή ρούχα και τουλάχιστον ένα καλό κοστούμι για την υποχρεωτική παρουσία τους, σε παρελάσεις και κομματικές εκδηλώσεις. Ζούσαν σε διαμερίσματα. Κάναν καθημερινά ντους αλλά χωρίς ζεστό νερό.
Η Βόρειος Κορέα, να σημειωθεί πως φτάνει τους πλην είκοσι βαθμούς Κελσίου το χειμώνα. Επιδίωκαν να έχουν πολλούς φίλους, ως αντίδοτο για την πλήξη, αλλά και για την υποστήριξη τους, αν είχαν καταγγελίες στο καθεστώς και βρίσκονταν μπλεγμένοι. Τα βράδια περνούσαν με την οικογένειά τους και έβλεπαν τηλεόραση, με πιο δημοφιλές πρόγραμμα αυτό που αφορά σε διεθνείς ειδήσεις και που μεταδιδόταν τις Κυριακές. Όπως συνηθίζεται στην Ασία, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη του Ηνωμένου Βασίλειου, έτσι και στην Βόρεια Κορέα οι οικογενειακές σχέσεις είναι πολύ ισχυρες. Σεβονται απεριόριστα τους γονείς τους και τους επισκέπτονται με συνέπεια, αλλά σαν από καθήκον και όχι ευχαρίστηση και τρυφερότητα. Λατρεύουν τα παιδιά τους και μερικοί τους προσέφεραν ιδιαίτερα μαθήματα, ιδίως αγγλικών, ενώ βάζουν ότι μέσον υπάρχει για να βρουν φάρμακα και παιδικές βελόνες για ενέσεις που σπανίζουν. Απέφευγαν να συζητήσουν πολιτικά, ζητούσαν πληροφορίες για τις εξελίξεις στη Δύση. Κάποιοι τους δεν έδιναν σημασία στην καθημερινή, κομματική προπαγάνδα, αλλά άλλοι πίστευαν πως, πράγματι, η Βόρεια Κορέα είναι μια ηρωική χώρα που μάχεται την συνομωσία των ΗΠΑ να την καταστρέψει. «Είχαν διδαχθεί να μισούν τους Αμερικανούς, αλλά οι περισσότεροι δεν τους μισούσαν», λέει ο κορυφαίος διπλωμάτης.
Το κουμπί του Κιμ
Και ενώ ο εγγονός του ανακηρυγμένου ως απολυτού ηγέτη, ο σημερινός ανώτατος αρχηγός της Βορείας Κορέας, Κιμ Γιογκ Ουν, έχει το δάχτυλο απλωμένο στο κουμπί που πυροδοτεί τις παντοδυναμίες πυρηνικές του κεφάλες, οι Αμερικανοί τον αποκαλούν «χοντρό, χαζό παιδί» επισήμως και τον προκαλούν μιλώντας του για αλαζονεία. Οι άνθρωποι της Βορείας Κορέας, πιστεύουν πως όλος ο πλανήτης τους εχθρεύεται γιατί είναι μοναδικοί αντιστεκόμενοι ακόμα. Μοιράζονται τη τελευταία τους τροφή μεταξύ τους, κοιτάζουν τα κορίτσια τους με τα ροζ, μεταξωτά, κεντητά με ανθούς κερασιάς κιμονό τους, αφήνουν τα παιδιά να παίξουν στα ποτάμια και αγνοούν πως το κουμπί, ναι μπορεί να πατηθεί και να μη «λάμψει το φως της αυγής» ποτέ ξανά…
Αλ Χουαρίζμι : ο πατέρας της άλγεβρας
ΠΟΛΛΟΙ άνθρωποι, όταν μετρούν το βάρος τους ή υπολογίζουν πόσο κοστίζουν τα ψώνια τους, χρησιμοποιούν ινδοαραβικούς αριθμούς. Γιατί «ινδοαραβικούς»; Η βάση του σύγχρονου αριθμητικού συστήματος που χρησιμοποιεί τα ψηφία μηδέν έως εννέα φαίνεται πως αναπτύχθηκε στην Ινδία και έφτασε στη Δύση μέσω διανοουμένων του Μεσαίωνα που έγραφαν στην αραβική. Ο επιφανέστερος από αυτούς ήταν ο Μοχάμεντ ιμπν-Μούσα αλ-Χουαρίζμι. Γεννήθηκε πιθανόν στο σημερινό Ουζμπεκιστάν γύρω στο 780 Κ.Χ. και αποκαλείται ο «μέγας ήρωας των αραβικών μαθηματικών». Τι του χάρισε αυτή την αναγνώριση;
«ΗΡΩΑΣ ΤΩΝ ΑΡΑΒΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ»
“ Ο Αμπού Αμπντουλάχ Μοχάμεντ Ιμπν Μούζα Αλ Χουαρίζμι (Αραβικά: أبو عبد الله محمد بن موسى الخوارزمي) (μ.Χ. 780 – 850 μ.Χ.) ήταν Πέρσης μαθηματικός, αστρονόμος και γεωγράφος.
Ο Αλ-Χουαρίζμι έγραψε για την πρακτική χρήση των δεκαδικών αριθμών, καθώς επίσης διευκρίνισε και διέδωσε μια μέθοδο για την επίλυση ορισμένων μαθηματικών προβλημάτων. Εξήγησε αυτή τη μέθοδο στο έργο του Συνοπτικό Βιβλίο Υπολογισμών με Συμπλήρωση και Εξίσωση. Η λέξη άλγεβρα είναι παραφθορά του όρου αλ-τζαμπρ που εμφανίζεται στον αραβικό τίτλο αυτού του βιβλίου. Σύμφωνα με τον επιστημονικό συγγραφέα Εσάν Μασούντ, η άλγεβρα θεωρείται «το σημαντικότερο μαθηματικό εργαλείο που επινοήθηκε ποτέ και το οποίο θεμελιώνει κάθε πτυχή των θετικών επιστημών».*
«Αμέτρητες γενιές μαθητών λυκείου εύχονται να μην είχε μπει στον κόπο [ο Αλ-Χουαρίζμι] να ασχοληθεί με το αντικείμενο», λέει χαριτολογώντας ένας συγγραφέας. Πάντως, ο ίδιος ο Αλ-Χουαρίζμι δήλωσε ότι στόχος του ήταν να εξηγήσει μεθόδους που θα απλοποιούσαν τους υπολογισμούς στο εμπόριο, στη διαμοίραση κληρονομιάς, στην τοπογραφία και ούτω καθεξής.
Αιώνες αργότερα, μαθηματικοί της Δύσης, μεταξύ των οποίων ο Γαλιλαίος και ο Φιμπονάτσι, είχαν σε μεγάλη υπόληψη τον Αλ-Χουαρίζμι για τις σαφείς του εξηγήσεις αναφορικά με τη χρήση εξισώσεων. Οι περιγραφές του προλείαναν το έδαφος για περαιτέρω μελέτες στην άλγεβρα, στην αριθμητική και στην τριγωνομετρία. Μάλιστα, οι μελέτες που έγιναν στην τριγωνομετρία επέτρεψαν στους διανοουμένους της Μέσης Ανατολής να υπολογίζουν γωνίες και πλευρές τριγώνων, καθώς και να εμβαθύνουν στην αστρονομία.*
Άλγεβρα: «Το σημαντικότερο μαθηματικό εργαλείο που επινοήθηκε ποτέ»
Στηριζόμενοι στο έργο του Αλ-Χουαρίζμι, κάποιοι ανέπτυξαν νέους τρόπους για να χρησιμοποιούν δεκαδικά κλάσματα και ανακάλυψαν νέες τεχνικές για να ορίσουν το εμβαδόν και τον όγκο. Οι αρχιτέκτονες και οι κατασκευαστές στη Μέση Ανατολή χρησιμοποιούσαν τέτοιες προηγμένες μεθόδους πολύ πριν από τους συναδέλφους τους στη Δύση, οι οποίοι εξοικειώθηκαν με αυτές στη διάρκεια των Σταυροφοριών. Όταν αργότερα εκείνοι επέστρεψαν στην πατρίδα τους, έφεραν μαζί τους αυτή τη γνώση, έχοντας επίσης τη συμβολή μορφωμένων Μουσουλμάνων αιχμαλώτων και μεταναστών.
ΤΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΞΑΠΛΩΝΟΝΤΑΙ
Μεταγενέστερα, τα έργα του Αλ-Χουαρίζμι μεταφράστηκαν στα λατινικά. Η διάδοση των ινδοαραβικών αριθμών στη Δύση αποδίδεται γενικά στον Ιταλό μαθηματικό Φιμπονάτσι (περ. 1170-1250), ο οποίος ήταν γνωστός και ως Λεονάρντο της Πίζας. Έμαθε για αυτούς όταν ταξίδευε στην περιοχή της Μεσογείου και κατόπιν έγραψε το Βιβλίο Αριθμητικής.
Πέρασαν αιώνες μέχρι να γίνουν ευρέως γνωστές οι εξηγήσεις του Αλ-Χουαρίζμι. Τώρα όμως, οι μέθοδοί του και τα μαθηματικά που σχετίζονται με αυτές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας, για να μην αναφερθούμε στο εμπόριο και στη βιομηχανία.
^ Στη σύγχρονη άλγεβρα, οι άγνωστοι αριθμοί συμβολίζονται με γράμματα, όπως το x και το y. Ένα παράδειγμα είναι η εξίσωση x + 4 = 6. Αφαιρώντας το 4 και από τα δύο μέλη της εξίσωσης, διαπιστώνουμε ότι το x ισούται με 2.
^ Οι Έλληνες αστρονόμοι ξεκίνησαν πρώτοι να υπολογίζουν τις πλευρές και τις γωνίες των τριγώνων. Μουσουλμάνοι μελετητές χρησιμοποιούσαν την τριγωνομετρία για να προσδιορίζουν την κατεύθυνση προς τη Μέκκα. Όταν προσεύχονται, οι Μουσουλμάνοι στρέφονται προς τη Μέκκα. Η παράδοση υπαγορεύει ότι οι νεκροί πρέπει να θάβονται με το κεφάλι στραμμένο προς τη Μέκκα και ότι οι Μουσουλμάνοι κρεοπώλες πρέπει να είναι στραμμένοι προς τη Μέκκα όταν σκοτώνουν ζώα για το κρέας τους.
Η μορφές των πρωτοβαθμίων και των δευτεροβαθμίων εξισώσεων, τις οποίες πραγματεύεται, σε σύγχρονο συμβολισμό έχουν ως εξής: αχ2=βχ, αχ2=β, αχ2+βχ=γ, αχ2+γ=βχ, αχ2=βχ+γ, όπου τα α, β, γ, είναι φυσικοί αριθμοί, εφόσον αυτός δεν γνώριζε την ύπαρξη αρνητικών αριθμών και του μηδενός. Ο Αλ-Χουαρίζμι αναφέρει τις δύο μεθόδους αναγωγής των δεδομένων κάθε προβλήματος σε αυτές τις μορφές: Αποκατάσταση(al-jabr):με την οποία απαλείφει τις αρνητικές ποσότητες. Εξισορρόπηση(al-muqabala):με την οποία κάνει αναγωγή των ομοίων όρων σε αμφότερα τα μέλη της εξισώσεως.
EL DORANDO . Η ΜΥΘΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΜΑΛΛΟΝ ΗΤΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Το όνειρο του Ελ Ντοράντο οδήγησε πολλούς Ευρωπαίους κατακτητές σε μάταια ταξίδια στις ζούγκλες και τα βουνά της Νότιας Αμερικής σε αναζήτηση της χαμένης «πόλης του χρυσού». Ευσεβείς πόθοι. «Γιατί το Ελ Ντοράντο δεν ήταν τόπος, αλλά ένας ηγέτης, όπως επιβεβαιώνουν σύγχρονες αρχαιολογικές έρευνες», σύμφωνα με το BBC
Η άφιξη του Κολόμβου στην Αμερική, το 1492, ήταν το πρώτο κεφάλαιο μιας σύγκρουσης πολιτισμών που άλλαξε το πρόσωπο του κόσμου. Ηταν μια άγρια αντιπαράθεση ανάμεσα σε ανθρώπους με εντελώς διαφορετικούς τρόπους ζωής και συστήματα αξιών.
Ο ευρωπαϊκός μύθος του Ελ Ντοράντο, του χαμένου τόπου του χρυσού που περίμενε την ανακάλυψη από έναν παράτολμο κατακτητή, ήταν η επιτομή της ατελείωτης δίψας των Ευρωπαίων για χρυσό, και της λαχτάρας τους να εκμεταλλευθούν αυτούς τους νέους τόπους για την αξία τους σε χρήμα.
Ο νοτιο-Αμερικανικός μύθος του Ελ Ντοράντο, αντιθέτως, αποκαλύπτει την αληθινή φύση της γης και των ανθρώπων της. Για αυτούς, το Ελ Ντοράντο δεν ήταν ποτέ ένας τόπος, αλλά ένας ηγέτης τόσο πλούσιος που υποτίθεται ότι κάλυπτε το σώμα του με χρυσό από την κορυφή μέχρι τα νύχια κάθε πρωί και το ξέπλενε σε μια ιερή λίμνη κάθε βράδυ.
Η πραγματική ιστορία πίσω από τον μύθο αναδύθηκε τα τελευταία χρόνια μέσω ενός συνδυασμού ιστορικών κειμένων, και νέας αρχαιολογικής έρευνας.
Στον πυρήνα της είναι η αληθινή ιστορία μιας τελετουργίας ενθρόνισης του ηγέτη των Μουίσκα, ενός λαού που ζει στην κεντρική Κολομβία από το 800 μΧ μέχρι σήμερα.
Διάφοροι Ισπανοί χρονικογράφοι που έφτασαν σε αυτή την άγνωστη ήπειρο στις αρχές του 16ου αιώνα άρχισαν να γράφουν για την τελετουργία του Ελ Ντοράντο. Μία από τις καλύτερες αφηγήσεις είναι αυτή του Χουάν Ροντρίγκεθ Φρέϊλε.
Στο βιβλίο του «Η Κατάκτηση και Ανακάλυψη του Νέου Βασιλείου της Γρανάδα», που εκδόθηκε το 1636, μας λέει τί συνέβαινε όταν πέθαινε ένας βασιλιάς στην κοινωνία των Μουίσκα.
Ο νέος ηγέτης, συνήθως ανηψιός του πρώην βασιλιά, υποβαλλόταν σε μια μακρά ιεροτελεστία ενθρόνισης, που κορυφωνόταν επάνω σε μια σχεδία, σε μια ιερή λίμνη, όπως η Γκουαταβίτα, στην κεντρική Κολομβία.
EL DORANDO στα Ισπανικά μεταφράζεται ως ο χρυσαφένιος , ο χρυσοποίκιλτος και αφορά πρόσωπο και όχι τόπο ή άλλον γεωγραφικό προσδιορισμό
Έγδυναν τον διάδοχο και κάλυπταν το σώμα του με λάσπη και χρυσόσκονη.
Περιστοιχισμένος από τους τέσσερις αρχιερείς, που ήταν στολισμένοι με φτερά, χρυσά στέμματα και στολίδια, ο ηγέτης, γυμνός αλλά λουσμένος με χρυσόσκονη, προσέφερε σμαράγδια και άλλα πολύτιμα αντικείμενα στους Θεούς, ρίχνοντάς τα στη λίμνη.
Οι όχθες της κυκλικής λίμνης ήταν γεμάτες με θεατές, που φορούσαν ακριβά ρούχα και έπαιζαν μουσικά όργανα γύρω από φωτιές.
Οταν η σχεδία έφτανε ακριβώς στο κέντρο της λίμνης, ο αρχιερέας σήκωνε μια σημαία για να κάνει σιωπή το πλήθος. Εκείνη τη στιγμή, το πλήθος ορκιζόταν υπακοή στον Χρυσό ηγέτη, επευφημώντας τον από τις όχθες της λίμνης
.
ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
ΑΙΓΥΠΤΟΣ
Θεός Πτα
περί το 3000 π.Χ. Ίδρυση τού αρχαίου κράτους των Φαραώ από τον βασιλέα Μηνά (αιγυπτ. Mena, αναφέρεται από τον Ηρόδοτο ως Μην). Πρωτεύουσα: Μέμφις (πλησίον του Καΐρου). Θρησκεία: Λατρεία προσωποποιημένων δυνάμεων της φύσης, συνδεόμενη με συμβολική ζωολατρεία. Θεότητες: Πτα (Ptah, δημιουργός, θεός του φωτός και της αλήθειας) ο Ρα (ενσαρκωμένη δύναμη του Ηλίου, η οποία δημιουργεί και συντηρεί) η Νείτ (Neit ή Neith) ο Άμμων (Ammun θεός του Ουρανού) ο Όσιρις και η Ίσις. Ο Όσιρις συμβολίζει τη διαμάχη των ευμενών και δυσμενών για τον άνθρωπο φυσικών δυνάμεων, καθώς αποτυπώνεται στο θάνατο και ανάσταση της φύσης των όντων. Ο Όσιρις (θεός της ζωής) θανατώνεται από τον Τυφώνα (δαίμονας) αναζητείται από την σύζυγό του Ίσιδα και ο υιός αυτών ‘Ωρος νικά τον Τυφώνα. Όταν αναβιώνει ο Όσιρις, άρχει επί των ψυχών στο βασίλειο του Άιδη (η ταρίχευση – μουμιοποίηση γινόταν για την συνένωση του σώματος με την ψυχή). Απεικονίζεται ως ο ιερός ταύρος Άπις. Πολίτευμα: Δεσποτική βασιλεία (ή αιγυπτιακή χρονολογία ορίζεται εκ των δυναστειών οι οποίες βασίλευσαν στην χώρα, έτσι ή δ’ και ε’ δυναστεία χρονολογικά τοποθετείται το αργότερο περί το 2830 π.Χ) μεγάλη επιρροή των Ιερέων ιδίως από τον ιγ’ αιώνα – διαίρεση του έθνους σε τάξεις: Ιερέων, μαχίμων, γεωργών, τεχνιτών, ποιμένων – αποκλεισμός από τις επιδράσεις των ξένων. Πυραμίδες (τάφοι βασιλέων) οβελίσκοι, ιερογλυφικά γράμματα.
περί το 2300 π.Χ. Ιδρύεται το Μέσον κράτος (η ιβ’ δυναστεία περίπου το 2130 π.Χ η ιγ’ περίπου το 1930 π.Χ η ιη’ περίπου το 1530 — 1320 π.Χ). Οικοδόμηση του ναού του θεού Άμμωνα στις Θήβες της Κάτω Αίγυπτου. Κατάκτηση της Νουβίας. Ο βασιλιάς Αμενεμχάτ Γ’ καλλιεργεί το Φαγιούμ, κατασκευάζει την λίμνη Μέρι (οι Έλληνες – Ηρόδοτος Β’ 101 – από παρανόηση ονόμασαν την λίμνη Μοίριδα) για προστασία από τις πλημμύρες του Νείλου και κτίζει μεγάλο ναό, τον Λαβύρινθο.
περί το 2000 π.Χ. Κατάκτηση της Αίγυπτου από τους σημιτικής καταγωγής Υκσώς (αιγυπτ. Hak Schasu βασιλείς των Ποιμένων, που σημαίνει τους προς ανατολάς νομαδικούς λαούς).
περί τό 1600 π.Χ. Έξωση των Υκσώς. Ίδρυση του Νέου κράτους (πρωτεύουσα Θήβες). Νουβία και Συρία (μέχρι τον Ευφράτη) υποτάσσονται στην Αίγυπτο από τους βασιλείς της ιη’ δυναστείας Θουτμώσι Γ’ (Thutmes) και Αμενόφι (Amenhotep).
περί τό 1500 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Αμενόφις.
Ραμσής ΙΙ
περί το 1330 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Ραμσής Β’ ο μέγας (Sestu-Ra, αποκαλούμενος από τους Έλληνες Σέσοτρις) πολεμά τούς Χετίτες (Cheta) στην Συρία. Οικοδόμηση ναών στην Θήβα (τα σημερινά Καρνάκ και Λουξόρ).
μετά το 1200 π.Χ. Παρακμή της Αίγυπτου. Η Συρία γίνεται ανεξάρτητη – ιδρύεται στην Νουβία το κράτος της Μερόης.
671 π.Χ. Η Αίγυπτος υποτάσσεται στους Ασσύριους.
645 π.Χ. Ο Ψαμμήτιχος Α’ ανακτά την αυτονομία της Αιγύπτου. Πρωτεύουσα ή Σάις κοντά στο Δέλτα του Νείλου. Ακμάζει το εμπόριο με τους Φοίνικες και Έλληνες.
610 π.Χ. Ο Νεχώ επιχειρεί να ανοίξει διώρυγα μεταξύ του Νείλου και της Ερυθράς θάλασσας (περίπλους Αφρικής από τους Φοίνικες). Κατακτά την Συρία αλλά ηττάται από τους Βαβυλώνιους στο Καρχημίσιο κοντά στον Ευφράτη.
570 – 526 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Άμασις ο οποίος είναι φίλος του Πολυκράτη της Σάμου. Ιδρύεται η Ναύκρατις αποικία των Ελλήνων.
523 π.Χ. Μάχη στο Πηλούσιο ο βασιλεύς των Περσών Καμβύσης υποτάσσει την Αίγυπτο.
ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΚΑΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ
πριν το 3000 π.Χ. Η περί τον Ευφράτη χώρα είναι διηρεμένη σε πολλά μικρά ανεξάρτητα κράτη, συμπεριλαμβανομένου του βασιλείου των Σουμερίων και Ακκάδων (μη σημιτικής καταγωγής).
περί τό 2500 π.Χ. Εισβάλλουν από τον νότο οι σημιτικής καταγωγής Χαλδαίοι (Βαβυλώνιοι) και υιοθετούν τον πολιτισμό των υποταχθέντων.
περί το 2300 π.Χ. Η Βαβυλώνα (Babilu = Πύλη του Ιλού – εβραϊστί Babel) πλησίον του Ευφράτη ορίζεται ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους. Ανεγείρεται ο ναός του Βήλου (Bel). Ως γραφή χρησιμοποιείται η σφηνοειδής. Αστρονομία και αστρολογία ασκείται από τους ιερείς. Δημιουργείται πολυσχιδές σύστημα διωρύγων με σκοπό την διευθέτηση των υδάτων των ποταμών και την άρδευση κατά το θέρος. Ακμάζει το εμπόριο και ορίζεται ακριβές σύστημα μέτρων και σταθμών.
περί το 1792 π.Χ. Βασιλέας Χαμουραμπί πεθαίνει το 1750 π.Χ. Νόμοι του Χαμουραμπί.
περί τό 1300 π.Χ. Συστήνεται η Ασσυρία στο ίδιο κράτος πλησίον του ποταμού Τίγρη. Οι βασιλείς της Ασσυρίας υποτάσσουν την Βαβυλωνία. Ορίζεται ως πρωτεύουσα η Νινευί στον Τίγρη ποταμό (στα ερείπια της Μοσούλης).
περί το 850 π.Χ. Οι βασιλείς Ασουρνασιρπάλ και Σαλμανασάρ Β’ επεκτείνουν το κράτος στην Συρία και Μηδία.
περί τό 620 π.Χ. Το βασίλειο εξασθενεί λόγω της επιδρομής των Σκυθών.
606 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Νινευί από τους Μήδους (Κυαξάρης) και των επαναστατημένων Βαβυλωνίων (Ναβουπαλασάρ). Κατάλυση του βασιλείου της Ασσυρίας. Εμφάνιση του μύθου του Σαρδανάπαλου.
605 — 561 π.Χ. Βασιλιάς ο Ναβουχοδονόσορ (nabu-kudur-hussur). Ακμή του Βαβυλωνιακού κράτους. Καταστροφή της Ιερουσαλήμ και κατάκτηση Συρίας και Φοινίκης.
538 π.Χ. Άλωση της Βαβυλώνας από τον βασιλέα των Περσών Κύρο.
ΕΒΡΑΙΟΙ (ΙΟΥΔΑΙΟΙ, ΙΣΡΑΗΛΙΤΕΣ)
περί το 2000 π.Χ. Ο Αβραάμ πρώτος πατριάρχης & γενάρχης των Εβραίων (σημιτικής φυλής) από την Ουρ εγκαθίσταται στην χώρα Χαναάν. Πατριάρχης Ισαάκ – Ιακώβ και οι δώδεκα υιοί του.
περί το 1550 π.Χ. Επί Ιωσήφ η φυλή των Εβραίων μεταναστεύει στην Αίγυπτο.
περί το 1320 π.Χ. Μωυσής – έξοδος των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Οι δέκα εντολές δίδονται στον Μωυσή στο όρος Σινά. Θρησκεία: Μονοθεϊσμός λατρεία ενός θεού του Ιεχωβά (Jehobah). Απαγόρευση ομοιώματος του Θεού. Κατάκτηση της γης της επαγγελίας (την οποία υποσχέθηκε ο θεός στους Εβραίους) δηλαδή της Χαναάν ή Παλαιστίνης [εκ των κατοίκων Φιλισταίων (Pelischtim)] υπό την αρχηγία του Ιησού (Joshua) του Ναυή, χωρίς όμως την απόλυτη υποταγή των αρχαίων κατοίκων. Δώδεκα φυλές πλην της ιερατικής του Λευί. Κιβωτός της διαθήκης – Κριτές………..Σαμουήλ.
περί το 1000 π.Χ. Ο Σαούλ πρώτος βασιλιάς των Εβραίων.
Βασιλέας Δαυίδ
περί το 980 π.Χ. Βασιλέας Δαυίδ. Ακμή του κράτους, η Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα.
περί το 950 π.Χ. Σολομώντας. Ανέγερση του ναού του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ.
περί το 930 π.Χ. Διαίρεση του βασιλείου λόγω σχίσματος των φυλών. Συστήνεται το βασίλειο του Ιούδα (πρωτεύουσα Ιερουσαλήμ) από τον Ροβοάμ υιό του Σολομώντα και το βασίλειο του Ισραήλ (πρωτεύουσα Σιχέμ, κατόπιν Σαμάρεια) υπό τον Ιεροβοάμ. Οι προφήτες Ηλίας (περί το 870 π.Χ) στο βασίλειο του Ισραήλ, Ησαΐας (περί το 700 π.Χ) & Ιερεμίας (περί το 600 π.Χ) στο βασίλειο του Ιούδα πολεμούν την ειδωλολατρία.
722 π.Χ. Άλωση της Σαμάρειας από τον βασιλέα των Ασσυρίων Σαργών (Sarrukin). Κατάλυση του βασιλείου του Ισραήλ. Μέρος του πληθυσμού μεταφέρεται αιχμάλωτο στην Ασσυρία και Μηδία.
586 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα, βασιλέα της Βαβυλωνίας. Πυρπόληση του ναού. Πολλοί θανατώνονται και οι επιζήσαντες μεταφέρονται αιχμάλωτοι στην Βαβυλώνα.
540 – 332 π.Χ. Οι Εβραίοι τελούν υπό την κυριαρχία των Περσών. Ο Κύρος επιτρέπει την επιστροφή στην Παλαιστίνη. Ανοικοδομείται ο ναός του Ιεχωβά το 514 π.Χ. επί Δαρείου Α’.
332 – 167 π.Χ. Οι Εβραίοι τελούν υπό Μακεδονική κυριαρχία (Μέγας Αλέξανδρος 332 – 337 π.Χ. – Πτολεμαίοι 323 – 198 π.Χ. – Σελευκίδες 198 – 167 π.Χ.).
O Ματταθίας και οι ακόλουθοί του
167 – 130 π.Χ. Οι Μακκαβαίοι απελευθερώνουν τους Εβραίους (40ετής πόλεμος…. αρχηγός ο ιερέας Ματταθίας και οι πέντε υιοί του – ο έκγονος Αριστόβουλος λαμβάνει τον βασιλικό τίτλο. Επί των ημερών των διαδόχων του προκαλούνται αντιμαχίες μεταξύ Φαρισαίων και Σαδουκαίων.
63 π.Χ. Ο Πομπήιος κατόπιν αίτησης των Φαρισαίων καθιστά υποτελείς τους Εβραίους στην Ρώμη.
40 π.Χ. Ο Ηρώδης αναγνωρίζεται ως βασιλεύς των Ιουδαίων (υποτελής στην Ρώμη) και πεθαίνει το 4 μ.Χ.
70 μ.Χ. Άλωση και καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο. Διασπορά των Εβραίων.
132 – 135 μ.Χ. Επανάσταση κατά των Ρωμαίων σκοτώνονται περισσότεροι από 500.000 Εβραίοι.
ΦΟΙΝΙΚΕΣ & ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΟΙ
Θεός Βαάλ
πριν το 1500 π.Χ. Ακμή του εμπορίου των Φοινίκων, ιδιαίτερα της πόλης Σιδώνας. Θρησκεία: Βαάλ (ο θεός Bel των Βαβυλωνίων) Aschera (θεοί Baaltis, Belit των Βαβυλωνίων) ως θεότητες της ζωής, της γέννησης και της δύναμης της φύσης, ο δε Μολόχ (βασιλιάς Adartvn των Βαβυλωνίων) συμβολίζει τις δυνάμεις της καταστροφής – της φωτιάς και ταυτόχρονα είναι θεός του πολέμου και τέλος η Αστάρτη. Από την συνένωση των θεών Βαάλ και Μολόχ σε μία θεότητα προήλθε ο Μελκάρτ (βασιλιάς και πολιούχος της πόλης Τύρου). Πολίτευμα: Κληρονομική βασιλεία και στις πόλεις Γερουσία. Βιομηχανία: (υφαντική, βαφική, υαλοποιία, μεταλλευτική, μεταλλουργία, οικοδομική) και εμπόριο μέσω καραβανιών στο εσωτερικό μέχρι τον Ευφράτη και στην Μεσόγειο μέσω θαλάσσης. Θεμελίωση αποικιών στην Κύπρο, Ρόδο, Κρήτη, Σικελία, Μελίτη, παράλια της Ελλάδος, βόρεια παράλια της Αφρικής μέχρι την Βρεττανία (Κασσιτερίδες νήσους) και τις ακτές της Βόρειας θάλασσας (εμπόριο ηλέκτρου).
περί το 950 π.Χ. Ακμή της Τύρου υπό τον βασιλέα Ιράμ (Hiram) φίλο του Σολομώντα.
814 π.Χ. Κτίζεται από τους Τύριους η Καρχηδόνα (Karthada = νέα πόλη) πλησίον της σημερινής Τύνιδας. Πολίτευμα: Αριστοκρατική δημοκρατία με δύο γερουσίες η μία για γενικά θέματα και η άλλη για νομοθεσία, καθώς και δύο Σουφέτες (=δικαστές ή βασιλείς) οι οποίοι παραβάλλονται με τους βασιλείς της Σπάρτης. Η Εκκλησία των πολιτών επενέβαινε μόνο σε περίπτωση διχόνοιας των προηγούμενων αρχών. Παρακμή των πόλεων της Φοινίκης, επανειλημμένες κατακτήσεις από τους Ασσύριους.
606 π.Χ. Κατάκτηση από τους Βαβυλώνιους.
540 π.Χ. Κατάκτηση από τους Πέρσες.
332 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Τύρου από τον Μέγα Αλέξανδρο.
ΛΥΔΟΙ
Η Λυδία εκτεινόταν μεταξύ της Μυσίας (βόρεια) της Καρίας (νότια) ποταμοί: Έρμος (με παραπόταμο τον Πακτωλό) Κάϋστρος και στην Καρία ο Μαίανδρος πρωτεύουσα: οι Σάρδεις.
689 π.Χ. Βασιλιάς ο Γύγης, αρχηγός της δυναστείας των Μερμναδών. Εισβολή των Κιμμερίων στην χώρα. Η χώρα τελεί για μικρό χρονικό διάστημα υπό τον έλεγχο των Ασσυρίων και κατόπιν επεκτείνεται στην Μυσία – Φρυγία μέχρι τον Ελλήσποντο. Ο Αλυάτης πολεμά τον βασιλέα της Μυδίας Κυαξάρη.
610 π.Χ Μάχη μεταξύ Αλυάττη και Κυαξάρη (έκλειψη σελήνης η οποία προβλέπεται από τον Θαλή τον Μιλήσιο). Ο ποταμός Άλυς ορίζεται ως όριο μεταξύ Λυδίας και Μηδίας. Πόλεμος κατά των Ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας – υποταγή της Σμύρνης. Συρρέουν μεγάλοι θησαυροί στις Σάρδεις.
Στον πίνακα του Φλαμανδού Willem de Poorter, ο Κροίσος επιδεικνύει στο Σόλωνα τα πλούτη του.
519 π.Χ. Ήττα και αιχμαλωσία του Κροίσου από τον Κύρο. Κατάλυση του Λυδικού κράτους.
ΙΝΔΟΙ – ΜΗΔΟΙ – ΠΕΡΣΕΣ
Βράχμα
περί το 1600 π.Χ. Εγκατάσταση των Ινδών (Hindu) στην Ινδία, προερχόμενων από τις βορειοδυτικές περιοχές της Ασίας. Από το 1300 π.Χ. εξαπλώνονται στον ποταμό Γάγγη. Θεότητες: Ίνδρα ως ύψιστος θεός και κατόπιν ο Βράχμα (Brahma). Ιερά βιβλία οι Βέδες (Vedas) γραμμένα στην παλαιά ινδική γλώσσα (σανσκριτική). Επικά ποιήματα Μαχαβαράτα (Mahabharata) και Ραμαγιάνα (Ramajana). Δεκαδικό σύστημα. Διαίρεση του έθνους σε τέσσερις τάξεις από τις οποίες εξαιρούνται οι «Παρίες» ως παρείσακτοι. Υπεροχή της ιερατικής τάξης (Βραχμάνες) η οποία επιβάλλει τυραννικό πνευματικό καθεστώς.
Βούδας
περί το 520 π.Χ. Εμφάνιση του βασιλόπαιδα μεταρρυθμιστή Βούδα (Gautama Buddha) ο οποίος απορρίπτει τους παλαιούς αυστηρούς κανόνες και τις διακρίσεις των τάξεων, διδάσκοντας την αυταπάρνηση και την συμπάθεια. Η θρησκεία του (Βουδισμός) διώκεται από τους Βραχμάνους και αφού εξωθείται στο Ινδοστάν, κατόπιν διαδίδεται σε όλη την ανατολική Ασία. Οι Ινδοί παραμένουν εκτός της ιστορικής ανάπτυξης των άλλων εθνών.
Ιερό βιβλίο Αβέστα
περί το 830 π.Χ. Οι Μήδοι – κάτοικοι του δυτικού τμήματος του Ιράν υποτάσσονται στους Ασσύριους.Οι χώρες Βακτριανή – Παρθία – Υρκανία στην Κασπία θάλασσα, Αρεία – Δραγγιανή στο μεσαίο τμήμα, Σογδιανή μεταξύ Ώξου και Υαξάρτη, Περσίς – Καρμανία – Γεδρωσία – Αραχωσία – Παροπασανίδες αποτελούν τις λοιπές χώρες του οροπεδίου που εκτείνεται μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, της Κασπίας και Ερυθράς θαλάσσης μέχρι τα σύνορα της Ινδικής. Θρησκεία: Ζωροαστρισμός (Zarathustra). Ιερό βιβλίο Αβέστα (Avesta) – ανώτατος θεός Αουραμάζδα (Ahuramasda ή Ορμούζδ) ο οποίος ηγείται των αγαθών πνευμάτων και πολεμά κατά του Αγκρομαϊνγιού (Agromainjou ή Ahriman) ο οποίος ηγείται των κακών πνευμάτων. Οι ιερείς ονομάζονται Πέρσες Μάγοι. Λατρεία της φωτιάς η λάμψη της οποίας πιστεύεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα της νύχτας.
περί το 630 π.Χ. Οι Πέρσες κατακτούν το βασίλειο του Ελάμ (πρωτεύουσα τα Σούσα).
606 π.Χ. Ο Κυαξάρης βασιλιάς των Μήδων, καταστρέφει την Νινευί. Πρωτεύουσα τα Εκβάτανα (Hangmatana=τόπος συνάθροισης)Κατάκτηση ανατολικού Ιράν.
Κύρος ο μέγας
558-529 π.Χ.Κύρος βασιλιάς των Περσών, καταλύει το 550 π.Χ. το βασίλειο των Μήδων (τελευταίος βασιλιάς Αστυάγης) το 546 π.Χ. το βασίλειο της Λυδίας (Κροίσος) και το 540 π.Χ το βασίλειο της Βαβυλώνας. Υποταγή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
550-530 π.Χ. Ιδρύεται το μέγα Περσικό κράτος από τον Κύρο, που περιλαμβάνει όλα τα έθνη της δυτικής Ασίας.
529 π.Χ. Ο Κύρος σκοτώνεται στην μάχη κατά των Μασσαγετών.
529-522 π.Χ. Ο Καμβύσης (υιός του Κύρου) κατακτά την Αίγυπτο και πεθαίνει κατά την επιστροφή. Σφετερίζεται την βασιλεία ο μάγος Γαυμάτας ο οποίος φονεύεται από τον υιό του Καμβύση. Τον θρόνο αναλαμβάνει ο Αχαιμενίδης.
521-485 π.Χ. Βασιλεύει ο Δαρείος ο Α’ υιός του Υστάσπη, ο οποίος καταστέλλει τις επαναστάσεις, αναδιοργανώνει το κράτος (επιγραφές των έργων του σώζονται στον βράχο Bakistana στην περσική – σουσιανή – βαβυλωνιακή γλώσσα) το διαιρεί σε είκοσι σατραπείες (Σούσα η κύρια πρωτεύουσα). Κατασκευή διώρυγας από τον Νείλο έως την Ερυθρά θάλασσα. Ιδρύεται ταχυδρομική υπηρεσία μεταξύ Σούσων και Σάρδεων για την μεταφορά των βασιλικών εντολών.
513 π.Χ. Εκστρατεία του Δαρείου κατά των Σκυθών (κατασκευή γέφυρας στον Βόσπορο και τον Ίστρο = Δούναβις).
500-494 π.Χ.Επανάσταση των Ιώνων. Καταστροφή της Μιλήτου.
493-490 π.Χ. Πόλεμος κατά των Ελλήνων – Διάδοχοι του Δαρείου: Ξέρξης Α’, Αρταξέρξης Α’ ο Μακρόχειρ, Ξέρξης Β’ και Σογδιανός για 15 ημέρες, Δαρείος Β’ ο Νόθος, Αρταξέρξης Β’ ο Μνήμων, Αρταξέρξης Γ’, Αρσής, Δαρείος Γ’ ο Κοδομανός.
330 π.Χ. Κατάλυση του Περσικού βασιλείου από τον Μέγα Αλέξανδρο.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΣΗΓΟΝΗΣ . Ο ΣΜΥΡΝΙΟΣ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΤΟΥ ΘΡΥΛΙΚΟΥ ΄΄ MINI”
Ο Άλεκ Ισηγόνης μπρος στο δημιούργημά του (Φωτογραφία: mini.com).
Ευλογητός ο Άλεκ Ισηγόνης, ο οποίος δημιούργησε το επαναστατικό αυτοκινητάκι που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Mini». Μερικά εκατομμύρια μοντέλα αργότερα, εξακολουθεί να είναι το ίδιο αγαπησιάρικο. Ίσως γιατί υπήρξε το πρώτο κόμπακτ που ήταν ταυτόχρονα γερό και προσεγμένο, λειτουργικό και ρομαντικό, κλασάτο αλλά όχι φανφαρόνικο. Κι όλα αυτά προς 496 στερλίνες.
Είναι συναρπαστικό να μαθαίνεις πως οι τσιμούχες του ήταν δάνειο από τα αγγλικά υποβρύχια. Πως το πρώτο αγωνιστικό αυτοκίνητο που οδήγησε ο μεγάλος James Hunt ήταν ένα Mini. Πως ο Niki Lauda πήρε την πρώτη του νίκη στο τιμόνι ενός Mini. Πως το Mini κέρδισε τρεις φορές στο ράλι του Μόντε Κάρλο. Πως έγραψε ιστορία στο ράλι Ακρόπολις.
Το Mini δεν προέκυψε τυχαία. Ηταν απότοκο της κρίσης στα μέσα της δεκαετίας του ’50 (Φωτογραφία: Oxford Mail).
Ωστόσο, αυτό που οι αιώνιοι έφηβοι θυμούνται νοσταλγικά απ’ αυτήν τη βολίδα σε μικρογραφία είναι τις φιλενάδες να αποκαλύπτουν γενναιόδωρα τις σμιλεμένες γάμπες τους για να βγουν από το στενό κόκπιτ. Τότε, στα «swinging sixties», τα Minis, η Carnaby Street, οι Beatles, η Biba και τα Vidal Sassoon έφτιαξαν κουλτούρα.
«Ένα πράγμα έμαθα: όταν φτιάχνετε ένα νέο αυτοκίνητο που θα βγει στην παραγωγή, μην αντιγράφετε ποτέ, μα ποτέ, τον ανταγωνισμό», έλεγε ο Ισηγόνης.
Το Mini είναι απότοκο της κρίσης. Το κανάλι του Σουέζ κλείνει το 1956, προκαλώντας το πρώτο πετρελαϊκό εμπάργκο της ιστορίας. Η Ευρώπη μπαίνει σε δίαιτα. Οι αυτοκινητιστές δικαιούνται 10 γαλόνια βενζίνης το μήνα. Δηλαδή μόλις 45 λίτρα! Οι αυτοκινητοβιομηχανίες παλεύουν να μειώσουν την κατανάλωση και οι πωλήσεις σε ματσαγκρούνια εκτοξεύονται. Το πλαίσιο αποδεικνύεται πρόσφορο για την εμφάνιση των Iso Isetta του 1955 όσο και της Vespa 400. Αλλά, όπως και να το κάνεις, οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες.
Tα πρώτα σχέδια (Φωτογραφία: mini.com).
Εδώ έρχεται να βάλει τα πράγματα στη θέση τους ο Αλέξανδρος Αρνόλδος Κωνσταντίνος Ισηγόνης. Γεννήθηκε στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη στις 18 Νοεμβρίου 1906 και είναι ο δημιουργός ίσως του πιο επιδραστικού αυτοκινήτου του 20ου αι. «Ένα πράγμα έμαθα: όταν φτιάχνετε ένα νέο αυτοκίνητο που θα βγει στην παραγωγή, μην αντιγράφετε ποτέ, μα ποτέ, τον ανταγωνισμό», απάντησε όταν του ζήτησαν να περιγράψει με δυο λόγια τη σχεδιαστική του προσέγγιση.
Ο Ισηγόνης δεν είχε ανέβει σε αυτοκίνητο μέχρι τα 14 του χρόνια. Κυκλοφορούσε με την τυπική στολή κοστούμι-γραβάτα, συνήθως σε σκούρα έκδοση και ολίγον χύμα.
Ήταν άτομο εκκεντρικό, αφόρητα ευθύ και ισχυρογνώμον. Κυκλοφορούσε με την τυπική στολή κοστούμι-γραβάτα, συνήθως σε σκούρα έκδοση και ολίγον χύμα. Δεν έδειχνε να τον πολυενδιαφέρει. Απεχθανόταν τις έρευνες αγοράς που περιέγραφε ως «καπελωμένες» και τα μαθηματικά που θεωρούσε «εχθρό κάθε αληθινά δημιουργικού ανθρώπου». Ανεξάρτητος και αδιάλλακτος, επέλεγε την ευρηματική πλάγια οδό σε ό,τι αφορούσε τη σύλληψη και τη μηχανολογία ενός αυτοκινήτου. Ήταν ένας εικονοκλάστης.
O Tζον Λένον οδηγώντας ένα mini.
Ο παππούς Δημοσθένης μετανάστευσε τη δεκαετία του 1830 από την Πάρο στη Σμύρνη, για να εργαστεί ως μηχανικός στην κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Σμύρνης-Αϊδινίου, κάτι που του εξασφάλισε τη βρετανική υπηκοότητα. Ο επίσης μηχανικός πατέρας του Κωνσταντίνος ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου παραγωγής λεβήτων, σπουδαγμένος στην Αγγλία, αλλά αρχικά έφτιαχνε κινητήρες για υποβρύχια. Η μητέρα του Άλεκ, η Χίλντα Πρόκοπ, βαυαρικής καταγωγής, ήταν κόρη γνωστού και ευκατάστατου ζυθοποιού.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, εξαιρείται της θητείας του για να εργαστεί πάνω στο σχεδιασμό στρατιωτικών οχημάτων παντός τύπου και κινητήρων αεροπλάνου.
Καθότι ο Άλεκ και οι γονείς του ήταν Βρετανοί υπήκοοι, το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό τους ξεβράζει στη Μάλτα πριν από την πυρπόληση της Σμύρνης το 1922. Εκεί, μετά από λίγο, πεθαίνει ο πατέρας του. Η μητέρα παίρνει την απόφαση να μετοικήσουν στη Γηραιά Αλβιώνα και γίνεται το κεντρικό πρόσωπο της ζωής του.
O Mr Bean οδηγώντας το δικό του mini.
Το 1925, ο Άλεκ εγγράφεται στην Πολυτεχνική Σχολή του Λονδίνου. Κόβεται τρεις φορές στα Μαθηματικά, αλλά διαπρέπει στο σχέδιο. Θα ολοκληρώσει τις σπουδές του μετά κόπων και βασάνων. Η Χίλντα θα κάνει δώρο στον πτυχιούχο γιο της ένα Singer 10, ένα σαραβαλάκι.
Ο Ισηγόνης δεν είχε ανέβει σε αυτοκίνητο μέχρι τα 14 του χρόνια. Με τη «Σαλώμη», όπως το ονομάζει, θα οργώσουν με τη μαμά επί δίμηνο την Ευρώπη, αντιμετωπίζοντας «μια ατελείωτη σειρά μηχανικών προβλημάτων». Οι αναποδιές αυτές θα τον πεισμώσουν. Θα θελήσει επιστρέφοντας να βελτιώσει επιτέλους την οδηγική εμπειρία.
Έχοντας συμμετάσχει σε διάφορους αγώνες ταχύτητας τη δεκαετία του ’30, τους οποίους συνήθως κέρδιζε είτε οδηγώντας ένα «πειραγμένο» Ulster είτε το δικής του σύλληψης καινοτόμο Lightweight Special, προσλαμβάνεται το 1936 στη Morris Motors. Ο Ισηγόνης τελειοποιεί εκεί συστήματα ανάρτησης πολύ πιο οικονομικά. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, εξαιρείται της θητείας του για να εργαστεί πάνω στο σχεδιασμό στρατιωτικών οχημάτων παντός τύπου και κινητήρων αεροπλάνου.
Ο άνθρωπος και το έργο του (Φωτογραφία: carslesstraveled.com).
Να όμως που η εταιρεία, σοφά ποιούσα, δουλεύει παράλληλα πάνω στην ανάπτυξη ενός μαζικού μοντέλου, χαμηλού κόστους, διθέσιο, σύμφωνα με τη φιλοσοφία της Ford, κατάλληλο για την εργατική τάξη. Τότε είναι που ο Ισηγόνης επινοεί το «Κουνούπι», ήτοι το Morris Minor. Μια ολοκαίνουργια πορτοκαλί καρότσα με τα διαθέσιμα υλικά. Ο ιδρυτής William Morris, κατοπινός Λόρδος Nuffield, γίνεται έξαλλος. Λέει πως το πρωτότυπο θυμίζει «αβγό ποσέ». Όταν, ωστόσο, κυκλοφορεί το 1948, οι γνώμες αλλάζουν. Είναι τόσο εύκολο στην οδήγηση που η παραγωγή του θα συνεχιστεί ώς το 1971!
Μπορεί ο Ισηγόνης να μην είναι ο επινοητής των μικρών οχημάτων πόλης, αλλά σίγουρα υπήρξε ο διασημότερος δημιουργός τους.
Ο Ισηγόνης συνεχίζει ακάθεκτος τους σχεδιαστικούς πειραματισμούς του, αλλά όταν η εταιρεία συγχωνεύεται με την Austin Motor Company το 1952, για να δημιουργηθεί η BMC, παραιτείται, φοβούμενος ότι θα χάσει την ανεξαρτησία του, και πάει στην Alvis.
Στη μονάδα παραγωγής στο Longbridge (Φωτογραφία: hemmings.com).
Όταν αυτή ξεμένει από κεφάλαια, ο Άλεκ επιστρέφει κατόπιν πρόσκλησης στην BMC, με αποστολή να κάνει πέρα τα φτηνά «αυτοκίνητα-τσιχλόφουσκες» γερμανικής και ιταλικής προέλευσης. Καλείται να φτιάξει ένα σοφιστικέ όχημα που συμπεριφέρεται υποδειγματικά, οικονομικό (τόσο από πλευράς αγοράς όσο και συντήρησης), τετραθέσιο, χρησιμοποιώντας έναν προϋπάρχοντα κινητήρα. Το project είναι top secret και σχεδιάζεται με μολύβι πάνω σ’ ένα τραπεζομάντιλο. Πρόκειται για το ανυπέβλητο Mini.
Μπορεί ο Ισηγόνης να μην είναι ο επινοητής των μικρών οχημάτων πόλης, αλλά σίγουρα υπήρξε ο διασημότερος δημιουργός τους, αλλάζοντας άρδην την αρχιτεκτονική τους. Το επαναστατικό που κάνει: Τοποθετεί ξάφνου κάθετα τον κινητήρα με το κιβώτιο ταχυτήτων από κάτω, πράγμα που του επιτρέπει να εξοικονομήσει πολύτιμα εκατοστά. Κερδίζει τόσο χώρο που καταφέρνει να βολέψει ανέτως 4 νοματαίους. Πλάκα-πλάκα, το 80% του μηχανήματος των 3,02 μ. μήκους, 1,4 φάρδους και άλλων τόσων ύψους προορίζεται αίφνης για τους περήφανους επιβάτες και την πραμάτεια τους.
Κάποια από τα ιστορικά μοντέλα (Φωτογραφία: topgear.com).
Σκασίλα του για τα κομφόρ. Αδιαφορούσε αν οι επιβάτες είχαν στη διάθεσή τους ραδιόφωνο ή αναπαυτικά καθίσματα. Μια μέρα μάλιστα δήλωσε: «Θα ήθελα ο κόσμος να κάθεται πάνω σε καρφιά, ώστε να νιώθει μονίμως άβολα και ο οδηγός να παραμένει εν εγρηγόρσει». Ωστόσο, ως μανιώδης καπνιστής, είχε προβλέψει τρία ευμεγέθη τασάκια στο αρχικό μοντέλο. Επίσης, καθώς είχε προτίμηση στο gin και το vermouth, οι πλαϊνές πόρτες είχαν το σωστό μέγεθος για να χωράνε τα μπουκάλια.
28 είναι το παγκόσμιο ρεκόρ ατόμων που χώρεσαν μέσα σ’ ένα σπαρτιάτικο Mini. Αυτό που δεν τον ενδιέφερε ήταν να σχεδιάσει ένα αγωνιστικό Mini. Λανσαρίστηκε στις 26 Αυγούστου του 1959 κι έγινε ευρωπαϊκό best seller. Χρειάστηκε, ωστόσο, στην αρχή την επικουρία της αριστοκρατίας και του crowd των ράλι. Ως το 2000, είχαν πουληθεί 5,3 εκατ. αντίτυπα. Κι άλλοι fans συρρέουν: Στιβ Μακ Κουίν και Ντάντλεϊ Μουρ. Πάντα φιλόδοξος, ο Ισηγόνης εξελίσσει σωρεία εκδοχών. Όπως το Van, το Pick-up, το Moke. Ακόμα και το Morris Mini Traveller, για πυρσβέστες και ταχυδρόμους. Και, κατόπιν αδείας, θα παραχθεί κι από τη Fiat, με το όνομα Innocenti.
Αυτό που δεν τον ενδιέφερε ήταν να σχεδιάσει ένα αγωνιστικό Mini. Ωστόσο, τα χαρακτηριστικά του, η οδηγική συμπεριφορά του, η ευκολία του ταίριαζαν ταμάμ στο ζητούμενο. Γεγονός που πρόσεξε ο John Cooper, φροντίζοντας να μετατρέψει ένα αυτοκινητάκι «για συνοικιακές νοσοκόμες» σε πύραυλο που κερδίζει τα σιρκουί.
Eνας ολόκληρος στόλος. Από αγώνα ράλι μεταξύ αυτοκινήτων mini (Φωτογραφία: Wikipedia).
Με εμμονή στη βελτιστοποίηση του εσωτερικού χώρου, ο Ισηγόνης στρέφεται στα μοντέλα μεσαίου κυβισμού, δωρίζοντας στην BMC το 1100, σε συνεργασία με την Pininfarina. Για το οποίο, οι Battista και Sergiο θα πουν: «Μην το αγγίξετε. Είναι μοναδικό». Έτσι, ο Άλεκ Ισηγόνης γίνεται το 1961 μέλος του διευθυντηρίου της Austin Motor Company και, δύο χρόνια αργότερα, όλης της British Motor Company.
Ο Ισηγόνης πέρασε τη ζωή του σχεδιάζοντας αυτοκίνητα, αλλά η μανία του ήταν τα τρένα, προφανώς εξαιτίας του παππού.
Αντεπιστέλλον πλέον μέλος της Royal Society, η βασίλισσα Ελισάβετ τον χρήζει «Sir» το 1969. Οι σύγχρονοί του τον αποκάλεσαν «Ο Έλληνας θεός». Υπάρχει μια οδός που φέρει το όνομά του στο Oxford Business Park. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ιδρυθεί 450 λέσχες αφιερωμένες στη λατρεία του Mini. Ο Ισηγόνης πέρασε τη ζωή του σχεδιάζοντας αυτοκίνητα, αλλά η μανία του ήταν τα τρένα, προφανώς εξαιτίας του παππού.
Χρόνο με το χρόνο, κομμάτι με κομμάτι, φτιάχνει μοντέλα που κινούνται κανονικά πάνω στις ράγες τους. Είναι τόσα πολλά που χρειάζεται να ζητήσει την άδεια των γειτόνων του για να τα κυκλοφορήσει. Έτσι, καθημερινά, ένα κομβόι σε μινιατούρα βγαίνει απ’ το γκαράζ του όπου επιστρέφει αφού πρώτα διασχίσει τους κήπους των διπλανών σπιτιών, έχοντας γίνει η χαρά του παιδιού.
Λάτρης και η Μπριζίτ Μπαρντό.
O Άλεκ Ισηγόνης με την αετίσια μύτη ήταν ένας ανεξάρτητος άνθρωπος, υπερόπτης, πεισματάρης, που δεν γούσταρε την ομαδική δουλειά, περιφρονούσε τις συμβάσεις και σιχαινόταν τους συμβιβασμούς. Του άρεσε να παίζει μπάλα μόνος του. Αλλά όλα αυτά κατ’ επίφασιν. Στην πραγματικότητα ήταν ένας πολύ ευαίσθητος και συναισθηματικός άνθρωπος -απλώς δεν ανεχόταν τους ηλίθιους. Δεν παντρεύτηκε ποτέ. Απεβίωσε μια Κυριακή 2 Οκτωβρίου του 1988. Είχε διαγνωστεί με Πάρκινσον. Του αποδίδεται η μνημειώδης φράση «Η καμήλα είναι ένα άλογο σχεδιασμένο από επιτροπή».
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων, πως εκδηλώνεται και πως μεταδίδεται – νεός τρόμος στον πλανήτη ?
Η ευλογιά των πιθήκων είναι ιογενής ασθένεια συγγενική με την πολύ φονικότερη ευλογιά, η οποία εξαλείφθηκε από τον πλανήτη τη δεκαετία του 1980.
Η ασθένεια, η οποία μεταδίδεται με τη στενή επαφή, ενδημεί στην κεντρική και δυτική Αφρική, είναι όμως εξαιρετικά σπάνια σε άλλες χώρες.
Συνήθως η ασθένεια είναι ήπια και εκδηλώνεται με πυρετό και χαρακτηριστικό εξάνθημα με εξογκώματα.
Αυξάνονται διεθνώς τόσο τα επιβεβαιωμένα όσο και τα ύποπτα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων ή πιο σωστά των μαϊμούδων (monkeypox). Πολλά από αυτά είναι άγνωστης προέλευσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο ιός που την προκαλεί, πιθανώς εξαπλώνεται κάτω από το -ραντάρ- των υγειονομικών αρχών.
Οι επιστήμονες αρχίζουν να εκφράζουν ανησυχίες για την πιθανότητα να προκύψει μια νέα επιδημία, καθώς έχουν εντοπιστεί κρούσματα σε τουλάχιστον επτά χώρες και ο αριθμός αυτός αυξάνεται κάθε μέρα.
Πληροφορίες από το New Scientist, για την ευλογιά των πιθήκων
* Τι είναι η νόσος αυτή;
Είναι μια σχετικά σπάνια νόσος που προκαλείται από έναν ιό (Poxvirus), που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον ιό της ευλογιάς. Η νόσος συνήθως εξαπλώνεται μεταξύ των μαϊμούδων στην Κεντρική και Δυτική Αφρική, όπου ενδημεί, αλλά περιοδικά “πηδάει” και στους ανθρώπους, έχοντας προκαλέσει μέχρι σήμερα μικρές εξάρσεις κρουσμάτων. Για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε μαϊμούδες εργαστηρίου το 1958. Το πρώτο περιστατικό μόλυνσης ανθρώπου καταγράφηκε στη Δημοκρατία του Κονγκό το 1970.
* Πόσα περιστατικά έχουν υπάρξει κατά την τωρινή έξαρση;
Έχουν επιβεβαιωθεί παγκοσμίως 35 κρούσματα και άλλα 72 ύποπτα, σύμφωνα με τη σχετική βάση δεδομένων που έχουν δημιουργήσει οι Μόρις Κρέμερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και Τζον Μπραουνστάιν της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Επιβεβαιωμένα περιστατικά έχουν βρεθεί σε Βρετανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Βέλγιο, ΗΠΑ και Καναδά. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται πιθανώς μόνο για την “κορυφή του παγόβουνου” και ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα αδιάγνωστα κρούσματα.
Το New Scientist δεν είναι ομοφοβικό περιοδικό αλλά πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη πως τα κρούσματα ως τώρα που επιβεβαιώθηκαν σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ισπανία προέρχονται απο μικρές κοινότητες ομοφυλοφίλων στις οποίες κινούνται και αμφιφυλόφιλοι
* Συνδέονται μεταξύ τους όλα τα κρούσματα;
Αυτό δεν είναι σαφές. Έχουν βρεθεί περιπτώσεις που συνδέονται με άλλο γνωστό κρούσμα, αλλά και άλλες χωρίς καμία (γνωστή τουλάχιστον) συσχέτιση. Η Υπηρεσία Ασφάλεια της Βρετανίας (UKHSA) εκτιμά πλέον ότι ο ιός εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο στις χώρες με επιβεβαιωμένα περιστατικά. Αρκετά αφορούν άνδρες ομοφυλόφιλους και αμφιφυλόφιλους, γι’ αυτό οι υγειονομικές αρχές καλούν τους ανθρώπους με αυτό τον σεξουαλικό προσανατολισμό να προσέχουν για τυχόν εξανθήματα ή άλλα ύποπτα συμπτώματα, ώστε έγκαιρα να απευθυνθούν σε γιατρό.
* Πώς εξαπλώνεται η νόσος;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), μπορεί να μεταδοθεί με την εισπνοή μολυσμένων σωματιδίων και με την επαφή με δερματικά εξανθήματα της νόσου ή με μολυσμένα από τον ιό υλικά. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ, η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο πιστεύεται ότι συμβαίνει κυρίως μέσω μεγάλων αναπνευστικών σωματιδίων που δεν ταξιδεύουν μακριά, συνεπώς για να μολυνθεί κάποιος, πρέπει να υπάρξει παρατεταμένη κοντινή επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.
Ο ιός δεν θεωρείται ότι εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων και, σύμφωνα με την UKHSA, ο κίνδυνος μόλυνσης του πληθυσμού ‘παραμένει χαμηλός’. Η νόσος μπορεί να εξαπλωθεί επίσης μέσω επαφής με ρούχα, πετσέτες, σεντόνια ή άλλα αντικείμενα μολυσμένου ατόμου. Δεν θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, όμως μπορεί να μεταδοθεί πιο εύκολα κατά τη σεξουαλική επαφή μεταξύ κυρίως ατόμων ιδίου φύλου και μέσω του δέρματος.
Ακόμη, είναι δυνατό να μεταδοθεί από μολυσμένο ζώο σε άνθρωπο, αν κανείς δαγκωθεί από αυτό ή αγγίξει το αίμα του, τα σωματικά υγρά του, τα εξανθήματα του κ.α., ή αν φάει όχι καλά ψημένο κρέας τέτοιου ζώου.
* Ποια είναι τα συμπτώματα;
Περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, πόνους στη μέση, πρησμένους λεμφαδένες, κρυάδες και εξάντληση. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν εξανθήματα, αρχικά στο πρόσωπο και μετά σε άλλα μέρη του σώματος, μεταξύ άλλων στα γεννητικά όργανα. Το εξάνθημα μοιάζει αρχικά με εκείνο της ανεμοβλογιάς.
* Πόσο θανατηφόρα είναι;
Η νόσος είναι συνήθως ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε λίγες εβδομάδες χωρίς θεραπεία. Στην Αφρική μπορεί να σκοτώσει έως το 10% των ανθρώπων που μολύνονται, όμως αυτό αφορά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το ένα από τα δύο στελέχη, εκείνο του Κονγκό, που είναι πιο επικίνδυνο, ενώ το άλλο στέλεχος, της Δυτικής Αφρικής, σκοτώνει έναν στους 100 ασθενείς. Μέχρι στιγμής, η γενετική ανάλυση έχει εντοπίσει στη Βρετανία μόνο το δεύτερο δυτικοαφρικανικό στέλεχος, αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία αλληλούχισης από άλλες χώρες.
και ως είθισται η ευθύνη πέφτει στα συμπαθή πρωτεύοντα τους πιθήκους που φυσικά καμμία ευθύνη δεν φέρουν για τα γούστα των μεγάλων συγγενών τους
Τα ανωτέρω ποσοστά θανάτων αφορούν την αναλογία σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα, όμως δεδομένου ότι υπάρχουν πιθανώς αρκετά ακόμη κρούσματα πιο ήπια που περνάνε απαρατήρητα, η πραγματική θνητότητα της νόσου εκτιμάται ότι είναι σημαντικά μικρότερη. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες να αρρωστήσουν σοβαρά. Επίσης η μόλυνση μιας εγκύου μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές κύησης, ακόμη και θνησιγένεια.
* Υπάρχουν θεραπείες ή εμβόλια;
Ναι. Το αντιικό φάρμακο tecovirimat (Tpoxx) έχει εγκριθεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατά της συγκεκριμένης νόσου και της δαμαλίτιδας στα ζώα. Το φάρμακο μειώνει σημαντικά την πιθανότητα θανάτου. Υπάρχει επίσης το εμβόλιο Jynneos (γνωστό επίσης ως Imvanex και Imvamune), επίσης εγκεκριμένο σε ΗΠΑ και Ευρώπη, που αποτρέπει τη λοίμωξη σε ενήλικες. Επιπλέον, όσοι είναι αρκετά μεγάλοι για να έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά κατά της ευλογιάς, έχουν ακόμη κάποια προστασία.
* Έχουν υπάρξει στο παρελθόν εξάρσεις κρουσμάτων εκτός Αφρικής;
Είχαν συμβεί αρκετά τέτοια ξεσπάσματα, αλλά συνήθως αφορούσαν κάθε φορά λίγα μόνο κρούσματα και με πολύ περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση.
* Άρα η τωρινή έξαρση είναι η μεγαλύτερη που έχει ποτέ συμβεί;
Όχι. Είχαν υπάρξει μεγαλύτερες στην Αφρική, όπως το 2001 και 2002, όταν είχαν καταγραφεί 485 κρούσματα και 25 θάνατοι στη Δημοκρατία του Κονγκό. Το 2017 και 2018 είχαν αναφερθεί 122 επιβεβαιωμένα ή πιθανά κρούσματα και επτά θάνατοι στη Νιγηρία.
Χώρες στην Αφρική όπου ενδημεί ο ιός
* Μπορεί η τρέχουσα έξαρση να προκαλείται από νέο στέλεχος του ιού;
Παραμένει άγνωστο. Το γεγονός πάντως ότι τόσες πολλές περιπτώσεις ανιχνεύονται σε διάφορες χώρες, δείχνει ότι πρόκειται για πιο μεταδοτικό στέλεχος από άλλα στο παρελθόν. Αν και υπάρχει πιθανότητα ότι απλώς τυχαία γεγονότα, όπως η παρουσία υπερ-μεταδοτών, να έχει βοηθήσει ένα παλαιότερο στέλεχος του ιού να εξαπλωθεί ευρύτερα. Είναι νωρίς για να εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα. Η γενετική ανάλυση περισσότερων δειγμάτων από κρούσματα θα αποκαλύψει αν πρόκειται για διαφορετικό στέλεχος.
* Είναι πιθανό να προκύψει μια νέα πανδημία;
Η εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι το νέο ξέσπασμα μπορεί να ελεγχθεί με ιχνηλάτηση επαφών και εμβολιασμό όσων θεωρούνται ότι κινδυνεύουν με μόλυνση. Αν και δεν αποκλείουν τελείως μια πανδημία, δεν τη θεωρούν πιθανή και δεν θεωρούν ότι πρόκειται για κάτι στο ίδιο επίπεδο με τον κορονοϊό.
Επτά γνώμες για τη Γενοκτονία των Ποντίων
Το ιστορικό πλαίσιο, τα γεγονότα και τα στοιχεία που στοιχειοθετούν το έγκλημα κατά του ελληνικού πληθυσμού
Η 19η Μαΐου έχει οριστεί ως ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία που συντελέστηκε κατά του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου. Πάνω από 300.000 θύματα, στην πλειονότητα τους άμαχοι, δολοφονήθηκαν από τους Νεότουρκους στα πλαίσια της εθνοκάθαρσης που διεξήγαγαν. Επτά καθηγητές που έχουν μελετήσει τα γεγονότα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Πολιτισμού μιλούν για το ιστορικό πλαίσιο και όσα οδήγησαν στο μεγάλο έγκλημα.
Ο Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας Βλάσης Αγτζίδης αναφέρει :
«Οι Έλληνες σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πριν την έναρξη των διωγμών, σε ήταν περίπου 2 με 2.2 εκατομμύρια. Στο χώρο του Πόντου ήταν περίπου 450.000. Στην επίσημη απογραφή του 1928 καταμετρήθηκαν, ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, επισήμως, 1.2 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των Ελλήνων που χάθηκαν στην περίοδο 1914-22, αυτών που αγνοείται η τύχη τους, είναι της τάξης των επτακοσίων, οκτακοσίων χιλιάδων, σε όλη την έκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».
Να υπογραμμίσουμε, ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στην γενοκτονία των Αρμενίων που συντελέστηκε και ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγους μήνες και στην γενοκτονία των υπολοίπων χριστιανικών πληθυσμών, ιδιαίτερα των Ελλήνων της Ανατολής, η οποία είναι μια διαδικασία που ξεκινά από το 1913 ως το 1922, με κορύφωση σε δύο περιόδους, 1916-17 και 1920-1922.
Η «πρωτοτυπία» των Νεότουρκων στην Ιστορία ήταν ότι για πρώτη φορά στασύγχρονα χρόνια, μια εξουσία, τελείως ψύχραιμα, επιλέγει εξαρχής, εντοπίζει και προγράφει τα θύματα, διαμορφώνει και διαχέει στους υπόλοιπους μια ιδεολογία μίσους, ακολουθεί μεθόδους κοινωνικού αποκλεισμού των στοχοποιημένων πληθυσμών, συγκροτεί και οργανώνει σε ήρεμους καιρούς παρακρατικούς μηχανισμούς που θα αναλάβουν δράση, όταν το επιτρέψουν οι γενικότερες συνθήκες.
Σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των διώξεων έχει και ο οθωμανικός στρατός, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Α’ ΠΠ συντάσσεται στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών απέναντι στην Αντάντ και έχει εκπαιδευτεί και εξοπλιστεί από Γερμανούς αξιωματικούς. Πρώτος στόχος να ακυρωθεί η δυνητική αντίδραση, καταρχήν του μειονοτικού πληθυσμού που μπορεί να πάρει όπλα, αλλά οι εκτοπίσεις δεν περιορίζονται μόνο σε άνδρες, λαμβάνουν τη μορφή μεγάλων από μεγάλες εθνικών εκκαθαρίσεων με θύματα και γυναικόπαιδα.
Θα χτυπηθεί αρχικά ο δυτικός πόντος, ανατολικά της Τρίπολης, οι περιοχές Σαμψούντας, Μπάφρας, κ.τ.λ. με εκτεταμένες μετακινήσεις και πορείες «θανάτου» από τα παράλια στο εσωτερικό της Ανατολίας, με αποτέλεσμα τις κακουχίες, την πείνα, το θάνατο και τον εγκλεισμό όσων επιβίωσαν στα «αμελέ ταμπουρού». Ο στόχος είναι η εκδίωξη, με βίαιες, απάνθρωπες πρακτικές , των χριστιανικών μειονοτήτων της ανατολής από τα εδάφη της αυτοκρατορίας, ανεξαρτήτως των ανθρωπιστικών συνεπειών.
Στη δεύτερη φάση, μετά την αποχώρηση των Ρώσων από τον ανατολικό Πόντο, την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα το 1919 και τη δημιουργία του στρατού του, οι εθνικές εκκαθαρίσεις με τη συμμετοχή και παρακρατικών μουσουλμανικών ομάδων θα ενταθούν και θα επεκταθούν σε όλη την έκταση του Πόντου, μέχρι και το 1923.
Η Τουρκική Δημοκρατία, δημιουργείται το 1923, δηλαδή μετά το τέλος των γεγονότων. Τα γεγονότα και τις γενοκτονίες τις προκάλεσε ο ακραίος τουρκικός εθνικισμός, οι Νεότουρκοι στην αρχή και ο Κεμάλ στη συνέχεια. Η σχέση του σύγχρονου τουρκικού κράτους με αυτούς που διέπραξαν τις γενοκτονίες μπορεί να μην είναι θεσμική, είναι όμως οργανική, γιατί ουσιαστικά αυτοί δημιουργούν το τουρκικό κράτος»
Ο ειδικός σε θέματα γενοκτονιών και Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μελέτης Γενοκτονιών, Βασίλειος Μεϊχανετζίδης τονίζει:
«Η «Διεθνής Ένωση Μελέτης Γενοκτονιών» έχει αποφανθεί από το 2007 ότι οι διώξεις που έλαβαν χώρα από το 1913-14 μέχρι το 1923 συνιστούν όντως γενοκτονία, όπως αυτή ορίζεται στο διεθνές δίκαιο. Με αυτή την άποψη συμφωνεί ένας αυξανόμενος αριθμός γενοκτονολόγων, νομικών και ιστορικών και αυτό συνιστά το πρώτο βήμα για την περαιτέρω αναγνώριση της γενοκτονίας.
Η γενοκτονία είναι νομικός, αλλά και ιστοριογραφικός όρος, γιατί έχει εισαχθεί στην ιστοριογραφία ως τέτοιος, επειδή εκφράζει κατά τρόπο ακριβή ένα συγκεκριμένο γεγονός που είναι η γενοκτονία ενός λαού.
Όταν συντελέσθηκαν τα γεγονότα αυτά, ο όρος «γενοκτονία», τουλάχιστον στη μορφή που του έδωσε ο Λέμκιν, μπορεί να μην υπήρχε σε αυτή τη μορφή, υπήρχε όμως στις γερμανικές γλώσσες με την ίδια ακριβώς σημασία. Ο Λέμκιν, ο οποίος επινόησε τον όρο και τον εισήγαγε στο διεθνές ποινικό δίκαιο, με τη σύμβαση του ΟΗΕ το 1948 βασίστηκε στα προηγούμενα, κατά Αρμενίων και Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και κατά των Εβραίων στο Β’ ΠΠ, για να ορίσει την έννοια του συγκεκριμένου εγκλήματος. Και μας το λέει αυτό ο ίδιος.
Η αναγνώριση μιας γενοκτονίας είναι ένα περίπλοκο γεγονός. Προηγείται η επιστημονική αναγνώριση και ακολουθεί ενδεχομένως η πολιτική αναγνώριση, κοινοβουλίων, πολιτικών φορέων και διεθνών οργανισμών. Η σημαντικότερη αναγνώριση είναι η επιστημονική γιατί σε αυτή βασίζεται η πολιτική αναγνώριση που έρχεται κατόπιν.
Αυτό έγινε πιο φανερό, στην περίπτωση των Αρμενίων. Αυτοί που μελετούν την αρμενική γενοκτονία διαβλέπουν ότι ίδια πράγματα συνέβησαν την ίδια εποχή και αργότερα και στους Έλληνες τις Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η πολιτική αναγνώριση έχει καταρχήν σημασία ηθική. Και είναι πάρα πολύ σημαντική και απαραίτητη, στη συγκεκριμένη περίπτωση, διότι ο θύτης, η Τουρκία, είναι και αμετανόητος και δυνητικά επιρρεπής στην επανάληψη του εγκλήματος. Επειδή, λοιπόν, το 1918 με την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ή αργότερα το 1923, δε συστήθηκαν διεθνή δικαστήρια για να δικάσουν την Τουρκία για τα εγκλήματα που διέπραξε, από τον Α’ ΠΠ, μέχρι το 1923 και παραμένει εκ τούτου ατιμώρητη και χωρίς μεταμέλεια έρχεται η διεθνής κοινότητα να επανορθώσει, εν μέρει, δια της πολιτικής αναγνώρισης της γενοκτονίας, τις συνέπειες της γενοκτονίας. Διότι οι συνέπειες της γενοκτονίας παραμένουν αθεράπευτες.
Η Τουρκία δεν ακολούθησε το πρότυπο της Γερμανίας, όπως όφειλε να ακολουθήσει. Εκ τούτου είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η διαδικασία αναγνώρισης και διεθνοποίησης της γενοκτονίας, ώστε ο θύτης να μην παραμένει παντελώς ατιμώρητος».
Ο διδάκτωρ ανθρωπολογίας Νίκος Μιχαηλίδης τονίζει:
«Το έγκλημα της γενοκτονίας συντελέστηκε από οθωμανικές παρακρατικές ομάδες και τμήματα του οθωμανικού στρατού κυρίως, με τη συμμετοχή μιας πολύ ιδιαίτερης οργάνωσης «Τεσκιλάτ-ι-Μαχουσά», της μυστικής υπηρεσίας (ελεγχόμενης από το Κομιτάτο Ένωσης και Προόδου) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκείνης της περιόδου. Στόχος ήταν να εντοπίσει που ζούσαν χριστιανικοί, ελληνικοί και αρμενικοί πληθυσμοί, ώστε να εκδιωχθούν και να εξαφανιστούν από την περιοχή.
Οθωμανοί αξιωματούχοι σχεδίαζαν ήδη από τα τέλη του 19ου αι. – έχουμε νεώτερες μελέτες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας και από νέους Τούρκους ιστορικούς – να εκδιώξουν ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό, μετά την ίδρυση του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το 1830. Σχεδίαζαν να εκδιώξουν τον ελληνικό πληθυσμό ακόμη και από την Αίγυπτο. Για διαφόρους λόγους αυτό το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε, αλλά είναι πολύ σημαντικό να το έχουμε υπόψη μας, γιατί δείχνει τη γενοκτονική πρόθεση που διαμορφώθηκε σταδιακά ως αντίληψη.’
Θεώρησαν ότι οι Έλληνες θα γίνουν εργαλείο των δυτικών στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και θεώρησαν σκόπιμο να τους εκδιώξουν όχι μόνο από τον Πόντο, αλλά και από τη Θράκη, τη Μακεδονία, από την Αίγυπτο από όλα τα εδάφη που ζούσαν ελληνικές κοινότητες.
Η τουρκική αστική τάξη δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την περιουσία των εκδιωχθέντων Ελλήνων και Αρμενίων. Πολλοί μεγάλοι τουρκικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, έχουν τις ρίζες τους στη γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών στην εκδίωξη και στην κατάχρηση του πλούτου από τους χριστιανικούς πληθυσμούς. Έχει τη και αυτό τη σημασία του.
Δημιουργήθηκε ο «μύθος» του τουρκικού απελευθερωτικού αγώνα. Στην ουσία δεν υπήρξε απελευθερωτικός αγώνας, αυτό που υπήρξε ήταν μια πολιτική γενοκτονίας και διώξεων των χριστιανικών πληθυσμών. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι συγκροτήθηκαν οι λεγόμενες ομάδες «τουρκικής αυτοάμυνας» μόνο στις περιοχές που ζούσαν χριστιανικοί πληθυσμοί, πουθενά αλλού στην Ανατολία δεν υπήρξε κάτι τέτοιο.
Ο Κεμάλ Ατατούρκ, ως κομμάτι αυτού του νεοτουρκικού κινήματος, του «Κομιτάτου Ένωση και Πρόοδος» κατάφερε να κινητοποιήσει, χρησιμοποιώντας το μουσουλμανικό σουνιτικό ένστικτο, σημαντικά τμήματα του μουσουλμανικού πληθυσμού τα οποία γειτόνευαν με χριστιανικούς πληθυσμούς και να τους χρησιμοποιήσει ως εργαλεία για την εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών.
Δυστυχώς, η κυρίαρχη αντίληψη σήμερα στην Τουρκία είναι ότι η ίδια υπήρξε θύμα του λεγόμενου δυτικού ιμπεριαλισμού κι όχι θύτης και αυτό ερμηνεύει και τη συμπεριφορά της προς άλλους, ιδιαίτερα τους πρώην υποτελείς λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Φανταστείτε, την ίδια οπτική και συμπεριφορά να είχαν άλλες πρώην δυτικές αυτοκρατορίες προς τους πρώην αποικιοκρατούμενους τους; Κάτι τέτοιο σήμερα είναι αδιανόητο».
Ο διδάκτωρ ιστορίας, Θεοδόσης Κυριακίδης αναφέρει:
«Χρονολογία – σταθμός αποτελεί ασφαλώς η «Επανάσταση των Νεότουρκων» τον Ιούλιο 1908 στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, όταν οι Ταλάτ –Κεμάλ –Ενβέρ, υποβαθμίζουν τη σουλτανική εξουσία και καθίστανται απόλυτα κυρίαρχοι, πολιτικά, ιδίως μετά το 1913. Τα συνέδρια των Νεοτούρκων είναι τακτικά, το πιο σημαντικό είναι αυτό το 1913 στη Θεσσαλονίκη, όπου εκεί αποκρυσταλλώνεται το σύνθημα: «Η Τουρκία στους Τούρκους».
Οι βαλκανικοί πόλεμοι θα δημιουργήσουν έντονα προβλήματα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, γιατί με την απώλεια οθωμανικών εδαφών και την προσφυγοποίηση των μουσουλμάνων από βαλκανικά εδάφη, πιέζονται οι ελίτ και οι Νεότουρκοι, οι οποίοι θα κληθούν να λύσουν αυτό το πρόβλημα. Κατηγορούν τους χριστιανούς ότι «κατέστρεψαν τη χώρα» και ότι πάντοτε προσπαθούσαν «να στραφούν κατά της πατρίδας».
Υπάρχουν αναφορές τους, για «εσωτερικό καρκίνωμα στο σώμα της αυτοκρατορίας», ή «πληγή που πρέπει να γιατρευτεί», ή για το «άγριο χορτάρι που πρέπει να ξεριζωθεί», κ.τ.λ. Αυτή η τάση του τουρκικού εθνικισμού βρίσκει ιδεολογικούς εκφραστές, όπως ο Ζιγιά Γκιολκάπ, ο οποίος με ποιήματα και με άρθρα στον τύπο ενισχύει αυτόν τον τουρκικό εθνικισμό.
Προς τα τέλη του 1914, λίγες εβδομάδες μετά το ξέσπασμα του Α’ ΠΠ, παρατηρείται συσπείρωση των μουσουλμάνων και επικρατεί το σύνθημα: «Ο πόλεμος για τη σωτηρία της πατρίδας δεν είναι μόνο αναγκαίος είναι και θεάρεστος».
Η ελίτ έχει αποφασίσει να εκδιώξει τις χριστιανικές κοινότητες. Αυτό, ασφαλώς, δεν μπορεί να συμβεί χωρίς να προκαλέσει τις μεγάλες δυνάμεις, τη διεθνή κοινότητα. Οπότε το σχέδιο που έχουν είναι προσπάθειες ανταλλαγής υποτίθεται εθελοντικών για ανταλλαγή πληθυσμών, στη συνέχεια με πογκρόμ ιδίως στα παράλια της Μικράς Ασίας 1913-14 να δημιουργήσουν συνθήκες τρόμου, όπως η σφαγή της Φώκαιας, για να διώξουν τους πληθυσμούς αυτούς. Είναι συγκλονιστικές οι μαρτυρίες, έχουν δημοσιευτεί.
Επόμενος σημαντικός σταθμός είναι η γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, όπου οι σφαγές ξεσηκώνουν την κοινή γνώμη. Επειδή, με τις σφαγές των Αρμενίων προκάλεσαν την κοινή γνώμη, οι Γερμανοί στέλνουν συνεχώς τηλεγραφήματα και εκδηλώνουν την ανησυχία τους – καθώς ήταν στενοί σύμμαχοι και συνεργάτες κατά τον Α’ ΠΠ – ότι η διεθνής κοινή γνώμη θα κατηγορήσει τους ίδιους ότι προκαλούν αυτοί τις σφαγές αυτές. Μάλιστα, υπάρχει δημοσίευμα από εφημερίδα του Μονάχου ότι οι σφαγές πραγματοποιούνται στο όνομα του Κάιζερ…». Επιλέγεται, λοιπόν, η βίαιη μετατόπιση των χριστιανικών μειονοτήτων προς το εσωτερικό».
Η ελίτ των Νεότουρκων οργανώνει την εξόντωση, μέσω των εκτοπισμών. Το σχέδιο λειτουργεί με ένα διπλό μηχανισμό. Η ιδέα ήταν να μετατοπιστούν, όπως έλεγαν, για «στρατιωτικούς λόγους» περί τα 30-50 χλμ. προς την ενδοχώρα. Παρατηρώντας όμως τις πορείες αυτών, όμως, βλέπουμε ότι φτάνουν μέχρι την Μαλάτεια (Μελιτηνή) και περιοχές που είναι σε απόσταση 300- 400 χιλιόμετρα. Οπότε βλέπει κανείς ότι δεν εξυπηρετεί στρατιωτικούς λόγους αλλά μέσα από τις πορείες, τις κακουχίες το κρύο, την πείνα σκοπός ήταν η εξόντωση.
Μέχρι και οι σύμμαχοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο αυστριακός πρόξενος, ή ο Γερμανός πρέσβης σημειώνουν στα τηλεγραφήματα που στέλνουν αναφέρουν ότι «μπορεί κανείς να κατανοήσει την μετακίνηση των ανδρών στο εσωτερικό για στρατιωτικούς λόγους», αλλά διερωτώνται επίσης, «ποιός είναι ο λόγος να εκτοπίζονται γυναίκες και παιδιά;». Το αντάρτικο στον Πόντο δημιουργείται εκείνη την περίοδο, ως προσπάθεια αυτοάμυνας, διαφύλαξης της ζωής τους.
Ο διοικητής της Τεσκιλάτ ι Μαχρουσά, – αφού έχουν εξοντωθεί οι Αρμένιοι – φτάνει το φθινόπωρο του 1916 στον Πόντο, και οι συστηματικές σφαγές στον Πόντο παρατηρούνται ακριβώς, την ίδια περίοδο που φτάνει εκεί. Κάτι που αποτελεί ακόμη μια ακόμη ένδειξη της στοχευμένης και της οργανωμένης εξόντωσης των Ελλήνων του πόντου. Οι συστηματικές εκτοπίσεις, οι δολοφονίες, οι διώξεις αρχίζουν από το φθινόπωρο του 1916 και εξελίσσονται με σφοδρότητα μέχρι το καλοκαίρι του 1917.
Από τον Απρίλιο του 1916 μέχρι το Φεβρουάριο του 1918 η περιοχή της Τραπεζούντας και ο ανατολικός πόντος καταλαμβάνεται από το ρωσικό στρατό. Στις 15 Μαΐου του 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αναχωρεί από την Κωνσταντινούπολη και στις 19 Μαΐου φτάνει στην Αμισό, στη Σαμψούντα, με αποστολή να “ειρηνεύσει” την περιοχή από τη δράση ένοπλων συμμοριών. Αυτονομείται από την Υψηλή Πύλη και κάνει ακριβώς το αντίθετο. Δέκα μέρες μετά την άφιξη του, στις 29 Μαΐου συναντιέται στη Χάμσα με τον Τοπάλ Οσμάν, τον τοπικό αρχηγό μουσουλμανικών συμμοριών, ο οποίος δρα κυρίως στην περιοχή της Κερασούντας.
Φαίνεται ότι τον ενισχύει με άνδρες και οπλισμό και του χορηγεί αμνηστία «για όσα έκανε, αλλά και για το μέλλον». Και αυτό φαίνεται πολύ καθαρά στα διπλωματικά αλλά και ιεραποστολικά έγγραφα, όπου όλοι αναρωτιούνται πώς ένας απλός βαρκάρης πριν από μερικά χρόνια, να πραγματοποιεί όλα αυτά τα εγκλήματα ατιμώρητος. Η απάντηση βρίσκεται σε αυτή τη συνάντηση και στην ασυλία που έχαιρε από τον Μουσταφά Κεμάλ. Η δράση του Τοπάλ Οσμάν και των ομάδων του κορυφώνεται από το 1919 και το 1920 και στις περιοχές γύρω από Τραπεζούντα και στον ανατολικό Πόντο.
Ο ίδιος ο Κεμάλ έχει διακριθεί στη μάχη της Καλλίπολης, χαίρει εκτίμησης και καταφέρνει να συσπειρώσει τα απομεινάρια των Τούρκων ατάκτων στο εσωτερικό της Ανατολίας. Ισχυροποιείται το 1921 με τις υπογραφές συνθηκών με τους συμμάχους μας κατά τον Α’ ΠΠ και αργότερα και με τους μπολσεβίκους. Από το τέλος του 1921 μέχρι το Μάιο του 1922 έχουμε το δεύτερο μεγάλο κύμα των σφαγών στον Πόντο».
Ο καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Ιάκωβος Μιχαηλίδης τονίζει από τη μεριά του:
«Η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής, υποσύνολό της οποίας είναι και η ποντιακή γενοκτονία, εκτελέσθηκε στη βάση προκαθορισμένου σχεδίου που συνέλαβαν και εκτέλεσαν αρχικά οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλικοί. Η μετεξέλιξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε μια εθνική εστία αποκλειστικά για τους Τούρκους είχε ως αποτέλεσμα τη δαιμονοποίηση των διαφορετικών, ανάμεσά τους και των Ελλήνων Ποντίων.
Η απόφαση της εξολόθρευσης των μειονοτήτων που επί αιώνες διαβιούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν η δραματική κορύφωση της επικράτησης εθνικιστικού παροξυσμού στη Βαλκανική στις αρχές του 20ου αιώνα. Το πνεύμα αυτό υποδαυλίσθηκε σκόπιμα και από τη Γερμανία, η οποία επιχειρούσε εκείνη την εποχή να διεισδύσει στο χώρο της Μέσης Ανατολής με αιχμή του δόρατος τους οπαδούς της δημιουργίας ενός κοσμικού, εθνικιστικού τουρκικού κράτους.
H απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν αναγνωρίζεται η γενοκτονία των Ποντίων είναι σύνθετη. Αφενός στην περίπτωση των Εβραίων ήταν η επιθυμία της παγκόσμιας κοινότητας, αμέσως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, να μην ξεχάσει τις φρικαλεότητες των Ναζί. Γι’ αυτό και η καταδίκη του Ολοκαυτώματος υπήρξε κοινή συνισταμένη και ομόθυμη απόφαση όλων των χωρών της εποχής. Η γενοκτονία των Αρμενίων πάλι υπήρξε αξεπέραστη όσον αφορά τα θύματά της, αφού τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά ως προς το συνολικό αριθμό των νεκρών.
Επιπλέον, οι αρμενικές κοινότητες στο εξωτερικό με την ακτιβιστική τους δράση φρόντισαν να ενημερώσουν τη διεθνή κοινή γνώμη για τις τουρκικές φρικαλεότητες την περίοδο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Σε σχέση λοιπόν με τις παραπάνω περιπτώσεις, το ζήτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ποντίων πράγματι αναδείχθηκε με καθυστέρηση. Σε κάθε περίπτωση τόσο για το Ισραήλ όσο και για την Αρμενία η υπόθεση της γενοκτονίας αποτελεί καθοριστική πτυχή της διαδικασίας συγκρότησης της εθνικής ταυτότητας. Αντίθετα στην περίπτωση της γενοκτονίας των Ποντίων έως πρόσφατα κάτι τέτοιο δεν ίσχυε, γεγονός που είχε τον αντίκτυπό του στη διαχείριση του ζητήματος».
Ο καθηγητής ιστορίας, Ευάνθης Χατζηβασιλείου τονίζει:
«Η έννοια της γενοκτονίας, ειδικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την γενίκευση της συζήτησης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει γίνει αντικείμενο του Διεθνούς Δικαίου και έχει κριθεί θεμιτή η εφαρμογή της σε πολλές περιπτώσεις.
Στην συγκεκριμένη, είναι αδιαμφισβήτητο ότι ασκήθηκε εναντίον των Ελλήνων του Πόντου βία χωρίς διακρίσεις που απέβλεπε στην φυσική εξόντωσή τους, ότι αυτή η βία ασκήθηκε με εντολές από την κεντρική διοίκηση (μπορεί δηλαδή να στοιχειοθετηθεί μια «αλυσίδα» εντολών από πάνω έως κάτω) και ότι αυτή η πολιτική εντασσόταν σε μια ευρύτερη στάση του νεοτουρκικού και αργότερα του κεμαλικού καθεστώτος έναντι των εθνικών μειονοτήτων, με πιο γνωστή διεθνώς την περίπτωση των Αρμενίων».
Τέλος ο καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής, Άγγελος Συρίγος τονίζει:
«Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου ή της Ιωνίας δεν υπήρξε ένα συμπτωματικό, τυχαίο γεγονός. Ήταν συνέχεια ενός ευρύτερου σχεδίου που είχε ξεκινήσει η ηγεσία του νεοτουρκικού κινήματος με σκοπό τη δημιουργία εθνικού κράτους απαλλαγμένου από μη μουσουλμανικά-τουρκικά στοιχεία. Είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τους Αρμενίους γενικώς και τους Έλληνες της περιοχής της Σμύρνης. Συνεχίσθηκε από το κεμαλικό καθεστώς με την εξόντωση όχι μόνον όλων των Ελλήνων της Ανατολίας αλλά και κάθε χριστιανικού στοιχείου στη δυτική Μικρά Ασία μετά την είσοδο των κεμαλικών στρατευμάτων στη Σμύρνη.
Ενδεικτικό της καταστάσεως είναι το ακόλουθο. Σύμφωνα με την (προβληματική) οθωμανική απογραφή του 1914, οι μη μουσουλμανικοί πληθυσμοί που κατοικούσαν στα εδάφη της σημερινής Τουρκίας ανέρχονταν τουλάχιστον στο 20% του συνολικού πληθυσμού. Μετά το 1922 (και πριν εφαρμοσθεί η συμφωνία περί ανταλλαγής) είχαν μειωθεί στο 2,5%. Δυστυχώς, η Συνθήκη της Λωζάννης σιώπησε για την υπό τραγικές συνθήκες εκκαθάριση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών.
Η εκκωφαντική αυτή σιωπή αποτέλεσε έμμεση επιβράβευση των νεοτουρκικών/κεμαλικών πολιτικών κατά των μειονοτήτων. Ουσιαστικά προδιέγραψε την μοίρα όσων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων παρέμειναν στην Τουρκία μετά το 1922 με πλέον χαρακτηριστική περίπτωση τους άλλοτε ακμάζοντες Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως, της Ίμβρου και της Τενέδου που σήμερα ανέρχονται σε μερικές εκατοντάδες άτομα».
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο CANDIDA AURIS ?
Ο Candida auris είναι ζυμομύκητας που απομονώθηκε για πρώτη φορά το 2009 στην Ιαπωνία από το αυτί ασθενούς, εξού και το όνομα αυτού («auris» σημαίνει «αυτί» στα λατινικά). Έχει κερδίσει ευρεία προσοχή λόγω της πολλαπλής ανθεκτικότητάς του στα φάρμακα. Μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο σοβαρές λοιμώξεις, όπως αυτές του αναπνευστικού συστήματος, του αυτιού, καθώς επίσης και σηψαιμία.
Όπως αναφέρει το Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Candida auris αποτελεί παγκόσμια απειλή για την υγεία και μας ανησυχεί για τρεις βασικούς λόγους:
Συχνά είναι πολυανθεκτικός, που σημαίνει ότι είναι ανθεκτικός σε πολλαπλά αντιμυκητιασικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία λοιμώξεων από Candida. Ορισμένα στελέχη είναι ανθεκτικά και στις τρεις διαθέσιμες κατηγορίες αντιμυκητιασικών φαρμάκων.
Είναι δύσκολο να αναγνωριστεί με τις συνήθεις εργαστηριακές μεθόδους και μπορεί να αναγνωριστεί λανθασμένα σε εργαστήρια χωρίς ειδική τεχνολογία. Η λανθασμένη ταυτοποίηση μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλη διαχείριση.
Έχει προκαλέσει επιδημίες σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό ο Candida auris να εντοπίζεται γρήγορα σε έναν νοσηλευόμενο ασθενή, ώστε οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης να μπορούν να λάβουν ειδικές προφυλάξεις για να σταματήσουν την εξάπλωσή του.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα στην ουσία εξαρτώνται από το μέρος του σώματος που προσβάλλει ο μύκητας. Αυτό από μόνο του περιπλέκει τα πράγματα γιατί συνήθως τα άτομα που «χτυπά» είναι ήδη άρρωστα στο νοσοκομείο και υποφέρουν από κάτι άλλο και συχνά τα πρώτα σημάδια δεν γίνονται αντιληπτά.Παρόλα αυτά, ακόμα και έτσι οι υγειονομικοί έχουν εντοπίσει κάποια συμπτώματα που δημιουργεί αυτός ο μύκητας.
Αυτά μπορεί να είναι τα εξής:
Αντίσταση στα αντιμυκητιασικά φάρμακα
Ένα χαρακτηριστικό της λοίμωξης από Candida auris είναι ότι η βασική αγωγή που δίνεται σε περίπτωση εμφάνισης μύκητα μπορεί να είναι απόλυτα αναποτελεσματική ή να «δουλεύει» ελάχιστα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη χρήση τέτοιων ουσιών στη γεωργία.
Μόλυνση στα αυτιά
Μια μόλυνση στα αυτιά συνήθως συνοδεύεται από έναν βαθύ και οξύ πόνο στο αυτί, μια αίσθηση ότι είναι «γεμάτο», ακοή που «χάνεται» και ναυτία. Αν αυτή η λοίμωξη μείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη της ακοής.
Μολυσμένες πληγές
Δεν είναι απίθανό ο μήκυτας αυτός να εισβάλει στους ιστούς μιας πληγής που «κλείνει» και να μολυνθεί. Ερυθρότητα στο σημείο, κίτρινα σημάδια ή πύον με έντονο χρώμα, αυξημένη ευαισθησία και επούλωση που αργεί μαζί με πυρετό είναι μερικά από τα πιο συχνά «συνοδευτικά».
Μόλυνση στο αίμα
Αυτή η μόλυνση είναι και η πιο σοβαρή. Συνήθως υπάρχει πυρετός, ρίγη, ερυθρότητα, πρήξιμο και αφυδάτωση όπως επίσης αίσθηση κόπωσης και αδιαθεσίας. Αυτός ο μύκητας μπορεί να ανιχνευθεί ακόμα και στα ούρα παρόλο που δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο υπάρχει ρίσκο να μολύνει ακόμα και την ουροδόχο κύστη. Αν ένας ασθενής δεν λάβει τη θεραπεία που χρειάζεται μπορεί να φτάσει μέχρι και σε κώμα και αν υπάρχει μόλυνση στο αίμα μπορεί να υπάρξει ακόμα και θάνατος.
Αιτίες
Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι για να μολυνθεί κανείς πρέπει να εκτεθεί στον ίδιο τον μύκητα. Το πρόβλημα είναι ότι εντοπίζεται σε κλινικές, στις επιφάνειες των νοσοκομειακών εξοπλισμών και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος όταν βρίσκεται σε σωλήνες και καθετήρες.
Δεν είναι επικίνδυνος όταν έρθει σε επαφή με το δέρμα αλλά το πρόβλημα υπάρχει όταν υπάρχει πληγή ή απευθείας επαφή με το αίμα και κυρίως όταν προσβάλει ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ή γενικά άτομα με άλλες ασθένειες οι οποίοι συχνά παίρνουν αντιβιοτικά για τις παθήσεις αυτές.
Σε κάθε περίπτωση, παρόλο που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να εντοπίζονται ολοένα και περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις είναι μια σπάνια πάθηση και «χτυπά» κυρίως ευάλωτα άτομα.
Διάγνωση
Για να γίνει σωστή διάγνωση πρέπει να γίνει εξέταση αίματος όπως και να ληφθούν δείγματα και από άλλα σωματικά υγρά. Το θέμα είναι ότι «μοιράζεται» κοινά στοιχεία με πολλά παθογόνα και για αυτό η διάγνωση δεν μπορεί να είναι γρήγορη και συνήθως χρειάζεται χρόνος. Σύμφωνα με το CDC (Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών) μια κατηγορία εξετάσεων είναι πιο αποτελεσματική και πρόκειται για την Φασματομετρία μάζας MALDI-TOF. Παρόλα αυτά ερευνητές και υγειονομικοί θεωρούν ότι ακόμα πιο ακριβή τεστ είναι αναγκαία.
Θεραπεία
Τα περισσότερα αντιμυκητιασικά φάρμακα δεν είναι αρκετά για να «σκοτώσουν» τον μήκυτα αυτό. Για αυτό το λόγο η καλή υγιεινή των χεριών και η τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής στα νοσοκομεία είναι σίγουρα το καλύτερο όπλο σε αυτή τη μάχη.
Παρόλα αυτά οι εξής δραστικές ουσίες μπορεί να είναι αποτελεσματικές: ανιδουλαφουνγκίνη (anidulafungin), κασποφουνγκίνη (caspofungin) και μικαφουγκίνη (micafungin).
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΘΑΝΑΤΟΥ ?
Τόσο στην αρχαιότητα όσο και στη σημερινή εποχή, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την επιστήμη για πολλά. Ένα από αυτά είναι και το θέμα της γήρανσης και πιο συγκεκριμένα του θανάτου. Θανατηφόρες ασθένειες, όπως του καρκίνου και του HIV/AIDS, ταλανίζουν αρκετό κόσμο, ο οποίος μέσω διάφορων θεραπειών προσπαθεί να τις νικήσει. Όμως είναι τόσο απλά τα πράγματα;
Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΝΙΚΗΣΕΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
Παρακάτω παρουσιάζονται κάποιοι τρόποι που επιστήμονες, από όλον τον κόσμο, προσπαθούν να νικήσουν το θάνατο:
Ο Ρώσος επιστήμονας, Mogul Dmitry Itskov. Αναζητάει διόδους προκειμένου να αναπτύξει την ανθρώπινη συνείδηση σε ένα λογισμικό υπολογιστή, με σκοπό την αιωνιότητα.
Πανεπιστήμιο του Harvard. Κάποιοι επιστήμονες ανακάλυψαν το γονίδιο που προκαλεί τη γήρανση και αντέστρεψε τη λειτουργία του. Πιο συγκεκριμένα, η μείωση της διαδικασίας της γήρανσης παρατηρήθηκε στα ποντίκια.
Mogul Dmitry Itskov
Η ΓΗΡΑΝΣΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ
Ερευνητές από 14 χώρες, με επικεφαλής τη Δρα Σούζαν Άλμπερτς του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Β. Καρολίνα, σε σχετική δημοσίευση ,– διάβασέ την εδώ ,– στο περιοδικό «Nature Communications», σύμφωνα με τη «Guardian», εξέτασαν τη λεγόμενη «υπόθεση του σταθερού ρυθμού γήρανσης». Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται για ένα είδος που γερνάει με ένα σχετικά αμετάβλητο ρυθμό.
«Τα ευρήματα μας υποστηρίζουν τη θεωρία ότι, αντί να επιβραδύνεται ο θάνατος, σήμερα περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερο χάρη σε μια μείωση των θανάτων στις νεότερες ηλικίες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν βιολογικοί μάλλον, παρά περιβαλλοντικοί, παράγοντες που τελικά ελέγχουν την μακροζωία. Αν επιβεβαιωθούν οι στατιστικές, οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, όσο η υγεία και οι συνθήκες ζωής τους βελτιώνονται, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μακροζωία σε ένα ολόκληρο πληθυσμό. Παρόλα αυτά, είναι ξεκάθαρα ορατή σε όλα τα είδη μια απότομη αύξηση των θανάτων, όσο τα χρόνια περνάνε και έρχεται η γήρανση», δήλωσε ο Χοσέ Μανουέλ Αμπούρτο του Κέντρου Δημογραφικής Επιστήμης Leverhulme του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Επίσης, συμπληρώνει πως «τα ευρήματα μας επιβεβαιώνουν ότι, στους ιστορικούς πληθυσμούς, το προσδόκιμο ζωής ήταν χαμηλό, επειδή οι άνθρωποι πέθαιναν νέοι. Όμως όσο συνεχίζονταν οι ιατρικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές βελτιώσεις, το προσδόκιμο ζωής αύξανε. Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι ζουν πολύ περισσότερο σήμερα. Όμως η πορεία προς το θάνατο σε μεγάλη ηλικία δεν έχει αλλάξει. Η μελέτη μας δείχνει ότι η εξελικτική βιολογία καθορίζει τελικά τα πάντα και, μέχρι στιγμής, οι ιατρικές εξελίξεις είναι ανίκανες να νικήσουν αυτούς τους βιολογικούς περιορισμούς».
Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
«Στα Ηλύσια πεδία πήγαιναν οι άξιοι, αυτοί που δεν αξιοποίησαν τη ζωή στον Άδη και οι εγκληματίες στα Τάρταρα».
Όπως αναφέρονταν και στους νόμους του Σόλωνος, οι αρχαίοι Αθηναίοι έπρεπε να φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς και τα της ταφή τους. Βέβαια, εάν κάποιος δεν τηρούσε αυτούς τους νόμους θα υπήρχαν κυρώσεις. Δηλαδή θα πλήρωνε πρόστιμο και θα έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα, δηλαδή εθεωρείτο «άτιμος». Μάλιστα, θα έφτανε έως και την εξορία από την πόλη.
Όσον αφορά την αθανασία της ψυχής τάσσονταν υπέρ οι Ορφικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι Πλατωνικοί. Όμως, σύμφωνα με τον Επίκουρο, τα δύο μέρη της ψυχής είναι φθαρτά και υλικά. «… Άρα το πιο φρικιαστικό απ’ όλα τα δεινά, ο θάνατος, είναι ένα τίποτα για μας. Απλούστατα επειδή, ενόσω εμείς θα ζούμε, εκείνος θα είναι απών, ενώ, όταν θα εμφανιστεί, εμείς δεν θα υπάρχουμε. Ο θάνατος, λοιπόν, δεν έχει καμία σχέση ούτε με τους ζωντανούς, ούτε με τους πεθαμένους, αφού όσο οι ζωντανοί είναι ζωντανοί δεν υπάρχει, και οι πεθαμένοι, δεν θα ζουν όταν φανεί… » (Επίκουρου, Επιστολή προς Μενοικέα, Περί Ευτυχίας).
ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ;
Ο άνθρωπος έχει παρέμβει σε αρκετούς τομείς που, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν επιτρέπεται. Ο άνθρωπος δεν είναι κάποια ανώτερη δύναμη που να μπορεί να παραβιάσει τους νόμους της φύσης. Δεν είναι «θεός» για να μπορεί να ελέγξει φυσικές καταστάσεις, όπως είναι ο θάνατος, παρά να τις επιβραδύνει. Σε περιπτώσεις θανατηφόρων ασθενειών η επιστήμη μπορεί να νικήσει το θάνατο, με χημειοθεραπείες, φάρμακα κ.α.
Διάφορες θεωρίες, όπως αυτή του βιοκεντρισμού, υποστηρίζουν πως ο θάνατος δεν είναι τέλος και σύμφωνα με την Αρχή του Λαβουαζιέ, καμίας μορφής ενέργεια δε χάνεται. Όμως παραμένουν θεωρίες ή για κάποιους άλλους φιλοσοφίες, όπως υποστήριξε και ο φυσικός, Lawrence Krauss, για το βιοκεντρισμό. Μέχρι στιγμής η επιστήμη δεν μπόρεσε να σταματήσει τη γήρανση. Μέσω αυτής της διαδικασίας ξεκινάει η βαθμιαία επιβράδυνση του μεταβολισμού του δέρματος, που κάποια στιγμή θα επηρεάσει και τα εσωτερικά όργανα. Είναι μια εντελώς φυσιολογική διαδικασία που είναι αναστρέψιμη.
Όσο κι αν θέλει κάποιος να ζήσει, φοβούμενος το θάνατο, δε γίνεται να παραβεί τους νόμους της φύσης, σε όποια κοινωνική τάξη κι αν ανήκει, όσα χρήματα κι αν διαθέτει. Εξαιτίας της επιστήμης μπορεί να επιβραδύνει για λίγο το θάνατο στη γήρανση. Εάν όμως επιθυμούμε να έχουμε μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, θα πρέπει να υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες, ξεκινώντας από το περιβάλλον. Γιατί αυτό είναι που δίνει τη ζωή, ό,τι κι αν κάνει η επιστήμη.
ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
Ο όρος ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ αναφέρεται στις θεωρίες που υπάρχουν περί δημιουργίας του σύμπαντος και συνεπώς του κόσμου όλου. Οι θεωρίες αυτές μπορεί να έχουν είτε μυθικό είτε θρησκευτικό είτε επιστημονικό χαρακτήρα. Στον επιστημονικό κλάδο κυριαρχεί η θεωρία της «Μεγάλης Έκρηξης», το λεγόμενο Big Bang, από όπου δημιουργήθηκε το σύμπαν. Σε επίπεδο θρησκείας και γενικά της μυθολογίας, οι διάφοροι λαοί του κόσμου έχουν αναπτύξει τις δικές τους ξεχωριστές ιστορίες σχετικά με την προέλευση του κόσμου.
ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Αν και υπάρχουν πολλές πήγες που μπορούν να περιγράψουν τη δημιουργία του κόσμου, οι κοσμογονικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων στηρίζονται κυρίως στο ποιητικό έργο του Ησίοδου, «Θεογονία». Σύμφωνα με το έργο υπήρχαν τρεις γενιές δημιουργίας του κόσμου. Στην αρχή υπήρχε σκοτάδι, το Χάος από το οποίο δημιουργήθηκε η Γαία (Γη), ο Τάρταρος και ο Έρωτας. Ο Έρωτας όμως προϋπήρχε από την αρχή του χρόνου και λειτούργησε ως δύναμη της δημιουργίας. Έτσι, αρχίζει μια αλλεπάλληλη διαδοχή και γεννήσεις μεταξύ θεοτήτων και άλλων προσωποποιημένων στοιχείων.
Στη συνέχεια η Γαία γέννησε τον Ουρανό, τα βουνά και τη θάλασσα. Από την ένωσή της με τον Ουρανό γεννήθηκαν οι Τιτάνες. Από τους Τιτάνες, τον Κρόνο και τη Ρέα, γεννήθηκαν οι θεοί. Μετά τη σύγκρουση των θεών και των Τιτάνων, τις Τιτανομαχίες, οι θεοί αναδείχτηκαν ως οι κυρίαρχοι του σύμπαντος. Ο Ησίοδος στο έργο του δίνει περισσότερη έμφαση στη θεογονία παρά στη δημιουργία του ανθρώπου. Ωστόσο, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο άνθρωπος ήταν δημιούργημα των θεών και συγκεκριμένα του Προμηθέα.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο κόσμος χωρίζεται σε τρία επίπεδα. Ο ουρανός, ο οποίος παρουσιάζεται ως μια μεγάλη σφαίρα, στηρίζεται στις πλάτες του Τιτάνα Άτλαντα. Στην επιφάνεια της γης κατοικούν οι θεοί και οι άνθρωποι. Βέβαια, οι θεοί κατοικούν στην υψηλότερη κορυφή του Ολύμπου από όπου και επιτηρούσαν τους ανθρώπους. Κάτω από τη γη υπήρχε ο αποκαλούμενος Κάτω Κόσμος, δηλαδή ο κόσμος των νεκρών.
ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟ
Για τους κοσμογονικούς μύθους που είχαν αναπτυχθεί στην αρχαία Αίγυπτο αντλούμε πληροφορίες από τους διασωζόμενους παπύρους και τις τοιχογραφίες. Οι Αιγύπτιοι όμως είχαν αναπτύξει πολλές διαφορετικές ιστορίες περί δημιουργίας του κόσμου, οι οποίες κατά κάποιον τρόπο θεωρούνται συμπληρωματικές. Βέβαια, η κάθε πόλη είχε τη δική της ιστορία μέσα από την οποία πρωταγωνιστής ήταν ο θεός προστάτης της.
Για τους Αιγύπτιους τα δύο σημαντικά στοιχεία που καθόριζαν τις ζωές τους ήταν ο χρόνος και η ισορροπία του σύμπαντος. Ο χρόνος στην αρχή ήταν γραμμικός αλλά στη συνέχεια έγινε κυκλικός. Οι μύθοι τοποθετούνται στους πρώτους χρόνους και καθορίζουν το παρόν. Αφού ο χρόνος έγινε κυκλικός, οι μύθοι επαναλαμβάνονται και εμφανίζονται μέσα από τα γεγονότα του παρόντος. Η ισορροπία τους σύμπαντος, όπως την ονόμαζαν «μάατ», που ήταν επίσης σημαντική, εμφανίστηκε όταν δημιουργήθηκε ο κόσμος. Οι θεοί αλλά μετέπειτα και οι φαραώ έπρεπε να τη διατηρούν και να την προστατεύουν.
Όλοι οι μύθοι της κοσμογονίας αναφέρονται στην ανάδυση του κόσμου μέσα από τα νερά του χάους, Νουν. Σύμφωνα με τον μύθο που επικρατούσε στην πόλη της Ηλιούπολης, ο θεός Ατούμ δημιούργησε τον κόσμο, αποτελώντας την πηγή όλων των στοιχείων. Στη συνέχεια, δημιούργησε τον θεό Σου και τη θεά Τεφνούτ. Από την ένωση αυτών των δύο γεννήθηκαν ο θεός της γης Γκεμπ και η θεά του ουρανού Νουτ. Ο Γκεμπ και η Νουτ με τη σειρά τους γέννησαν τον Όσιρι, την Ίσιδα, τον Σετ και την Νέμφυδα. Οι εννέα αυτές θεότητες αποτελούν την λεγόμενη Εννεάδα και συνδέονται με τον κοσμογονικό μύθο της Ηλιούπολης. Τέλος, οι άνθρωποι γεννήθηκαν από τα δάκρυα του θεού Ατούμ.
ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ
Οι αντιλήψεις των Ινδών για τη δημιουργία του κόσμου περιέχονται στα ιερά βιβλία των Ινδουιστών, τις Βέδες. Ο θεός που δημιούργησε τον κόσμο είναι ο Βράχμα, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για το πως δημιουργήθηκε ο ίδιος.
Το σύμπαν στην πρωταρχική μορφή του βρισκόταν σε κατάσταση λήθαργου όταν το ξύπνησε το υπέρτατο πνεύμα του θεού. Σύμφωνα με μια από τις εκδοχές, ο ίδιος ο Βράχμα δημιούργησε τον εαυτό του και βγήκε μέσα από ένα χρυσό αυγό. Όταν το αυγό έσπασε, χωρίστηκε σε δύο μεγάλα κομμάτια από όπου προέκυψαν ο ουρανός και η γη, ενώ μικρότερα κομμάτια του αυγού έφτιαξαν το κάθε τι μέσα στο σύμπαν. Για την ινδική μυθολογία ο Βράχμα θεωρείται ο θεός της δημιουργίας και ο ένας από την Ινδουιστική τριάδα Τριμούρτι. Οι άλλοι δύο θεοί της τριάδας είναι ο Βίσνου ο οποίος θεωρείται ο προστάτης και συντηρητής του κόσμου και ο Σίβα που θεωρείται ο καταστροφέας.
Ο Βράχμα είχε τέσσερα κεφάλια και το κάθε ένα συμβολίζει την ιερή γνώση για την κάθε μια από τις τέσσερις Βέδες. Επιπλέον, είχε τέσσερα χέρια τα οποία συμβολίζουν την πανταχού παρουσία και παντοδυναμία του. Ως θεός της δημιουργίας, ο Βράχμα δημιούργησε τους υπόλοιπους θεούς αλλά και τους ανθρώπους. Η ινδική κοινωνία χωρίζεται σε κάστες και οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι. Έτσι, οι άνθρωποι των τεσσάρων βασικών καστών προέρχονται από ξεχωριστά σημεία του σώματος του θεού.
Οι Βραχμάνοι που αποτελούν την άρχουσα τάξη και επί των πλείστων είναι δάσκαλοι ή ιερείς γεννήθηκαν από το κεφάλι του Βράχμα. Οι Ξατρίγια οι οποίοι είναι πολεμιστές και τοπικοί ηγεμόνες γεννήθηκαν από τα χέρια του. Από τη κοιλιακή κοιλότητα γεννήθηκαν οι Βαϊσίγιας που κατά κύριο λόγο είναι έμποροι και αγρότες και οι Σούντρα που είναι εργάτες και υπάλληλοι γεννήθηκαν από τα πόδια.
Τέλος, από το άκρο του ποδιού του γεννήθηκαν οι Νταλίτ ή αλλιώς οι λεγόμενοι «Ανέγγιχτοι». Πρόκειται για τους ανθρώπους που βρίσκονται εκτός του συστήματος των καστών και ζουν περιθωριοποιημένοι από την υπόλοιπη κοινωνία.
Η ΚΑΑΜ’ ΜΠΑ ( KA’BAH ) TΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ
Φέτος το Πάσχα των ορθοδόξων θα συμπέσει σχεδόν με το μουσουλμανικό Χατζ στην περίοδο του ραμαντάν ( ραμαζάνι) . Χάτζ είναι η ονομασία του πιστού που ωφείλει μια φορά στη ζωή του να επισκεφτεί τον ιερό τόπο της θρησκείας του ( για εμάς η μετάβαση στα Ιεροσόλυμα λαμβάνει την ονομασία Χατζής , Χατζίνα κοκ ) .
Οι μιυσουλμάνοι λοιπόν επισκέπτονται την Μέκα όπου εκεί βρίσκεται η Κάαμπα το απόλυτο κέντρο της θρησκέια τους .
Κάαμπα , επίσης γραμμένο Κάμπα , ένα μικρό ιερό που βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Μεγάλου Τζαμιού στη Μέκκα και θεωρείται από τους Μουσουλμάνους παντού ως το πιο ιερό σημείο στη Γη. Οι μουσουλμάνοι προσανατολίζονται προς αυτό το ιερό κατά τη διάρκεια των πέντε καθημερινών προσευχών, θάβουν τους νεκρούς τους απέναντι στον μεσημβρινό του και λατρεύουν τη φιλοδοξία να το επισκεφτούν σε προσκύνημα ή χατζ, σύμφωνα με την εντολή που ορίζεται στο Το Κοράνι .
Kaʿbah, ιερό στο Μεγάλο Τζαμί, Μέκκα.
Η δομή σε σχήμα κύβου έχει ύψος περίπου 50 πόδια (15 μέτρα) και στη βάση της είναι περίπου 35 έως 40 πόδια (10 επί 14 μέτρα). Κατασκευασμένο από γκρι πέτρα και μάρμαρο, είναι προσανατολισμένο έτσι ώστε οι γωνίες του να αντιστοιχούν περίπου στα σημεία της πυξίδας. Το εσωτερικό δεν περιέχει τίποτα άλλο από τους τρεις πυλώνες που στηρίζουν την οροφή και έναν αριθμό αιωρούμενων ασημένιων και χρυσών λαμπτήρων. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους, η Κάαμπα καλύπτεται με ένα τεράστιο ύφασμα από μαύρο μπροκάρ, το kiswah .
Κάθε μουσουλμάνος που κάνει το προσκύνημα πρέπει να περπατάει γύρω από την Κάαμπα επτά φορές, κατά τη διάρκεια του οποίου φιλά και αγγίζει τη Μαύρη Πέτρα ( κομάτι μετεωρίτη) που βρίσκεται στη νοτιανατολική πλευρά του κύβου Όταν τελειώσει ο μήνας των προσκυνημάτων (Dhū al-Ḥijjah), πραγματοποιείται μια τελετουργική πλύση του Kaaba στην οποία συμμετέχουν θρησκευτικοί αξιωματούχοι καθώς και προσκυνητές.
Η πρώιμη ιστορία του Kaaba δεν είναι γνωστή, αλλά είναι βέβαιο ότι κατά την περίοδο πριν από την άνοδο του Ισλάμ ήταν ένα πολυθεϊκό ιερό και ήταν ένας χώρος προσκυνήματος για ανθρώπους σε όλη τη Αραβική Χερσόνησος . ο Το Κοράνι λέει για τον Αβραάμ και τον Ισμαήλ ότι έθεσαν τα θεμέλια του Καάμπα. Η ακριβής έννοια είναι ασαφής , αλλά πολλοί μουσουλμάνοι έχουν ερμηνεύσει τη φράση ότι σημαίνει ότι ξαναχτίστηκαν ένα ιερό που ανεγέρθηκε για πρώτη φορά από τον Αδάμ, από το οποίο υπήρχαν μόνο τα θεμέλια. Το Kaaba έχει καταστραφεί, καταστραφεί και στη συνέχεια ξαναχτίστηκε αρκετές φορές από τότε. Το 930, η ίδια η Μαύρη Πέτρα παρασύρθηκε από μια ακραία σιιτική αίρεση γνωστή ως Qarmatians και κρατούσε σχεδόν 20 χρόνια για λύτρα. Στη διάρκεια Μωάμεθ Το πρώιμο υπουργείο, η Κάαμπα ήταν η Κίμπλα , ή κατεύθυνση της προσευχής, για τον Μουσουλμάνο κοινότητα . Μετά τη μουσουλμανική μετανάστευση, ή Χιτζρά , προς την Μεντίνα , ο Κίμπλα αλλάξατε για λίγο την Ιερουσαλήμ πριν επιστρέψετε στην Κάαμπα. Όταν οι δυνάμεις του Μωάμεθ κατέλαβαν τη Μέκκα το 630, διέταξε την καταστροφή των ειδωλολατρικών ειδώλων που στεγάζονταν στο ιερό και διέταξε να καθαριστεί από όλα τα σημάδια πολυθεϊσμός . Το Καάμπα ήταν έκτοτε το επίκεντρο της μουσουλμανικής ευσέβειας.
ΟΤΑΝ ΕΝΩΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΝΕΡΑ
Δύο θάλασσες που ενώνονται αλλά δεν αναμιγνύονται. Κάτι που μπορεί να σας ακούγεται σαν περιγραφή ενός θαύματος αλλά είναι κάτι που συμβαίνει σε αρκετά σημεία του κόσμου και υπάρχει μια εύκολη επιστημονική εξήγηση.
Όταν η Βαλτική Θάλασσα ενώνεται με την Βόρεια Θάλασσα
Η Δανία είναι μια πανέμορφη χώρα, όπου η φύση μας δίνει απλόχερα απίστευτες εικόνες! Από που να το πιάσεις; Από τους αχανείς αμμόλοφους, στα γραφικά δάση των Trolls με τα στραβά δέντρα, και από τους τεράστιους κόλπους στα πανέμορφα νησιά της. Αλλά στην άκρη του Γκρενέν, τη χερσόνησο βόρεια του Σκάγκεν στην Γιουτλάνδη, γίνεται κάτι μαγικό. Είναι το σημείο όπου η Βαλτική Θάλασσα συναντά τη Βόρεια Θάλασσα ενώ έρχεται από αντίθετη κατεύθυνση. Οι δυο θάλασσες συναντώνται μεν αλλά δεν αναμιγνύονται ποτέ.
Λες και υπάρχει κάποιο αόρατο εμπόδιο μεταξύ τους και τα νερά αρνούνται να ενωθούν. Έτσι δημιουργείται ένα μαγικό οπτικό θέαμα που βέβαια εύκολα εξηγείται. Οι δυο θάλασσες έχουν διαφορετική πυκνότητα, θερμοκρασία αλλά και αλατότητα. Με κάποια δόση υπερβολής, σκεφτείτε πως είναι όταν αναμιγνύεις λάδι με νερό. Έτσι λοιπόν στο Σκάγκεν που είναι ένα μικρό γραφικό ψαροχώρι συρρέουν κάθε χρόνο ζωγράφοι και φωτογράφοι για να αποθανατίσουν το εκπληκτικό φαινόμενο.
Δείτε το παρακάτω βίντεο και μάθετε τα πάντα γιατί συμβαίνει αυτό το φαινόμενο
Όταν η Μεσόγειος Θάλασσα ενώνεται με τον Ατλαντικό Ωκεανό
Το νερό της Μεσογείου είναι θερμό, αλατούχο και με λιγότερη πυκνότητα, σε σύγκριση με το νερό του Ατλαντικού Ωκεανού. Έτσι όταν η Μεσόγειος εισέρχεται στον Ατλαντικό στο στενό του Γιβραλτάρ, κινείται για αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα μέσα στον Ατλαντικό σε βάθος περίπου 1000 μέτρων. Δείτε το παρακάτω γράφημα που οπτικοποιεί καλύτερα αυτό που μόλις γράψαμε.
Όταν ο ποταμός Copper στην Αλάσκα ενώνεται με τον Ειρηνικό Ωκεανό
Ήταν το 2007 όταν ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Σάντα Κρουζ στην Καλιφόρνια, Ken Bruland μελετούσε τα ρεύματα στον κόλπο της Αλάσκας σε μια ερευνητική αποστολή με άλλους ωκεανογράφους και τράβηξε την παρακάτω εντυπωσιακή φωτογραφία.
Ο πoταμός Copper στην Αλάσκα συναντάει τον Ειρηνικό ωκεανό μεταφέροντας μεγάλες ποσότητες λιωμένου πάγου μαζί με ιζήματα πλούσια σε σίδηρο (ένας λόγος που ο τοπικός σολομός είναι τόσο περιζήτητος). Τα ρεύματα του κόλπου μετακινούν αυτά τα νερά και ενδέχεται να δημιουργήσουν αυτό το φαινόμενο της φωτογραφίας μιας και η πυκνότητα των υδάτινων μαζών είναι πολύ διαφορετική. Ο Bruland βέβαια αποκλείει το γεγονός ότι δεν θα ενωθούν ποτέ.
Όταν ο Ατλαντικός Ωκεανός ενώνεται με τον Ειρηνικό Ωκεανό
Οι δυο ωκεανοί συναντώνται στο ακρωτήρι Χορν στη Γη του Πυρός στην Χιλή και όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο (σας προτείνω να το βάλετε σε σίγαση) δύο στρώματα νερού με διαφορετικό χρωματισμό προσεγγίζουν το ένα το άλλο αλλά δεν αναμιγνύονται.
Αντίστοιχα φαινόμενα όπως είπαμε εμφανίζονται σε πάρα πολλά σημεία που ωκεανοί, θάλασσες και ποταμιά συναντώνται. Ενδεικτικά:
Ο Ινδικός ωκεανός και ο Ατλαντικός Ωκεανός
Η Καραϊβική Θάλασσα και ο Ατλαντικός Ωκεανός
Ο ποταμός Σουρινάμ και ο Ατλαντικός Ωκεανός
Ο πράσινος ποταμός και ο Κολοράντο
Οι ποταμοί Rio Negro και Solim Soles
Οι ποταμοί Μοζέλλας και Ρήνος
Οι ποταμοί Ιλζ, Δούναβης και Ιν
Οι ποταμοί Ροδανός και Arve
Και στην Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο στον κόλπο της Καβάλας αλλά κι εκεί που τα νερά του βόρειου Ευβοϊκού κόλπου συναντάνε το Αιγαίο πέλαγος.
Υπερδνειστερία η χώρα που έχει ακόμα το σφυροδρέπανο στη σημαία της
Μήπως γνωρίζετε ποια είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει ακόμα το σφυροδρέπανο στη σημαία της;;
Σημαία της Υπερδνειστερίας
Η Υπερδνειστερία (ή Τρανσνίστρια) είναι μια περιοχή σφηνωμένη ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία, στα ανατολικά του ποταμού Δνείστερου, με έκταση 4.163 τ.χλμ. και πληθυσμό γύρω στους 500.000 κατοίκους.
Ο ποταμός Δνείστερος και στο βάθος η Μολδαβία
Το statusquo της είναι κάπως περίπλοκο: ενώ τυπικά ανήκει στη Μολδαβία, έχει όμως διακηρύξει την ανεξαρτησία της από το 1990! Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ξέσπασε πόλεμος μεταξύ δυνάμεων της Μολδαβίας από τη μια μεριά και της Υπερδνειστερίας – με τη συνδρομή Ρώσων, Κοζάκων και Ουκρανών εθελοντών – από την άλλη μεριά.
Μετά την κατάπαυση του πυρός το 1992, η χώρα αναγνωρίστηκε ως περιοχή «παγωμένης δράσης», ωστόσο η ίδια η Υπερδνειστερία εξακολούθησε να διακηρύσσει ότι είναι ανεξάρτητη! Από τότε έχει διατηρηθεί ένα ιδιότυπο καθεστώς: πρόκειται για μια defacto ανεξάρτητη ημιπροεδρική δημοκρατία, αν και επίσημα αναγνωρίζεται ως αυτόνομη εδαφική επικράτεια της Μολδαβίας!
Το προεδρικό μέγαρο στο Τιράσπολ: μπροστά το άγαλμα του Λένιν
Για να γίνει ακόμα πιο περίπλοκη η κατάσταση, οι πολίτες της Υπερδνειστερίας αποφάσισαν μετά από δημοψήφισμα που έγινε το 2006 (το οποίο, ωστόσο, δεν αναγνωρίστηκε από κανέναν) με ποσοστό που ξεπέρασε το 93% την ανεξαρτητοποίησή τους από τη Μολδαβία και την ένωση της χώρας με τη Ρωσία, με την οποία όμως δεν συνορεύει! Αυτό πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγαλύτερη εθνότητα της χώρας είναι οι Ρώσοι, ενώ ακολουθούν οι Μολδαβοί και οι Ουκρανοί. Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν – ευτυχώς γι’ αυτούς – διπλή ή τριπλή υπηκοότητα: ρωσική, μολδαβική και ουκρανική!
Ο χάρτης που βρίσκεται η Υπερδνειστερία
Η ιδιότυπη αυτή κατάσταση έχει μετατρέψει τη χώρα σε μια πραγματική βουτιά στο παρελθόν! Όποιος επισκεφτεί την πρωτεύουσα Τιράσπολ (μια πόλη 130.000 κατοίκων), θα νομίσει ότι η Σοβιετική Ένωση υπάρχει ακόμα! Οι δρόμοι της κοσμούνται από αρκετά αγάλματα του Λένιν και εικόνες με κομμουνιστικό περιεχόμενο, ενώ παντού υπάρχουν τεράστια κτίρια σοβιετικής αρχιτεκτονικής. Πολλοί δρόμοι έχουν ονόματα αριστερών ηγετών κι επαναστατών (Λένιν, Ρόζα Λούξεμπουργκ, Καρλ Λίμπκνεχτ), ενώ οι λεωφόροι έχουν πλάτος πολλών μέτρων, μία από τις οποίες είναι η λεωφόρος Οκτωβριανής Επανάστασης!
Τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα – τα οποία αναγνωρίζονται μόνο στο εσωτερικό της χώρας – έχουν εικόνες σοβιετικών στρατηγών και σχεδόν σε κάθε σπίτι και επίσημο κυβερνητικό κτίριο κρέμεται ένα κορνιζαρισμένο πορτρέτο του Στάλιν! Για όλους τους παραπάνω λόγους η χώρα έχει μεταβληθεί σε τουριστικό προορισμό για όσους θέλουν να κάνουν ένα ταξίδι στο χρόνο…
Σούρουπο στο Τιράσπολ
Bonus Facts
Η χώρα διαθέτει μόνο ένα εμπορικό σήμα: πρόκειται για το Sheriff, το οποίο περιλαμβάνει σούπερ-μάρκετ, εστιατόρια, κινηματογράφους και την τοπική ποδοσφαιρική ομάδα και ιδρύθηκε από έναν πρώην κατάσκοπο της KGB τη δεκαετία του 1990!
Οι μόνες χώρες που έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Υπερδνειστερίας είναι η Νότια Οσσετία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η Αμπχαζία, τα οποία βρίσκονται σε μια παρόμοια κατάσταση, είναι δηλαδή μερικώς αναγνωρισμένα…
ΒΙΟΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Η ΑΟΡΑΤΗ ΑΠΕΙΛΗ
Οι παράγοντες- υλικά βιο-τρομοκρατίας περιλαμβάνουν βακτήρια, ιούς, μύκητες ή τοξίνες οι οποίοι χρησιμοποιούνται με σκοπό να προκαλέσουν ασθένειες ή θάνατο. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τρομοκράτες, τόσο για το ψυχολογικό τους αντίκτυπο στο κοινό όσο και για την θανατηφόρο δράση τους λόγω υψηλού βαθμού διασποράς και δυσκολίας ανίχνευσής τους. Οι παράγοντες- υλικά βιο-τρομοκρατίας χρησιμοποιούνται σε εχθροπραξίες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η εμπότιση τόξων σε τοξίνες, η δηλητηρίαση των αποθεμάτων νερού και τροφίμων καθώς και η σκόπιμη διασπορά θανατηφόρων επιδημιών. Οι φορείς βιο-τρομοκρατίας μπορεί να βρίσκονται στα τρόφιμα, διαλυμένοι στο πόσιμο νερό ή στον αέρα, στις καλλιέργειες, στα ζώα ή ακόμη και να στέλνονται μέσω αλληλογραφίας, όπως έγινε το 2001.
Οι περισσότεροι υποψήφιοι βίο-τρομοκρατικοί παράγοντες- υλικά είναι φυσικές ουσίες ή μικροοργανισμοί, οι οποίοι συνήθως προκαλούν περιορισμένο αριθμό θανάτων κάθε χρόνο ή ακόμα περιοδικές επιδημίες. Εισέρχονται στον οργανισμό κυρίως μέσω του αναπνευστικού συστήματος, του πεπτικού συστήματος, μέσα από ασυνέχειες του δέρματος ή με την επαφή με τους βλεννογόνους των οφθαλμών και της μύτης. Οι φορείς αυτοί μπορούν να τροποποιηθούν από τους χρήστες τους: μπορούν να συμπυκνωθούν, να πάρουν τη μορφή αεροζόλ για υψηλότερο βαθμό διασποράς, να γίνουν πιο μολυσματικοί ή ακόμα και πιο ανθεκτικοί σε φαρμακευτικές αγωγές. Μερικοί φορείς προκαλούν λοιμώξεις που «περνούν» εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο και χρειάζεται να περιοριστούν άμεσα, ενώ άλλοι, όπως ο άνθρακας, δρα μόνο στο πρόσωπο με το οποίο ήρθε σε επαφή αλλά μπορεί να αποβεί μοιραίος χωρίς άμεση αντιμετώπιση.
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) ταξινομούν αυτούς τους παράγοντες- υλικά σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το κίνδυνο που εγκυμονούν για το κοινό. Αυτοί που εγκυμονούν τον υψηλότερο κίνδυνο, επειδή διαδίδονται εύκολα και έχουν υψηλή θνησιμότητα, κατατάσσονται στη Κατηγορία Α. Αντίστοιχα οι βιολογικοί φορείς μέτριου κινδύνου κατατάσσονται στην Κατηγορία Β. Οι φορείς αυτοί μπορούν να εξαπλωθούν με σχετική ευκολία και να προκαλέσουν ασθένειες μέτριου βαθμού, αλλά τα ποσοστά θανάτου λόγω αυτών των ασθενειών είναι συνήθως χαμηλά. Τέλος οι φορείς της Κατηγορίας Γ περιλαμβάνουν νέους παθογόνους φορείς που χρήζουν παρακολούθησης, καθώς μπορούν να μεταλλαχθούν και να χρησιμοποιηθούν ως όπλο, είναι εύκολα διαθέσιμοι, και Παραδείγματα κατηγοριών για επιλεγμένους φορείς σύμφωνα με την κατάταξη του CDC:
Eastern equine encephalitis Western equine encephalitis
Venezuelan equine encephalitis
Ιοί
Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με άλλους φορείς και με πρωτόκολλα ετοιμότητας ή έκτατης ανάγκης σε περίπτωση βιο-τρομοκρατικής επίθεσης σύμφωνα με την κυβέρνηση των Η.Π.Α, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα βιο-τρομοκρατίας του CDC.
Πέρα απ’ τους βιολογικούς φορείς, χημικές ουσίες ή και ραδιενέργεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όπλα. Το CDCταξινομεί τους χημικούς φορείς ανάλογα με το στόχο που επηρεάζουν: το δέρμα, τους πνεύμονες, την πεπτική οδό και το νευρικό σύστημα. Ένα παράδειγμα χρήσης χημικών παραγόντων από τρομοκρατική ομάδα έλαβε χώρα το 1994 και 1995 όταν η συμμορία AumShinrikyoαπελευθέρωσε στο Ματσουμότο, το Τόκιο και την Ιαπωνία το νεύρο-αέριο sarinπροκαλώντας 19 θανάτους και οδηγώντας εκατοντάδες ανθρώπους στα νοσοκομεία.
Οι ραδιενεργοί φορείς είναι άχρωμοι, άοσμοι και αόρατοι στο γυμνό μάτι. Η μόλυνση τροφίμων, νερού ή αντικειμένων μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες ή θάνατο και η ανίχνευση τους είναι δύσκολη. Στα συμπτώματα της έκθεσης σε ραδιενέργεια συμπεριλαμβάνονται ναυτία, εμετός, διάρροια και, ανάλογα με τον βαθμό της έκθεσης, αιμορραγία των ούλων, ρινορραγία, μώλωπες και τριχόπτωση. Η έκθεση μπορεί να γίνει μέσω κατάποσης, εισπνοής ή μέσω ανοιχτής πληγής. Ένα παράδειγμα ραδιενεργού παράγοντα είναι το πολώνιο 210, το οποίο προκάλεσε το θάνατο του Ρώσου AlexanderLitvinenko, αντίπαλου της Ρωσικής κυβέρνησης, το 2006.
Άνθρακας
Ο Άνθρακας αποτελεί το πιο γνωστό βιολογικό όπλο και είναι οξεία λοιμώδης νόσος που οφείλεται στον Βάκιλο του Άνθρακα (Bacillusanthracis).Πρόκειται για ένα πολύ ανθεκτικό μικρόβιο ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες περιβάλλοντος, έχει την ικανότητα παραγωγής σπορίων σε συνθήκες έλλειψης οξυγόνου, ή πολύ υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος (16). Αποτελεί ένα gram θετικό βακτήριο σε σχήμα ράβδου. Αναπτύσσεται εύκολα με τα συνήθη θρεπτικά υλικά χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Από τη στιγμή που θα υπάρξει η υποψία τρομοκρατικού χτυπήματος με σπόρους άνθρακα ή ότι ένα άτομο ήρθε σε επαφή με το βάκιλο του άνθρακα τότε θα πρέπει αυτό το γεγονός να γνωστοποιηθεί στις αστυνομικές και υγειονομικές αρχές του κράτους. Οι υπηρεσίες αυτές αναλαμβάνουν τη συλλογή, με απόλυτη ασφάλεια και με κατάλληλο εξοπλισμό, δειγμάτων τόσο από το περιβάλλον όπου είναι πιθανό να μολύνθηκαν άτομα όσο και από τα ίδια τα άτομα για εργαστηριακή επιβεβαίωση της ύπαρξης ή μη σπόρων και βακίλων του άνθρακα. Πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για την ύπαρξη σπόρων Άνθρακα στο περιβάλλον μιας περιοχής.
Το εμβόλιο κατά του Άνθρακα παρασκευάστηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1970, μέσω φιλτραρίσματος μη κυτταρικών στοιχείων αποδυναμωμένου στελέχους του βακίλου του άνθρακα. Η χορήγηση του εμβολίου προκαλεί ανοσία και προστατεύει από δερματικό άνθρακα. Όσον αφορά τον αναπνευστικό, μετά από μελέτες σε πιθήκους, έδειξαν πλήρη προστασία μετά από 8 – 38 εβδομάδες από τον εμβολιασμό δύο δόσεων και προστασία 88% μετά από 100 βδομάδες. Στους ανθρώπους δίνεται ενδομυϊκή χορήγηση 4 δόσεων και επανάληψη κάθε χρόνο.
Ο εμβολιασμός αρχικά γινόταν σε άτομα υψηλού κινδύνου, που χειρίζονταν δηλαδή τον βάκιλο του άνθρακα. Από το 1999 άρχισε συστηματικός εμβολιασμός του αμερικανικού στρατού. Λόγω της περιορισμένης παραγωγής εμβολίου, δεν είναι εφικτοί οι μαζικοί εμβολιασμοί πληθυσμών, καθώς οι πολλαπλές δόσεις που απαιτούνται για να επιφέρουν την ανοσία κάνουν το παρόν εμβόλιο αντί – οικονομικό για μαζικούς εμβολιασμούς.
Το θεραπευτικό σχήμα για ενήλικες που πιστεύεται ότι εκτέθηκαν στο μικρόβιο του άνθρακα από βιοτρομοκρατικό χτύπημα, έχει ως ακολούθως: ciprofloxacintablets 500mg ή doxycyclinetablets 100mg ένα χάπι ανά 12 ώρες με διάρκεια θεραπείας 60 ημέρες. Ο λόγος που απαιτείται αντιβιοτική θεραπεία 60 ημερών είναι γιατί στην περίπτωση αναπνευστικού άνθρακα, δηλαδή εισπνοής σπορίων, έχει παρατηρηθεί ανάπτυξη σπορίων σε βλαστικές μορφές ακόμη και μετά από 60 ημέρες. Έτσι στην περίπτωση βιοτρομοκρατικού χτυπήματος όπου είναι πιθανή η εισπνοή σπόρων άνθρακα η διάρκεια θεραπείας είναι πάντοτε 60 ημέρες έστω και αν η κλινική εικόνα είναι αυτή του δερματικού άνθρακα που συνήθως θεραπεύεται μέσα σε 6- 7 ημέρες. Η μόνη διαφορά σε περιστατικό εξ’ αρχής αναπνευστικού ή γαστρεντερικού άνθρακα, είναι πως η θεραπεία γίνεται ενδοφλεβίως μέχρι ο ασθενής να βρεθεί εκτός κινδύνου όπου θα συνεχίσει την αγωγή από του στόματος μέχρι την 60η μέρα.
Ευλογιά
Ο ιός της ευλογιάς θεωρείται πως έχει εξαφανισθεί πλήρως από το 1977. Όμως, υπάρχει απόθεμα ιών της ευλογιάς σε δύο εργαστήρια στον κόσμο (στις ΗΠΑ και στη Ρωσία), και η πιθανότητα κλοπής και χρησιμοποίησης του για σκοπούς βιοτρομοκρατίας δεν μπορεί να αποκλεισθεί, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η Ρωσία έχει πρόγραμμα παραγωγής πιο παθογόνων και πιο μεταδοτικών στελεχών του ιού της ευλογιάς.
Η ευλογιά μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, κυρίως με σταγονίδια ή αεροζόλ που εκπέμπονται από τον στοματοφάρυγγα μολυσμένων ατόμων, με βήχα ή φτέρνισμα, αλλά και με άμεση επαφή με μολυσμένα άτομα. Μολυσμένα ρούχα ή σεντόνια μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό. Επίσης, υπάρχει εποχιακή κατανομή κρουσμάτων, καθώς ο ιός δεν επιβιώνει σε ψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες ή και υψηλή υγρασία, για αυτό και εμφανίζονταν κυρίως κρούσματα χειμερινούς μήνες.
Η ανακάλυψη έστω και ενός υπόπτου περιστατικού ευλογιάς θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ως επείγον θέμα Διεθνούς Υγείας και θα πρέπει να δηλωθεί αμέσως στις επίσημες εθνικές αρχές Υγείας. Τα δείγματα από τον ασθενή πρέπει να συλλεγούν από άτομο που είχε πρόσφατα εμβολιασθεί κατά της ευλογιάς και με υποχρεωτική χρήση μάσκας και γαντιών. Τα δείγματα πρέπει να τοποθετούνται σε σωληνάρια με κενό αέρος και να σφραγίζονται με κολλητική ταινία. Οι υγειονομικές αρχές θα πρέπει να ειδοποιούνται για τη μεταφορά τέτοιων δειγμάτων. Η επεξεργασία των δειγμάτων από ύποπτα περιστατικά γίνεται μόνο σε εργαστήρια με ύψιστο δείκτη προστασίας.
Η μετάδοση της ευλογιάς μέσα στους χώρους των νοσοκομείων είναι ένα αναγνωρισμένο σοβαρό πρόβλημα. Έτσι, ειδικά νοσοκομεία είχαν αναπτυχθεί και είχαν χρησιμοποιηθεί τα τελευταία 200 χρόνια. Στη Γερμανία, ένας ασθενής με ευλογιά και βήχα, ενώ ήταν απομονωμένος σε ξεχωριστό δωμάτιο, μόλυνε ασθενείς σε 3 ορόφους του νοσοκομείου. Επίσης αριθμός κρουσμάτων συνέβησαν σε εργατικό προσωπικό πλυντηρίου νοσοκομείων εξ’ αιτίας μολυσμένου ιματισμού. Επομένως η ανάγκη ξεχωριστού νοσοκομείου ειδικά εντεταλμένου για τη νοσηλεία σοβαρών μεταδοτικών νοσημάτων, όπως η ευλογιά, κρίνεται απόλυτα αναγκαία. Όταν δεν υπάρχουν τέτοια νοσοκομεία, κρίνεται προτιμότερο η κατ’ οίκον νοσηλεία και περιορισμός του ασθενή, κάτω από συνθήκες καραντίνας.
Πανώλη
Η πανώλη ή αλλιώς γνωστή ως «πανούκλα» συμβαίνει σε περιοχές όπου μολυσμένοι με το βακτήριο της πανώλης ψύλλοι τσιμπούν ανθρώπους, οι οποίοι ακολούθως αναπτύσσουν βουβωνική πανώλη. Αποτελεί μια επιζωοτική νόσο ποντικών, σκίουρων και άλλων τρωκτικών.
Στην περίπτωση βιολογικού πολέμου, η επιδημιολογία της πανώλης θα διαφέρει σημαντικά από τη φυσικά συμβαίνουσα πανώλη, Η θεληματική διασπορά της πανώλης θα γίνει το πιθανότερο με χρήση αεροζόλ του μικροβίου (Yersiniapestis), με αναμενόμενο αποτέλεσμα τη πρόκληση πνευμονικής πανώλης που θα εκδηλωθεί με συμπτώματα παρόμοια με εκείνα άλλων σοβαρών αναπνευστικών λοιμώξεων. Το μέγεθος μιας τέτοιας επιδημίας θα εξαρτηθεί από την ποσότητα του βιολογικού παράγοντα, τα χαρακτηριστικά του στελέχους του μικροβίου που χρησιμοποιήθηκαν, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και τη μέθοδο εφαρμογής του αεροζόλ. Ενδείξεις ότι η πανώλη προκλήθηκε από βιοτρομοκρατικό χτύπημα θα είναι η εμφάνιση της αρρώστιας σε γεωγραφικές περιοχές όπου είναι μη ενδημική σε ζώα, σε άτομα που δεν έχουν κίνδυνο να μολυνθούν και στην απουσία μεγάλου αριθμού θανάτων σε τρωκτικά.
Η παθογένεση και οι κλινικές εκδηλώσεις της πανώλης λόγω βιοτρομοκρατικού ή βιολογικού πολεμικού χτυπήματος θα διαφέρουν αισθητά από αυτά της φυσικά συμβαίνουσας πανώλης. Η εισπνοή αεροζόλ αναμένεται να προκαλέσει πρωτοπαθή πνευμονική πανώλη. Ο χρόνος επώασης από 1 έως 6 ημέρες να μειώνεται στις 2 με 4. Στους ανθρώπους, το χρονικό διάστημα από την εισπνοή μικροβίων πανώλης μέχρι τον θάνατο έχει ανακοινωθεί ότι είναι μεταξύ 2 και 6 ημέρες στην προ των αντιβιοτικών εποχή, με ένα μέσο όρο 2 με 4 ημέρες στις πλείστες επιδημίες. Εμβόλιο δεν υπάρχει διαθέσιμο, καθώς αποσύρθηκε το πρώτο που κατασκευάστηκε το 1999 καθώς ήταν αποτελεσματικό μόνο έναντι της βουβωνικής αλλά όχι και της πνευμονικής πανώλης. Πλήρης απομόνωση των ασθενών με πνευμονική πανώλη δεν επιβάλλεται επειδή η μεταδοτικότητα της ασθένειας δεν είναι μεγάλη. Σχετική απομόνωση και χρήση μάσκας προσώπου για άτομα που περιθάλπουν τέτοιους ασθενείς είναι αναγκαία μέτρα τις πρώτες 48 ώρες από την έναρξη αντιβιοτικής θεραπείας στον ασθενή.
Τουλαραιμία
Η τουλαραιμία είναι μία βακτηριακή ζωονόσος που προκαλείται από το μικρόβιο Francisellatularensis. Έχει θεωρηθεί ως δυνητικά βιολογικό όπλο, λόγω της εξαιρετικά μεγάλης παθογονικότητας του μικροβίου, της εύκολης διασποράς του και της σημαντικής δυνατότητάς του να προκαλεί βαριά νόσηση και θάνατο.
Αν και το μικρόβιο της τουλαραιμίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βιολογικό όπλο κατά πολλούς τρόπους, η χρησιμοποίησή του ως αεροζόλ, είναι αυτή που θα έχει τις μεγαλύτερες συνέπειες ιατρικά και τα χειρότερα συνεπακόλουθα στη δημόσια υγεία. Η διοχέτευσή σου σε πυκνοκατοικημένες περιοχές θα έχει ως αποτέλεσμα την απότομη εμφάνιση μεγάλου αριθμού κρουσμάτων, που με δυσκολία θα διαχωριστεί από άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις. Μέχρι να ξεκαθαριστεί η αιτιολογία μιας τέτοιας επιδημίας, οι κλινικοί γιατροί πρέπει να συνεργαστούν στενά με επιδημιολόγους και κλινικά εργαστήρια για το καθορισμό της επιδημίας ως αποτέλεσμα βιοτρομοκρατίας από τουλαραιμία, πανώλη ή άνθρακα.
Μια επιδημία τουλαραιμίας εξ’ εισπνοής σε αστική περιοχή πρέπει να προκαλέσει μεγάλη υποψία για εσκεμμένο γεγονός καθώς όλες οι φυσικά συμβαίνουσες επιδημίες τουλαραιμίας που έχουν ανακοινωθεί μέχρι σήμερα, συνέβησαν σε αγροτικές περιοχές.
Σε περιπτώσεις τουλαραιμίας με επιδημικές διαστάσεις με πολλαπλά κρούσματα, η θεραπεία που ακολουθείται είναι doxycycline και ciprofloxacin. Το εμβόλιο βρίσκεται υπό μελέτη. Ως μέτρα ελέγχου πρόληψης της λοίμωξης δεν απαιτείται απομόνωση των ασθενών, καθώς το μικρόβιο δε μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Τα γενικά μέτρα πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων θα πρέπει να εφαρμόζονται από το προσωπικό των νοσοκομείων. Το προσωπικό του μικροβιολογικού εργαστηρίου θα πρέπει να εφαρμόζει υψηλού βαθμού μέτρα ασφαλείας και ο χειρισμός των καλλιεργειών του μικροβίου θα πρέπει να γίνεται σε θάλαμο ασφαλείας.
Αλλαντίαση
Δυστυχώς ενώ η αλλαντίαση χρησιμοποιείται ως θεραπεία νευρολογικών παθήσεων, ταυτόχρονα θεωρείται και βιολογικό όπλο. Βιοτρομοκρατικές επιθέσεις – παρόλο που ήταν ανεπιτυχείς – με αλλαντοτοξίνη έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο κέντρο του Τόκυο αλλά και σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην Ιαπωνία, υπό μορφή αεροζόλ. Η ανάπτυξη αλλαντοτοξίνης ως βιολογικό όπλο είχε ξεκινήσει πριν τουλάχιστον 60 χρόνια κατά το πόλεμο της Μαντζουρίας. Επίσης παραγωγή αλλαντοτοξίνης υπήρχε και από το πρόγραμμα βιολογικών όπλων των ΗΠΑ κατά τον Β’ΠΠ.
Τέσσερις χώρες που έχουν καταγραφεί από τις ΗΠΑ ως «χώρες που προάγουν την τρομοκρατία» (Ιράκ, Ιράν, Βόρειος Κορέα, Συρία) έχουν αναπτύξει ή πιστεύεται ότι αναπτύσσουν βιολογικά όπλα με αλλαντοτοξίνη. Μετά το πόλεμο του Κόλπου το 1991, το Ιράκ παραδέχθηκε στην ομάδα επιθεώρησης των Ηνωμένων Εθνών ότι είχε παράγει 19000 λίτρα συμπυκνωμένης αλλαντοτοξίνης, εκ των οποίων τα 10000 είχαν φορτωθεί σε στρατιωτικά όπλα.
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ”ΠΑΤΕΡΟΥΛΗ”
Η κλονισμένη υγεία, το εγκεφαλικό, οι θεωρίες περί δηλητηρίασης και η διαδοχή
Από τις αρχές του 1950 η υγεία του Ιωσήφ Στάλιν είχε κλονιστεί ιδιαίτερα ως αποτέλεσμα εμφράγματος (κάποιου μιλούν για εγκεφαλικό) που είχε υποστεί το 1945. Περνούσε μεγάλα διαστήματα στην ντάσα (εξοχική κατοικία) του στο Κούντσεβο, ένα προάστιο της Μόσχας. Δεν του άρεσε να μένει μόνος και συχνά καλούσε τον στενό του κύκλο για να δουν μια ταινία (ο σοβιετικός ηγέτης λάτρευε τον κινηματογράφο) και να συζητήσουν.
Ο στενός κύκλος του Στάλιν αποτελούταν από τέσσερα άτομα. Τον αντιπρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου, Γκεόργκι Μαλένκοφ. ο οποίος θεωρούταν και ο πιθανότερος διάδοχος του. Τον διοικητή της μυστικής αστυνομίας, Λαβρέντι Μπέρια ο οποίος επίσης ήλπιζε ότι θα ηγηθεί της Ένωσης. Τον υπουργό Άμυνας, Νικολάι Μπουγκάνιν και τον Νικίτα Χρουτσόφ, στενό σύμβουλο του σοβιετικού ηγέτη.
«Μόλις ξυπνούσε μας καλούσε και τους τέσσερις. Είτε βλέπαμε ένα φιλμ, είτε ξεκινούσαμε μια μακρά συζήτηση πάνω σε ένα ζήτημα το οποίο μπορούσε να επιλυθεί μέσα σε δύο λεπτά» θα πει αργότερα ο Χρουτσόφ.
Κλονισμένη υγεία
Τον Ιανουάριο του 1952, μετά από μια σειρά εξετάσεων, ο γιατρός συνέστησε στον Στάλιν να εργάζεται λιγότερο και να ξεκουραστεί. Έχοντας στο μυαλό του το τέλος του Λένιν ο 71χρονος πλέον σοβιετικός ηγέτης θεώρησε πως η προτροπή του γιατρού είναι ένα σχέδιο να τον βγάλουν νωρίτερα από τη μέση. Ο γιατρός κατηγορήθηκε πως ήταν πράκτορας των Βρετανών και φυλακίστηκε.
Λίγους μήνες αργότερα ξέσπασε και η λεγόμενη «Συνωμοσία των Γιατρών». Πολλοί γιατροί που εργάζονταν στο Κρεμλίνο, στην πλειονότητα τους εβραϊκής καταγωγής, κατηγορήθηκαν ότι είχαν συνωμοτήσει για να σκοτώσουν κορυφαία μέλη της σοβιετικής ηγεσίας. Συνελήφθησαν, βασανίστηκαν άγρια και δικάστηκαν. Μετά το τέλος του Στάλιν η υπόθεση έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες λόγω έλλειψης στοιχείων.
Παρότι ο Στάλιν δεν ακολουθούσε τις ιατρικές συμβουλές ήταν πλέον φανερό ότι αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Στις 14 Οκτώβριου1952 έδωσε την τελευταία του ομιλία. Μίλησε για περίπου μιάμιση ώρα στην Κεντρική Επιτροπή. Ανέλυσε τα στοιχεία που πρέπει να έχει ο ηγέτης που θα οδηγήσει στο μέλλον την Ένωση και απέκλεισε συγκεκριμένα πρόσωπα από την κούρσα διαδοχής του όπως ο Μολότοφ και ο Μικογιάν.
Στη συνέχεια τάραξε τα νερά ανακοινώνοντας δοκιμαστικές αλλαγές στην ιεραρχία του Κρεμλίνου δημιουργώντας σύγχυση για την επόμενη μέρα στη ΕΣΣΔ. Όσο για τον στενό του κύκλο ο Χρουτσόφ έχει τονίσει: «Του άρεσε να μας υπενθυμίζει ότι είμαστε σαν τυφλά γατάκια. Μας έλεγε: Χωρίς εμένα οι ιμπεριαλιστές θα σας πνίξουν».
Η τελευταία συνάντηση
Από τις αρχές του 1953 ήταν φανερό πλέον πως ο Στάλιν δεν μπορούσε να ηγηθεί και η μάχη της διαδοχής κορυφωνόταν. Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 1953 συναντήθηκε με τον στενό του κύκλο. Είδαν μια ταινία, δείπνησαν και ο Στάλιν ρώτησε για την πορεία των ερευνών στην υπόθεση της «Συνωμοσία των Γιατρών». «Πρέπει να ήταν πέντε ή έξι το πρωί όταν τελείωσε η συνάντηση. Είπαμε αντίο στον σύντροφο Στάλιν και φύγαμε. Θυμάμαι όταν ήμασταν στο χολ της εισόδου κατέβηκε να μας ξεπροβοδίσει. Ήταν σε πολύ καλή διάθεση και αστειευόταν. Σήκωσε τον δείκτη του και με πίεσε στο στομάχι αποκαλώντας με Μικόλα. Πάντα χρησιμοποιούσε την ουκρανική μορφή του ονόματος μου όταν είχε καλή διάθεση. Φύγαμε και εμείς λοιπόν ευδιάθετοι καθώς δεν είχε συμβεί τίποτα το ιδιαίτερο σε εκείνο το δείπνο. Δεν τελείωναν όλα τα δείπνα μαζί του χαρούμενα» θα εξιστορήσει ο Χρουτσόφ.
Το μοιραίο εγκεφαλικό
Την Κυριακή 1η Μαρτίου 1953 ο Στάλιν δεν ξύπνησε τη συνηθισμένη ώρα. Το προσωπικό του σπιτιού είχε ανησυχήσει αλλά φοβόταν να μπει στο δωμάτιο του. Έπρεπε να φτάσει 10:30 το βράδυ για να πάρει κάποιος την απόφαση. Υπάρχουν δύο εκδοχές για το ποιος ήταν αυτός. Η μια υποστηρίζει ότι ήταν η καμαριέρα που είχε για χρόνια ο Στάλιν, η άλλη ότι μπήκε ένας από τους φρουρούς του, ο Πέτερ Λοζγκάτσεφ.
Ο Στάλιν βρισκόταν ημιλιπόθυμος στο πάτωμα του δωματίου, μπροστά στο κρεβάτι. Φορούσε την πιζάμα του και είχε ουρήσει πάνω του. Ένα άδειο ποτήρι βρισκόταν στο κομοδίνο. Όλα συνηγορούσαν ότι ο σοβιετικός ηγέτης σηκώθηκε να πιεί νερό και εκεί τον χτύπησε εγκεφαλικό.
Το προσωπικό τον μετέφερε στον καναπέ του καθιστικού και τον σκέπασαν. Ένας από τους φρουρούς τηλεφώνησε στον Μπέρια ο οποίος του είπε να μην αναφέρουν τίποτα σε κανέναν άλλο.
Μετά από λίγο έφτασε, μαζί με τον Μαλένκοφ, στη ντάσα. Μιλώντας για εκείνες τις στιγμές ο Λογζκάτσεφ θα πει: «Ο Μπέρια μπήκε στο σπίτι και είδε τον Στάλιν που ανέπνεε βαριά. Μου είπε: Λοζγκάτσεφ γιατί έχεις πανικοβληθεί, δεν βλέπεις ότι ο σύντροφος Στάλνι κοιμάται; Μην τον ενοχλείς και σταμάτα να μας ανησυχείς».
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το τι συνέβη τις επόμενες ώρες. Το δεδομένο είναι ότι ο Στάλιν παρέμεινε σε αυτή την κατάσταση και ο υπουργός Υγείας ενημερώθηκε στις επτά το πρωί. Αυτός ήταν που συνέστησε μια ιατρική ομάδα για να εξετάσει τον Στάλιν. «Όταν τελικά ήρθαν οι γιατροί διαπίστωσαν ότι το δεξί χέρι και το δεξί πόδι του Στάλιν είχαν παραλύσει. Η πίεση του ήταν πολύ υψηλά 19 και 11. Έπρεπε να τον εξετάσουν αλλά τα χέρια τους έτρεμαν. Ένας οδοντίατρος έβγαλε την μασέλα του Στάλιν και την έριξε στο πάτωμα κατά λάθος» θα εξιστορήσει ο Λοζγκάτσεφ.
Οι γιατροί ζήτησαν απόλυτη ησυχία, του έβαλαν κρύα κομπρέσα και βδέλλες πίσω από τα αυτιά. Στις 2 Μαρτίου στην ντάσα έφτασαν τα παιδιά του Στάλιν, ο Βασίλι και η Σβετλάνα. Ο γιός του ήταν μεθυσμένος και επιτέθηκε με οργή στους γιατρούς. «Ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση. Ήταν ένας δύσκολος και τρομερός θάνατος» θα πει η Σβετλάνα.
Στις 3 Μαρτίου το Ράδιο Μόσχα ανακοίνωσε ότι ο Στάλιν υπέστη εγκεφαλικό και ακολουθεί την κατάλληλη θεραπεία. Ο σοβιετικός ηγέτης παρέμενε στο κρεβάτι και δεν ανταποκρινόταν. Στις 5 Μαρτίου έκανε αιμοπτύσεις και όπως αποκαλύφθηκε το 2015 σε αποχαρακτηρισμένη αναφορά το στομάχι του άρχισε να αιμορραγεί. Μέσα σε λίγη ώρα ήταν νεκρός. Στα επίσημα έγγραφα έχει καταγραφεί πως η ώρα θανάτου του Στάλιν ήταν στις 21:50.
Η αποκάλυψη της αιμορραγίας στο στομάχι ήρθε να ενισχύσει μια θεωρία που θέλει τον Στάλιν να έχει δολοφονηθεί. Είναι δεδομένο ότι η υγεία του είχε κλονιστεί αλλά κάποιοι πιστεύουν ότι ο θάνατος του επισπεύθηκε. Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου, στη συνάντηση με τον στενό του κύκλο, ο Στάλιν ήπιε το αγαπημένο του γεωργιανό κρασί. Θα μπορούσε κάποιος να έχει ρίξει δηλητήριο το οποίο έδρασε μετά από λίγες ώρες; Όσοι ασπάζονται αυτή τη θεωρία «δείχνουν» τον αδίστακτο Λαβρέντι Μπέρια.
Ο διοικητής της μυστικής αστυνομίας θεωρούσε δεδομένο ότι θα είναι ο διάδοχος του Στάλιν και μάλιστα κάποιες μαρτυρίες υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά του ήταν άκρως ενοχοποιητική το βράδυ του θανάτου του σοβιετικού ηγέτη. Τονίζουν ότι ο Μπέρια έμπαινε στο δωμάτιο που βρισκόταν ο Στάλιν και έδειχνε λυπημένος. Βγαίνοντας όμως χαμογελούσε και έλεγε «Πεθαίνει, πεθαίνει». Τοξικολογικές εξετάσεις δεν έγιναν στο πτώμα του Στάλιν οπότε η θεωρία της δηλητηρίασης δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Στις 6 Μαρτίου 1953 ανακοινώθηκε επίσημα ο θάνατος του. Το σώμα του ταριχεύτηκε και τέθηκε σε δημόσιο προσκύνημα για τρεις μέρες. Περίπου εκατό άτομα πέθαναν μέσα στον απίστευτο συνωστισμό που σημειώθηκε. Στις 9 Μαρτίου το ταριχευμένο σώμα μεταφέρθηκε στο Μαυσωλείο του Λένιν.
Ο διάδοχος και η Αποσταλινικοποίηση
Αμέσως μετά τον θάνατο του Στάλιν ξεκίνησε η μάχη της διαδοχής του. Νικητής αναδείχθηκε ο Νικίτα Χρουτσόφ, ο οποίος στην αρχή δεν συγκέντρωνε μεγάλες πιθανότητες να ηγηθεί της Ένωσης. Τα κατάφερε με την ευστροφία του και με το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές του, εξέφραζε την ανάγκη η ΕΣΣΔ να γυρίσει σελίδα.
Τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Στάλιν ο Χρουτσόφ θα παρουσίαζε, στο 20στό συνέδριο του ΚΚΣΕ, την λεγόμενη «μυστική έκθεση». Εκεί θα παρουσίαζε μέρος της παράνοιας και τον τρόμο που επικρατούσε στην Ένωση την περίοδο του Στάλιν και θα ξεκινούσε την Αποσταλινικοποίηση.
Στις 22 Οκτωβρίου 1961, στο 22ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, η ηλικιωμένη και σεβαστό μέλος του κόμματος, Ντόρα Αμπραμόβα Λαζουρκίνα πήρε τον λόγο και είπε: «Σύντροφοι επέζησα από τις πιο δύσκολες στιγμές γιατί πάντα κουβαλούσα τον Λένιν στην καρδιά μου και πάντα τον συμβουλευόμουν. Στεκόταν εκεί μπροστά μου λες και ήταν ζωντανός και μου είπε: Είναι άσχημο να είμαι δίπλα στον Στάλιν που έκανε τόσο μεγάλο κακό στο κόμμα».
Λίγο μετά ο Χρουτσόφ ανακοίνωσε την απόφαση να μεταφερθεί το πτώμα του Στάλιν από το Μαυσωλείο του Λένιν και να ταφεί. Χωρίς κάποια ιδιαίτερη τελετή το πτώμα τάφηκε κοντά στα τείχη του Κρεμλίνου σε έναν λιτό τάφο με την επιγραφή «Ι.Στάλιν 1879-1953». Το 1970 προστέθηκε και μια μικρή προτομή και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για τους νοσταλγούς του «πατερούλη» της Σοβιετικής Ένωσης.
ΠΑΤΑΤΑ . Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Στις μέρες μας η πατάτα έχει θέση σε κάθε μενού σε ολόκληρη τη Γη. Πριν περίπου πέντε αιώνες καλλιεργούνταν μόνο σε μια λωρίδα γης και συγκεκριμένα στη Νότια Αμερική.
Η σημασία της πατάτας στην διατροφή μας
Σήμερα σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε. αποτελεί την τέταρτη σημαντικότερη καλλιέργεια στον πλανήτη όπου την καθιστά ένα εργαλείο για τη μείωση του παγκόσμιου λιμού.
Τα δέκα στρέμματα σιταριού μπορούν να αποφέρουν την απαιτούμενη πρωτεΐνη σε επτά άτομα για περίπου έναν χρόνο. Ένα κτήμα με πατάτες μπορεί να θρέψει μέχρι και 17 άτομα. Για την ιστορία και την πρωτιά μόνο οι σπόροι της σόγιας παράγουν περισσότερη πρωτεΐνη ανά στρέμμα.
Καλλιέργεια πατάτας (πηγή: wikipedia)
Οι πατάτες χρειάζονται επίσης και λιγότερο νερό σε σύγκριση με άλλες καλλιέργειες. Ευδοκιμούν σε αρκετά μεγάλη ποικιλία κλιματικών συνθηκών. Το 2008, ανακηρύχθηκε από τον Ο.Η.Ε. ως Διεθνές έτος πατάτας.
Η προέλευση της πατάτας
Η διάδοση της πατάτας (πηγή: bbc travel)
Πριν από τον 16ο αιώνα, η πατάτα ήταν σχεδόν άγνωστη σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της ανθρωπότητας. Η προέλευση της πατάτας είναι η λεγόμενη Αμερικανική Κορδιλιέρα.
Όσοι ζούσαν όμως κατά μήκος μιας γραμμής των οροσειρών που ξεκινούσαν από τις περίφημες Άνδεις και περνούσαν τη Βολιβία και τη Χιλή έως και τα Βραχώδη Όρη είχαν την ευλογία να έχουν ως τρόφιμο τη πατάτα.
Οι πρώτοι άγριοι κόνδυλοι ανακαλύφθηκαν στον οικισμό Ancon στο Βόρειο Περού, περίπου πριν 4,5 χιλιάδες χρόνια. Στις όχθες της λίμνης Τιτικάκα, ένα αρχαίο χωράφι πατάτας βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών.
Κατά τη δεκαετία του 1960, στο Περού ευδοκιμούσαν 1.400 ποικιλίες πατάτας ενώ στις μέρες μας ο αριθμός κυμαίνεται από 2.700 έως 3.800.
Θρύλοι και παραδόσεις
Η ταπεινότητα της πατάτας πριν την εκτόξευση της σε αγαπημένο φαγητό συνοψίζεται σε έναν τοπικό θρύλο, με έναν φανταστικό ζητιάνο που ονομάζονταν «Μαζωχτής της ψητής πατάτας». Η συνέχεια και η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική.
Στο Περού, η πατάτα ήταν για πολλούς αιώνες ένα από τα βασικά είδη διατροφής. Για την Αυτοκρατορία των Ίνκας, η καλλιέργεια αραβοσίτου είχε ιδιαίτερη σημασία ενώ η πατάτα δεν απολάμβανε ιδιαίτερες τιμές. Η καλλιέργεια της γίνονταν κυρίως στα χωριά και η κατανάλωση της περιορίζονταν σε τοπικό επίπεδο.
Σε τοπικό επίπεδο λοιπόν και στο ξεκίνημα της περιόδου του φυτεύματος σε ένα ορεινό χωριό της Λάμπα στο Περού, επικρατούσε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Οι εκδηλώσεις μάλιστα έφταναν στην κορύφωση τους με τη θυσία ενός λάμα. Το αίμα του θα ήταν αυτό που θα ράντιζε τις πατάτες.
Για τους κατοίκους στα χωριά των Άνδεων θα παραμείνει η πατάτα ως η βασική τους τροφή για αιώνες.
Ποιος έφερε την πατάτα στην Ευρώπη
Όταν το 1530 η Ισπανία εισβάλλει στη Νότια Αμερική, το αποτέλεσμα είναι να φέρουν κα τις πατάτες στο τραπέζι των Ευρωπαίων. Βέβαια για το ποιος έφερε την πατάτα στην Ευρώπη υπάρχουν πολλές θεωρίες.
Αρχικά έχουμε τον Φρανθίσκο Πιθάρο και τους στρατιώτες τους. Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν εκείνοι που διέδωσαν την πατάτα σε ολόκληρο τον κόσμο. Βοήθησαν σε αυτό και τα εκτεταμένα εμπορικά δίκτυα που από τον 16ο αιώνα είχαν αναπτυχθεί.
Επόμενος είναι ο Άγγλος γαιοκτήμονας, Γουόλτερ Ράλεϊ, όπου χρηματοδοτούσε αποστολές στον Νέο Κόσμο. Ο θρύλος αφηγείται ότι φύτεψε πρώτος την πατάτα στο κτήμα του, στο Κορν της Ιρλανδίας.
Στη διεκδίκηση μπαίνει και ο πειρατής Φράνσις Ντρέικ, όπου το 1586 στην επιστροφή του στην Αγγλία, πληροφορήθηκε την ύπαρξη της πατάτας στην Κολομβία και την εισάγαγε στην Ευρώπη.
Τέλος, μια ακόμα θεωρία αναφέρει ότι το 1588, ο σπόρος της πατάτας ξεβράστηκε στις ακτές της Ιρλανδίας, παρέα με τα συντρίμμια μια Ισπανικής Αρμάδας.
Επειδή όμως τα γραπτά μένουν, η πρώτη γραπτή μαρτυρία έρχεται το 1567. Η απόδειξη ενός εμπόρου εξαγωγών από τα Κανάρια Νησιά προς έναν έμπορο της Αμβέρσας είναι η πρώτη επίσημη καταγραφή της πατάτας.
Η οικονομία και η πατάτα
Η παραγωγικότητα της πατάτας άργησε να γίνει αντιληπτή από τους φοροεισπράκτορες. Για πολλά χρόνια οι καλλιεργητές πατάτας είχαν μικρή επιβάρυνση κάτι που βοήθησε με τη σειρά του στη διάδοση της ανά τον κόσμο.
Απαιτητική ήταν προσαρμογή της πατάτας στις γεωργικές συνθήκες που επικρατούσαν σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Εκτός των στρατιωτικών και εμπορικών δυνάμεων, υπήρξαν τοπικοί παράγοντες που βοήθησαν στο να γίνει η πατάτα μέρος της καθημερινής διατροφής.
Τρανό παράδειγμα η Νέα Ζηλανδία, όπου οι Μαορί υιοθέτησαν άμεσα τη καλλιέργεια της, τη δεκαετία του 1770, όταν την έφεραν οι Ευρωπαίοι. Στην αρχή την έβαλαν συμπληρωματικά στο τραπέζι τους με τις γλυκοπατάτες που ήταν το βασικό τους τρόφιμο.
Όμως οι γλυκοπατάτες αποτελούσαν μέρος ενός δικτύου ιεροτελεστιών και είχαν κάποιους περιορισμούς ως προς την καλλιέργεια τους. Η πατάτα από την άλλη δεν είχε κανέναν περιορισμό. Ακόμα χρησιμοποιούσαν οι Μαορί την πατάτα ως ανταλλάγματα για όπλα.
Φίλοι και εχθροί της πατάτας
Σε αντίθεση με τους Μαορί και την γρήγορη αποδοχή της πατάτας, στην Ιρλανδία τον 17ο αιώνα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι αποικιοκράτες θεωρήσαν ότι παραγωγή της πατάτας και η επιτυχία της, είχε ως αποτέλεσμα να τεμπελιάζουν οι κάτοικοι και να μη δουλεύουν σκληρά.
Τον επόμενο αιώνα και κυρίως τη Βικτωριανή εποχή, άρχισε η αμφισβήτηση της πατάτας και το πόσο μπορεί να συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη.
Λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων των εργατών στα εργοστάσια, χρειάζονταν μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης, για να παραμείνουν αποδοτικοί. Οι τότε διατροφολόγοι δεν είχαν σε εκτίμηση τις ιδιότητες της πατάτας, αφού θεωρούσαν ότι προκαλεί νωθρότητα.
Έρευνες της εποχής αναφέρουν ότι εάν υπήρχε κατανάλωση πατάτας 14 συνεχόμενες ημέρες, μπορούσε η διατροφική αυτή συνήθεια να καταστήσει κάποιον ανίκανο να εργαστεί.
Κάπως έτσι φτάσαμε το 1845 έως το 1849 στην λιμοκτονία για τους κατοίκους της Ιρλανδίας λόγω έλλειψης της πατάτας. Ακόμα και έτσι οι Βρετανοί αποικιοκράτες θεώρησαν την λιμοκτονία ως μια ευκαιρία να απαλλαχθούν στην Ιρλανδία οι κάτοικοι της, από τον αρχαϊκό τρόπο ζωής.
Το Ευρωπαϊκό ταξίδι της πατάτας
Στο Βέλγιο τον 17ο αιώνα, θα κάνουν την εμφάνιση τους οι τηγανιτές πατάτες. Θα αντικαταστήσουν τα ψάρια όταν τα ποτάμια ήταν παγωμένα και δεν μπορούσαν να ψαρέψουν.
Στη Γαλλία στο τέλος του 18ου αιώνα, η πατάτα θα γίνει αρκετά δημοφιλής. Ο Αντουάν-Ογκιστέν Παρμαντιέ, αυλικός του Βασιλιά Λουδοβίκου του 15ου, θα την φέρει στο παλάτι ως είδος διατροφής. Οι Γάλλοι θα την ονομάσουν pomme de terre δηλαδή «το μήλο της γης». Μάλιστα ο Λουδοβίκος ο 16ος φορούσε άνθος πατάτας στο πέτο του, για να βοηθήσει στη διάδοση της.
Στα τέλη του 17ου αιώνα, οι πατάτες θα έρθουν από την Ολλανδία στη Ρωσία. Θα δοθεί εντολή να σταλούν στις επαρχίες. Οι αγρότες όμως ήταν επιφυλακτικοί και αρνήθηκαν να την καλλιεργήσουν στα χωράφια.
Οι Ρώσοι θα την αποκαλέσουν «το μήλο του διαβόλου». Γρήγορα όμως θα αλλάξουν γνώμη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Νικολάου Α’ το 1839, υπήρχε λιμός στη χώρα.
Θα δώσει εντολή να καλλιεργούν πατάτες σε όλες τις επαρχίες. Στην επαρχία της Μόσχας, έπρεπε να εργαστούν δωρεάν και στο Κρασνογιάρσκ, όλοι όσοι αρνήθηκαν, η τιμωρία τους ήταν η σκληρή εργασία.
Σε ολόκληρη τη χώρα ξέσπασαν οι “ταραχές της πατάτας”. Παρά την σκληρή πολιτική που ακολούθησε ο Τσάρος, η πατάτα έγινε το «δεύτερο ψωμί». Εκτός από θρεπτική τροφή κατάλαβαν στη Ρωσία ότι χρησιμεύει και στην παρασκευή της βότκας.
Στη Λευκορωσία η πατάτα μέχρι τον 20ο αιώνα δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διατροφή. Η επανάσταση της πατάτας στη Λευκορωσία συνέβη κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έπειτα άρχισαν να τρώγονται οι πατάτες λόγω ανεπάρκειας σιτηρών. Σήμερα μάλιστα η χώρα κατατάσσεται 9η στον κόσμο στην καλλιέργεια πατάτας..
Κατανάλωση της πατάτας στην Ευρώπη (πηγή: landgeist)
Η πατάτα στις Η.Π.Α.
Ο πρόεδρος Thomas Jefferson θα σερβίρει τηγανιτές πατάτες σε επίσημο δείπνο και θα βοηθήσει να γίνουν δημοφιλείς στην χώρα του.
Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στις Η.Π.Α., πίστευαν ότι η αύξηση στην κατανάλωση της πατάτας θα αντιστάθμιζε τις εξαγωγές περίπου 500 εκατομμυρίων τόνων σιταριού προς τους Συμμάχους στην Ευρώπη. Το σύνθημα να τρώνε πατάτες για να εξοικονομήσουν αλεύρι κυριαρχούσε παντού στην χώρα εκείνη τη περίοδο.
Μετά το 1945, η πατάτα ήταν μη συναφής με την παγκόσμια διατροφική ασφάλεια. Έτσι απουσίαζε σε μεγάλο βαθμό από τα περίφημα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.
Η πατάτα στην Ελλάδα
Στην χώρα μας, πασίγνωστο είναι το τέχνασμα του Ιωάννη Καποδίστρια για την αποδοχή της πατάτας από τον πληθυσμό. Η περιφρόνηση από όλους όταν τις έδινε δωρεάν έδωσε τη σκυτάλη στην περιέργεια.
Έβαλε περίφραξη και φρουρούς γύρω από τις πατάτες για να νομίζουν οι κάτοικοι του Ναυπλίου ότι ήταν κάτι πολύτιμο. Σε μια εβδομάδα οι πατάτες έγιναν ανάρπαστες.
Για την Ελλάδα υπάρχουν μαρτυρίες ότι η πατάτα θα φτάσει το 1800 στα Επτάνησα, ενώ το 1817 εκδίδεται στην Κέρκυρα φυλλάδιο με τίτλο «Καλλιέργεια των γεωμήλων».
Το νησί της Νάξου ήταν αυτό που κατάφερε να ξεχωρίσει στην καλλιέργεια της πατάτας. Από το 1830 έγινε ένα από τα βασικά είδη διατροφής και συνέβαλλε στην οικονομική ανάπτυξη. Μάλιστα το μυστικό ήταν ότι παρατήρησαν στα χωράφια που ζούσαν τα βόδια, οι πατάτες ήταν πιο γευστικές και μεγαλύτερες.
Έτσι αυξήσαν τα βόδια και την κοπριά που λειτουργούσε ως φυσικό λίπασμα. Φυσικά και οι γεωλογικές συνθήκες και το κλίμα του νησιού έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
Η πατάτα σε πίνακες ζωγραφικής
Στον κόσμο της τέχνης, ο πίνακας του Vincent Van Gogh «Οι πατατοφάγοι» απεικονίζει μια οικογένεια που τρώει πατάτες.
Οι πατατοφάγοι του Van Gogh, 1885 (Μουσείο Van Gogh)
Ο Jean-Francois Millet με τον πίνακα του «Η συγκομιδή της πατάτας» απεικονίζει αγρότες που εργάζονται στις πεδιάδες μεταξύ Barbizon και Chailly.
Η συγκομιδή της πατάτας του Jean Francois Millet (Μουσείο Walters Art)
Bonus Fact
Η Βασιλική Ισπανική Ακαδημία ισχυρίζεται, ότι η ισπανική λέξη είναι ένα υβρίδιο του Taíno batata («γλυκοπατάτα») και του Quechua papa («πατάτα»). Το όνομα αρχικά αναφερόταν στη γλυκοπατάτα αν και τα δύο φυτά δεν συνδέονται στενά.
Ο Άγγλος βοτανολόγος του 16ου αιώνα, John Gerard, αναφέρθηκε στις γλυκοπατάτες ως κοινές πατάτες και χρησιμοποίησε τους όρους bastard και Virginia, για το είδος που τώρα ονομάζουμε πατάτα.
Τις τρεις πρώτες θέσεις στην καλλιέργεια πατάτας καταλαμβάνουν η Κίνα (88,99 εκατομμύρια τόνους ετησίως), η Ινδία (45,34 εκατομμύρια τόνους ετησίως) και η Ρωσία (30,20 εκατομμύρια τόνους ετησίως). Στην Ευρώπη επίσης ακολουθούν, η Γερμανία και η Πολωνία όπου έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή πατάτας.
Παγκόσμια παραγωγή πατάτας (πηγή: wikipedia)
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ
Είσαι μια… τρελοκαμπέρω!
Εδώ έχουμε μια λέξη που προέρχεται από κύριο όνομα πραγματικού προσώπου -χωρίς καν να το γνωρίζουν ακόμα και πολλοί από όσους την έχουν χρησιμοποιήσει. Μιλάμε για τον χαρακτηρισμό «τρελοκαμπέρω» που έχει την έννοια της απερίσκεπτης, της γυναίκας που κάνει «τρέλες» χωρίς δεύτερη σκέψη. Από πού βγήκε; Από το όνομα ενός εξαιρετικού ανδρός, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για την τόλμη, την επιδεξιότητα και τη γενναιότητά του.
Ο γεννημένος το 1883 Δημήτρης Καμπέρος έγινε το 1912 ο πιλότος που πραγματοποίησε την πρώτη πτήση με στρατιωτικό αεροπλάνο στην Ελλάδα. Απέκτησε φήμη για τις παράτολμες επιδείξεις του και για τις ριψοκίνδυνες αποστολές του. Οι συνάδελφοί του τον φώναζαν «Τρελοκαμπέρο». Πέθανε στην κατοχή το 1942 από διαρροή αερίου στο σπίτι του. Η φήμη από τις «τρέλες» του, όμως, παρέμεινε ζωντανή. Στο πέρασμα των χρόνων, η ιστορία ξεθώριασε και η κλητική σταδιακά παρερμηνεύτηκε σε ονομαστική θηλυκού, οπότε και προέκυψε η «τρελοκαμπέρω».
Μια άλλη περίπτωση κύριου ονόματος που πια χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό -εδώ όμως σίγουρα περισσότεροι γνωρίζουν την ιστορία- είναι η λέξη «τόφαλος». Τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε κάτι το τεραστίων διαστάσεων, προέρχεται όμως από το όνομα του θρυλικού Πατρινού πρωταθλητή της άρσης βαρών, Δημήτρη Τόφαλου.
Η ιστορία μιας χυλόπιτας
Μια πολύ ωραία ιστορία φαίνεται πως κρύβεται πίσω από τη -λυπητερή- φράση «έφαγα χυλόπιτα». Σήμερα αντιστοιχεί περισσότερο στην ερωτική απόρριψη, όμως στο παρελθόν (γύρω στο 1815), ένας εμπειρικός γιατρός από τα Ιωάννινα, ο Παρθένης Νένιμος υποστήριξε πως είχε βρει το φάρμακο για την ερωτική απογοήτευση -που έπεται της απόρριψης.
Ηταν ένας σιταρένιος χυλός, μια -χυλό- πίτα, η οποία έπρεπε να φαγωθεί για τρεις μέρες κάθε πρωί με άδειο στομάχι. Θαύματα στους ερωτευμένους μπορεί να μην έκανε, ωστόσο το θαύμα της στη γλώσσα είχε συντελεσθεί.
Η μπέμπελη και η μαρμάγκα
Υπάρχουν κάποιες λέξεις που τις χρησιμοποιούμε κι ας γνωρίζουμε στο περίπου -ή στο… καθόλου- τι ακριβώς σημαίνουν. Υπάρχει όμως μια απολύτως λογική μεταφορά πίσω τους. Μια ζεστή μέρα του Αυγούστου, για παράδειγμα, ο καθένας μας μπορεί να «βγάλει την μπέμπελη». Ποια είναι η μπέμπελη; Κάτι καθόλου τροπικό. Η -πεζή- έννοια της λέξης είναι η ιλαρά, όσο για τη φράση στηρίζεται σε γιατροσόφια που έλεγαν ότι για να θεραπευτείς από την μπέμπελη – ιλαρά, πρέπει να ιδρώσεις.
Μια άλλη περίπτωση είναι η μαρμάγκα, η οποία εμφανίζεται στη φράση «τον έφαγε η μαρμάγκα», που σημαίνει εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει ίχνη. Μαρμάγκα είναι ένα είδος δηλητηριώδους αράχνης, η οποία αιχμαλωτίζει και εξαφανίζει τα θύματά της χωρίς να αφήνουν πίσω τους κανένα σημάδι…
Καράβια βγήκαν στη στεριά…
Φτάνουμε σε κάτι χαριτωμένο και διδακτικό που επίσης χρονολογείται από αρχαιοτάτων χρόνων. Η φράση που έχει γίνει και τραγούδι με τίτλο «το νινί σέρνει καράβι» (δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά εν προκειμένω η έννοια -το γυναικείο φύλο- είναι κοινή) ξεκινά από μια επίπονη αλλά δελεαστική συνήθεια που είχαν οι ναυτικοί στην αρχαία Ελλάδα πριν ανοιχτεί ο ισθμος της Κορίνθου. Για να μη χρειαστεί να κάνουν με το πλοίο το γύρο της Πελοποννήσου, έβαζαν τους σκλάβους να σέρνουν τα καράβια από τη στεριά, με δέλεαρ ότι στην Κόρινθο θα μπορούσαν να αφεθούν στα θέλγητρα των διάσημων ιερών της Αφροδίτης. Εκεί,οι ιέρειες μπορούσαν -βάσει νόμου- να προσφέρουν το κορμί τους -ήταν κάτι σαν τα σημερινά Red Lights με τις βιτρίνες στο Αμστερνταμ). Οπότε μπροστά στον πειρασμό της γυναικείας φύσης, ναυτικοί και δούλοι έσερναν τα πλοία από την ξηρά. Διάσημοι για τη σοφία τους οι αρχαίοι κατέληξαν στο γνωστό συμπέρασμα που χιλιάδες χρόνια μετά -κι ενώ πια υπάρχει ο Ισθμός και ουδείς σέρνει καράβια στην Κόρινθο- παραμένει σε ισχύ…
Ποιος είναι ο αγλέορας;
Αρχαιοπρεπής είναι η προέλευση του «αγλέουρα» ή «αγλέορα» -όσο κι αν δεν του φαίνεται. Ετυμολογικά αποτελεί παραφθορά του αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» (αλλέβουρας – αλλέουρας – αγλέουρας), που είναι το όνομα ενός δηλητηριώδους φυτού με όμορφα κιτρινοπράσινα λουλούδια.
Το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο στην επιληψία μέχρι και στην κατάθλιψη, όμως μια άλλη ιδιότητά του ήταν αυτή που το έκανε γνωστό και στη γλώσσα του σήμερα: η πικρή και στυφή γεύση και οσμή του, που προκαλούσε ναυτία και δυσφορία. Αίσθηση ανάλογη με αυτή που μπορεί να έχει κανείς ύστερα από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή αλλιώς έτσι και φάει τον αγλέορα.
Η αθωότητα της πάπιας
Οι πάπιες είναι αθώες, τουλάχιστον αυτό το συμπέρασμα βγάζει η ιστορία πίσω από τη φράση «κάνεις την πάπια» που σημαίνει κάνεις τον ανήξερο (ενώ ξέρεις…). Προέρχεται από τη φράση «ποιείς τον παπίαν» που ξεκίνησε τη βυζαντινή εποχή και αφορούσε τη θέση του παπία, του κλειδοκράτορα δηλαδή του παλατιού, ο οποίος όφειλε να είναι εχέμυθος και να μην αποκαλύπτει το παραμικρό, καθώς γνώριζε τα πάντα από όσα συνέβαιναν μέσα στο παλάτι. Κάπως έτσι ξεκίνησε το «ποιείς τον παπίαν» που εξελίχθηκε στο σημερινό πιο απλουστευμένο «κάνεις την πάπια».
Η Μιχαλού και ο Παντελής
Αν αναζητήσουμε κάποια από τα πρόσωπα που πιθανόν κι οι ίδιοι έχουμε χρησιμοποιήσει στο λόγο μας προκύπτουν πολλές απορίες: ποια είναι η Μιχαλού και γιατί είναι τόσο κακό να της χρωστάει κανείς ή ποιος είναι ο Παντελής – Παντελάκης μου, που λέει όλο τα ίδια και τα ίδια; Και στις δύο περιπτώσεις, ο μύθος λέει πως υπήρξαν πραγματικά πρόσωπα.
Για την ιστορία της Μιχαλούς, ωστόσο, υπάρχουν επιφυλάξεις. Η δημοφιλέστερη εκδοχή λέει πως πρόκειται για μια άκαρδη και ανελέητη ταβερνιάρισσα στο Ναύπλιο τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους, η οποία εξευτέλιζε όσους αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τα χρέη τους και είχε μονίμως γραμμένα τα ονόματά τους στον τοίχο του μαγαζιού της -ώστε να τα βλέπουν όλοι. Γι’ αυτό και η φράση «χρωστάει της Μιχαλούς» απέκτησε στο πέρασμα των χρόνων τρομακτικές διαστάσεις. Υπάρχουν όμως κάποιες ιστορικές ανακρίβειες που θέτουν την ιστορία υπό αμφισβήτηση.
Για την περίπτωση του Παντελή που ενέπνευσε τη φράση «τα ίδια, Παντελάκη μου, τα ίδια, Παντελή μου», υιοθετείται ευρέως η εκδοχή που λέει ότι πρόκειται για τον γενναίο Κρητικό Παντελή Αστραπογιαννάκη, ο οποίος πήρε τα βουνά όταν οι Ενετοί κυρίεψαν τη Μεγαλόνησο και τις νύχτες χτυπούσε τους κατακτητές κι έδινε κουράγιο στους συμπατριώτες του, λέγοντας πως το νησί σύντομα θα απελευθερωθεί. Οταν ήρθε η απελπισία, ξεκίνησε και η φράση «τα ίδια, Παντελάκη μου, τα ίδια, Παντελή μου», που χρησιμοποιείται συχνά και σήμερα.
Τα σπάμε -εσαεί…
Οι αρχαίες συνήθειες είναι μια τεράστια πηγή έμπνευσης για τη σημερινή καθομιλουμένη ακόμα και στις πιο αργκό ή νεανικές εκδοχές της. Χαρακτηριστικό είναι ότι φράσεις όπως «τα σπάσαμε» ή «τα τσούξαμε» που χρησιμοποιούνται ευρέως, έχουν τις ρίζες τους σε έθιμα από την αρχαιότητα. Το πρώτο σχετίζεται με μια συνήθεια των αρχαίων Κρητών να συγκεντρώνονται την παραμονή του γάμου τους σε ένα δωμάτιο, όπου τραγουδώντας και χορεύοντας έσπαγαν πήλινα βάζα. Διασκέδαζαν δηλαδή ή όπως θα λέγαμε και σήμερα «τα έσπαγαν». Οσο για το «τα τσούξαμε», λέγεται πως ξεκίνησε από γυναίκες, οι οποίες ανακάτευαν το κρασί τους με διάφορα βότανα για να γίνει πιο πικάντικο. Αρα το έτσουζαν -από αρχαιοτάτων χρόνων…
“Ο μήνας έχει εννιά”
Η επικρατέστερη εκδοχή για τη φράση αυτή είναι ότι, στα πρώτα χρόνια του νέου ελληνικού κράτους, οι δημόσιοι υπάλληλοι πληρωνόντουσαν κάθε εννιά ημέρες! Όχι κάθε μήνα που επικράτησε αργότερα. Από αυτή, λοιπόν, την αιτία πιστεύεται ότι βγήκε η φράση: “ο μήνας έχει εννιά”. Υπάρχει και παλιό τραγούδι που το λέει (“…και ο μήνας έχει εννιά”), ίσως για να τονίσει το… αραλίκι των δημοσίων υπαλλήλων. Μια άλλη εκδοχή ανάγει τη φράση στην απάντηση που έδωσαν οι Σπαρτιάτες στους Αθηναίους, όταν αυτοί τους ζήτησαν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες: «Είναι εννέα του μηνός και δεν είναι γιομάτο το φεγγάρι…»!
“Αστον να κουρεύεται”
Στα Βυζαντινά χρόνια ήταν σύνηθες θέαμα η διαπόμπευση. Οι Βυζαντινοί πολίτες αρέσκονταν να πηγαίνουν στις πλατείες και στους δρόμους, για να παρακολουθήσουν μια διαπόμπευση. Οι τιμωρούμενοι ήταν κλέφτες, ριψάσπιδες, μέθυσοι, αντάρτες, αλλά και εξέχοντα πρόσωπα! Η πρώτη ενέργεια εναντίον του διαπομπευόμενου ήταν να τον κουρέψουν! (κάτι σαν “τέντι-μπόι”, δηλαδή). Εθεωρείτο δε μεγάλη προσβολή να κουρέψεις κάποιον, ακριβώς όπως στα χρόνια της Επανάστασης (1821) ήταν προσβολή να πεις σε κάποιον ότι θα του ξυρίσεις το μουστάκι! Φράσεις όπως “άστον να κουρεύεται” και “άντε να κουρεύεσαι”, αφορούσαν σε άτομα τόσο “σκάρτα”, ώστε να τους αξίζει η διαπόμπευση. Το ρήμα “κουρεύω” στους Βυζαντινούς απαντάται και ως ‘κουράζω”. Συνηθισμένη η φράση: “τον τάδε εκούρασαν μοναχόν”. Επειδή λοιπόν, για τον καταδικαζόμενο στη διαπόμπευση και “κουράν”, το γεγονός δημιουργούσε ένα ψυχικό και σωματικό κάματο, γιατί πολλές φορές τον έδερναν κιόλας, μας έμεινε το “κουράζω” ως συνώνυμο του “καταπονώ”.
“Εφαγε το ξύλο της χρονιάς του”
Στο Μεσαίωνα, οι περισσότεροι μαθητές προτιμούσαν να το σκάνε από το μάθημα, παρά να πηγαίνουν στο σχολείο, επειδή τότε οι δάσκαλοι ήταν περισσότερο παιδονόμοι και λιγότερο παιδαγωγοί. Όταν ένας μαθητής, λοιπόν, δεν απαντούσε σε μια ερώτηση, δενόταν χεροπόδαρα και μεταφερόταν στα υπόγεια του σχολείου, όπου έκανε παρέα με τα ποντίκια! Άλλοτε, πάλι, τον έγδυναν και τον άφηναν ώρες στο κρύο. Πρώτη τιμωρία ήταν το ξύλο. Τα απάνθρωπα μέσα “παιδαγωγικής” εφαρμοζόντουσαν σε όλα τα σχολεία της Ευρώπης. Στην Αγγλία καταργήθηκαν, μόλις τον 18ο αι. Έτσι, τα παιδιά προτιμούσαν να το σκάνε όχι μόνο από τα σχολεία, αλλά και από τα σπίτια… Στο Βυζάντιο οι δάσκαλοι ήταν, σχεδόν όλοι, καλόγεροι και παπάδες. Φυσικά, έδερναν κι αυτοί τους μαθητές, αλλά μόνο μια φορά το χρόνο. Δηλαδή τον Αύγουστο, που σταματούσαν τα μαθήματα -για να ξαναρχίσουν τέλη Σεπτεμβρίου. Κάθε μαθητής ήταν υποχρεωμένος να περάσει από τον παιδονόμο, για να φάει το… ξύλο του. Είχαν την εντύπωση ότι, τον ένα μήνα που θα έλειπαν από το σχολείο τα παιδιά, θα ήταν φρόνιμα! Γι αυτό λέμε: “έφαγε το ξύλο της χρονιάς του”, όταν μαθαίνουμε πως κάποιος τις έφαγε για τα καλά.
“Τα έκαναν πλακάκια”
Τη φράση αυτή λέμε όταν θέλουμε να δείξουμε ότι, δυο άνθρωποι τα είχαν από πριν συμφωνημένα, ώστε να μη φαίνεται τίποτα από εκείνο που τους κατηγορούσαν. Μερικοί θέλουν να υποστηρίζουν ότι η έκφραση προήλθε από τη συμμετρική τοποθέτηση των πλακιδίων των σπιτιών: είναι όλα τα πλακάκια έτσι τοποθετημένα που δε μένει κανένα κενό! Άλλοι πάλι λένε, πως η έκφραση προήλθε από το παιχνίδι των χαρτιών “πλακάκια”: δυο συμπαίκτες κανονίζουν έτσι τα κοψίματα των χαρτιών (στα πλακάκια κόβουν πολλές φορές και όποιος έχει το μεγαλύτερο ή το ίδιο – ανάλογα τη συμφωνία – κερδίζει), ώστε να χάνει πάντα ο τρίτος συμπαίκτης τους.
“Φτου, κι απ’ την αρχή” και “απ’ έξω κι ανακατωτά”
Στο Βυζάντιο, όταν τελείωναν τα παιδιά την καλλιγραφία τους, έδιναν στο δάσκαλο την πλάκα για να τη διορθώσει. Μετά, ο δάσκαλος ζητούσε από τα παιδιά να την ξαναγράψουν. Επειδή δε πολλές φορές δεν είχαν σφουγγάρι, έσβηναν την πλάκα με τα δάχτυλα αφού προηγουμένως τα έφτυναν! Από τότε επικράτησε η φράση: “Φτου, κι απ’ την αρχή” (όπως τώρα με το νέο μνημόνιο!). Τα παιδιά μάθαιναν επίσης να δείχνουν τα γράμματα και να λένε απ’ έξω την αλφαβήτα. Ο δάσκαλος, για να πεισθεί πως τα παιδιά την ξέρουν καλά, τους έδειχνε τα γράμματα ανακατωμένα. Εκτοτε επικράτησε να λέμε γι’ αυτόν που γνωρίζει κάτι καλά, ότι το ξέρει “απ΄έξω κι ανακατωτά”
Χρωστάει της Μιχαλούς
Η λαϊκή έκφραση συνδέεται με τη μετεπαναστατική ζωή στο Ναύπλιο, πρωτεύουσα τότε της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, μετά την επανάσταση του 21 υπήρχε στο Ναύπλιο μια ταβέρνα που ανήκε σε μια γυναίκα, τη Μιχαλού.
Η Μιχαλού είχε το προτέρημα να κάνει «βερεσέδια» αλλά υπό προθεσμία. Μόλις εξαντλείτο η προθεσμία – και η υπομονή της – στόλιζε τους χρεώστες της με «κοσμητικότατα» επίθετα. Όσοι τα άκουγαν, ήξεραν καλά ότι αυτός που δέχεται τις «περιποιήσεις» της «χρωστάει της Μιχαλούς».
Έφαγα χυλόπητα
Γύρω στα 1815 υπήρχε κάποιος κομπογιαννίτης, ο Παρθένης Νένιμος, ο οποίος ισχυριζόταν πως είχε βρει το φάρμακο για τους βαρύτατα ερωτευμένους.
Επρόκειτο για ένα παρασκεύασμα από σιταρένιο χυλό ψημένο στο φούρνο. Όσοι λοιπόν αγαπούσαν χωρίς ανταπόκριση, θα έλυναν το πρόβλημά τους τρώγοντας αυτή τη θαυματουργή πίτα – και μάλιστα επί τρεις ημέρες, κάθε πρωί, τελείως νηστικοί.
Μυρίζω τα νύχια μου
Η φράση προέρχεται από την αρχαία τελετουργική συνήθεια, κατά την οποία οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σ’ ένα υγρό με βάση το δαφνέλαιο, τις αναθυμιάσεις του οποίου εισέπνεαν καθώς τα έφερναν κατόπιν κοντά στη μύτη τους και μ’ αυτό τον τρόπο έπεφταν σ’ ένα είδος καταληψίας κατά την οποία προμάντευαν τα μελλούμενα.
Τρώει τα νύχια του για καυγά
Ένα από τα αγαπημένα θεάματα των Ρωμαίων και αργότερα των Βυζαντινών, ήταν η ελεύθερη πάλη. Οι περισσότεροι από τους παλαιστές, ήταν σκλάβοι, που έβγαιναν από το στίβο με την ελπίδα να νικήσουν και να απελευθερωθούν. Στην ελεύθερη αυτή πάλη επιτρέπονταν τα πάντα γροθιές, κλωτσιές, κουτουλιές, ακόμη και το πνίξιμο.
Το μόνο που απαγορευόταν αυστηρά ήταν οι γρατζουνιές. Ο παλαιστής έπρεπε να νικήσει τον αντίπαλό του, χωρίς να του προξενήσει την παραμικρή αμυχή με τα νύχια, πράγμα , βέβαια, δυσκολότατο. Γιατί τα νύχια των δυστυχισμένων σκλάβων, που έμεναν συνέχεια μέσα στα κάτεργα, ήταν τεράστια και σκληρά από τις βαριές δουλειές που έκαναν.
Γι’ αυτό λίγο προτού βγουν στο στίβο, άρχιζαν να τα κόβουν, όπως μπορούσαν, με τα δόντια τους. Από το γεγονός αυτό βγήκε κι η φράση «τρώει τα νύχια του για καβγά».
Μάλλιασε η γλώσσα μου
Στη βυζαντινή εποχή υπήρχαν διάφορες τιμωρίες, ανάλογες, βέβαια, με το
παράπτωμα. Όταν π.χ. ένας έλεγε πολλά, δηλαδή έλεγε λόγια που δεν έπρεπε να ειπωθούν, τότε τον τιμωρούσαν με έναν τρομερό τρόπο.
Του έδιναν ένα ειδικό χόρτο που ήταν υποχρεωμένος με το μάσημα να το κάνει πολτό μέσα στο στόμα του. Το χόρτο, όμως, αυτό ήταν αγκαθωτό, στυφό και αρκετά σκληρό, τόσο που κατά το μάσημα στο στόμα του πρηζόταν και η γλώσσα, το ελατήριο δηλαδή της τιμωρίας του, άνοιγε, μάτωνε και γινόταν ίνες-ίνες, κλωστές-κλωστές, δηλαδή, όπως είναι τα μαλλιά.
Από την απάνθρωπη τιμωρία βγήκε και η παροιμιώδης φράση : “μάλλιασε η γλώσσα μου“, που τις λέμε μέχρι σήμερα, όταν προσπαθούμε με τα λόγια μας να πείσουμε κάποιον για κάτι και του το λέμε πολλές φορές.
Μου έφυγε το καφάσι
Στα Τούρκικα καφάς θα πει κεφάλι, κρανίο. Όταν, λοιπόν, η καρπαζιά, που έριξαν σε κάποιον είναι δυνατή λέμε :” του έφυγε το καφάσι”, δηλαδή, του έφυγε το κεφάλι από τη δύναμη του κτυπήματος.
Το ίδιο και όταν αντιληφθούμε κάτι σπουδαίο, λέμε :”μου έφυγε το καφάσι” , δηλαδή, μου έφυγε το κεφάλι από τη σπουδαιότητα
Τουμπεκί
«Τουμπεκί » λέγεται τουρκικά ο καπνός για τον αργιλέ, που τον κάπνιζαν στα διάφορα καφενεία της παλιάς εποχής. Τον αργιλέ τον ετοίμαζαν οι «ταμπήδες» των καφενείων και επειδή αυτοί έπιαναν την κουβέντα κι αργούσαμε τον πάνε στον πελάτη, εκείνος με τη σειρά του φώναζε: «κάνε τουμπεκί ».
Όσοι κάπνισαν ναργιλέ ήταν και από φυσικού τους λιγομίλητοι και δεν τους άρεσε η «πάρλα», οι φλυαρίες. Με τις ώρες κρατούσαν στα χείλη τους το «μαρκούτσι» του ναργιλέ, απολαμβάνοντας μακάρια και σιωπηλά το τουμπεκί, που σιγόκαιγε στο λούλα.
Και αν κάνεις, που κι αυτός κάπνιζε ναργιλέ δίπλα του, άνοιγε πλατιά κουβέντα, οι μερακλήδες της παρέας του έλεγαν: « Κάνε τουμπεκί», δηλαδή, κάπνιζε και μη μιλάς. Τώρα για το « ψιλοκομμένο » τουμπεκί, ήταν η τέχνη του «ταμπή» να του το προσφέρει ψιλοκομμένο, που ήταν και καλύτερο.
Έφαγε το ξύλο της χρονιάς
Στο Βυζάντιο οι δάσκαλοι ήταν, σχεδόν όλοι, καλόγεροι και παπάδες. Φυσικά, έδερναν κι αυτοί τους μαθητές, αλλά μόνο μια φορά το χρόνο. Δηλαδή τον Αύγουστο, που σταματούσαν τα μαθήματα – για να ξαναρχίσουν, πάλι, τέλη Σεπτεμβρίου – κάθε μαθητής ήταν υποχρεωμένος να περάσει από τον παιδονόμο, για να φάει το. .ξύλο του.
Έτσι είχαν την εντύπωση, ότι τον ένα μήνα, που θα έλειπαν από το σχολείο, θα ήταν φρόνιμοι. Από αυτό βγήκε και η φράση: “έφαγε το ξύλο της χρονιάς του“, που τη λέμε, όταν μαθαίνουμε, πως κάποιος τις έφαγε για τα καλά.
Κάποιο λάκο έχει η φάβα
Σε όλα τα μέρη που τρώνε φάβα ανοίγουν ένα λάκκο και ρίχνουν μέσα λάδι, γιατί η φάβα βράζεται μόνο με το νερό της . Από ‘δω έχουμε και τη γνωστή φράση “κάποιο λάκκο έχει η φάβα”.
Έφαγε το καταπέτασμα
Για εκείνους που τρώνε πάρα πολύ, τους αδηφάγους ή τους άρπαγες, συνηθίζουμε να μεταχειριζόμαστε την έκφραση αυτή. Παραπέτασμα, κουρτίνα, στόρι, ίσως και τραπεζομάντηλο. Στη φράση αυτός που πήρε ακόμα και το “αταπέτασμα” ή κατά άλλους έφαγε ακόμα και το τραπεζομάντηλο….τόση πείνα είχε….
Θα σε κάνω του αλατιού
Η φράση “θα σε κάνω του αλατιού” βγήκε από τον τρόπο που γίνονται οι σαρδέλες και γενικά όλα τα ψάρια, όταν παστώνονται με αλάτι. Ζαρώνουν και χάνουν την όμορφη εμφάνισή τους. Έτσι λοιπόν, θα τον κάνει όταν τον δείρει, όπως το ψάρι στο αλάτι.
Να τραβάς τα μαλλιά σου
Φράση που τη μεταχειρίζεται κανείς, όταν θέλει να πει σε κάποιον ότι θα τον κάνει να πονέσει, θα τον καταστρέψει . Η φράση προήλθε από το έθιμο να τραβάνε τα μαλλιά τους αυτοί που πενθούν, αυτοί που θρηνούν.
Κάποιος φούρνος γκρέμισε
Παλαιότερα, τα σπίτια ενός χωριού μετριόντουσαν με τους. ..φούρνους τους. Οι χωρικοί, δηλαδή, δεν έλεγαν ότι» το χωριό μου έχει τόσα σπίτια» αλλά» τόσους φούρνους», επειδή κάθε σπίτι είχε και το δικό του φούρνο, για να ψήνει το ψωμί του.
Όταν λοιπόν στα χωριά πέθαινε κανένας νοικοκύρης, οι φίλοι του έλεγαν: “Ο φούρνος του μπάρμπα Νότη γκρέμισε“, εννοώντας ότι με το θάνατο του αρχηγού της οικογένειας, το σπίτι γκρέμιζε, χανόταν. Από τη μεταφορική λοιπόν αυτή φράση, βγήκε η έκφραση “Κάποιος φούρνος γκρέμισε” που τη λέμε, όταν μας επισκέπτεται κάποιος, που έχουμε να δούμε πολύ καιρό.
Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του
Στα παλιά τα χρόνια τα κουρσάρικα πλοία είχαν πλήρωμα συνήθως κωπηλάτες, που οι περισσότεροι ήταν συνήθως κατάδικοι (άνθρωποι των κατέργων – δηλ. πλοίο που δούλευαν στο πλοίο).
Όταν λοιπόν ο αέρας έπεφτε και το καράβι έπρεπε να συνεχίσει την πορεία του, μια φωνή δυνατή ξεσήκωνε απ’ το ξαπόσταμά τους, τους ανθρώπους αυτούς: “Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του”. Ήταν η διαταγή να καθίσουν και πάλι στα κουπιά, στους μακρινούς ξύλινους πάγκους.
Του Κουτρούλη ο Γάμος
Κατά τη διαπόμπευση κουρεύανε τον “αμαρτήσαντα“, τον έκαναν δηλαδή “κουτρούλη” (από το κούτρα, που θα πει κεφάλι) κι ύστερα άρχιζε η περιφορά στους δρόμους και στις πλατείες της βασιλεύουσας των πόλεων.
Γινόταν πραγματικό πανδαιμόνιο, με τενεκέδες, σάπια φρούτα, λεμόνια που του πετούσαν, τα κουδούνια που του κρεμούσαν, και τις καμπάνες που τις χτυπούσαν, για να τον υποδεχτούν.
Της κρέμασαν κουδούνια
Αυτοί που παρακολουθούσαν το θέαμα της διαπόμπευσης, δεν τους αρκούσε που άκουγαν βρισιές και τα διάφορα πειράγματα, αλλά για να γίνεται περισσότερος θόρυβος τους κρέμαγαν διάφορα καμπανάκια (κουδούνια) ή τους υποδεχόντουσαν με κωδωνοκρουσίες.
Καβάλησε το καλάμι
Είναι μια έκφραση που ίσως προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα. Οι Σπαρτιάτες το έλεγαν για να πειράξουν τον Αγησίλαο. Ο Αγησίλαος αγαπούσε πολύ τα παιδιά του και όταν ήταν μικρά έπαιζε μαζί τους, καβαλώντας, σαν σε άλογο, ένα καλάμι.
Κάποια μέρα όμως τον είδε ένας φίλος του σε αυτή την στάση και ο Αγησίλαος τον παρακάλεσε να μην πει τίποτα σε κανέναν. Αλλά εκείνος δεν κράτησε τον λόγο του και το είπε σε άλλους, για να διαδοθεί σιγά – σιγά σε όλους και να φθάσει στις μέρες μας, με αλλαγμένη την ερμηνεία του (το λέμε όταν θέλουμε να πούμε για κάποιον ότι πήραν τα μυαλά του αέρα).
Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά
Έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο. Την εποχή λοιπόν που οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταλάβουν την Πόλη, χρησιμοποιούσαν εμπορικά πλοία στα οποία έδεναν ένα μικρό καραβάκι από πίσω προκειμένου να μεταφέρουν τα πυρομαχικά.
Το καραβάκι αυτό είχε σχήμα αχλαδιού. Έτσι λοιπόν όταν οι φρουροί των τειχών έβλεπαν ένα τέτοιο πλοίο καταλάβαιναν από το καραβάκι ότι ήταν πολεμικό και όχι εμπορικό. Φώναζαν λοιπόν για να προειδοποιήσουν τους υπολοίπους “Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά”αναφερόμενοι στο καραβάκι με τα πυρομαχικά.
Αλαμπουρνέζικα
Ακαταλαβίστικα, σε ακατάληπτη γλώσσα. Αβέβαιη η εξήγηση – ετυμολογία της. Ίσως πρόκειται για δυο λέξεις (αλά Μπουρνέζικα) – όπως λέμε αλά Γαλλικά- δηλ. στη διάλεκτο της φυλής Μπουρνού, που ζει σε μια περιοχή του Σουδάν, η οποία για τους περισσότερους είναι ακατανόητη…
Κατ’ άλλη άποψη, ο αρχικός τύπος της λέξης, που στη συνέχεια παρεφθάρη, ήταν αλιβορνέζικα, δηλ. πράγματα θαυμαστά και ασυνήθιστα που προέρχονται από το Λιβόρνο της Ιταλίας. Σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή, η λέξη σχηματίστηκε από το ιταλικό alla burla, που σημαίνει στ’ αστεία.
Εκείνος πήγε, τον βρήκε και τον σκότωσε. Έτσι άρχισε μια φοβερή «βεντέτα» ανάμεσα σε δύο οικογένειες, που κράτησε για πολλά χρόνια. Ωστόσο, από το δραματικό αυτό επεισόδιο, που το προξένησε μια ανόητη πρόληψη, βγήκε και έμεινε παροιμιακή η φράση: “Για ψύλλου πήδημα”.
Αυγά σου καθαρίζουν;
Τη λέμε δε, όταν βλέπουμε κάποιον να γελά χωρίς λόγο και αφορμή. Μια φορά το χρόνο, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν -για να τιμήσουν την Αφροδίτη και το Διόνυσο– μ’ έναν πολύ τρελό και παράξενο τρόπο: Κάθε 15 Μαΐου, έβγαινε ο λαός στις πλατείες και άρχιζε τον «πετροπόλεμο» με. αυγά μελάτα!
Χιλιάδες αυγά ξοδεύονταν εκείνη την ημέρα για διασκέδαση κι ο κόσμος γελούσε ξεφρενιασμένα. Τα γέλια αυτά εξακολουθούσαν για βδομάδες ολόκληρες. Στη γιορτή αυτή δεν έπαιρναν μέρος μονάχα οι πολίτες, που ήταν κατώτερης κοινωνικής θέσης, αλλά και ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι, στρατηγοί, άρχοντες, Ρωμαίες δεσποινίδες και αυτοκράτορες καμιά φορά. π. χ. ο «αυγοπόλεμος» ήταν μια από τις μεγάλες αδυναμίες του Νέρωνα, που πετούσε αυγά στους αξιωματικούς και τους ακόλουθους των ανακτόρων του, χωρίς να είναι η μέρα της γιορτής των αυγών. Στο Βυζάντιο φαίνεται πως η γιορτή έγινε της μόδας, για πολύ λίγο διάστημα όμως.
Σε πολλά βυζαντινά κείμενα, αναφέρεται συχνά, αλλά μόνο με δύο – τρία λόγια. Έτσι από το περίεργο αυτό έθιμο – που η αιτία του χάνεται στα βάθη των αιώνων – έμεινε η ερωτηματική φράση: «αυγά σου καθαρίζουνε;».
Κατά φωνή κι ο γάιδαρος
Από τα αρχαία χρόνια, οι άνθρωποι αγαπούσαν αυτό το ζώο, όχι μόνο για την υπομονή, αλλά και την αντοχή του στη δουλειά. Η ιστορία αυτής της φράσης έχει να κάνει με τον Φωκίωνα που ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου, αλλά δεν ήταν και τόσο βέβαιος για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι.
Τότε αποφάσισε, από ότι έχουμε διαβάσει, να αναβάλει για λίγες μέρες την επίθεση του, ώσπου να του στείλουν τις επικουρίες, που του είχαν υποσχεθεί οι Αθηναίοι. Πάνω, όμως, που ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση, άκουσε ξαφνικά τη φωνή ενός γαϊδάρου στο στρατόπεδο του:
– Κατά φωνή κι ο γάιδαρος... είπε τότε.
OMICRON VARIANT
# μετάφραση από το the Lancet το κορυφαίο περιοδικό ιατρικής στον πλανήτη
Η εμφάνιση της μετάλλαξης Omicron του κορωνοϊού έχει αναζωπυρώσει την παγκόσμια συζήτηση για τη διανομή των εμβολίων, τις παραλλαγές του ιού και την ανοσία έναντι των νέων στελεχών, με ορισμένους ειδικούς να υποστηρίζουν ότι η ανάδειξη του νέου στελέχους θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα των χαμηλών επιπέδων εμβολιαστικής κάλυψης στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι ιοί αλλάζουν φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής
Οι ιοί είναι η ζωή στην πιο απλή της μορφή και ουσιαστικά περιέχουν δύο βασικά στοιχεία: ένα σχέδιο αναπαραγωγής (με βάση το DNA ή το RNA) και δύο πρωτεΐνες που επιτρέπουν στον ιό να εισβάλει στα κύτταρα, να πάρει τον έλεγχό τους και να αρχίσει να αντιγράφεται. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η διαδικασία αντιγραφής του RNA του ιού είναι ατελής, με αποτέλεσμα τα λάθη να συσσωρεύονται, αυτό που αποκαλούμε «μετάλλαξη».
Όταν ο ιός μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, κάποιες από τις νέες μεταλλάξεις ενδέχεται να είναι πιο αποτελεσματικές στην είσοδο στα κύτταρα ή στην αντιγραφή και οι πιο «κατάλληλες» από αυτές είναι πιθανότερο να κυριαρχήσουν και να γίνουν ο βασικός ιός που αντιγράφεται εντός του πληθυσμού.
Όσο εξελίσσεται η πανδημία, αυτό έχει συμβεί πολλές φορές. Ο αρχικός ιός SARS-CoV-2που αναδύθηκε στην Ουχάν το 2019 αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από τη μετάλλαξη D614G, έπειτα από τη μετάλλαξη Α (βρετανική) και τώρα από τη Δ. Έτσι, κάθε φορά που ένας άνθρωπος μολύνεται από τον κορωνοϊό, υπάρχει πιθανότητα αυτός να παράγει μια πιο κατάλληλη μετάλλαξη, που στη συνέχεια θα εξαπλωθεί στους άλλους.
Πώς ανταποκρίνονται τα εμβόλια καθώς ο ιός αλλάζει;
Τα υπάρχοντα εμβόλια παραμένουν ιδιαίτερα αποτελεσματικά έναντι των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένης και της Δ, επειδή στοχεύουν όλη την πρωτεΐνη-ακίδα του ιού, δηλαδή μια μεγάλη πρωτεΐνη με σχετικά μικρό αριθμό αλλαγών μεταξύ των μεταλλάξεων.
Το ανησυχητικό είναι ότι έχει αναφερθεί πως οι παραλλαγές του κορωνοϊού (Β, Γ, Λ, Μ) διαφεύγουν της ανοσίας του εμβολιασμού, που σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι ικανό να αναγνωρίσει την παραλλαγή του ιού εξίσου καλά με το αρχικό στέλεχος, με αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα η παγκόσμια επίπτωση της διαφυγής των στελεχών είναι περιορισμένη. Για παράδειγμα, η μετάλλαξη Β, η οποία έχει αποδειχθεί ότι έχει την υψηλότερη ανοσολογική διαφυγή, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη Δ στον πραγματικό κόσμο.
Είναι τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού επικίνδυνα για τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων;
Προς το παρόν, οποιαδήποτε σχέση ανάμεσα στην εμβολιαστική κάλυψη και τις νέες μεταλλάξεις του κορωνοϊού παραμένει ασαφής. Υπάρχουν, πάντως, δύο βασικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων στελεχών.
Αρχικά, η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο νέων παραλλαγών, επιτρέποντας τη μετάδοση στην κοινότητα. Στην περίπτωση αυτή, η υψηλή αντιγραφή του ιού και η μετάδοση από άτομο σε άτομο παρέχει στον ιό πολλές ευκαιρίες να μεταλλαχθεί.
Εναλλακτικά, καθώς οι εμβολιασμοί αυξάνονται, οι μόνοι ιοί που θα μπορούν επιτυχώς να μολύνουν τους ανθρώπους θα είναι οι μεταλλάξεις που διαφεύγουν τουλάχιστον μερικώς της προστασίας των εμβολίων. Το σενάριο αυτό ενδεχομένως να απαιτεί παγκόσμιες προσπάθειες παρακολούθησης και νέα εμβόλια που θα διατηρήσουν τον μακροχρόνιο έλεγχο του ιού, ό,τι γίνεται δηλαδή και με τη γρίπη.
Σε κάθε περίπτωση, με την COVID-19 να δείχνει πως θα παραμείνει στη ζωή μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να περιμένουμε ότι τα νέα στελέχη θα συνεχίσουν να αποτελούν μια πρόκληση και γι’αυτό χρειαζόμαστε προσεκτική και ενεργή διαχείριση για την αντιμετώπιση του κινδύνου.
Από πού προήλθε η μετάλλαξη Omicron;
Οι πρόσφατες αναφορές της του νέου στελέχους Omicron σήμαναν ξανά παγκόσμιο συναγερμό. Ανακαλύφθηκε από επιστήμονες στη Νότιο Αφρική και περιέχει τον εντυπωσιακό αριθμό των 32 μεταλλάξεων μόνο στην πρωτεΐνη-ακίδα. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεταλλάξεις που μπορούν να αυξήσουν τη μετάδοση και να διαφύγουν της ανοσίας.
Υπάρχει, λοιπόν, κίνδυνος η μετάλλαξη Omicron να εξαπλώνεται γρήγορα και να μειώνει (αλλά όχι να εξαλείφει) την αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων εμβολίων.
Με τη χαμηλή συνολική εμβολιαστική κάλυψη στη νότια Αφρική (αν και με υψηλότερο επίπεδο φυσικής ανοσίας του πληθυσμού λόγω των μολύνσεων), κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι παγκόσμιες ανισότητες στην προμήθεια των εμβολίων για τον κορωνοϊό μπορεί να είναι υπεύθυνες για την ανάδειξη της νέας παραλλαγής Omicron.
Ωστόσο, οι εκτενείς μεταλλάξεις στην εν λόγω παραλλαγή συνάδουν, επίσης, και με τις αλλαγές του ιού με την πάροδο αρκετού χρόνου, καθώς αντιγράφηκε σε ένα άτομο με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τόσο υψηλά μεταλλαγμένες παραλλαγές έχουν καταγραφεί στο παρελθόν, αλλά σε γενικές γραμμές δεν εξαπλώνονται ευρέως.
Η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη μάς ωφελεί όλους
Η επέκταση της παγκόσμιας εμβολιαστικής κάλυψης μέσω της αύξησης των προμηθειών, της διασφάλισης επαρκούς διανομής και της καταπολέμησης του δισταγμού και της παραπληροφόρησης παραμένει κρίσιμης σημασίας.
Η υψηλή παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη θα περιορίσει τη συνολική εξέλιξη του ιού, θα προστατεύσει τους ανοσοκατεσταλμένους και μειώσει τις πιθανότητες εξάπλωσης ιδιαίτερα μεταλλαγμένων ιών, στοιχεία που άμεσα ή έμμεσα θα μειώσουν τους κινδύνους ανάδειξης νέων μεταλλάξεων.
Με την υψηλή διασύνδεση της παγκόσμια κοινότητας, οι χώρες μπορούν πλέον να παλέψουν ώστε να διατηρήσουν τους πολίτες τους ασφαλείς στο μέτωπο της πανδημίας, χωρίς να προχωρήσουν σε μεγαλύτερη διεθνή συνεργασία και συντονισμό.
το πραξικόπημα του Ιωαννίδη και πως φτάσαμε σε αυτό
Το Σαββατοκύριακο της 12ης και 14ης Ιουνίου του 1914, ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β’ της Γερμανίας επισκέφθηκε το Konopischt, το κυνηγετικό περίπτερο και αγαπημένη κατοικία του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου.
Οι δύο ισχυροί άνδρες συναντήθηκαν για να εξετάσουν την κατάσταση στα Βαλκάνια.
Το πρόβλημα που απασχολούσε τους δύο άνδρες δεν αφορούσε την Γερμανία αλλά την Αυστρο-Ουγγαρία και όχι το Βερολίνο, επρόκειτο να προκαλέσει την κρίση που οδήγησε στον πόλεμο. Ωστόσο ο πόλεμος που είχαν κατά νου ήταν ένας πόλεμος στα Βαλκάνια και όχι σε παγκόσμια κλίμακα.
“Έχει χυθεί βασιλικό αίμα”
Εδώ, ήταν που θα ξεκινούσε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος και η αφορμή δόθηκε όταν λίγες μέρες αργότερα, όταν στις 28 Ιουλίου δολοφονήθηκε ο ίδιος ο Φραγκίσκος ενώ πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στο Σεράγεβο. Δύο μέρες νωρίτερα ο Αρχιδούκας είχε πραγματοποιήσει ιδιωτική επίσκεψη στην αγορά της πόλης χωρίς να σημειωθεί κάποιο επεισόδιο.
Μια ομάδα φοιτητών και μαθητευόμενων, μελών της επαναστατικής οργάνωσης, που αποκαλούνταν Νέα Βοσνία, είχε έρθει στο Σεράγεβο από τη Σερβία προκειμένου να δολοφονήσει τον διάδοχο. Μολονότι η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Σερβίας τους είχε προμηθεύσει με όπλα, οι νεαροί Σέρβοι ήταν ερασιτέχνες και ανίκανοι. Ένας από αυτούς, ο Νεντέλικο Καμπρίμοβιτς, έριξε μια βόμβα στο αυτοκίνητο του αρχιδούκα. Η βόμβα κύλησε στο πίσω μέρος του αυτοκίνητου όπου και εξερράγη τραυματίζοντας τους ακόλουθους του αρχιδούκα.
Ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του λίγο πριν τη δολοφονία τους
Οι δύο τους μετέβησαν στο δημαρχείο και στη συνέχεια αποφάσισαν να επισκεφτούν στο νοσοκομείο τους αξιωματικούς που είχαν τραυματιστεί. Στη λεωφόρο Απέλ Κε ο οδηγός του δεν έστριψε προς τη σωστή κατεύθυνση με αποτέλεσμα να πέσει πάνω στον 19χρονο σπουδαστή Γαβριήλ Πρίντσιπ ο οποίος περιπλανιόταν στην περιοχή. Τους πλησίασε και τους πυροβόλησε εξ επαφής με αποτέλεσμα να καταλήξουν, εντός ολίγων λεπτών.
Ο Γαβριήλ Πρίντσιπ
Οι υπεύθυνου που είχαν οπλίσει τα χέρια του 19χρονου έπρεπε να τιμωρηθούν αυστηρά. Ένας ολόκληρος μήνας διαπραγματεύσεων μεσολάβησε προκειμένου να ορισθεί το μέγεθος και η μορφή της τιμωρίας που έπρεπε να επιβληθεί στη Σερβία και τελικά, στις 23 Ιουλίου, η Αυστρο-ουγγαρία με την προτροπή του Κάιζερ επέδωσε στη Σερβία το μοιραίο τελεσίγραφο. Αυτό δεν άφηνε πολλά περιθώρια στην Σερβία και στις 28 Ιουλίου όταν και θα εξέπνεε θα σήμαινε την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του Σοφία νεκροί
Σχεδόν κανείς όμως δεν περίμενε πως από μία δολοφονία στα Βαλκάνια θα ξεσπούσε ένας γενικευμένος Μεγάλος Πόλεμος στην Ευρώπη που στη συνέχεια θα εξελίσσονταν σε Παγκόσμιο και θα έμενε στην Ιστορία ως ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος περίπου εννέα εκατομμύρια νεκρούς στα πεδία των μαχών και άλλα δεκατρία εκατομμύρια νεκρούς από τις “παράπλευρες” επιπτώσεις του πολέμου.
Αυτόν τον πόλεμο καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν ήθελε πραγματικά να τον κηρύξει, θεωρώντας πως δεν είναι αναπόφευκτος. Όταν όμως η αλυσιδωτή αντίδραση των γεγονότων εξώθησαν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Αντάντ και Κεντρικές Δυνάμεις) να κηρύξουν επίσημα τον πόλεμο μεταξύ 1 και 4 Αυγούστου του 1914, οι περισσότεροι πίστευαν πως θα ήταν ένας σύντομος πόλεμος λίγων μηνών, που θα κρατούσε “το πολύ ως τα Χριστούγεννα” και οι επίστρατοι θα επέστρεφαν στη θαλπωρή των σπιτιών τους.
Έτσι ο Μεγάλος Πόλεμος που στην ουσία ήταν μια μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο που επεκτάθηκε ωστόσο και στην περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων με την εμπλοκή ακόμα και αμερικανικών προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκόσμιου.
Οι Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της Αντάντ (κυρίως οι Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, ως τις αρχές του 1918 η Ρωσία και, από το 1917, οι ΗΠΑ) νίκησαν τις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία) και οδήγησαν αφενός στην κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης, εκ του κατακερματισμού αυτών, αφετέρου στη μεγάλη Ρωσική Επανάσταση και σε τελική φάση την δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών.
Πριν τον Πόλεμο
Ένας ολόκληρος αιώνας είχε περάσει από τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο, το 1815, στην Ευρώπη. Μετά τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1871 καμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις δεν είχε στείλει τους στρατιώτες της σε κάποια επιχείρηση ενάντια σε μια άλλη.
Στο διεθνή χώρο υπήρχε ο έντονος ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων με αποτέλεσμα η Ευρώπη να έχει διαιρεθεί σε δύο μεγάλα στρατόπεδα: Στην Συνεννόηση (Entente) όπου συμμετείχε η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία και στη συμμαχία των Κεντρικών Δυνάμεων όπου συμμετείχε η Γερμανία, η Αυστρο-ουγγαρία και η Ιταλία.
Entente
Οι Μεγάλες Δυνάμεις αναζητούσαν απεγνωσμένα συμμάχους μεταξύ των μικρότερων κρατών με τη Γερμανία να προσεταιρίζεται τή Βουλγαρία και την Τουρκία και την Αντάντ να πιέζει την Ελλάδα και την Σερβία. Η Αγγλία μεσουρανούσε διεθνώς έχοντας αμέτρητες αποικίες σε όλες τις ηπείρους. Η Γερμανία διεκδικούσε το δικό της μερίδιο στις υποανάπτυκτες χώρες, στον ορυκτό τους πλούτο αλλά και στα πετρέλαια της Ανατολής.
Εκσυγχρονίζοντας τις ένοπλες δυνάμεις
Από τις αρχές του αιώνα όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις ρίχτηκαν σε έναν ξέφρενο αγώνα δρόμου ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των ενόπλων τους δυνάμεων. Στη Βρετανία οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σχεδόν κατά 30% μέσα στη δεκαετία 1890-1900. Το 1913 ήταν 140% υψηλότερες από ότι το 1887.
Η Γερμανία, στα μέσα της δεκαετίας του 1890, δαπανούσε 90 περίπου εκατομμύρια μάρκα κάθε χρόνο για το πολεμικό της ναυτικό. Το 1913 είχε ξεπεράσει τα 400 εκατομμύρια μάρκα. Και οι άλλες Μεγάλες Δυνάμεις δεν πήγαιναν πίσω. Πίσω από τις καθησυχαστικές θεωρίες για τις “Μεγάλες Χίμαιρες”, οι άρχουσες τάξεις προετοιμάζονταν πυρετωδώς για τον Μεγάλο Πόλεμο.
Οι προετοιμασίες δεν ήταν μόνο στρατιωτικές.
Διπλωματικός πυρετός: Επιλέγοντας συμμάχους
Από τα τέλη του 19ου αιώνα κιόλας οι Μεγάλες Δυνάμεις ξεχύθηκαν σε έναν διπλωματικό αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσουν φίλους και συμμάχους, δημιουργώντας έτσι δύο μεγάλους συνασπισμούς.
Το 1882 η Αυστρία, η Γερμανία και η Ιταλία υπέγραψαν ένα σύμφωνο “αμοιβαίας συνεργασίας” τη λεγόμενη “Τριπλή Συμμαχία”.
Το 1907 η Γαλλία, η Ρωσία και η Μεγάλη Βρετανία συνέστησαν την “Τριπλή Συνεννόηση” την λεγόμενη Αντάντ. Οι συμμαχίες και τα στρατόπεδα που αιματοκύλησαν την Ευρώπη το 1914-1918 είχαν διαμορφωθεί χρόνια πριν.
Στο Λονδίνο, το Παρίσι, τη Μόσχα και το Βερολίνο οι άρχουσες τάξεις προσπάθησαν να ρίξουν το φταίξιμο απλά στην άλλη πλευρά.
Τις προηγούμενες δεκαετίες η Βρετανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Γερμανία είχαν χωρίσει τον πλανήτη σε αποικίες και σφαίρες επιρροής. Αλλά η προσπάθειά τους να εξαπλώσουν την κυριαρχία τους όλο και πιο μακριά, τις έφερνε, αργά ή γρήγορα, αναπόφευκτα σε σύγκρουση μεταξύ τους.
Πολιτικοί, οικονομικοί ανταγωνισμοί και επιδιώξεις
Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στις οικονομικές συνθήκες της εποχής και στις επεκτατικές βλέψεις των διαφόρων κρατών, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ανταγωνισμού μεταξύ τους.
Ειδικότερα η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας, που προήλθε από τη ραγδαία εξέλιξη της βιομηχανίας της, οδήγησε στην όξυνση του ανταγωνισμού της με την Αγγλία σχετικά με την εξασφάλιση του μονοπωλίου των διεθνών αγορών.
Ταυτόχρονα, η γαλλική πολιτική της “ρεβάνς”, δηλαδή η επιθυμία της Γαλλίας να αποκαταστήσει το γόητρό της και να ανακτήσει την Αλσατία και τη Λωρραίνη, (που είχε χάσει στο Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870 – 1871) είχε δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις της με τη Γερμανία, χαρακτηριστική επ’ αυτού ήταν και η υπόθεση Ντρέιφους.(υπήρξε ένα τεράστιο στρατιωτικοπολιτικό σκάνδαλο κατασκοπείας και ταυτόχρονα μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς δικαστικές πλάνες που συντάραξε τη Γαλλία επί δώδεκα χρόνια, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.)
Την ίδια εποχή, η Αυστρο-ουγγαρία βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία σχετικά με την κυριαρχία στα Βαλκάνια. Τα νέα εθνικά βαλκανικά κράτη, που είχαν δημιουργηθεί μετά την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κρατούσαν ευνοϊκή στάση απέναντι στις διεκδικήσεις των εθνικών μειονοτήτων της Αυστρο-ουγγαρίας και απειλούσαν την ενότητά της. Έτσι, η Αυστροουγγαρία επιθυμούσε να διατηρηθεί το στάτους κβο των Βαλκανίων.
Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, επιθυμούσε να βρει διέξοδο στη Μεσόγειο, υποστήριζε την κίνηση του πανσλαβισμού και θεωρούσε τον εαυτό της φυσικό προστάτη των ορθόδοξων λαών των Βαλκανίων, πράγματα που έβρισκαν αντίθετες τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία.
Παγκόσμια αίτια
Η διακίνηση αγαθών και ανθρώπων δεν περιορίστηκε στο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης. Ο ιμπεριαλισμός την περίοδο 1875-1914 αναπτύχθηκε και καθιερώθηκε. Οι μεγάλες δυνάμεις με σκοπό να υποστηρίξουν την ανερχόμενη βιομηχανία και οικονομία τους αποίκισαν νέα εδάφη για προμήθεια πρώτων υλών και για την προώθηση των προϊόντων τους. Ο αγροτικός τομέας σε αυτές τις χώρες και κύρια στην Αγγλία είχε συρρικνωθεί. Ο αποικισμός έλυνε αυτό το πρόβλημα. Αλλά συνάμα οδηγούσε και στον αποικιακό ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Η Βρετανική αυτοκρατορία περιελάμβανε τον Καναδά στη Βόρειο Αμερική, Αίγυπτο, Ινδία, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία και άλλες κτήσεις. Οι Γάλλοι έλεγχαν το ένα τρίτο της αφρικανικής ηπείρου τις παραμονές του πολέμου ενώ επεκτάθηκαν στην Άπω Ανατολή 1887-1897 στη Γαλλική Ινδοκίνα όπως επίσης και σε άλλες κτήσεις. Μεταξύ των δυο χωρών δημιουργήθηκε αντιπαλότητα στη μεταξύ τους σύγκρουση στη Φασόντα του Άνω Νείλου το 1898. Η Ρωσία είναι η μόνη αυτοκρατορία που επεκτάθηκε αποικιακά σε συνέχεια των εδαφών της στην Ασιατική ήπειρο. Η ήττα στον πόλεμο με την Ιαπωνία το 1904 περιόρισε τις ηγεμονικές φιλοδοξίες της και αύξησε τον ανταγωνισμό της με τη Βρετανία που ενθάρρυνε αυτόν τον πόλεμο.
Η Γερμανία έχοντας μείνει πίσω στον αποικισμό, για λόγους κυρίως γοήτρου εγκαινιάζει το 1897 την Weltpolitik (παγκόσμια πολιτική) της, απόφαση του νέου Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β’. Δημιούργησε στόλο αμφισβητώντας την πρωτοκαθεδρία της Βρετανίας.. Διείσδυσε οικονομικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, γεγονός που οδήγησε τις υπόλοιπες δυνάμεις να δημιουργήσουν ένα αντιγερμανικό μέτωπο. Αυτό το μέτωπο φάνηκε και στο ξέσπασμα της κρίσης του Μαρόκου το 1911 που Βρετανία, Γαλλία συνασπίστηκαν ενάντια στη Γερμανία. Η Ιταλία επεκτάθηκε μόνο στην Αφρική κυρίως για λόγους γοήτρου. Μέχρι το 1912 είχαν οριστεί οι ζώνες επιρροής όλων των μεγάλων δυνάμεων.
Ο αποικιακός ανταγωνισμός δεν ήταν αίτιο πολέμου, τα παράγωγα αυτού όμως συντέλεσαν στη δημιουργία πολεμικού κλίματος.
Ευρωπαϊκά αίτια
Πολεμικό κλίμα και συνθήκες διαμόρφωσαν και άλλοι παράγοντες που έχουν αφετηρία την Ευρώπη. Επειδή οι πολιτικές και οι οικονομικές διεργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν σε μια καπιταλιστική κοινωνία όπως η δυτική Ευρώπη, αυτές είναι έντονες λόγω των συνεπειών της εκβιομηχάνισης.
Η Ευρώπη αποτελούνταν από πολλές αντίπαλες “εθνικές οικονομίες” που προστατεύονταν η μία από την άλλη. Από το 1875-1914 συνταρασσόταν από τις πολιτικές διεργασίες με τη δημιουργία νέων πολιτικών κομμάτων με κύρια τα εργατικά. Η πολιτική ανέλαβε το ρόλο της θρησκείας των προηγούμενων αιώνων. Σε αυτό το έντονο πολιτικό κλίμα εξαπλώθηκε παράλληλα και η ιδεολογία του εθνικισμού στη νέα της μορφή με υποστηρικτές τους φιλελεύθερους. Αφορμή του πολέμου υπήρξε ένα γεγονός εθνικιστικού μίσους. Σέρβοι εθνικιστές δολοφόνησαν τον μετέπειτα διάδοχο της Αυστρίας Φραγκίσκο Φερδινάνδο στις 28 Ιουνίου 1914.
Απόρροια του εθνικισμού ήταν η θέληση προάσπισης των “εθνικών δικαίων” των λαών και κατ’ επέκταση το κλίμα ευφορίας που επικρατούσε για τον πόλεμο. Ενδεικτικό της παράλογης ψυχολογίας που επικρατούσε είναι το παρακάτω κείμενο:
Όσοι είχαν κατασκευάσει τη μηχανή του πολέμου και είχαν ενεργοποιήσει τους διακόπτες τώρα παρακολουθούσαν εμβρόνητοι την κίνηση των γραναζιών, ανίκανοι να πιστέψουν τι είχε συμβεί.
Σοβαρή αιτία πολέμου ήταν ο συνεχής ανταγωνισμός των εξοπλισμών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Οι κυβερνήσεις ενθουσιώδης έπλεαν σε πελάγη ευτυχίας αγνοώντας πως ο πιο εξελιγμένος τεχνολογικά εξοπλισμός θα οδηγούσε στην καταστροφή . Βέβαια είναι αμφιλεγόμενο από τους ιστορικούς το κατά πόσο η τεχνολογική στρατιωτική υπεροχή την περίοδο 1789-1918 έδωσε τελικά συγκριτικό πλεονέκτημα στους νικητές . Σε αυτό τον ανταγωνισμό των εξοπλισμών, προβάδισμα πήρε η Γερμανία σε μια προσπάθεια να πάρει τη θέση της Αγγλίας.
Το προβάδισμα της Γερμανίας στους εξοπλισμούς συμβάδιζε με έναν αντίστοιχο δυναμισμό της οικονομίας της. Εδραιώθηκε σε ηγέτιδα βιομηχανική δύναμη τόσο στους παραδοσιακούς κλάδους της βιομηχανίας, όσο και στους νέους της χημικής και ηλεκτρικής βιομηχανίας κατέχοντας την πρωτοπορία στην Ευρώπη .
Καμία όμως χώρα δεν θα έμπαινε στον πόλεμο μόνη της, αν δεν ένιωθε την υποστήριξη χωρών με κοινά συμφέροντα. Δημιουργήθηκαν συνασπισμοί μεταξύ τους που τόνωσε το ηθικό και έδωσε μια σιγουριά για την επιτυχή έκβαση κάποιου πιθανού πολέμου.
Νίκη χωρίς ειρήνη: H σύνδεση με τον Β’ Παγκόσμιο
Το τέλος κάθε πολέμου επικυρώνεται με τις συνθήκες που υπογράφονται μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών. Στην περίπτωση του τέλους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 28 Ιουνίου 1919 υπογράφτηκε μονομερώς και άφησε μια γεύση αδικίας προς του ηττημένους που αντιμετωπίστηκαν ως εγκληματίες πολέμου. Οι Γερμανοί διπλωμάτες αποκλείστηκαν από τις διαπραγματεύσεις. Η Γερμανία πλήρωσε τον πόλεμο με απώλειες σε εδάφη έναντι της Γαλλίας, της Δανίας και της Πολωνίας. Μερική αποστρατικοποίηση, πολεμικές αποζημιώσεις στους νικητές και απαγόρευση ένωσή της με την Αυστρία. Ενδεικτικό του ότι η Συνθήκη των Βερσαλλιών περιόρισε προσωρινά το πρόβλημα των εξοπλισμών είναι ότι η Γερμανία το 1938 είχε διπλάσια στρατεύματα από αυτά του 1914.
Αυτή η αίσθηση “αδικίας” των Γερμανών θα τους έσπρωχνε στο μέλλον προς “επανόρθωση”. Δεν είναι τυχαίο πως από την επομένη η Γερμανία θα εκφραζόταν μέσω ακραίων καθεστώτων του φασισμού. Η Συνθήκη του Σεν Ζερμέν τον Σεπτέμβριο του 1919 καθόρισε τις τύχες της Αυστρίας και η Συνθήκη του Τριανόν τον Ιούνιο του 1920 πιστοποίησε τη διάλυση της Αυστρο-ουγγαρίας και καθόρισε την τύχη των υπόλοιπων κρατών. Με τις παραπάνω Συνθήκες επικράτησε η “Αρχή των Εθνοτήτων”. Όχι μόνο δεν περιορίστηκε ο εθνικισμός, αλλά εδραιώθηκε σχηματίζοντας τον εθνικό χάρτη της Ευρώπης που σε γενικές γραμμές παραμένει σταθερός μέχρι τις μέρες μας.
Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις υποχώρησαν ενώ αναδείχθηκε ως νέα πολιτική και οικονομική υπερδύναμη οι ΗΠΑ. Η αποικιοκρατία έχασε τη λάμψη της και θα καταργούνταν μετά από αρκετά χρόνια σε κάθε νέο κράτος ξεχωριστά.
Οι συμμαχίες πριν το πόλεμο είχαν το χαρακτηριστικό των ενώσεων κοινών συμφερόντων που όχι μόνο δεν διασφάλιζε την ειρήνη των λαών, αλλά δημιουργούσε τις συνθήκες πολέμου. Με οραματιστή τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλσον δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών πρόδρομος του σημερινού Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών με συμμετοχή όλων των κρατών του κόσμου με στόχο την ειρήνη. Η μη συμμετοχή της Γερμανίας της Ρωσίας και μετέπειτα την αποχώρηση των ΗΠΑ, οδήγησε στην αναποτελεσματικότητα του θεσμού, πλην όμως οι βάσεις είχαν μπει.
Σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό Ian Kershaw “τον Χίτλερ τον δημιούργησε ο πόλεμος και οι συνέπειες του”. Χωρίς τον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο δε θα υπήρχε πολιτική καριέρα για δημαγωγούς τύπου Χίτλερ, ούτε και θα εμφανίζονταν τόσο μαζικά τα φασιστικά και τα ναζιστικά μορφώματα, που δημιουργήθηκαν μέσα από την οικονομική και κοινωνική αποσύνθεση της μεταπολεμικής περιόδου.
Η Γερμανία μετά τον πόλεμο
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τους λόγους που οδηγηθήκαμε στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο πρέπει να εξετάσουμε τη συνέβη στη Γερμανία αμέσως μετά τη τέλος του.
Από τον πόλεμο έχασαν τη ζωή τους πάνω από 2,5 εκατομμύρια Γερμανοί είχαν πεθάνει δεύτερον τα οικονομικά προβλήματα ήταν σοβαρά, συμπεριλαμβανομένου την άνοδο των τιμών, ανεργία και τον συνεχή αποκλεισμό από τους συμμάχους και τρίτων η Χώρα αντιμετώπιζε την προοπτική μιας σκληρής συνθήκης που διαπραγματευόταν στο Παρίσι.
Η συνθήκη των Βερσαλλιών
Τα νέα για τη Συνθήκη ήταν σοκ για τη νέα κυβέρνηση και το γερμανικό λαό. Στην ουσία όλοι οι όροι της Γερμανίας κατήγγειλαν τη συμφωνία. Έγινε γνωστή ως «επιβολή» (Diktat) μια και η χώρα εξαναγκάστηκε να υπογράψει. Την ημέρα της υπογραφής οι προτεσταντικές εκκλησίες κήρυξαν εθνικό πένθος.
Οι Γερμανοί ήταν έξαλλοι με την απώλεια των αποικιών, των εδαφών και του πληθυσμού σε Γαλλία, Βέλγιο και Πολωνία. Επιπλέον υπήρχε δυσφορία για τους περιορισμούς στο μέγεθος του στρατού και του ναυτικού, την απαγόρευση για αεροπορική δύναμη και τεθωρακισμένα, αλλά προβλεπόταν και αποστρατικοποίηση της Ρίνελαντ. Παράλληλα, υπήρξε η αίσθηση ότι στην περίπτωση των Γερμανών της Αυστρίας αγνοήθηκε η αρχή του αυτοπροσδιορισμού. Επίσης οι κυβερνώντες θεώρησαν άδικα τα μέτρα για τις αποζημιώσεις πολέμου. Αμεσο αποτέλεσμα της Συνθήκης ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς που την υπέγραψαν. Αυτό φάνηκε στα χαμηλά ποσοστά των κομμάτων που υποστήριξαν τη Δημοκρατία στις εκλογές του 1920.
Ηγέτες και αξιωματούχοι όλων των κρατών – μεταξύ τους ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δεύτερος από αριστερά στη δεξιά πλευρά του τραπεζιού – διαπραγματεύονται τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας
Η κατοχή της Ρουρ από τη Γαλλία
Το 1921 η επιτροπή αποζημιώσεων των συμμάχων ζητούσε από την γερμανική κυβέρνηση 6.6 δισεκατομμύρια λίρες. Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν και την περίοδο 1922-23 αθέτησαν τη συμφωνία για τις αποζημιώσεις.
Αυτό δεν έμεινε ατιμώρητο καθώς 70 χιλιάδες στρατιώτες από Γαλλία και Βέλγιο κατέλαβαν τη Ρουρ. Σκόπευαν να χρησιμοποιήσουν την παραγωγή της περιοχής, που ήταν η καρδιά της βιομηχανίας σαν τρόπο αποπληρωμής. Η γερμανική κυβέρνηση ξεκίνησε παθητική αντίσταση και προκάλεσε γενική απεργία. Κάποιοι προχώρησαν και σε τρομοκρατικές ενέργειες. Η αντίδραση των Γάλλων ήταν σκληρή. Βίαιες έρευνες στα σπίτια, απαγωγές, και εκτελέσεις.
Οι οικονομικές συνέπειες της κατοχής ήταν καταστροφικές. Η απώλεια παραγωγής στη Ρουρ εξαπλώθηκε και η ανεργία εκτινάχθηκε από 2% στο 23%. Οι τιμές βγήκαν εκτός ελέγχου, αφού τα φορολογικά έσοδα κατέρρευσαν και η χρηματοδότηση του κράτους γινόταν με το τύπωμα χρημάτων.
Mit gefälltem Bajonett gegen einen Greis. Diese Aufnahme wurde im Jahre 1923 also “mitten im Frieden” in einer Stadt an der Ruhr gemacht. Mit brutalster Gewalt gingen damals die Franzosen gegen die wehr- und waffenlose Zivilbevölkerung vor. Sie schonten niemanden, der ihnen nicht zu Willen war. BUNDESARCHIV
Γάλλοι στρατιώτες στη Ρουρ
Η περίοδος Στρεσεμαν
Στις σκοτεινές ημέρες του 1923, ο Γκούσταβ Στρέσεμαν έγινε καγκελάριος και οι πολιτικές του βοήθησαν στην αλλαγή της τύχης της Βαϊμάρης. Ηταν ένθερμος υποστηρικτής της εμπλοκής της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο και υπερασπίστηκε την μάχη με υποβρύχια, σαν το μόνο τρόπο για να επικρατήσουν της Βρετανίας.
Τα επόμενα έξι χρόνια, σαν υπουργός εξωτερικών προσπάθησε να βελτιώσει τη θέση της Γερμανίας εκτός συνόρων και συνεργάστηκε με Γαλλία και Βρετανία ώστε να εξασφαλίσει αναθεώρηση κάποιων όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Η πολιτική ονομάστηκε “πολιτική της εκπλήρωσης”.
Κατάφερε αρκετά. Μετά από πίεση ΗΠΑ και Αγγλίας, η Γαλλία αποσύρθηκε από τη Ρουρ. Ο Στρέσεμαν δέχτηκε τις υποδείξεις της επιτροπής Dawes για συμβιβασμό στο θέμα των αποζημιώσεων. Ένας μετριοπαθής τρόπος πληρωμής ορίστηκε, ανεβαίνοντας από 50 εκατομμύρια λίρες σε 125 εκατομμύρια μετά από πέντε χρόνια. Πρόσθετα υπήρξε αναστολή δραστηριότητας (μορατόριουμ) στην αποπληρωμή. Το δάνειο ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων τόνωσε τη Γερμανία. Τα επόμενα πέντε χρόνια υπήρξε εισροή χρημάτων από την Αμερική που βελτίωσαν την οικονομική κατάσταση.
Der deutsche Reichsaussenminister und Friedens-Nobel-Preisträger Dr. Stresemann gestorben! Aus dem Wirken des Reichsaussenministers Dr. Stresemann! Reichsaussenminister Dr. Stresemann am Rednerpult im Völkerbund in Genf. BUNDESARCHIV
O Γκούσταβ Στρέσεμαν
Η Συνθήκης του Λουκάρνο
Το 1925 πήρε την πρωτοβουλία που οδήγησε στη Συνθήκη της Λουκέρνης. Με αυτή τη συμφωνία η Γερμανία αναγνώριζε τα δυτικά σύνορα και υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει ειρηνικά μέσα για να εξασφαλίσει αναθεώρηση των συνόρων της στα ανατολικά. Ο Στρέσεμαν ήταν εθνικιστής και δεν ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει νόμιμες (όπως νόμιζε) διεκδικήσεις για την επιστροφή της Ντανζίγκ κι άλλων εδαφών στην Πολωνία.
Το Σεπτέμβριο του 1926 έγινε μόνιμο μέλος της Κοινωνίας των Εθνών. Η θέση ήταν αναγνώριση τους status και της δύναμης της.
Μέρος της πολιτικής που ακολουθούνταν, η πρώτη από τις τρεις ζώνες της Ρίνελαντ εκκενώθηκε το 1926. Τον επόμενο χρόνο η διεθνής επιτροπή ελέγχου που επιθεωρούσε τον αφοπλισμό της Γερμανίας αποσύρθηκε. Το 1929 μειώθηκε το ποσό των αποζημιώσεων στα 2 δισεκατομμύρια στερλίνες και ο χρονικός ορίζοντας αποπληρωμής ορίστηκε σε μια περίοδο 59 χρόνων. Ο Στρέσεμαν κέρδισε απόλυτη εκκένωση των συμμάχων από τη Ρίνελαντ ως τον Ιούνιο του 1930.
Όταν πέθανε τον Οκτώβριο του 1929 η φήμη του ήταν σε πολύ υψηλά επίπεδα και υπήρχε ελπίδα για ειρήνη στην Ευρώπη. Ο Χίτλερ σημείωσε ότι ο Στρέσεμαν “δεν μπορούσε να πετύχει περισσότερα”.
Die Beratungen in Locarno Brand mit dem deutschen Außenminister Dr. Stresemann und dem englischen Außenminister Chamberlain Aufn. Illus 5374-26 II.Text: ADN-ZB Die Beratungen in Locarno 1926: der deutsche Aussenminister Dr. Stresemann, der englische Aussenminister Chamberlain und der französische Aussenminister Briand (v.l.) BUNDESARCHIV
Στρέσεμαν, Σάμπερλαιν και Μπριάν κατά τη διάρκεια της συνθήκης του Λουκάρνο
Η κατάρρευση της Βαϊμάρης 1930-33
Ο θάνατος του Στρέσεμαν δεν μπορούσε να έρθει σε πιο ακατάλληλη στιγμή για τη νέα Δημοκρατία. Η εισβολή της “Μεγάλης κατάπτωσης” θα είχε δραματικές επιπτώσεις.
Η ανύψωση της γερμανικής οικονομίας ήταν αποτέλεσμα των δανείων από τις ΗΠΑ. Με αυτά είχαν χρηματοδοτηθεί κυβερνητικά έργα κι άλλες δραστηριότητες. Τα ποσοστά κερδών αυξάνοντας και κεφάλαιο έρρεε στα ταμεία. Μεγάλες εταιρίες δανείζονταν και ήταν εξαρτημένες από τα χρήματα που έδινε η Αμερική. Γερμανικές τράπεζες τα χρησιμοποίησαν για να επενδύσουν. Τα θεμέλια της οικονομίας ήταν σαθρά.
Καλά όλα αυτά, όμως το κραχ του 1929 ερχόταν και η Γερμανία θα δεχόταν μεγάλο χτύπημα. Την περίοδο 1928-29 δεν υπήρξε βιομηχανική ανάπτυξη και η ανεργία ανέβηκε στα 2,5 εκατομμύρια πολίτες. Στις 29 Οκτωβρίου του 29’ πουλήθηκαν 16.4 εκατομμύρια μετοχές! Οι τιμές κατρακύλησαν. Έτσι οι ΗΠΑ απαίτησαν εισαγωγές. Οι αμερικάνικες τράπεζες είδαν τις απώλειες του να μεγαλώνουν και άρχισαν να πιέζουν για τα βραχυπρόθεσμα δάνεια στα οποία είχε στηριχτεί η γερμανική οικονομία. Οι μεγάλες εταιρίες άρχισαν τις απολύσεις, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε ακόμη περισσότερο. Το 1931 μερικές τράπεζες σε Αυστρία και Γερμανία έβαλαν λουκέτο. Το Φεβρουάριο του 1932 η ανεργία έφτασε στα 6.1 εκατομμύρια πολίτες. Στην ουσία ένας στους τρεις ήταν χωρίς δουλειά. Η μείωση εισοδήματος, έφερε κατάρρευση στα φορολογικά έσοδα. Κάποια στιγμή η κυβέρνηση δεν μπορούσε να πληρώσει επιδόματα.
Η άνοδος του Ναζισμού
Το έγκλημα και οι αυτοκτονίες αυξάνονταν. Πολλοί έχασαν την ελπίδα τους. Ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει τα δημοκρατικά κόμματα και στράφηκε στα κομμουνιστικά και στο ναζισμό. Στις εκλογές του 1930 οι Ναζί κέρδισαν 107 αντιπροσώπους. Υπήρξε αντίθεση στο δημοκρατικό σύστημα και οι ναζιστές χρησιμοποιούσαν βία ενάντια στους πολιτικούς αντιπάλους. Οι ομάδες του Χίτλερ συγκρούονταν συχνά με τους κομμουνιστές.
Ο νέος καγκελάριος, κεντρώος πολιτικός Χάινριχ Μπρούνινγκ, ακολούθησε σφιχτή οικονομική πολιτική για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό και να διατηρήσει ανταγωνιστικές τις εξαγωγές. Προχώρησε σε αύξηση φορολογίας, μείωσε μισθούς και τη βοήθεια στους ανέργους. Αν και η στρατηγική φαινόταν σωστή, χειροτέρεψε τα πράγματα. Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος επέτεινε τη σύγχυση. Ο Μπρούνινγκ δεν ήταν καθόλου δημοφιλής. Μάλιστα, ονομάστηκε «ο πεινασμένος καγκελάριος».
Το τέλος της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας
Η δυσμένεια ήταν μεγάλη για τον Μπρούνινγκ που ήταν αδύνατο να έχει πλειοψηφία στη Ράιχσταγκ. Επικαλέστηκε το άρθρο 48 και τις ειδικές διατάξεις για να περάσει νομοσχέδια. Το 1932 το κοινοβούλιο είχε απαξιωθεί.
Κάποιοι από τους συμβούλους του προέδρου ήθελαν στη κυβέρνηση και τους Ναζί, αλλά ο Μπρούνινγκ ήταν αντίθετος. Επιδίωξη τους: Να προσπεράσουν τη Ράιχσταγκ και να εγκαταστήσουν μια δεξιά αυταρχική κυβέρνηση. Ο Χίντενμπουργκ έχασε την εμπιστοσύνη του στον καγκελάριο και τον αντικατέστησε με τον εξ ίσου μη δημοφιλή Φον Πάπεν. Το συμβούλιο των βαρόνων δεν είχε καμία στήριξη και φάνηκε στις εκλογές του 1932.
Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για τη δημοκρατία στη Γερμανία της Βαϊμάρης. Το ναζιστικό κόμμα (NSDAP) κέρδισε το 37% των ψήφων και 230 έδρες. Η πολιτική βία εντάθηκε και πολλοί σκοτώθηκαν. Το Νοέμβριο του 1932 οι Ναζί παρέμεναν η πιο μεγάλη δύναμη. Ο Φον Πάπεν αντικαταστάθηκε από τον Φον Σλέσερ στην καγκελαρία. Ο Φον Πάπεν άρχισε αμέσως την προσπάθεια ανατροπής του νέου καγκελάριου και ήρθε σε επαφή με τον Χίτλερ. Συμφώνησαν αυτός να γίνει καγκελάριος σε μια κυβέρνηση με υποστηρικτές του Πάπεν. Ο πρόεδρος Πάουλ Φον Χίντενμπουργκ αντιπαθούσε τον Χίτλερ, πείστηκε να τον ορίσει καγκελάριο στις 30 Ιανουαρίου.
Η κυριαρχία του Χίτλερ
Αυτό ήταν και το τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Από το 1933 ο Χίτλερ επιβάλλει δικτατορικό καθεστώς Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ. Οι εθνικοσοσιαλιστές κατηγόρησαν τους κομμουνιστές και ενεργοποιώντας το άρθρο 48 του συντάγματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης απέκτησαν τη δύναμη που ήθελαν για να καταργήσουν θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτικών τους αντιπάλων (κυρίως των κομμουνιστών).
Την απόλυτη κατάκτηση της εξουσίας πέτυχαν με τον “Εξουσιοδοτικό νόμο” (Ermächtigungsgesetz) στις 23 Μαρτίου, ο οποίος έπρεπε να ψηφιστεί από τουλάχιστον τα δυο τρίτα της βουλής. Με την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD) και την σύλληψη πολλών σοσιαλδημοκρατών βουλευτών, ο Χίτλερ κατάφερε, με τη βοήθεια του συντηρητικού “Zentrum” και του εθνικιστικού «DNVP» να συγκεντρώσει τις απαραίτητες ψήφους. Ο “Εξουσιοδοτικός νόμος” παραχώρησε όλη την νομοθετική εξουσία στην Κυβέρνηση, ανεξάρτητα από κοινοβούλιο και Πρόεδρο. Με άλλα λόγια, το Κοινοβούλιο επέτρεψε την ενοποίηση της εκτελεστικής εξουσίας με την νομοθετική και, με τον τρόπο αυτό, έγινε περιττό. Με την απόφαση αυτή αρχίζει στη Γερμανία η περίοδος της εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας, γνωστή και ως εποχή του “Τρίτου Ράιχ”.
ο διάλογος ΜΕΤΑΞΑ , ΓΚΡΑΤΣΙ όπως την αποτύπωσε ο Ιταλός πρέσβης
Τι ακριβώς έγινε το βράδυ που ο Εμμανουέλε Γκράτσι απέδωσε στον Ιωάννη Μεταξά το τελεσίγραφο της Ιταλίας. Η ιστορία μέσα απο τα ίδια τα λόγια του Γκράτσι
Στις 3 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμμανουέλε Γκράτσι, χτύπησε το κουδούνι της οικίας του Ιωάννη Μεταξά. Σε μια προσεκτικά σχεδιασμένη κίνηση από πλευράς Ιταλίας, το τελεσίγραφο που παρέδωσε ο Γκράτσι στον δικτάτορα της Ελλάδας όριζε ότι θα πρέπει να συμφωνήσει εκείνη τη στιγμή πως στις 6 το πρωί της ίδιας ημέρας, δηλαδή τρεις ώρες αργότερα, η Ελλάδα θα συμφωνούσε να επιτρέψει στα ιταλικά στρατεύματα να εισβάλλουν στη χώρα και να καταλάβουν «ειρηνικά» ορισμένα «στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους» ως απόδειξη της ουδετερότητας που κήρυττε η χώρα μας ως τότε.
Όσα ειπώθηκαν μεταξύ του Εμμανουέλε Γκράτσι και του Ιωάννη Μεταξά μας τα παραδίδει ο ίδιος ο Ιταλός πρέσβης στα απομνημονεύματά του, τα οποία εξέδωσε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ίδιος ο Γκράτσι εμφανίζεται πλήρως αντίθετος με την απόφαση του Μουσολίνι για εισβολή στην Ελλάδα, ωστόσο ως απρόθυμος αγγελιαφόρος αναγκάζεται να επιδώσει το τελεσίγραφο στον Μεταξά.
Η αφήγηση του Ιταλού πρέσβη επιβεβαιώνει μάλιστα και το γεγονός ότι στην πραγματικότητα ο Μεταξάς δεν απάντησε με τη λέξη «Όχι», αλλά αρκέστηκε να πει «Alors, c’est la guerre!» (Λοιπόν, έχουμε πόλεμο) κηρύττοντας ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό την έναρξη του πολέμου.
Η αφήγηση του Γκράτσι για εκείνη τη βραδιά, όπως καταγράφεται στα απομνημονεύματά του, είναι εξόχως αποκαλυπτική:
«Την καθορισμένη ώρα, 10 περίπου λεπτά πριν από τις 3, ο στρατιωτικός ακόλουθος ο διερμηνέας και εγώ φτάσαμε στην καγκελόπορτα της μικρής Βίλας όπου έμενε ο πρωθυπουργός. Ο comm. De Santo (σ.σ διερμηνέας της ιταλικής πρεσβείας) είπε στον φρουρό να ειδοποιήσει τον πρωθυπουργό ότι ο πρέσβης της Ιταλίας επιθυμούσε να γίνει δεκτός για μία άκρως επείγουσα ανακοίνωση. Ο φρουρός άρχισε να χτυπάει ένα ηλεκτρικό κουδούνι που επικοινωνούσε με το εσωτερικό του σπιτιού αλλά το υπηρετικό προσωπικό κοιμόταν. Περιμέναμε για μερικά ατελείωτα λεπτά μπροστά στην καγκελόπορτα. Μέσα στη βαθιά σιωπή της νύχτας ακουγόταν το γάβγισμα ενός σκύλου. Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά ο οποίος έκανε την εμφάνισή του σε μία μικρή πόρτα υπηρεσίας και αναγνωρίζοντας με, διέταξε τον φρουρό να με αφήσει να περάσω.
Οι δύο συνοδοί μου έμειναν στο δρόμο περιμένοντας με έξω από τον καγκελόπορτα. Ο Μεταξάς είχε φορέσει μια σκούρα μάλλινη ρόμπα από το γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυχτικό. Μού έσφιξε το χέρι, με έβαλε μέσα και με άφησε να περάσω σε ένα μικρό σαλόνι, το συνηθισμένο σαλονάκι μιας μικρής μικροαστικής εξοχικής βίλας. Αυτό το περιβάλλον α λα Guido Gozzano (σ.σ Ιταλός ποιητής), με τα κακόγουστα καλά του πράγματα με έκανε να αναλογιστώ προς στιγμήν με κάποιο μικρότερο χαμόγελο τη Βίλα Τορλόνια.
Μόλις καθίσαμε, του είπα ότι η κυβέρνησή μου μού είχε αναθέσει να του κάνω μία άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά, και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή φωνή: «Alors, c’est la guerre!» (λοιπόν έχουμε πόλεμο) .
Τού απάντησα ότι η ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα δεχόταν τα αιτήματά της και θα άφηνε να περάσουν ελεύθερα τα ιταλικά στρατεύματα τα οποία θα άρχιζαν τις μετακινήσεις τους στις 6 το πρωί. Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε πώς θα μπορούσα να σκεφτώ ότι -ακόμα και αν είχε πρόθεση να ενδώσει- θα του ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις ώρες να λάβει τις διαταγές του βασιλιά και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων.
Χωρίς καμία πεποίθηση, από απλή ευσυνειδησία, αρπάζοντας την τελευταία ελπίδα όπως ο ναυαγός πιάνεται ακόμη και από ένα σανιδάκι, του απάντησα ότι αυτό δεν ήταν καθόλου αδύνατον. Ασφαλώς θα είχε απευθείας τηλεφωνική γραμμή για να επικοινωνεί με τον βασιλιά. Όσο για τις διαταγές προς τα προς τα στρατεύματα θα ήταν αρκετό να διαταχθεί ο αρχιστράτηγος να στείλει με τον ασύρματο εγκύκλιο διαταγή σε όλους τους διοικητές να μην εμποδιστεί η προέλαση των ιταλικών στρατευμάτων.
Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε αν μπορούσα να καθορίσω τουλάχιστον ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία επί του ελληνικού εδάφους που η ιταλική κυβέρνηση θα ήθελε να καταλάβει. Φυσικά αναγκάστηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα. Ο Μεταξάς απάντησε: «Vous voyez bien que c’ est impossibile (βλέπετε λοιπόν πολύ καλά ότι αυτό είναι αδύνατο). Η ευθύνη του πολέμου αυτού βαρύνει αποκλειστικά την ιταλική κυβέρνηση. H κυβέρνησή σας ήξερε πολύ καλά ότι η Ελλάδα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να παραμείνει ουδέτερη, αλλά και ότι είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το εθνικό έδαφος εναντίον οποιουδήποτε».
Του απάντησα, ενώ σηκωνόμουν, ότι ήλπιζα ακόμη ότι θα λάμβανε υπόψη του τη διαβεβαίωση που του δινόταν στη διακοίνωση σύμφωνα με την οποία η ιταλική κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να θίξει την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ελλάδος και ότι θα γνωστοποιούσε στην πρεσβεία πριν από τις 6 ότι η χώρα του δεχόταν τα ιταλικά αιτήματα.
Ο Μεταξάς δεν μου απάντησε. Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπει πριν από ένα τέταρτο και όταν ήμασταν στο κατώφλι μού είπε: «Vous etes les plus forts…» (είσαστε οι πιο δυνατοί) χωρίς να αναπτύξει περισσότερο τη σκέψη του, με τη φωνή, αυτή τη φορά, βαθιά αλλοιωμένη. Με τη σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στη βαθιά λύπη που τα δονούσε.
Νομίζω ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο ο οποίος τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μία στιγμή κατά την οποία μίσησα το δικό μου, μία στιγμή κατά την οποία το καθήκον του αξιώματος μου μού φάνηκε σταυρός όχι μόνο θλιβερός αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε αυτός ο ηλικιωμένος άνδρας εκείνος που είχε καταναλώσει ολόκληρη την ζωή αγωνιζόμενος και υποφέροντας για τη χώρα του και τους βασιλείς του και που κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή προτιμούσε να διαλέξει το δρόμο της θυσίας και όχι το δρόμο της ατίμωσης. Υποκλίθηκα μπροστά του με το βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του.
(Mού είπαν ότι λίγους μήνες μετά αργότερα μία Ελληνίδα, όταν πήγε να υποβάλει τα συλλυπητήριά της στη χήρα του θέλησε να καθίσει στην πολυθρόνα εκείνη όπου είχα καθίσει τη μοιραία εκείνη νύχτα. Η κυρία Μεταξά συγκράτησε την επισκέπτρια λέγοντάς της ‘μην κάθεσαι στην πολυθρόνα εκείνη, είναι η πολυθρόνα που κάθισε ο Γκράτσι τη νύχτα της κήρυξης του πολέμου’).
Αναδημοσίευση από το βιβλίο «Το ημερολόγιο του Γκράτσι – Η αρχή του τέλους».
Η καταγραφή Μεταξά
Καταγραφή για τη συγκεκριμένη μέρα είχε κάνει και ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς στο προσωπικό του ημερολόγιο χωρίς ωστόσο να αναφερθεί επί μακρόν σε όσα ειπώθηκαν με τον Γκράτσι. Η καταγραφή της 28/10/1940 του ημερολογίου Μεταξά αναφέρει:
«28 Οκτωβρίου, Δευτέρα. Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. – Πόλεμος! – Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. -Αναφέρω Bασιλέα. – Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. -Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. – Όλοι πλην Κύρου. – Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. – Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. – Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. – Αρχίζουμε και τακτοποιούμεθα. Ο Θεός βοηθός!!»
Οι Έλληνες στην Αίγυπτο. Η ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας
Εμείς· οι Aλεξανδρείς, οι Aντιοχείς, οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι επίλοιποι Έλληνες Aιγύπτου και Συρίας, κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι. Με τες εκτεταμένες επικράτειες, με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών. Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς.
K.Π. Kαβάφης
Την Ιστορία του Ελληνισμού της Αιγύπτου κατά τη Νεότερη Εποχή μπορούμε να χωρίσουμε σε τέσσερις περιόδους: την περίοδο της αναβίωσης (αρχές 18ου αι.-1805), την περίοδο της εδραίωσης (1805-1882), την περίοδο της μεγάλης ακμής (1882-1918) και την περίοδο της σταδιακής παρακμής (1918-σήμερα).
Α΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1710-1805. Η αναβίωση του Ελληνισμού της Αιγύπτου συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση του νεοελληνικού παροικιακού φαινομένου. Το 18ο αι. η Οθωμανική Αυτοκρατορία περνούσε περίοδο μεγάλης παρακμής, πράγμα που ως γνωστόν εκμεταλλεύθηκαν για οικονομικούς κυρίως λόγους οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία). Το εμπόριό της τέθηκε υπό τον άμεσο έλεγχο των ξένων και φορείς του στο έδαφός της αποτελούσαν άτομα που προέρχονταν από τους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς της – κυρίως Έλληνες – τα οποία αποτέλεσαν ένα είδος αστικής τάξης της αυτοκρατορίας. Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες προερχόμενοι από όλες τις περιοχές του Ελλαδικού χώρου και της Μικράς Ασίας μετανάστευσαν σε περιοχές που αποτελούσαν κέντρα του διεθνούς εμπορίου, σε αναζήτηση μεγαλύτερης ασφάλειας και καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Ένα μικρό μέρος από αυτούς (περίπου 2 με 3 χιλιάδες) κατέληξε στις αρχές του 18ου αι. στην Αίγυπτο, οι πηγές όμως μας παραδίδουν ελάχιστες πληροφορίες για τη δράση τους. εγκαταστάθηκαν κυρίως στις δύο μεγάλες πόλεις της, την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Οι ευνοϊκές σχετικά συνθήκες προσείλκυσαν γύρω στα 1750 μεγαλύτερο αριθμό Ελλήνων, κυρίως στην Αλεξάνδρεια, όπου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω από το ναό του Αγίου Σάββα. Ως τα τέλη του αιώνα ο αριθμός τους είχε αυξηθεί, το ίδιο και η οικονομική δύναμή τους. Οι σχέσεις τους βέβαια με το τουρκικό καθεστώς δεν ήταν ιδιαίτερα καλές, κι αυτό το δείχνει και η μεγάλη υποστήριξη που πρόσφεραν στο Ναπολέοντα κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο το 1798.
Αλεξάνδρεια, γενική άποψη
Β΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1805-1882. Το 1805 έγινε πασάς της Αιγύπτου ο Μωχάμετ Άλυ, ο οποίος φιλοδοξούσε να δημιουργήσει ένα σύγχρονο κράτος, βασισμένο σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Του χρειαζόταν γι’ αυτό κάποια αστική τάξη και μια και δεν υπήρχε ντόπια, επέλεξε τους Έλληνες παροίκους, οι οποίοι αποτελούσαν κατά κύριο λόγο εμπορικούς πράκτορες των ευρωπαϊκών κρατών, με τα οποία ήθελε να συνάψει εμπορικές σχέσεις. Έδειξε έτσι ιδιαίτερη φροντίδα για τους Έλληνες της χώρας του και τους βοήθησε στις εμπορικές, βιοτεχνικές και γεωργικές δραστηριότητές τους. Ήδη στα 1817 βρίσκονταν εγκατεστημένοι στην Αλεξάνδρεια – της οποίας τη σημασία ως εμπορικού κέντρου είχε καταλάβει ο νέος κυβερνήτης – περισσότεροι από 2.000 Έλληνες, και ο αριθμός τους, εξαιτίας των υπερβολικά ευνοϊκών συνθηκών που δημιουργήθηκαν, αυξανόταν με πολύ γοργό ρυθμό.
Η μεγάλη αυτή εύνοια του Μωχάμετ Άλυ προς τους Έλληνες της Αιγύπτου δεν έπαυσε ούτε στα 1818, όταν παρέβλεψε την πολύ έντονη δραστηριότητα της Φιλικής Εταιρείας στη χώρα του, ούτε και στα 1821 με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, και συνεχίστηκε ακόμα κι όταν ο γιος του Ιμπραήμ εκστράτευσε (το 1824) εναντίον της Πελοποννήσου, αλλά και κατά τις ελληνικές ναυτικές επιχειρήσεις που είχαν ως στόχο της ίδια της Αλεξάνδρεια (πρόκειται για την αποτυχημένη απόπειρα πυρπόλησης του αιγυπτιακού στόλου από τον Κωνσταντίνο Κανάρη το 1825 και για την προσπάθεια επίθεσης του ελληνικού στόλου υπό την ηγεσία του Κόχραν το 1827). Ο αριθμός μάλιστα των Ελλήνων στην Αίγυπτο συνεχώς αυξανόταν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και μετά από αυτήν (εξαιτίας της δυσμενούς εξέλιξης των πολεμικών επιχειρήσεων και της τουρκικής σκληρότητας στις περιοχές που δεν κατόρθωσαν τελικά ν’ απελευθερωθούν)· συγχρόνως επεκτείνονταν οι εμπορικές τους δραστηριότητες, ιδρύονταν με πρωτοβουλίες τους οι πρώτες βιομηχανίες της χώρας και εντεινόταν η καλλιέργεια των μεγάλων εκτάσεων γης που κατείχαν, έτσι ώστε και η οικονομική ισχύς τους αυξήθηκε σημαντικά.
Ειδιλιακή άποψη της Πλατείας Μεχμέτ περί τα τέλη του 190υ αιώνα. Περιοδικό Εστία του 1894.
Οι Έλληνες μάλιστα της Αλεξάνδρειας έκαναν στη δεκαετία του 1830 τα πρώτα βήματα για την κοινοτική τους οργάνωση και προχώρησαν στην ίδρυση του Νοσοκομείου και του Σχολείου «των Γραικών», με πρωτοβουλίες των Ηπειρωτών αδελφών Θεοδώρου και Μιχαήλ Τοσίτζα και του Νικολάου Στουρνάρη. Στα 1843 ιδρύθηκε επίσημα και η «Ελληνική Κοινότης Αλεξανδρείας», μόνιμος και επίσημος οργανισμός που απέβλεπε στην οργάνωση και στο συντονισμό των ενεργειών των Ελλήνων της πόλης. Πρώτος πρόεδρός της εξελέγη ο Μ. Τοσίτζας.
Όπως φαίνεται από τον «Θεμελιώδη Κανονισμό» της, η οργάνωση και λειτουργία της Κοινότητας είχε τις βάσεις της στις ελληνικές κοινότητες της Τουρκοκρατίας και στις ευρωπαϊκές αστικές δημοκρατίες. Οικονομικά στηριζόταν στις συνεισφορές όλων των Ελλήνων της πόλης, κυρίως όμως των πιο εύπορων, και κύρια φροντίδα της ήταν οι άμεσες ανάγκες των Ελλήνων: φρόντιζε για τη λειτουργία του Νοσοκομείου και του Σχολείου, προχώρησε στην ίδρυση νέων σχολείων, σύστησε τη νέα «Βιβλιοθήκη Αλεξανδρείας», και στα 1856 ολοκλήρωσε την κατασκευή ενός μεγάλου και πολυτελούς ναού για τις ανάγκες του πολυπληθέστατου πλέον ορθόδοξου ποιμνίου και την οικονομική βοήθεια της Κοινότητας, γνώρισε περίοδο μεγάλης ακμής, που συνοδεύτηκε από σπουδαίο φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό έργο.
Αλεξάνδρεια γύρω στα 1910.
Μεταξύ 1843 και 1882 το ελληνικό στοιχείο της Αιγύπτου αυξανόταν συνεχώς αριθμητικά χάρη σε νέες μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο. πολλοί Έλληνες δημιούργησαν τεράστιες περιουσίες χάρη στο εμπόριο, τη βιομηχανία και τη γεωργία· το εμπόριο βρισκόταν ουσιαστικά στα χέρια τους, το ίδιο και μεγάλο μέρος της βιομηχανίας, ενώ στη γεωργία ήταν οι πρώτοι που εφάρμοσαν επιστημονικές μεθόδους καλλιέργειας. Ταυτόχρονα οι Έλληνες εκάλυπταν σχεδόν εξ ολοκλήρου τις ανάγκες της Αιγύπτου σε ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό (εργοδηγοί στις φυτείες βαμβακιού και καπνού, τεχνίτες στα εργοστάσια, στις οινοπνευματοποιίες και στα τυπογραφεία, επιχωματιστές στα λιμάνια, χτίστες και οδοποιοί).
Οι Έλληνες στην Αίγυπτο. Η ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας
Η ιδεολογία των Ελλήνων παροίκων της Αιγύπτου ήταν διαποτισμένη από τη Μεγάλη Ιδέα, με την έννοια της εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής οικονομικής δραστηριότητας. Πίστευαν πως η παρουσία τους στην Αίγυπτο ήταν δημιουργική και ωφέλιμη, αφού έδωσαν σημαντικότατη ώθηση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, της γεωργίας και του εμπορίου, φέρνοντας έτσι την οικονομική ευημερία στη χώρα· από την άλλη μεριά όμως υπήρχε μία έντονη δυσφορία στον αιγυπτιακό λαό κατά της οικονομικής διείσδυσης των ξένων. Δημιουργήθηκε τότε το «Κόμμα Εθνικοφρόνων», που οργάνωσε μυστικές εταιρείες με στόχο τους τη σύσταση αιγυπτιακού εθνικού κοινοβουλίου. Στην κίνηση αυτή αντέδρασαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, κι αυτό προκάλεσε τον Ιούνιο του 1882 λαϊκή εξέγερση στην Αλεξάνδρεια με επικεφαλής τον Αραμπή πασά, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες καταστροφές σε βάρος του ξένου στοιχείου, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού. Ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων εγκατέλειψε την Αίγυπτο. Η εξέγερση κατεστάλη από τους Άγγλους, που βρήκαν έτσι την αφορμή να κατακτήσουν στρατιωτικά τη χώρα.
Γ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1882-1918. Οι Έλληνες πάροικοι δυσανασχέτησαν αρχικά με την παρουσία των Άγγλων, γρήγορα όμως η τάξη που επέβαλαν οι τελευταίοι και η ομαλή λειτουργία της οικονομίας προκάλεσαν σημαντική αύξηση στο μέγεθος των ελληνικών εμπορικών , τραπεζιτικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων . Ταυτόχρονα αυξήθηκε σημαντικά και ο αριθμός των Ελλήνων (το 1907 έφτασαν τις 63.000).
Το 18ο αι. η Οθωμανική Αυτοκρατορία περνούσε περίοδο μεγάλης παρακμής, πράγμα που ως γνωστόν εκμεταλλεύθηκαν για οικονομικούς κυρίως λόγους οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία).
Η Κοινότητα Αλεξανδρείας γνώριζε τώρα τη λαμπρότερη περίοδο της ιστορίας της. χάρη κυρίως στη δράση των προέδρων της Γ. Αβέρωφ (1885-1900) και Εμμ. Μπενάκη (1901-1911) απέσβεσε τα χρέη της, αναδιοργάνωσε τη διοίκησή της, αύξησε κατά πολύ τα έσοδά της, προχώρησε στη δημιουργία νέου νοσοκομείου και νέων σχολείων, φρόντισε ιδιαίτερα για την παιδεία των Ελληνοπαίδων αναδιοργανώνοντας το εκπαιδευτικό σύστημα και δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, και επετέλεσε σημαντικό φιλανθρωπικό έργο με τη δημιουργία ορφανοτροφείων, συσσιτίων απόρων και γηροκομείου.
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας αποτέλεσε πρότυπο για τους Έλληνες που κατοικούσαν στις άλλες πόλεις της Αιγύπτου· δημιουργήθηκαν σχεδόν σε όλες ελληνικές κοινότητες που προχώρησαν σε συστηματική οργάνωση του ελληνικού στοιχείου και στη δημιουργία σχολείων, εκκλησιών και κοινωφελών ιδρυμάτων. Κέντρο και βασικός οδηγός όλων ήταν η Κοινότητα της Αλεξάνδρειας, η παλαιότερη και μεγαλύτερη της Αιγύπτου.
Την περίοδο αυτή, σημαντική ανάπτυξη γνώρισε στην Αλεξάνδρεια και ο πνευματικός βίος των Ελλήνων. Η πόλη διακρινόταν για την πληθώρα των ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών που κυκλοφορούσαν. Γρήγορα έγινε το πνευματικό κέντρο των δημοτικιστών και γενικά της ελληνικής λογοτεχνικής δημιουργίας. Το περιοδικό «Νέα Ζωή» αποτέλεσε (από το 1893) το κέντρο συνεργασίας των πιο σημαντικών δημοτικιστών λογοτεχνών του Ελληνισμού· αναφέρουμε χαρακτηριστικά τους: Παλαμά, Πολέμη, Μαλακάση, Καβάφη (ο οποίος μάλιστα ήταν Αλεξανδρινός), Ξενόπουλο, Καζαντζάκη, Βάρναλη κ.ά.
Σουέζ, Αίγυπτος, 1841
Μεγάλη ήταν και η προσφορά των παροίκων προς την πατρίδα τους κατά τη διάρκεια των μεγάλων ιστορικών περιπετειών που πέρασε η τελευταία. Το 1904-8 έστειλαν σημαντική οικονομική βοήθεια για τη διεξαγωγή του Μακεδονικού Αγώνα. κατά τους δύο Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 στάλθηκαν στην Ελλάδα εκατοντάδες εθελοντές, κινητό νοσοκομείο και σημαντική οικονομική ενίσχυση. Το 1916 υποστήριξαν το Βενιζέλο και το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, και το 1917, με την είσοδο της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στάλθηκαν και πάλι εθελοντές (στρατιώτες και νοσοκόμοι) και μεγάλα χρηματικά ποσά.
Ο αριθμός των Ελλήνων της Αιγύπτου έπεσε το 1960 στις 65.000, ενώ όλο και περισσότεροι εγκατέλειπαν συνεχώς τη χώρα: άλλοι απ’ αυτούς επαναπατρίζονταν και άλλοι αναζητούσαν την τύχη τους στην Αυστραλία, τις Η.Π.Α. κ.α.
Δ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1918-σήμερα. Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ακολούθησε μια γενική κρίση της παγκόσμιας αγοράς, η οποία οδήγησε στην παρακμή του νεοελληνικού παροικιακού φαινομένου. Η κατάσταση για τον Ελληνισμό της Αιγύπτου έγινε εξαιρετικά δύσκολη. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, ενώ στα χέρια των Ελλήνων παρέμεινε μόνο το 1,5% των εργοστασίων και εργαστηρίων της χώρας. Το ξένο διεθνές κεφάλαιο άρχισε να λειτουργεί ανταγωνιστικά προς αυτούς, ενώ συγχρόνως αναπτύχθηκε ντόπια μεγαλοαστική τάξη που επεδίωκε τον έλεγχο της παραγωγής και του εμπορίου· σκληρός ταυτόχρονα ήταν και ο ανταγωνισμός από την πλευρά των ξένων παροίκων (κυρίως των Ιταλών).
Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ακολούθησε μια γενική κρίση της παγκόσμιας αγοράς, η οποία οδήγησε στην παρακμή του νεοελληνικού παροικιακού φαινομένου. Η κατάσταση για τον Ελληνισμό της Αιγύπτου έγινε εξαιρετικά δύσκολη.
Οι μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις έχαναν σιγά σιγά τον έλεγχο των αποικιών τους. Η Αίγυπτος κέρδισε το 1922 την αυτονομία της και το 1936 την ανεξαρτησία της. Η ανάπτυξη του αιγυπτιακού εθνικισμού και η καθαρά εχθρική στάση του αιγυπτιακού πληθυσμού προς τους ξένους έκανε την κατάσταση ιδιαίτερα δύσκολη για τους Έλληνες παροίκους (που ο αριθμός τους, γύρω στο 1930, είχε πλησιάσει τις 200.000). πολλοί, ιδιαίτερα μετά το 1936, εγκατέλειψαν τη χώρα. Το 1937 ο συνολικός πληθυσμός τους έπεσε στα 91.000 άτομα.
Το 1939 ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Κατά τη διάρκειά του 7.000 Έλληνες της Αιγύπτου μετείχαν στις τάξεις του συμμαχικού στρατού και του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος και αγωνίσθηκαν εναντίον του Άξονα, μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση που έδρευε στο Κάιρο.
Με το τέλος του πολέμου η Αίγυπτος επλήγη από ένα ισχυρό κύμα ανεργίας, το οποίο ανάγκασε πολλές χιλιάδες Έλληνες να την εγκαταλείψουν. Η κατάσταση έγινε πολύ χειρότερη με τη γνωστή εξέγερση του 1952 – με ηγέτη τον Νάσερ – η οποία στρεφόταν εναντίον των ξένων και ζητούσε την εθνική και οικονομική ανεξαρτησία της χώρας. Το νέο καθεστώς εφάρμοσε μέτρα κατά των ξένων, από τα οποία εξαιρέθηκαν αρχικά οι Έλληνες, όχι όμως για πολύ. Από το 1957, με το νόμο περί αποκρατικοποιήσεων άρχισαν να εθνικοποιούνται οι περιουσίες και οι επιχειρήσεις των παροίκων, οι οποίοι με νέους νόμους αποκλείονταν από τις δημόσιες υπηρεσίες, το εξωτερικό εμπόριο, τη γεωργία, ορισμένους τομείς της βιομηχανίας κτλ.
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας αποτέλεσε πρότυπο για τους Έλληνες που κατοικούσαν στις άλλες πόλεις της Αιγύπτου· δημιουργήθηκαν σχεδόν σε όλες ελληνικές κοινότητες που προχώρησαν σε συστηματική οργάνωση του ελληνικού στοιχείου και στη δημιουργία σχολείων, εκκλησιών και κοινωφελών ιδρυμάτων.
Ο αριθμός των Ελλήνων της Αιγύπτου έπεσε το 1960 στις 65.000, ενώ όλο και περισσότεροι εγκατέλειπαν συνεχώς τη χώρα: άλλοι απ’ αυτούς επαναπατρίζονταν και άλλοι αναζητούσαν την τύχη τους στην Αυστραλία, τις Η.Π.Α. κ.α. Η κοινοτική οργάνωση γνώρισε την παρακμή, καθώς πολλές ακμάζουσες κοινότητες εξαφανίζονταν και στις υπόλοιπες συγχωνεύονταν τα διάφορα ιδρύματα.
Σήμερα διαμένουν στην Αίγυπτο 8.000 περίπου Έλληνες, οι οποίοι συνεχίζουν τις παραδοσιακές δραστηριότητες των παροίκων. Ασχολούνται με το εμπόριο, τη βιοτεχνία και την ελαφρά βιομηχανία, κατέχουν σημαντική οικονομική δύναμη, ζουν σε χωριστές συνοικίες, έχουν δικά τους σχολεία, αποφεύγουν γενικά τη συναναστροφή και τις επιγαμίες με τους ντόπιους, όχι όμως και με τους άλλης εθνικότητας παροίκους, διατηρούν τις επαφές με την πατρίδα τους και προσπαθούν να διασώσουν την εθνική τους συνείδηση και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Οι 2.500 περίπου από αυτούς κατοικούν στην Αλεξάνδρεια, την πόλη του Αλεξάνδρου, την αρχαία πρωτεύουσα των Πτολεμαίων, το κέντρο της Βυζαντινής Αιγύπτου, τη σπουδαία εστία του παροικιακού ελληνισμού, αποτελώντας ένα θλιβερό επίλογο μιας λαμπρότατης σελίδας της ελληνικής ιστορίας.
Η ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΡΟΖΕΤΑ . ΑΚΟΜΗ ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΚΛΕΦΤΩΝ
Η Στήλη της Ροζέτα, ως ένα παράθυρο στην αρχαία Αίγυπτο, είναι ένα από τα εμβληματικότερα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η Στήλη κατασκευάστηκε από γρανοδιορίτη το 196 π.Χ. Το κείμενό της είναι ένα διάταγμα για τη θέσπιση της θεϊκής λατρείας του Πτολεμαίου Ε΄, το οποίο είναι γνωστό ως Διάταγμα της Μέμφιδας.
Το κείμενο αναγράφεται σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και αρχαία Αιγυπτιακά, και τρεις γραφές, αιγυπτιακή ιερογλυφική, αιγυπτιακή δημοτική και ελληνική αλφαβητική. >Τα τρία κείμενα ωστόσο δεν αποτελούν πιστή μετάφραση αλλά άριστη απόδοση το ένα του άλλου, γεγονός που δυσκόλεψε το έργο των επίδοξων αποκρυπτογράφων της Στήλης.
Οι ημερομηνίες που αναγράφονται στα τρία κείμενα επίσης δεν αντιστοιχούν απόλυτα η μία στην άλλη. Ως αντικείμενο, δεν σώζεται ολόκληρη. Λείπει ένα μεγάλο μέρος του ιερογλυφικού κειμένου και η επίστεψη, καθώς και μικρό μέρος του δημοτικού και του ελληνικού κειμένου.
Η Στήλη αποκαλύφθηκε τυχαία στις 15 Ιουλίου του 1799, από Γάλλους, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Εντοπίστηκε από τον στρατιωτικό μηχανικό Pierre-François-Xavier Bouchard στο πλαίσιο γαλλικής στρατιωτικής οχυρωματικής επιχείρησης. Μαζί με άλλα ευρήματα ανήκε στο γαλλικό Ινστιτούτο της Αιγύπτου (Institut d’Égypte) μέχρι και την επικράτηση των Άγγλων στην Αίγυπτο.
Pierre-François-Xavier Bouchard
Μέσα στο ιστορικό πρίσμα της εποχής και την αντιμαχία της Γαλλίας με την Αγγλία, η ιδιοκτησία της Στήλης έγινε πολιτικό ζήτημα. Με τη νίκη των Άγγλων, το πολύτιμο εύρημα πέρασε νόμιμα στους νικητές, με τη Συνθήκη της Αλεξάνδρειας το 1801.
Οι ακριβείς συνθήκες κάτω από τις οποίες η ίδια η Στήλη βρέθηκε σε αγγλικά χέρια παραμένουν ακόμη αινιγματικές. Το σίγουρο είναι ότι μεταφέρθηκε στην Αγγλία το 1802.
>Εκεί παρουσιάστηκε σε επιστημονικό κοινό και αργότερα μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. Στη συλλογή του Μουσείου η Στήλη της Ροζέτας καταχωρήθηκε στα μέσα του 19ου αι. με τον αριθμό ΕΑ 24.
Mr. Champallion
Παρά την κατάληξη της Στήλης στην Αγγλία όμως, ο αποκρυπτογράφος της έμελλε να είναι Γάλλος. Το 1799, χρονιά της αποκάλυψής της, ο Jean-François Champollion ήταν μόλις οκτώ ετών. 23 χρόνια μετά (1822), ο χαρισματικός μελετητής βρισκόταν στη γαλλική Ακαδημία των Επιγραφών και Καλών Γραμμάτων. Ανακοίνωνε ότι είχε ξεκλειδώσει το μυστικό των δύο άγνωστων τότε γραφών της Στήλης, δουλεύοντας πάνω στη μία γνωστή της, την ελληνική.
>Χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ. και φέρει μια εγχάρακτη επιγραφή σε δύο γλώσσες (αιγυπτιακή και ελληνική) και τρία συστήματα γραφής (ιερογλυφικά, δημώδη αιγυπτιακή, ελληνική)
Το ελληνικό μέρος της στήλης αρχίζει ως εξής: « Βασιλεύοντος του νέου και παραλαβόντος την βασιλείαν παρά του πατρός… ».
Ο πίνακας του Σαμπολιόν
Το όνομά της προέρχεται από την πόλη Rachid (που εκγαλλίστηκε σε Rosette) της Κάτω Αιγύπτου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Δέλτα του Νείλου.
Η πόλη Rachid (Rosette)
Βορειότερα της πόλης, γύρω από το οχυρό Φορ Ζυλιέν (Fort Jullien), ο Γάλλος αξιωματικός Πιέρ Φρανσουά Ξαβιέ Μπουσάρ (Pierre-François-Xavier Bouchard), που υπηρετούσε στο στράτευμα του Ναπολέοντα Α΄, ανακάλυψε τη στήλη τελείως τυχαία το 1799.
Μελετώντας την όμως κατάλαβε την αξία της, καθώς έως τότε κανείς δεν είχε καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Η ανακάλυψη της τρίγλωσσης στήλης αποδείχθηκε θεμελιώδους σημασίας
Ο Champollion δεν ήταν ο μόνος μελετητής των αιγυπτιακών γραφών. Ήταν μάλλον ο πλέον τυχερός και μεθοδικός από μια σειρά ερευνητών. Ήδη από το 1801 το κείμενο απασχολούσε διάφορους ερευνητές στην Ευρώπη.
>Η μετάφραση του ελληνικού τμήματος δημοσιεύτηκε στα αγγλικά το 1802. Την ίδια χρονιά ταυτοποιήθηκε η φύση της δημοτικής γραφής. Όσο για τα ιερογλυφικά, ο Champollion εργαζόταν σχεδόν ταυτόχρονα με τον Βρετανό Thomas Young, ο οποίος ερευνούσε το ίδιο κείμενο.
Μάλιστα οι δυο τους διατηρούσαν για κάποιο διάστημα αλληλογραφία.
Ήταν ο Σαμπολλιόν όμως αυτός που θα αποκρυπτογραφούσε τα ιερογλυφικά. Διαβάζοντας το Ελληνικό τμήμα της στήλης, ήταν σίγουρος πως το σημείο εκείνο που έμοιαζε με φυσίγγι, περιείχε το όνομα του Πτολεμαίου. Ο Σαμπολλιόν πίστευε πως τα σύμβολα μέσα στο φυσίγγι, αντιπροσώπευαν το καθένα και ένα διαφορετικό ήχο. Όμως δεν είχε ιδέα πως θα ηχούσε το κάθε σύμβολο. Για να καταφέρει και να αποδείξει την αποκρυπτογράφηση μια λέξης ο Σαμπολλιόν συνειδητοποίησε πως έπρεπε να συγκρίνει ένα ζεύγος ονομάτων στα οποία τα ίδια σύμβολα επανεμφανίζονται.
Στα 31 γενέθλιά του μια απλή ιδέα περνάει απ το μυαλό του, να μετρήσει τους μεμονωμένους χαρακτήρες στις γραφές. Βρίσκει πως 486 Ελληνικές λέξεις αντιστοιχούν σε 1419 ιερογλυφικά σύμβολα. Φαίνεται τώρα προφανές.Τα ιερογλυφικά, δεν μπορούν να αντιπροσωπεύσουν μια ολόκληρη λέξη, το καθένα θα πρέπει να αντιπροσωπεύει έναν ήχο, ή το τμήμα μιας λέξης, πάλι όμως δεν είχε τα στοιχεία που χρειαζόταν για να αποδείξει την θεωρία του. Το υλικό που χρειαζόταν τόσο απεγνωσμένα,έφτασε, εντελώς ανέλπιστα, το πρωί της 14 Σεπτεμβρίου του 1822.
Εκείνο το πρωί έλαβε ένα γράμμα από το φίλο του, τον Νίκολας Ουγιό ο οποίος έχει επιστρέψει πρόσφατα από μια ερευνητική αποστολή στην Αίγυπτο. Ο Ουγιό στέλνει ζωγραφιές από Αιγυπτιακά αγάλματα που απεικονίζουν και το κτιριακό συγκρότημα του Ναού Αμπού Σιμπέλ που μόλις είχε ανακαλυφθεί. Όμως είναι μία μικρή λεπτομέρεια στο πλάι ενός από τα γλυπτά, που τραβά την προσοχή του Σαμπολλιόν. Εντοπίζει ένα φυσίγγι ανάμεσα στα αναρίθμητα ιερογλυφικά. Γνωρίζει από το φυσίγγι του Πτολεμαίου απ την στήλη της Ροζέτας, πως αυτά τα σχήματα περιέχουν ονόματα. Ο Σαμπολλιόν προσέχει ένα από τα μεμονωμένα ιερογλυφικά. Ένα κύκλο μέσα σε ένα κύκλο. Υπέθεσε πως αν παρίστανε τον ήλιο, τότε τι ήχο θα αντιπροσώπευε; Από όλες τις γλώσσες που έχει μελετήσει ο Σαμπολλιόν, πίστευε πάντα πως η γλώσσα των κοπτών, η γλώσσα δηλαδή της πρώιμης χριστιανική Αιγύπτου, βρίσκεται πιο κοντά στα αρχαία Αιγυπτιακά. Στην γλώσσα των κοπτών, η λέξη ήλιος λέγεται «RAH». Αν αλλάξουμε ελαφρά το όνομα, έχουμε μια ονομασία από τις θεότητες της αρχαίας Αιγύπτου. Πιστεύει πως έχει βρει το σύμβολο, αντιπροσωπεύει την λέξη για τον θεό ήλιο της Αιγύπτου μέσα σε ένα φυσίγγι, διακινδυνεύει κάνοντας μια εικασία,αν το δεύτερο σύμβολο είναι ένα «m» και τα δύο τελευταία σύμβολα είναι δύο «s» , αυτό σημαίνει πως έχει αποκωδικοποιήσει με επιτυχία ένα από τα πιο γνωστά βασιλικά ονόματα…Ραμσής
Ο Σαμπολλιόν, όχι μόνο βρήκε το όνομα ενός Αιγυπτίου Φαραώ, έκανε και κάτι που κανείς δεν πίστευε πως ήταν δυνατόν. Είχε διαβάσει ένα ιερογλυφικό. Ψάχνοντας και τις υπόλοιπες ζωγραφιές, που του έστειλε o Ουγιό, το μάτι του πέφτει σε άλλο ένα φυσίγγι. Πάνω από τα ίδια σύμβολα,που μόλις έχει υποθέσει πως αντιπροσωπεύουν το m & s υπάρχει η εικόνα ενός πουλιού. Τι ήχο θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει αυτό το πουλί; Το πουλί του Νείλου είναι η Ίβις, και στην αρχαιότητα η Ιβις χρησιμοποιούταν για να αντιπροσωπεύσει τον Θωδ, το θεό των γραφών. Αν το πουλί είναι μία Ιβις, τότε ο Σαμπολλιόν μπορεί να διαβάσει το όνομα μέσα στο φυσίγγι … Τουθ Μοσις …Τουθμοσις. Ένα ακόμα βασιλικό Αιγυπτιακό όνομα. Επιτέλους έχει επαληθεύσει και αποδείξει την θεωρία του.Τα ιερογλυφικά, αντιπροσωπεύουν ήχους που συνδυάζονται για να σχηματίσουν λέξεις οι οποίες μπορούν να προφερθούν.
Ο Σαμπολλιόν στις 27 Σεπτεμβρίου,ανακοινώνει τα ευρήματά του στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στον υπόλοιπο κόσμο. Η ανακάλυψη αυτή είναι το πρώτο βήμα στην επιτυχημένη μετάφραση της ιερογλυφικής γλώσσας της στήλης της Ροζέτα και θα αποτελέσει την βάση για την μετέπειτα εξερεύνηση και κατανόηση της ζωής στην Αρχαία Αίγυπτο.
>Ο Young κατάφερε να ταυτίσει ορισμένους φωνητικούς χαρακτήρες.
Ο Champollion τον πρόλαβε με τη δημιουργία του πρώτου φωνητικού αλφαβήτου για ιερογλυφικά, το 1821 (Lettre à M. Dacier).
Λέγεται μάλιστα ότι κατά την πρώτη επίσημη παρουσίαση της ερμηνείας του Champollion στην Ακαδημία το 1822, ο Υοung ήταν στο ακροατήριο.
Ο Πτολεμαίος Ε’ Επιφανής ήταν ο πέμπτος ηγεμόνας της Δυναστείας των Πτολεμαίων, που βασίλεψαν στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής. Ήταν γιος του Πτολεμαίου Δ’ του Φιλοπάτορος και της Αρσινόης Γ’ και βασίλεψε κατά την περίοδο 204 – 181 π.Χ.
Αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο είναι η τελευταία φράση των ελληνικών. Εκεί ορίζει πως το διάταγμα πρέπει να γραφτεί στα ελληνικά και στις δύο αιγυπτιακές γλώσσες.
ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
Ελεύθερη μετάφραση από το Lancet magazine
Το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού έχει καθοριστικό ρόλο για τη διατήρηση της υγείας μας. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που «μπερδεύει» το ρόλο του και αντιμετωπίζει ως εχθρό στοιχεία του ίδιου μας του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, από τα οποία πάσχει το 5% του πληθυσμού. Οι τελευταίες ιατρικές εξελίξεις έχουν συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων.
Το αμυντικό ή ανοσολογικό σύστημα μαζί με το νευροαισθητικό σύστημα καθορίζουν και διατηρούν την ακεραιότητα του οργανισμού. Το ανοσολογικό σύστημα αποτελείται από κύτταρα που κυκλοφορούν στο αίμα και παράλληλα βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους ιστούς. Επιτελεί τη λειτουργία του χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο δίκτυο, που δέχεται συνεχώς διαφορετικά ερεθίσματα, επικοινωνώντας συγχρόνως με το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα.
Ο ρόλος που πρέπει να παίξει το ανοσολογικό σύστημα για να συμβάλλει καθοριστικά στην ομαλή επιβίωση του οργανισμού είναι διττός: αφενός πρέπει να αναγνωρίζει και να παλεύει με βλαβερούς, για τον οργανισμό, παράγοντες, όπως π.χ. τα παθογόνα μικρόβια, αφετέρου πρέπει να αναγνωρίζει, να ανέχεται και να μην αντιδρά στα δικά του στοιχεία και σε παράγοντες που είναι βοηθητικοί για την επιβίωσή του, π.χ. στα στοιχεία των τροφών ή στα μικρόβια που βρίσκονται στο έντερό του.
Όταν το ανοσολογικό σύστημα ενός οργανισμού αντιδρά και καταστρέφει παράδοξα τα δικά του στοιχεία, π.χ., τις πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα ή τα κύτταρα που βρίσκονται σε ένα όργανο, δημιουργείται διαταραχή, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί και να επουλωθεί από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί νόσος. Η νόσος αυτή ονομάζεται αυτοάνοση νόσος, ακριβώς γιατί ο οργανισμός δεν ανέχεται τα δικά του στοιχεία ως όφειλε, αλλά τα αναγνωρίζει ως ξένα και βλαβερά και με διάφορους μηχανισμούς τα καταστρέφει. Αυτή η διαταραγμένη αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος προκαλείται από την επίδραση κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων όπως οι μικροοργανισμοί, η ακτινοβολίας ή το στρες.
Οι αιτίες
Τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν συχνότερα τις γυναίκες. Δεν κληρονομούνται από τη μάνα στο παιδί, αλλά πολλά μέλη του γενεαλογικού δένδρου μιας οικογένειας μπορεί να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα.
Τόσο το εξωγενές στρες, όσο και το ενδογενές άγχος ενός ατόμου φαίνεται ότι σχετίζεται με την εμφάνιση ή την έξαρση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι περίπου 5% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.
Τα νοσήματα αυτά τα κατατάσσουμε σε νοσήματα που προσβάλλουν ένα όργανο, π.χ. η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ή σε συστηματικά, που προσβάλλουν πολλούς ιστούς και όργανα, όπως π.χ. η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή το σκληρόδερμα.
Τα συμπτώματα και η αντιμετώπιση
Τα αυτοάνοσα νοσήματα εκδηλώνονται με ποικιλία συμπτωμάτων, όπως ο πυρετός και η κακουχία ή ο πόνος στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα), τα εξανθήματα ή η υπέρταση. Κατά κανόνα είναι χρόνια νοσήματα που εμφανίζουν εξάρσεις και υφέσεις. Όσο πιο γρήγορα διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται τόσο καλύτερη είναι η ανταπόκρισή τους στη φαρμακευτική αγωγή, οι ιστικές βλάβες επουλώνονται και η νόσος παραμένει σε ύφεση για πολλά χρόνια.
Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα αναγνωρίζονται από τον εξειδικευμένο γιατρό με την κλινική εξέταση. Σε ορισμένα όμως από αυτά, ο γιατρός θα χρειαστεί ειδικό εργαστηριακό έλεγχο και σε άλλα μπορεί να χρειαστεί βιοψία του πάσχοντος οργάνου. Η θεραπεία τους συνίσταται σε μακροχρόνια χορήγηση φαρμάκων που τροποποιούν την ανοσολογική αντίδραση (ανοσοτροποποιητικά) υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν καταφέρει να βελτιώσουν καθοριστικά την καθημερινότητα των ασθενών και την πορεία των νοσημάτων αυτών.
Αυτοάνοσα Νοσήματα & Κληρονομικότητα
Ένα οικογενειακό ιστορικό αυτοάνοσων ασθενειών είναι από μόνος του ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη μιας αυτοάνοσης διαταραχής. Ωστόσο, σε οικογένειες με προδιάθεση για αυτοάνοσα νοσήματα, τα ίδια τα νοσήματα δεν μεταδίδονται απαραίτητα από το γονέα στα παιδιά.
Η ύπαρξη ενός τύπου αυτοάνοσου στην οικογένεια, μπορεί να προδιαθέσει τα παιδιά σε άλλους τύπους αυτοάνοσων νόσων. Για παράδειγμα, ένας γονέας μπορεί να έχει λύκο και το παιδί του να έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει κάποιο άλλο αυτοάνοσο (νεανικό διαβήτη, ψωρίαση, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα). Ένα μέλος της οικογένειας μπορεί να έχει αυτοάνοση νόσο του εντέρου, αλλά ένα άλλο να διαγνωστεί με ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Οι αυτοάνοσες ασθένειες δεν μεταδίδονται από ένα μόνο γονίδιο. Είναι πιθανώς ένας συνδυασμός πολλών γονιδίων, που μαζί με παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, πυροδοτούν την ανάπτυξη της νόσου.
Παρότι δεν μπορούμε να παρέμβουμε στην κληρονομικότητα, αυτή εμπλέκεται σε λιγότερο από 20% στην ανάπτυξη αυτοάνοσου νοσήματος. Είναι ενθαρρυντικό ότι το υπόλοιπο 80% αφορά σε μεταβολικούς παράγοντες που μπορούν να μεταβληθούν και συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τις ελλείψεις του οργανισμού και τη διατροφή
ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΔΕΛΤΑ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ?
Μια πανδημία ή μια επιδημία μπορεί να τελειώσει με περισσότερους από ένα τρόπους, όπως δείχνει η ιστορία, και το ερώτημα -που αφορά και την τωρινή Covid-19- είναι ποιος αποφασίζει το τέλος της κρίσης και κατά πόσο όλοι συμφωνούν σε αυτό. Οι ιστορικοί επισημαίνουν ότι συνήθως σε μια πανδημία υπάρχει είτε ένα ιατρικό είτε ένα κοινωνικό τέλος και αυτά τα δύο κατ’ ανάγκη δεν συμβαδίζουν. Η συνέπεια είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένταση ανάμεσα στους επιστήμονες και σε ένα μέρος των πολιτών.
Το ιατρικό τέλος συμβαίνει, όταν τα νέα κρούσματα και οι θάνατοι σταδιακά εξαφανίζονται χωρίς να αναζωπυρώνονται. Το κοινωνικό τέλος συμβαίνει, όταν ο φόβος της λοίμωξης εξαφανίζεται μεταξύ των ανθρώπων. Δυστυχώς, το δεύτερο μπορεί να συμβεί πριν το πρώτο. Με άλλα λόγια, ένα τέλος μπορεί να ανακηρυχθεί πρόωρα όχι επειδή πράγματι η λοιμώδης νόσος έχει εξαφανιστεί, αλλά επειδή οι άνθρωποι κουράστηκαν να ζουν φοβισμένοι και επειδή συνήθισαν να ζουν με τη νόσο.
Το τέλος της Covid-19
Το κοινωνικό τέλος της πανδημίας Covid-19 το ζούμε το τελευταίο διάστημα όταν πολίτες όλων των ηλικιών κουρασμένοι από την προηγούμενη κατάσταση με τα lockdown βγαίνουν, διασκεδάζουν κυκλοφορούν αψηφώντας τα μέτρα προστασίας που έχουν επιβληθεί.
Η πολιτεία βλέποντας ότι δεν έχει ακόμα έρθει το ιατρικό τέλος της πανδημίας και υπάρχουν ακόμα κρούσματα κοροναϊού και διασωληνωμένοι, φοβούμενη για τα χειρότερα, θεσπίζει αυστηρότερα μέτρα προκειμένου να ωθήσει τους πολίτες να εμβολιαστούν αλλά και να προσέχουν.
Στην φάση αυτή ενσκήπτει ένα νέο στέλεχος του ιού, που όπως έχει βρεθεί είναι πολύ μεταδοτικό αλλά κατά πολλούς στην Οξφόρδη και στο Κέιμπριτζ ειδικούς, δέκα φορές λιγότερο θανατηφόρο.
Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι πολίτες θα κολλήσουν κοροναϊό, αλλά θα είναι ασυμπτωματικοί, η πλειοψηφία αυτών και πολύ λιγότεροι από πριν θα νοσήσουν. Κάποιοι από αυτούς θα χρειαστεί να πάνε στο νοσοκομείο με άγνωστο αποτέλεσμα όπως ακριβώς τα εκθέτει ο σκληρός και αγέλαστος καθηγητής κος Σύψας που δεν του αρέσει να εικάζει και να υποθέτει .Όμως και αυτοί δεν θα φτάσουν να κινδυνεύσουν γιατί πλέον οι γιατροί είναι εκπαιδευμένοι και έχουν μάθει πώς να αντιμετωπίζουν την Covid-19 με τον καλύτερο τρόπο. Άλλωστε τώρα πια υπάρχουν και φάρμακα που αντιμετωπίζουν την ασθένεια με εξαιρετικό αποτέλεσμα.
Πόσοι θα φτάσουν μέχρι την πόρτα των ΜΕΘ;
Ελάχιστοι. Μπορεί και κανείς. Ίσως κάποιοι που είναι με πολλά υποκείμενα νοσήματα. Όμως και αυτοί επειδή γνωρίζουν ότι κινδυνεύουν περισσότερο από τους άλλους, έχουν πάρει τα μέτρα τους αλλά και οι γιατροί τους γνωρίζουν πώς θα τους βοηθήσουν για να μην φτάσουν να κινδυνεύσουν από τον κοροναϊό.
Οδηγηθήκαμε λοιπόν στην φυσική ανοσία;
Έχοντας ένα ποσοστό 45% εμβολιασμένων στην χώρα μας (με βάση τα δεδομένα που έχουμε) και ένα ποσοστό που έχουν κολλήσει κοροναϊό 30% (όπως εκτιμούν οι ειδικοί) πλησιάζουμε το 75%. Απλά η μετάλλαξη ΔΕΛΤΑ εφόσον είναι πιο μεταδοτική θα βοηθήσει το 30% να γίνει πολύ γρήγορα 40 ή και παραπάνω (Φυσική ανοσία).
Άρα ένα 75 με 85% του πληθυσμού θα έχει αντισώματα είτε με τα εμβόλια είτε με Φυσική ανοσία. Αυτό σημαίνει ΑΝΟΣΙΑ και φυσικά το τέλος της πανδημίας.
Το ευτύχημα είναι ότι η μετάλλαξη Δέλτα ήρθε σε μία εποχή που έτσι και αλλιώς δεν ευνοείται η έξαρση της πανδημίας, που είναι οι καλοκαιρινοί μήνες αλλά και δεν βοηθά στην εμφάνιση βαριά νοσούντων. Απεναντίας λόγω καλοκαιριού όλο και περισσότεροι άνθρωποι έξω από την φούσκα του καθενός έρχονται σε επαφή. Άρα διασπείρεται ο ιός σε πολύ περισσότερους.
παρακολουθείστε τα «σκληρά δεδομένα» των τελευταίων εβδομάδων:
Οι εμβολιασμοί (μπλε στήλες) αυξάνονται, οι νοσηλευόμενοι (κίτρινη γραμμή) και οι θάνατοι (γκρι γραμμή) μειώνονται ραγδαία.
Τώρα βλέπουμε και στην πατρίδα μας αντίστοιχα διαγράμματα που παρατηρούσαμε τις τελευταίες εβδομάδες στις χώρες Ισραήλ και Βρετανία, που προηγήθηκαν στους εμβολιασμούς.
Η μεγάλη μείωση άρχισε στα μέσα Μαΐου και φαίνεται ένα μήνα μετά να μην συνεχίζεται με την ίδια ένταση. Πιθανότατα αποδίδεται στη μείωση του αριθμού των εμβολιασμών στις ευαίσθητες ηλικίες».
Στο Ισραήλ, παρόλο που αυξάνουν τα κρούσματα ΔΕΛΤΑ δεν υπάρχουν θάνατοι. Μπορεί ακόμα να πει κανείς ότι θα πρέπει να περιμένουμε 15 με 20 ημέρες μέχρι δούμε πώς εξελίσσεται η κατάσταση με την εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα. Τα ίδια βλέπουμε στην Βρετανία και στην Ισπανία. Χιλιάδες κρούσματα ελάχιστοι θάνατοι (από τους παλαιότερα διασωληνωμένους).
Στις 11 Ιουλίου διαπιστώνουμε ότι τα κρούσματα σταθεροποιούνται και οι θάνατοι παραμένουν 3 στο Ισραήλ και 30 στην Μ.Βρετανία
Είναι πολύ σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι με 32000 η Μ.Βρετανία τον Ιανουάριο κατέγραφε 600 θανάτους ενώ τώρα με την ΔΕΛΤΑ οι θάνατοι είναι 30.
Ισραήλ 1 – Ιουλίου 266 κρουσματα – θάνατοι 0
2-Ιουλίου – 290 κρούσματα – θάνατοι 0
3-Ιουλίου – 277 κρούσματα – Θανατοι 0
4 Ιουλίου – 321 κρούσματα – Θάνατοι 0
5 Ιουλίου – 496 κρούσματα – θάνατοι 1
6 Ιουλίου – 427 κρούσματα θάνατοι 0
7 Ιουλίου – 486 κρούσματα – Θάνατοι 0
8 Ιουλίου – 611 κρούσματα – Θάνατοι 3
11 Ιουλίου – 323 κρούσματα – Θάνατοι 3
Μ. Βρετανία1 Ιουλίου – 27 556 κρουσματα – 22 θάνατοι